Σήμερα, παιδιά, θά ἐπισκεφθοῦμε μία φημισμένη σχολή, ἀνώτερη, σάν Πανεπιστήμιο σημερινό, σέ μία μεγάλη πόλη τῆς δοξασμένης Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Ἡ πόλη αὐτή εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα τῆς ἐποχῆς αὐτῆς. Βρισκόμαστε στόν 4ο αἰώνα μ.Χ.
Ἡ Ἀντιόχεια ἦταν τότε μία μεγάλη κοσμούπολη μέ 200.000 ἐλευθέρους κατοίκους, Χριστιανούς, Ἰουδαίους, εἰδωλολάτρες καί 300.000 δούλους. Τήν ὀνόμαζαν «Μητρόπολη τῆς Ἀνατολῆς» γιατί ἦταν πόλη πλούσια σέ θησαυρούς καί στά γράμματα. Μέ τίς περίφημες σχολές, τίς ρητορικές, φιλοσοφικές, θεολογικές, συγκέντρωνε πλῆθος μαθητῶν ἀπό ὅλα τά μέρη καί ἔμοιαζε μέ τήν Ἀθήνα, γι' αὐτό τήν ἔλεγαν καί «Κέντρον φωτός».
Πρέπει ὅμως νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Ἀντιόχεια δέν ἦταν μόνο πόλη τῶν γραμμάτων ἀλλά καί πόλη τῶν διασκεδάσεων... Τά θέατρα, ὁ Ἱππόδρομος, οἱ παρέες ἐπιδροῦσαν ἄσχημα στό χαρακτήρα καί στίς συνήθειες τῶν παιδιῶν...
Αὐτή τήν ἐποχή στήν Ἀντιόχεια εἶχε ἐγκατασταθεῖ ἕνας περίφημος διδάσκαλος, ὁ Λιβάνιος ὁ ὁποῖος διηύθυνε τή φημισμένη ρητορική Σχολή του. Πλῆθος μαθητῶν φοιτοῦσαν στή σχολή αὐτή κι ἀνάμεσά τους ὁ γιός τῆς χήρας Ἀνθούσας, ὁ Ἰωάννης ὁ μετέπειτα Χρυσόστομος. Ἔξυπνος, ἐπιμελής, προσεκτικός στή διδασκαλία, σοβαρός, ἀξιοπρεπής, εὐγενικός στή συμπεριφορά!
Ὁ εἰδωλολάτρης Λιβάνιος ἐντυπωσιάζεται ἀπό τή σοφία, τό σεβασμό, τήν εὐγένεια.
– Τίνος παιδί εἶναι αὐτός ὁ λαμπρός νέος; – Ποιός τοῦ ἔδωσε τέτοια ἀνατροφή; – Εἶναι τό στολίδι τῆς σχολῆς μου!
– Εἶναι ὁ γιός τῆς Χριστιανῆς ἀρχόντισσας Ἀνθούσας καί τοῦ ἔνδοξου στρατηγοῦ Σεκούνδου, πού σκοτώθηκε ὅταν ὁ Ἰωάννης ἦταν νήπιο ἀκόμη!
Στάθηκε γιά λίγο γεμάτος θαυμασμό ὁ σοφός μά εἰδωλολάτρης Λιβάνιος...
– Ὥστε μία γυναίκα Χριστιανή ἀνέδειξε αὐτό τό ὑπέροχο παιδί! Πόσο σπουδαῖες λοιπόν εἶναι οἱ γυναῖκες τῶν Χριστιανῶν!...
Συχνά πολλοί συμμαθητές του παραμελοῦσαν τή σπουδή τους καί ἐπιδίδονταν στίς διάφορες ψυχαγωγίες, θέατρα, Ἱππόδρομο... Ὁ Ἰωάννης ἦταν ἀφοσιωμένος στή μελέτη! Ἀκούραστος, πολλές ὧρες σκυμμένος πάνω στά βιβλία τρεφόταν διαρκῶς μέ τό νέκταρ τῆς γνώσεως!... Ὅλα τά ἄλλα τόν ἄφηναν ἀδιάφορο!
Πολλές φορές οἱ συμμαθητές του τόν παρακινοῦσαν νά πάρει μέρος στίς διασκεδάσεις τους...
– Ἔλα, τοῦ ἔλεγαν, νά ξεκουραστοῦμε καί λίγο! Νά ξεσκάσουμε! Νέος εἶσαι, χρήματα ἔχεις!... (ἦταν μεγάλη ἡ περιουσία πού κληρονόμησε ἀπό τόν πατέρα του.)
Κινδύνευσε λοιπόν ὁ Ἰωάννης, ἀλλά τόν ἔσωσε ὁ ἀπέραντος σεβασμός πού ἔνιωθε πρός τή μητέρα του καί τίς συμβουλές της! Ἔμεινε λοιπόν σταθερός στίς χριστιανικές ἀρχές πού εἶχε ἀπό τό σπίτι του καί ἀφοσιωμένος στή σπουδή του.
