Με ένα μπαράζ επιθετικών ενεργειών από την Θάσο και τις ακτές της Θράκης μέχρι το Καστελόριζο και την Κυπριακή ΑΟΖ η Τουρκία επιχειρεί να στείλει μηνύματα σε Αθηνά και Βρυξέλλες και συγχρόνως να εξαπολύσει απειλές εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία προχωράει με κανονικούς ρυθμούς στην διαδικασία αξιοποίησης των φυσικών πόρων στην ΑΟΖ.

Χθες το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου προχώρησε στην έγκριση των συμβολαίων του Τρίτου Γύρου αδειοδότηση για έρευνες στα Οικόπεδα 6,8,10 που εμπλέκουν πλέον ενεργειακούς κολοσσούς στην Κυπριακή ΑΟΖ, την TOTAL, ENI, Qatar Petroleum και EXXONMOBIL.

Η ΕΝΙ αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα γεωτρήσεις στο Οικόπεδο 11 ενώ σύντομα και πάντως μέχρι το τέλος του χρόνου θα ξεκινήσει δυο ακόμη γεωτρήσεις και ο ιταλικός κολοσσός θεωρεί ότι υπάρχουν σοβαρότατες ενδείξεις για την ύπαρξη μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου καθώς το Οικόπεδο 11 γειτνιάζει με το αιγυπτιακό Οικόπεδο Zohr.

Η Τουρκία η οποία έχει αναγγείλει ότι θα κάνει έρευνες στα διεθνή ύδατα στην Μεσόγειο ,οπού όμως η τουρκική  υφαλοκρηπίδα είναι περιορισμένη( και πάντως μη οριοθετημένη) αντέδρασε  χθες με την αναγγελία πραγματοποίησης άσκησης  ανοικτά της Πάφου  στα διεθνή ύδατα αλλά εντός του FIR Λευκωσίας και εντός του Οικοπέδου 1 της κυπριακής ΑΟΖ.

Η NAVTEX 320/17 προβλέπει την διεξαγωγή ασκήσεων με πραγματικά πυρά την Κυριακή 19 Μαρτίου σε απόσταση σχεδόν 25 ν.μ. από τις ακτές της Πάφου

Είναι η δεύτερη φορά το τελευταίο δεκαήμερο που η Τουρκία πραγματοποιεί άσκηση με πραγματικά πυρά στην συγκεκριμένη περιοχή, στέλνοντας  απειλητικό μήνυμα στην Λευκωσία και θέλοντας έτσι να επηρεάσει τους ξένους επενδυτές και τις εταιρίες στις οποίες έχουν κατακυρωθεί οι άδειες ερευνών.

Παρά το γεγονός ότι οι τουρκικές κινήσεις προκαλούν ανησυχία, σε ότι αφορά τις πετρελαϊκές εταιρίες γνωρίζουν πολύ καλά την κατάσταση στην περιοχή και είναι ενημερωμένες για τις αμφισβητήσεις και τις απειλές Τουρκίας, αλλά παρ όλα αυτά προχώρησαν στις συμφωνίες με την Κυπριακή Δημοκρατικά αποδεχόμενες την διεθνή νομιμότητα.

Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία απαιτεί αφενός να σταματήσουν όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες στην Κυπριακή ΑΟΖ μέχρις ότου λυθεί το Κυπριακό η σε διαφορετική περίπτωση να συνεχισθεί η ερευνητική δραστηριότητά υπό την εποπτεία  από κοινού των ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων σε μια προσπάθεια ουσιαστικά ντε φάκτο αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Όμως η συγκεκριμένη περιοχή που πραγματοποιείται η άσκηση η Τουρκία υποστηρίζει ότι εμπίπτει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα καθώς σύμφωνα με την επίσημη τουρκική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο τα νησιά όπως η Ρόδος το Καστελόριζο αλλά και η Κύπρος έχουν υφαλοκρηπίδα όσο και τα χωρικά τους ύδατα και η υπόλοιπη υφαλοκρηπίδα μοιράζεται με την μέθοδο της μέσης γραμμής μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου.

Η Τουρκία όμως συνέχισε τις προκλήσεις και προς την Ελλάδα.

- Χθες εξέδωσε νέα NAVTEX 322/17 (την πέμπτη κατά σειρά) για συνέχιση των ωκεανογραφικών ερευνών του TCG Cesme μέχρι τις 20 Μαρτίου σε διεθνή ύδατα στην θαλασσιά περιοχή μεταξύ Θάσου και ακτής της Θράκης σε σημεία οριακά εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων.

- Χθες επίσης οι τουρκικές αρχές εξέδωσαν την ΝΟΤΑΜ A1314/17 με την οποία δηλώνουν ότι δεν γίνεται αποδεκτή η ελληνική ΝΟΤΑΜ Α0539/17 που προβλέπει την διεξαγωγή ασκήσεων από 26 Μαρτίου έως τις 6 Απριλίου στο Αιγαίο γιατί όπως υποστηρίζει η Άγκυρα παραβιάζεται η υποχρέωση της Ελλάδας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, όπως προβλέπεται από την Απόφαση των «Έξι Δυνάμεων του 1914», την Συνθήκη της Λοζάνης και την Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων 1947.

Οι τουρκικές αρχές κατά την πάγια τακτική τους αναφέροντας τα ελληνικά νησιά και με την τουρκική ονομασία κάτι που είναι αντίθετο στην διεθνή πρακτική  επαναφέρουν το θέμα αποστρατιωτικοποίησης της Σαμοθράκης, του Αη Στράτη, της Λήμνου, της Θάσου, της Ρόδου της Καρπάθου και της Κάσου, απαιτώντας μάλιστα την εξαίρεση τους από τον σχεδιασμό κάθε μελλοντικής άσκησης.

Αν και το K. Piri Reis έπλεε χθες με κατεύθυνση την βάση του στην Σμύρνη παρέμενε σε ισχύ μέχρι τις 20 Μαρτίου η NAVTEX 310/17 για ωκεανογραφικές έρευνες στην περιοχή μεταξύ της Ρόδου και του Καστελόριζου, επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Ν.Μ.

Πηγή: Liberal

Προς

Τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, Πρόεδρο και άπαντες τους Ιεράρχες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Θέμα: Επιστημονική κριτική των νέων Προγραμμάτων Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών  

(Το παρόν κείμενο συνέταξε η Επιτροπή Παιδείας της ΠΕΘ αφού εξέτασε και ανέλυσε, από θεολογικής και παιδαγωγικής πλευράς το νέο ΠΣ του 2016, του Δημοτικού - Γυμνασίου και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δομή αυτού του Προγράμματος είναι πολυθρησκειακή, μη ορθόδοξη, μη  θεολογική και γι΄ αυτό, όπως είπε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, «είναι επικίνδυνο και απαράδεκτο».)

***

Γιατί το περιλαμβανόμενο στο ΦΕΚ-Β-2920 της 13/9/2016

Πρόγραμμα του Μαθήματος των Θρησκευτικών

για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο είναι

ακατάλληλο για ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές

και συνεπώς αντισυνταγματικό και παράνομο.

Γενικές παρατηρήσεις

Ποιοι είναι οι σκοποί του έως τον Σεπτέμβριο του 2016 ισχύοντος Προγράμματος για το μάθημα των Θρησκευτικών (έναρξη ισχύος από το 2003 έως το 2016)

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

(Το έως τον Σεπτέμβριο του 2016 ισχύον Διαθεματικό Πρόγραμμα Σπουδών)

1. Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος

*«Η θρησκευτική εκπαίδευση των μαθητών, όπως αναγνωρίζεται και διεθνώς, συνιστά όρο της ηθικής και πνευματικής τους ανάπτυξης και έχει ύψιστη κοινωνική σημασία. Χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός πως η θρησκευτική εκπαίδευση των παιδιών πραγματοποιείται και στο πλαίσιο άλλων θεσμών (οικογένεια, Εκκλησία), η παροχή της στο σχολικό περιβάλλον λειτουργεί συμπληρωματικά και συντελεί στην ολοκληρωμένη μόρφωσή τους. Το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ) είναι ενταγμένο στην παρεχόμενη από την πολιτεία εκπαίδευση υπηρετώντας τους γενικούς σκοπούς της παιδείας, όπως αυτοί ορίζονται από το Σύνταγμα και τους Νόμους».

 «Στην εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση μελετάται ο Χριστιανισμός ως βιβλική ιστορία και βιβλικός λόγος, ως ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, ως πολιτιστική έκφραση, ως πορεία μέσα στην ιστορία, ως αναζήτηση της αλήθειας και ως σύγχρονη παρουσία μέσα στον κόσμο. Υπάρχουν επίσης κάποιες πληροφορίες για τις άλλες Ομολογίες, καθώς και για τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, με την προοπτική να ασχοληθούν μ’ αυτά οι μαθητές εκτενέστερα στο Λύκειο.

 Ειδικότερα η διδασκαλία του ΜτΘ συμβάλλει: 

- «Στην απόκτηση γνώσεων γύρω από τη χριστιανική πίστη και την Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

- Στην ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης

- Στην προβολή της ορθόδοξης πνευματικότητας ως ατομικού και συλλογικού βιώματος

- Στην κατανόηση της χριστιανικής πίστης ως μέσου νοηματοδότησης του κόσμου και της ζωής

- Στην παροχή ευκαιριών στους μαθητές για θρησκευτικό προβληματισμό και στοχασμό

- Στην κριτική επεξεργασία των θρησκευτικών παραδοχών, αξιών, στάσεων

- Στη διερεύνηση του ρόλου που έπαιξε και παίζει ο Χριστιανισμός στον πολιτισμό και την ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης

- Στην κατανόηση της θρησκείας ως παράγοντα που συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της πνευματικής ζωής

- Στην επίγνωση της ύπαρξης διαφορετικών εκφράσεων της θρησκευτικότητας

- Στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και των μεγάλων σύγχρονων διλημμάτων

-  Στην ανάπτυξη ανεξάρτητης σκέψης και ελεύθερης έκφρασης

Στην αξιολόγηση του Χριστιανισμού ως παράγοντα βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων»

1. Ειδικοί σκοποί

«Με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στο Δημοτικό Σχολείο επιδιώκεται οι μαθητές:

-Να γνωρίσουν βασικές παραστάσεις, έννοιες και σύμβολα της ορθόδοξης πίστης και ζωής.

-Να αντιληφθούν την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και τον κόσμο.

-Να ανακαλύψουν τη σημασία και την επικαιρότητα του Ευαγγελίου για την προσωπική και κοινωνική ζωή και τον πολιτισμό.

-Να καλλιεργήσουν πνεύμα έμπρακτης αλληλεγγύης, ειρήνης και δικαιοσύνης, σεβασμού της θρησκευτικής ιδιαιτερότητας και συνύπαρξης με το «διαφορετικό».