Καί νά! Εἶναι πιά ἀπόφοιτος τῆς σχολῆς τοῦ Λιβανίου, διαβάζει μία ἀπό τίς τελευταῖες του ἐργασίες (πτυχιακές θά τίς λέγαμε σήμερα). Ὁ Λιβάνιος λάμπει ἀπό χαρά. Τοῦτος ὁ νεαρός μαθητής χωρίς ἄλλο θά γίνει μεγάλος ρήτορας! Δέν θά γίνει! Εἶναι ἀπό τώρα!... Χείμαρρος ἡ γλώσσα του! Ὁ λόγος του χρυσάφι! Οἱ συμμαθητές του δέν μποροῦν νά συγκρατήσουν τόν ἐνθουσιασμό τους! Ξεσποῦν σέ χειροκροτήματα καί ζητωκραυγές!... Σείεται ἡ αἴθουσα!... Καί ὁ νεαρός Ἰωάννης δέν εἶναι ἀκόμα 18 χρονῶν! Οἱ σπουδές τελείωσαν!... Ὅλη ἡ Ἀντιόχεια τώρα μίλα γι' αὐτόν! Τόν περιμένει σάν ρήτορα (δικηγόρο) καί οἱ ρήτορες τῆς Ἀντιόχειας τόν ἀναγνωρίζουν σάν κορυφή! Ὁ Λιβάνιος τόν θέλει γιά διάδοχό του στή διεύθυνση τῆς σχολῆς!...
Ἀλλά τόν Ἰωάννη, τόν προικισμένο μέ τά σπάνια ταλέντα καί τήν εὐφυΐα, δέν τόν θαμπώνει ἡ ψεύτικη δόξα τοῦ κόσμου!... Τόν κερδίζει ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί στήν ὑπηρεσία της προσφέρει ὁλόκληρο τόν ἑαυτό του!
Ἐμπρός του ἀνοίγεται ἕνας καινούργιος δρόμος ὁλόφωτος!... Τά ὑπέροχα κηρύγματά του τρέχουν νά τά ἀπολαύσουν ὄχι μόνο οἱ Χριστιανοί ἀλλά καί οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ εἰδωλολάτρες ἀκόμα!
Θησαυρός τά συγγράμματά του! Ἀποτελοῦν πολλούς ὀγκώδεις τόμους πού μεταφράζονται σέ ὅλες τίς γλῶσσες! Δική του ἡ Θεία Λειτουργία πού ἀκοῦμε κάθε Κυριακή...
Τή σοφία καί τή γνώση τήν ἀγάπησαν καί οἱ ἄλλοι δύο Ἅγιοι Ἱεράρχες!
Ὁ Μ. Βασίλειος σπούδασε: Ἑλληνική φιλολογία, φιλοσοφία, ρητορική, γεωμετρία, ἀστρονομία, Ἰατρική... Ὅλη του ἡ σοφία ξεχύνεται στά πολλά συγγράμματά του. Λόγοι κατά τῶν αἱρετικῶν, ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἐπιστολές, ὁμιλίες πρός τούς νέους, κανόνες μοναχικῆς ζωῆς καί ἡ περίφημη Θεία Λειτουργία του.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἀγαποῦσε πολύ τή μόρφωση καί ἡ ἀγάπη του αὐτή φαίνεται στά παρακάτω λόγια: «Ὅλα τά ἀλλά, δηλαδή τόν πλοῦτο, τήν εὐγενή καταγωγή, τό ἔνδοξο ὄνομα, τήν ἐξουσία, τά ἄφησα νά τά χαροῦν ἐκεῖνοι πού τά ἐπιθυμοῦν! Ἐγώ κρατῶ μέ ζῆλο πολύ τή μόρφωση, γιά τήν ὁποία διαθέτω δυνάμεις, ὑποβάλλομαι σέ θυσίες, σέ κόπους ταξιδιῶν, ξηρᾶς καί θαλάσσης»... «Ἐμεῖς πού ξεπερνοῦμε τούς ἄλλους στήν ἀλήθεια, εἶναι ἀπαράδεκτο νά ὑστεροῦμε στά γράμματα...», ἔλεγε ἀργότερα... Καί πέτυχε τό μεγάλο του σκοπό... Σπούδασε φιλοσοφία, ρητορική, ἀστρονομία, γεωμετρία, Ἰατρική, λογική, ποίηση. Τά ποιήματά του εἶναι πολλά! Ξεπερνοῦν τούς 17.500 στίχους!
Τόση εἶναι ἡ σοφία καί ἡ δύναμη τοῦ λόγου του, ὥστε οἱ εἰδωλολάτρες συμμαθητές του στήν Ἀθήνα παραδέχονται τόν Γρηγόριο ἀνώτερό τους καί τόν παρακαλοῦν νά δεχθεῖ τήν ἕδρα τοῦ καθηγητῆ πού τοῦ προσφέρεται, γιά νά τούς διδάσκει.

Β´. Ἐπεξεργασία.