-Να εκτιμήσουν την ανάγκη σεβασμού και προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου μας και γενικότερα της ανθρωπότητας.

-Να κατανοήσουν τι σημαίνει να είναι κάποιος ενεργό μέλος εκκλησιαστικής κοινότητας».

ΙΙ. ΓΥΜΝΑΣΙΟ

1. Ειδικοί σκοποί

 «Με τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Γυμνάσιο, οι μαθητές επιδιώκεται:

-Να ενημερωθούν για την υφή του θρησκευτικού φαινομένου.

-Να γνωρίσουν ιδιαίτερα τον Χριστιανισμό, κατεξοχήν την Ορθοδοξία, μέσα από την Αγία Γραφή, τους Πατέρες και τη ζωντανή παράδοση της Εκκλησίας, και να τοποθετηθούν υπεύθυνα.

-Να συνειδητοποιήσουν ότι ο Χριστιανισμός δίνει προτάσεις στον σύγχρονο κόσμο για τη συνοχή του, αλλά και για την ποιότητα της ζωής.

-Να αξιοποιήσουν την προσφορά του μαθήματος, ώστε να συνειδητοποιήσουν τη δύναμη του μηνύματος του Ευαγγελίου και να καλλιεργήσουν το ήθος και την προσωπικότητά τους, να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στον σύγχρονο κοινωνικό προβληματισμό και να βοηθηθούν να πάρουν έμπρακτα θέση.

-Να αντιληφθούν ότι το αυθεντικό χριστιανικό μήνυμα είναι υπερφυλετικό, υπερεθνικό και οικουμενικό.

-Να αντιληφθούν την πολυπολιτισμική, πολυφυλετική και πολυθρησκευτική δομή των σύγχρονων κοινωνιών.

Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη διαχριστιανικής και διαθρησκειακής επικοινωνίας»

Όπως παρατηρείται, το προγενέστερο πρόγραμμα σπουδών στα θρησκευτικά δημοτικού και γυμνασίου, το οποίο ίσχυσε μέχρι και το σχολικό έτος 2015-16 ονομαζόταν Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και εκδόθηκε το 2003. Διείπετο από ορθές γενικές αρχές, οι οποίες τού εξασφάλιζαν ορθή γενική διάρθρωση. Βάσει του προγράμματος αυτού εξεδόθησαν σχολικά βιβλία το 2006.

Πρέπει να επισημανθεί, ότι το Δ.Ε.Π.Π.Σ. τού 2003 προέβλεπε ενημέρωση για τις μη ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες και για τις άλλες θρησκείες στη Στ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου. Η ενημέρωση αυτή επιτυγχανόταν με διδασκαλία των βασικών χαρακτηριστικών των μη ορθοδόξων χριστιανικών εκκλησιών και των μη χριστιανικών θρησκευμάτων, τα οποία διδάσκονταν κεχωρισμένα ως αυθύπαρκτα και ανεξάρτητα, και ποτέ δεν διδάσκονταν ανάμεικτα με την ορθόδοξη πίστη και ζωή ή ανάμεικτα μεταξύ τους. Επιτυγχανόταν δε με σαφή και ευσύνοπτο τρόπο μέσα σε τέσσερεις διδακτικές ώρες. Στο δε γυμνάσιο προέβλεπε διδασκαλία για τη σημερινή κατάσταση των μη ορθοδόξων χριστιανικών ομολογιών (ρωμαιοκαθολικών και προτεσταντών) σε δύο διδακτικές ώρες με τρόπο ευσύνοπτο και περιεκτικό.

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών από τον Σεπτέμβριο του 2016

Κάποιοι από τους σκοπούς και τα μαθησιακά ή προσδοκόμενα αποτελέσματα του νέου Προγράμματος Σπουδών (έναρξη ισχύος Σεπτέμβριος 2016)

Δ΄ Τάξη Δημοτικού: Προσδοκώμενες επάρκειες των μαθητών:

•Γνωρίζουν και αξιολογούν τη δράση διάφορων βιβλικών προσώπων, χριστιανών Αγίων καθώς και ιερών και σημαντικών προσώπων από άλλες θρησκευτικές παραδόσεις.

•Αναγνωρίζουν γιορτές, σύμβολα, λατρευτικές και ιερές πράξεις του Χριστιανισμού και άλλων θρησκειών και συνειδητοποιούν τη σημασία τους για τη ζωή των ανθρώπων.

•Αντιλαμβάνονται την κεντρική θέση της Αγίας Γραφής και άλλων ιερών κειμένων στη ζωή των πιστών και στη συγκρότηση των θρησκευτικών κοινοτήτων.

•Προσεγγίζουν την έννοια και τη σημασία του ιερού για τους ανθρώπους

•Περιγράφουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των θρησκειών

•Διατυπώνουν απορίες και ερωτήματα γύρω από το θρησκευτικό φαινόμενο

•Αντιλαμβάνονται την παρουσία της θρησκείας στη ζωή των ανθρώπων και των κοινοτήτων

•Συνειδητοποιούν ότι η θρησκεία μπορεί να φέρνει κοντά τους ανθρώπους

Στ΄ Δημοτικού: Προσδοκώμενες επάρκειες των μαθητών

•Γνωρίζουν και αξιολογούν τη ζωή και το έργο ιερών και σημαντικών προσώπων άλλων θρησκειών

•Ανακαλύπτουν το περιεχόμενο και το νόημα των γιορτών στον Χριστιανισμό και στις άλλες θρησκείες, καθώς και τη σημασία τους για τη ζωή των ανθρώπων

•Κατανοούν τον ιστορικό και συμβολικό χαρακτήρα της Αγίας Γραφής και άλλων ιερών κειμένων, ανακαλύπτουν τα ιστορικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα της σύνταξής τους, καθώς και την πολλαπλή λειτουργικότητά τους (επικοινωνία, αφήγηση και μνήμη, διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας)

 Διαπιστώνουν τη σημασία και την ανάγκη του διαχριστιανικού και διαθρησκειακού διαλόγου

Α΄ Γυμνασίου: Γενικοί στόχοι της τάξης: Οι μαθητές ενθαρρύνονται και καθοδηγούνται:

•Να γνωρίσουν και να αξιολογήσουν τη ζωή και τη δράση σημαντικών προσώπων του Χριστιανισμού καθώς και άλλων θρησκειών

•Να γνωρίσουν βασικές πτυχές του Ισλάμ και του Ιουδαϊσμού (θρησκευτικά γεγονότα, γιορτές, λατρεία, τρόπος ζωής, αξίες και στάσεις ζωής) και να συνειδητοποιήσουν τις σχέσεις των δύο θρησκειών με τον Χριστιανισμό

•Να προσεγγίσουν διδασκαλίες, αναζητήσεις και εμπειρίες από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου και να αναγνωρίσουν αξίες και σύστοιχες στάσεις ζωής

•Να αναπτύξουν ενδιαφέρον για τη μελέτη τόσο της θρησκευτικής τους ιδιοπροσωπίας όσο και άλλων θρησκειών

Είναι εμφανές ότι στο νέο ΠΣ γίνεται μια αλλοίωση και μεταλλαγή της ίδιας της αλήθειας και του πνεύματος του Ευαγγελίου του Χριστού με την προσαρμογή του στο πνεύμα του κόσμου. Δεν επιζητείται απλώς ένας σύγχρονος τρόπος διδακτικής μεθόδου για να ακούσουν και να πεισθούν και να πιστεύσουν οι μαθητές στο Ευαγγελικό μήνυμα της σωτηρίας και να κατανοήσουν ή βιώσουν ότι μόνον διά του αναστημένου σώματος του Χριστού δηλαδή μόνον διά της Εκκλησίας μπορούν να νικήσουν τον θάνατο και όλους τους θανάτους των παθών και να μετέχουν στο μυστήριο της σωτηρίας του κόσμου.

Αντ΄ αυτού, το νέο Πρόγραμμα θεωρεί εκσυγχρονισμό όχι την μεθοδολογική βελτίωση ή αναβάθμιση του μαθήματος, αλλά την οντολογική έκπτωση αυτού του ευαγγελικού μηνύματος με την εξίσωσή του με τα μηνύματα ανθρωποκεντρικών θρησκειών ή άθεων κοσμοθεωριών, δηλαδή, όπως αναφέρεται στο νέο ΠΣ, με τη «διευρυμένη γνώση “γύρω από τις θρησκείες” αλλά και τις θρησκευτικές και μη θρησκευτικές κοσμοθεωρήσεις που νοηματοδοτούν τον ανθρώπινο βίο» (βλ. Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο ΦΕΚ, αριθμ. 143575/Δ2, Αρ. Φύλλου 2920, τεύχ. Β΄, σ. 30860). Το νέο μάθημα, έτσι όπως διαμορφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016 στοχεύει στο «να προσανατολίσει το ενδιαφέρον των μαθητών στην ποικιλία των θρησκευτικών δυνατοτήτων και ηθικών αντιλήψεων που ανιχνεύονται στις θρησκευτικές εμπειρίες, και να ενθαρρύνει τους μαθητές, ώστε να ευαισθητοποιηθούν προς τη θρησκεία και προς τις θρησκευτικές διαστάσεις της ζωής. Η προσέγγιση αυτή υπερβαίνει παρωχημένες πρακτικές ομολογιακής μονοφωνίας». Στο νέο ΠΣ δεν αναζητείται νέα μέθοδος διδασκαλίας, αλλά νέα θεολογική αλήθεια. Αυτή ήταν και είναι η κατευθυντήρια στρατηγική γραμμή του νέου ΠΣ, σύμφωνα με όσα αναφέρει σε προγενέστερο -στρατηγικής σημασίας άρθρο του- ο συντονιστής της συντάξεως των νέων ΠΣ:  Το πρόβλημα του μαθήματος, γράφει σε αυτό το άρθρο, είναι «ο ομολογιακός χαρακτήρας του. Το μάθημα έχει κατηχητικό χαρακτήρα, είναι μονοφωνικό ως εκ της φύσεώς του και συνεπώς δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη μιας ελεύθερης πλουραλιστικής κοινωνίας. Το ελληνικό σχολείο αποτελεί ακραία περίπτωση θρησκευτικού κατηχητισμού. Σ΄ ένα πλουραλιστικό και δημοκρατικό σχολείο, που σέβεται τη θρησκευτική ετερότητα και μάλιστα στο πλαίσιο της σύγχρονης συνείδησης της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πραγματικότητας, η λύση δεν είναι παρά η κατάργηση του ομολογιακού μαθήματος και η μετάβαση σε ένα ουδετερόθρησκο σχολείο». (Στ. Γιαγκάζογλου, «Η φυσιογνωμία και ο χαρακτήρας του θρησκευτικού μαθήματος, Η θρησκευτική αγωγή στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες», στο Ανάλεκτα, Π.Ι., σ. 6-7).