Οἱ Ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες ἀγαποῦσαν πολύ τόν Χριστό μας καί τήν Ἐκκλησία, γι' αὐτό καί ἔθεσαν στήν ὑπηρεσία τοῦ Χριστοῦ τή σοφία καί τίς γνώσεις τους! Ἀκόμα πρόσεξαν νά ἐφαρμόζουν στή ζωή τους τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ἀναδείχτηκαν μεγάλοι Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι τούς τιμοῦμε ὅλους μαζί στίς 30 Ἰανουαρίου καί χωριστά τόν καθένα καί ζητοῦμε τίς πρεσβεῖες τους!
Ἀλλά ἄς θυμηθοῦμε αὐτά πού εἴπαμε νωρίτερα γιά τόν ἱερό Χρυσόστομο! Σέ ποιά πόλη σπούδασε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος;
(...) Πολύ σωστά, στήν Ἀντιόχεια. Γιατί μετονομάστηκε σέ Χρυσόστομο;
(...) Τά λόγια του ἦταν σάν τό χρυσάφι πολύτιμα! Πῶς κατόρθωσε νά ἔχει ἄριστη ἐπίδοση;...
Ἀγαποῦσε τή μόρφωση. Δέν ἔφευγε ἀπό τό νοῦ του ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο φοιτοῦσε στή σχολή, γι' αὐτό καί δέν παραμελοῦσε τή μελέτη ἀλλά διέθετε ὅλες του τίς δυνάμεις...
Ἄς δοῦμε ὅμως καί γιά τούς τρεῖς Ἱεράρχες μερικές πληροφορίες: Ποιές ἐπιστῆμες σπούδασε ὁ καθένας;...
(...) ΧΡ: ρητορική ΒΑΣ: ρητορική, φιλολογία, φιλοσοφία, γεωμετρία, ἀστρονομία,  ἰατρική.
ΓΡΗΓ: ρητορική, φιλοσοφία, γεωμετρία, ἀστρονομία, ἰατρική, λογική, ποίηση.
Ἰδιαίτερα ποιοί τούς τιμοῦν;
Οἱ μαθητές καί οἱ δάσκαλοι γιατί τούς ἔχουν προστάτες. Γιατί εἶναι προστάτες τῶν γραμμάτων;...
Μάλιστα, γιατί ἀγαποῦσαν πολύ τή μόρφωση καί τά γράμματα καί οἱ ἴδιοι εἶχαν μορφωθεῖ πολύ!

Γ´. Ἐφαρμογή στή ζωή μας.
Ποιό μήνυμα στέλνουν στά σημερινά Ἑλληνόπουλα καί Χριστιανόπουλα οἱ 3 Ἱεράρχες; Ὅτι πρέπει νά μορφωθοῦμε, νά κατακτήσουμε τή γνώση ὅσο μᾶς εἶναι δυνατόν.
Πῶς μπορεῖ κανείς νά μορφωθεῖ;
α) Μέ τήν προσοχή του στά μαθήματα.
β) Μέ τή μελέτη τῶν μαθημάτων καί ἄλλων μορφωτικῶν καί διδακτικῶν βιβλίων. Εἶναι εὔκολο ἔργο ἡ μόρφωση;
Ὄχι βέβαια! Χρειάζεται κόπους καί θυσίες. Ποιοί εἶναι οἱ κόποι πού πρέπει νά καταβάλεις;
Νά ἐπιστρατεύεις τίς δυνάμεις τίς πνευματικές - κρίση, προσοχή, μνήμη... γιά νά κατακτᾶς τή γνώση. Νά μείνεις ὧρες μπροστά στό βιβλίο, νά θυσιάσεις τήν ξεκούραση, τόν πολύ ὕπνο, τήν ψυχαγωγία, τό παιχνίδι...
Τά κάνουν αὐτά ὅλα τά παιδιά; (...) Γιατί; Ποιός μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει;
Ὁ Πάνσοφος Θεός! Νά μάθουμε νά προσευχόμαστε γιά τή μόρφωσή μας, γιά τήν ἐπιτυχία μας στά μαθήματα, στούς διαγωνισμούς... Καί πάντα νά ἔχουμε στή ζωή μας πρότυπα τούς Τρεῖς Ἱεράρχες. Νά τούς μιμηθοῦμε στήν ἀγάπη τους γιά τόν Χριστό, τήν Ἐκκλησία καί τή μόρφωση.

Αὐτό θά εἶναι καί τό σύνθημά μας, παιδιά:
Οι Τρεις Ιεράρχες πρώτοι στη Γνώση και στην Αρετή.

ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΟΤΗΤΟΣ
(t): + 30 210 66 32 687 (εσωτερικό 138)
(f): + 30 210 60 25 101
(e): neotita@imml.gr
Θουκυδίδου 6 & Βυζαντίου
Τ.Θ. 1, Τ.Κ. 19004, Σπάτα Αττικής
Αθήνα‚ Ελλάδα