Πρωταρχική παρατήρησή μας είναι ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν εχθρική και συκοφαντική επίθεση εναντίον του ΜτΘ και μάλιστα από τον ίδιο τον υποτιθέμενο αρμόδιο για να στηρίζει το ΜτΘ. Η δεύτερη παρατήρηση αφορά στον αντιφατικό χαρακτήρα των γραφομένων του, διότι το ερώτημα που προκύπτει από τα όσα γράφει είναι: Γιατί τόσα χρόνια που βρίσκεται στην υπεύθυνη θέση του Συμβούλου στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σχεδίαζε και ενέκρινε, τη συγγραφή όλων αυτών των Προγραμμάτων και των Βιβλίων των Θρησκευτικών, που, όπως ισχυρίζεται τώρα, ξαφνικά, έγιναν ομολογιακά;

Στο ίδιο άρθρο του προτείνει «να διαλεχτεί η χριστιανική θεολογία δημιουργικά με την πολιτισμική και θρησκευτική ποικιλομορφία, να προσπεράσει τη μισαλλοδοξία και το φανατισμό,  να μην προσκολλάται  στο ένδοξο παρελθόν», ούτε «να κλείνεται σε ένα είδος ιδιοκτησιακής αντίληψης για την κατοχή της αλήθειας» (Στ. Γιαγκά¬ζογλου, «Η φυσιογνωμία..», ό.π., σ. 12 και 14). Μέσα από ποιες επιστημονικές μελέτες έχουν διαπιστωθεί όσα αβάσιμα ισχυρίζεται για φαινόμενα μισαλλοδοξίας και φανατισμού στη θεολογία, δεν μας λέει.

Ισχυρίζεται ακόμη, ότι «χρειάζεται μια νέα προσέγγιση των σημερινών κοινωνικών και πολιτισμικών πραγματικοτήτων του κόσμου μας μέσα από μια θεολογία της πολυπολιτισμικότητας. Είναι όντως ανάγκη το ΜτΘ να αλλάξει φυσιογνωμία και χαρακτήρα. Είναι ανάγκη η θεολογία της πολυπολιτισμικότητας, όχι απλώς να το αγγίξει, αλλά να το διαπεράσει, κομίζοντας μια άλλη μαρτυρία για την αλήθεια της ζωής του ανθρώπου και του κόσμου. Είναι ανάγκη να αναπλαισιωθεί ο θεολογικός και παιδαγωγικός του χαρακτήρας σε νέες βάσεις και αρχές» (Στ. Γιαγκάζογλου, «Η φυσιογνωμία..», ό.π., σ. 14-15). Η χρήση του όρου «θεολογία της πολυπολιτισμικότητας» στην ορθόδοξη θεολογία, αποτελεί νέα εφεύρεση, και η πρωτοτυπία ανήκει στο συγγραφέα του παρόντος άρθρου.

Είναι εμφανές από τα παραπάνω, ότι προετοιμαζόταν πολύ νωρίτερα το κλίμα της αποορθοδοξοποίησης του ΜτΘ

Ολόκληρο το περιεχόμενο των νέων ΠΣ για το Δημοτικό – Γυμνάσιο και Λύκειο διακατέχεται από αυτό τον μεθοδευμένο σχεδιασμό αφ΄ ενός της αποορθοδοξοποίησης του ΜτΘ με την μεθόδευση της επικόλλησης σε αυτό της συκοφαντικής και υποτιμητικής ετικέτας της μονοφωνικού - ομολογιακού και κατηχητικού χαρακτήρα του, ενός χαρακτρήρα που δεν μπορεί να προσαρμοστεί έτσι στο πολυπολιτισμικό πνεύμα της εποχής!! Αναβάθμιση λοιπόν του ΜτΘ δεν σημαίνει για το νέο ΠΣ μεθοδολογική αλλαγή και παιδαγωγικός ή διδακτικός εκσυγχρονισμός του, αλλά οντολογική μετατροπή της ορθόδοξης αλήθειας του, η οποία είναι ότι:  Για τον ορθόδοξο μαθητή ένας είναι ο σωτήρας και λυτρωτής του κόσμου, ένας είναι ο Θεός, μία είναι η Εκκλησία, ένα είναι το βάπτισμα και μία είναι η ελπίδα και προσδοκία των ανθρώπων για λύτρωση: η διά του Ιησού Χριστού. Αυτή η αλήθεια έπρεπε να αλλάξει. Η Θεολογία του Ευαγγελίου έπρεπε να γίνει θεολογία της πολυπολιτισμικότητας της πολυθρησκευτικότητας, του σχετικισμού, της σύγχυσης των πολλών θρησκειών, Θεών και λυτρώσεων. Το χριστιανικό μήνυμα της σωτηρίας ουσιαστικά απορρίπτεται ως μονοφωνικό και στη θέση του μπαίνει ένα μάθημα που ανατρέπει τη μονοφωνική πίστη στα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παραδόσεως και, όπως είδαμε, αντί να λαμβάνει υπόψη το ενδιαφέρον των ορθοδόξων μαθητών στοχεύει να  «προσανατολίσει το ενδιαφέρον των μαθητών στην ποικιλία των θρησκευτικών δυνατοτήτων και ηθικών αντιλήψεων» (ΦΕΚ, ό.π.). Ουσιαστικά κατευθύνονται οι μαθητές σε μια σχετικοποίηση του ευαγγελικού μηνύματος σε μια μετάλλαξη του σωτηριολογικού  πνεύματος που διδάσκει το Ευαγγέλιο, θεωρώντας ότι για τους χριστιανούς δεν αποτελούν τη μοναδική αλήθεια.

Η χρήση νέων τεχνολογικών και νέων διδακτικών πρακτικών για να διευκολυνθούν οι μαθητές να κατανοήσουν το ευαγγελικό μήνυμα της σωτηρίας μετατρέπεται σε μεθοδευμένη αναστοχαστική και κριτική σχετικοποίηση και αποδόμηση της ευαγγελικής αλήθειας και σε αναδόμηση ή αναβάθμισή της σε πολυθρησκειακές αλήθειες στις οποίες κατευθύνονται οι μαθητές για να βρουν υποκατάστατα (θρησκευτικά και ιδεολογικά είδωλα) της μίας και αληθινής πίστεως στον ένα και αληθινό Τριαδικό Θεό και στον Αποκαλυφθέντα Ιησού Χριστό. Στο νέο μάθημα, επομένως, επιβάλλεται μια νέα δόμηση και σύνθεση της διδασκαλίας του μαθήματος, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η δήθεν αναβάθμιση και ανανέωσή του σε μια μορφή πολυθρησκειακής σαλάτας στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο και σε μια μορφή "εννοιολογικής σαλάτας", στο Λύκειο όπως γίνεται στο νέο ΠΣ ;

Το νέο πρόγραμμα, επομένως, είναι παντελώς ακατάλληλο, τόσο για ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές, όσο και για τον οποιονδήποτε.

Οι εσφαλμένες λοιπόν αρχές, οι οποίες χαρακτηρίζουν το πρόγραμμα είναι οι εξής:

Α΄. Απαιτείται από το πρόγραμμα στις αυτές Θεματικές Ενότητες, ταυτόχρονα με την διδασκαλία της ορθόδοξης πίστης και ζωής, διδασκαλία πολλών και διαφόρων χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των μη χριστιανικών θρησκευμάτων και των μη ορθοδόξων δογμάτων.

Τούτο απαιτείται από την Γ΄ δημοτικού έως και την Γ΄ γυμνασίου. Επειδή δε οι αποδέκτες της διδασκαλίας δεν είναι επιστήμονες θρησκειολόγοι, αλλά ανήλικοι μαθητές ηλικίας 8-15 ετών, κινδυνεύουν να επηρεασθούν, να αποπροσανατολισθούν από την ορθόδοξη χριστιανική πίστη τους, νομίζοντες πλέον ότι η ορθόδοξη πίστη και ζωή ταυτίζεται με τα μη χριστιανικά θρησκεύματα και με τις μη ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες. Σε τέτοια περίπτωση θα προβούν ενσυνειδήτως ή ασυνειδήτως σε υιοθεσία μιάς τυχαίας πίστεως από όσες έχουν ταυτοχρόνως διδαχθεί ή θα πλάσουν ένα θρησκευτικό μείγμα, το οποίο και θα ακολουθήσουν - θα προβούν δηλαδή σε συγκρητισμό.

Τέτοιου είδους ταυτόχρονη διδασκαλία πραγματοποιείται συγκεκριμένα στις  εξής Θεματικές Ενότητες:

Γ΄ δημοτικού: 2, 3, 4, 7 (σελίδες ΦΕΚ 30871, 30872, 30874, 30879)

Δ΄ δημοτικού: 1, 2, 4, 5, 6, 7 (σελίδες ΦΕΚ 30883, 30885, 30889, 30890, 30892, 30893)

Ε΄ δημοτικού: 1, 2, 3 (σελίδες ΦΕΚ 30900, 30901, 30903) (Σημειωτέον ότι εάν διδαχθούν οι τρεις αυτές ενότητες οι οποίες καλύπτουν 24 ώρες, δύσκολα θα βρεθεί χρόνος για οτιδήποτε άλλο)

Στ΄ δημοτικού: 5, 6, 7 (σελίδες ΦΕΚ 30916, 30917, 30919 (Σημειωτέον ότι συνολικά η 5η και η 6η Θεματικές Ενότητες καλύπτουν 18 ώρες και καλύπτουν μεγάλο μέρος του διδακτικού έτους, διότι άλλωστε επιχειρείται ο περιορισμός των ωρών του μαθήματος στο δημοτικό.)

Α΄ γυμνασίου: Μολονότι δεν προβλέπεται συνδιδασκαλία ορθοδόξων με ετρόθρησκα στοιχεία σε αυτή την τάξη, οι Θεματικές Ενότητες 5 και 6 (σελίδες ΦΕΚ 30933-30935) καλύπτουν 16 ώρες διδασκαλίας, ενώ είναι αδύνατον να ευρεθούν άνω των 32 ωρών διδασκαλίας ετησίως. Διότι το μάθημα διδάσκεται δύο ώρες εβδομαδιαίως και κάποιες ώρες αφιερώνονται σε επαναλήψεις, διαγωνίσματα, ανάγνωση εργασιών μαθητών. Άλλες δε ώρες χάνονται λόγω εκδρομών, δυσμενών καιρικών συνθηκών, συνεδριάσεων, απεργιών, καταλήψεων. Άρα οι 16 ώρες των ως άνω δύο ενοτήτων καταχρηστικώς καλύπτουν το μισό σχολικό έτος.

Β΄ γυμνασίου: 1, 2, 3, 4, 5, (σελίδες ΦΕΚ 30941, 30942, 30945, 30947, 30948, 30950).

Γ΄ γυμνασίου: 1, 2, 3, 4, 6, (σελίδες ΦΕΚ 30959, 30961, 30963, 30964, 30967, 30968 (και μάλιστα στη Θεματική Ενότητα 6 προηγούνται οι θρησκείες και έπεται η ορθόδοξη διδασκαλία).

Πρέπει επίσης να επισημανθεί, ότι στις περισσότερες από τις ως άνω περιπτώσεις Θεματικών Ενοτήτων, ο γενικός τίτλος συχνά δεν συμφωνεί με το περιεχόμενο και οδηγεί το παιδί σε παντελώς εσφαλμένα συμπεράσματα ικανά να διασαλεύσουν την πίστη του. Επί παραδείγματι, η ενότητα 3 της Γ΄ δημοτικού επιγράφεται «Κυριακή: Μια σημαντική ημέρα της εβδομάδας». Τί περιμένει να ακούσει το οκτάχρονο παιδί, το οποίο είναι βεβαπτισμένο ορθόδοξο; Οπωσδήποτε για την κυριακάτικη λειτουργία. Όμως στην ίδια Θεματική Ενότητα επιβάλλεται και η διδασκαλία του εβραϊκού Σαββάτου και της μουσουλμανικής Παρασκευής και αναπόφευκτα θα περιέλθει το μικρό παιδί της ηλικίας των οκτώ ετών σε σύγχυση και μέσα του θα εξισώσει και θα ταυτίσει αυτά τα τρία.

Όμως ακόμη και παιδιά Ισραηλιτών ή μουσουλμάνων, τα οποία τυχόν θα ευρίσκονταν στην ίδια σχολική αίθουσα και θα παρακολουθούσαν το αυτό μάθημα, θα κινδύνευαν να περιπέσουν στην ίδια παρεξήγηση, ότι δηλαδή η πίστη τους ταυτίζεται με τις άλλες δύο, οι οποίες διδάσκονται υποχρεωτικά εντός της ίδιας Θεματικής Ενότητας και υπό τον ίδιο τίτλο. Άρα το πρόγραμμα καταντά ακατάλληλο όχι μόνο για τους ορθοδόξους χριστιανούς, αλλά και για τον οποιονδήποτε.

Η τακτική αυτή του νέου προγράμματος φθάνει μέχρι το σημείο να απαιτείται η διδασκαλία στην ίδια θεματική ενότητα εκτός από την ορθοδοξία και τεσσάρων θρησκευμάτων (ΦΕΚ σ. 30947), τακτική δυνάμενη να οδηγήσει σε πρωτοφανή σύγχυση, όπως ακριβώς θα συνέβαινε εάν διδάσκονταν στο ίδιο μάθημα, στην ίδια Θεματική Ενότητα μαζί με τη μητρική γλώσσα και τέσσερεις ξένες γλώσσες.

Β΄. Έχουν αφαιρεθεί βασικά θέματα ορθοδόξου πίστεως και ζωής

Πουθενά σε ολόκληρο το πρόγραμμα δημοτικού και γυμνασίου δεν διδάσκονται, έστω και δειγματοληπτικά, στοιχεία από την ιστορία και θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά την περίοδο από 1054 – 1453. Δεν πληροφορείται λοιπόν ο ορθόδοξος χριστιανός μαθητής έστω και επιγραμματικά για τη ζωή και το έργο μεγάλων προσωπικοτήτων, αγίων της Εκκλησίας μας, όπως ο άγιος Ευστάθιος Θεσσαλονίκης ο Κατάφλωρος (ο περίφημος μελετητής του Ομήρου), ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και ο άγιος Μάρκος Εφέσου ο Ευγενικός.

Η Παλαιά Διαθήκη, η οποία (και με το ΔΕΠΠΣ και ανέκαθεν) διδασκόταν σε ως σύνολο στην Α΄ γυμνασίου και κάλυπτε ολόκληρο το σχολικό έτος, και η οποία κατά την χριστιανική πίστη είναι «παιδαγωγός εις Χριστόν», τώρα δεν διδάσκεται στο γυμνάσιο ως σύνολο, αλλά μόνο διάφορα ρητά και περιστατικά της διάσπαρτα και στις τρεις τάξεις και κατ΄ αυτόν τον τρόπο οι ανήλικοι μαθητές αφ΄ ενός μεν θα ζημιώνονται όσα δεν έχουν ποτέ διδαχθεί, αφ΄ ετέρου δε δεν θα αποκτούν ποτέ τη συναίσθηση ότι αποτελεί αυτή ενιαίο όλο απαραίτητο για κάθε χριστιανό, επειδή όλα τα τμήματα και όλα τα βιβλία της έχουν να του προσφέρουν πολύτιμα διδάγματα.

Όσον αφορά δε στο δημοτικό, καμμία Θεματική Ενότητα δεν είναι αφιερωμένη αποκλειστικά στην Παλαιά Διαθήκη, διότι ακόμη και η 4η της Ε΄ δημοτικού, «η οποία επιγράφεται «Προφήτες της Βίβλου: κλήση για μετάνοια και αναγγελία του ερχομού του Μεσσία» και προβλέπεται η διδασκαλία της εντός οκτώ μόνον ωρών, περιλαμβάνει και τον Ιωάννη τον Βαπτιστή και δεν είναι αμιγώς παλαιοδιαθηκική. Στο δημοτικό διδάσκεται ο κατακλυσμός και η κιβωτός του Νώε, όμως δεν διδάσκεται η δημιουργία του κόσμου από τον Θεό (ΦΕΚ σ. 30880).

Πουθενά δεν βλέπουμε σε ολόκληρο το δημοτικό και το γυμνάσιο διδασκαλία και των επτά μυστηρίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Πουθενά δεν βλέπουμε σε ολόκληρο το γυμνάσιο διδασκαλία της γεννήσεως του Χριστού, στο δε δημοτικό διδάσκεται δύο φορές, τη μία όμως φορά συνδιδάσκεται με την αναφορά του κορανίου σε αυτήν.

Όλα αυτά, και άλλα πολλά, τα οποία χάριν συντομίας παραλείπουμε, αφήνουν κενά στη μάθηση των ορθοδόξων χριστιανών παιδιών, τα οποία κενά είναι αδύνατον να τα αναπληρώσουν μόνα τους και τα οποία επίσης θα συντελέσουν στη μη επαρκή ανάπτυξη της ορθοδόξου χριστιανικής θρησκευτικής τους συνειδήσεως.

Γ΄. Κάποια θέματα ορθοδόξου πίστεως και ζωής παρουσιάζονται με πεπλατυασμένο τρόπο εις βάρος όσων ήδη περιγράψαμε

Στην Στ΄ δημοτικού πλατυάζει αφιερώνοντας οκτώ ώρες στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας (Θεματική Ενότητα 4, ΦΕΚ σ. 30913-30915), ενώ δύο μόνον ώρες θα ήταν αρκετές, για το μυστήριο αυτό και θα περίσσευαν και άλλες για όσα δεν αναφέρονται διόλου.

Το ζήτημα της σχέσεως Ελληνισμού και χριστιανισμού, κατά τα παλαιά προγράμματα διδασκόταν σε μία ώρα στην Γ΄ γυμνασίου και σε άλλη μία ώρα στην Β΄ λυκείου, όμως με το νέο πρόγραμμα απαιτείται η διδασκαλία του δε δέκα ώρες στην Α΄ γυμνασίου και μάλιστα στην αρχή του σχολικού έτους, στη 2η μόλις θεματική ενότητα (ΦΕΚ σ. 30927-30928). Το εγχείρημα αυτό καταντά αφόρητη επιβάρυνση για τη νοημοσύνη ενός δωδεκάχρονου.

Δ΄. Θρησκειολογική ύλη, η οποία μέχρι και το σχολικό έτος 2015-16 διδασκόταν στη Β΄ λυκείου, μεταφέρθηκε στο δημοτικό και στο γυμνάσιο

Μάλιστα δε, επιβαρύνθηκε με θρησκειολογικές έννοιες υπερδεόντως δύσκολες και ακατάλληλες για την ηλικία των παιδιών στα οποία απευθύνεται. Τέτοιες έννοιες δεν υπήρχαν καν στην δευτέρα λυκείου, αλλά διεσπάρησαν στο δημοτικό και στο γυμνάσιο.

Έτσι απαιτείται στο δημοτικό η διδασκαλία των εννοιών: Ρός Ασανά, Ιντ αλ φιτρ, Σβάστικα, 99 ονόματα για τον Αλλάχ, Μάνταλα (ΦΕΚ σ. 30871), Κιπά, Μενορά (ΦΕΚ σ. 30873), Φατιχά, Σεμά  (ΦΕΚ σ. 30883), Μπαρ Μιτσβά, Μπατ Μιτσβά  (ΦΕΚ σ. 30889), Χαντίθ  (ΦΕΚ σ. 30901), Μαουλίντ  (ΦΕΚ σ. 30917).

Και στο γυμνάσιο απαιτείται η διδασκαλία των εννοιών Σαβουώτ, Σουκώτ, Χανουκά, Πουρίμ, Ταλμούδ, Σεμά, Τεφιλίν, Νεζουζά, (ΦΕΚ σ. 30932), Σαχαντά, Χαντίθ, Ούμμα, Κατίμπ  (ΦΕΚ σ. 30933), Μινάκσι, Γιάντρας, Μάνταλα, Diwali, Pongal, Holi, Στούπες, Παγόδες (ΦΕΚ σ. 30934), Μάντρα, Τριπίτακα  (ΦΕΚ σ. 30935)

Σημειωτέον ότι, όπως συνάγεται εκ των ως άνω δύο παραγράφων, η διδασκαλία ορισμένων εκ των δυσκόλων και ξένων προς τους ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές εννοιών απαιτείται τόσο στο δημοτικό, όσο και στο γυμνάσιο (Σεμά, Χαντίθ, Μάνταλα), ενώ όπως έχουμε ήδη επισημάνει, λείπουν από το πρόγραμμα θέματα υψίστης σημασίας για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των ορθοδόξων χριστιανών.

Ε΄. Η ευαγγελική ιστορία κατατμήθηκε και διασκορπίσθηκε άτακτα  

Η ύλη αυτή κατακερματίσθηκε άτακτα και σε βάρος της σειράς την οποία το ίδιο το Ευαγγέλιο επιβάλλει, σε διάφορες θεματικές ενότητες από τρίτη δημοτικού μέχρι και τρίτη γυμνασίου. Ενώ με το παλαιό πρόγραμμα, εγνώριζε το παιδί, ότι στη δευτέρα γυμνασίου θα διδαχθεί την ευαγγελική ιστορία με τη σωστή σειρά από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Ανάληψη του Ιησού Χριστού, με το υπό αίτηση ακύρωσης πρόγραμμα ουδέποτε έχει αυτή την ευκαιρία, αλλά διδάσκεται διάφορα περιστατικά άτακτα, χωρίς τη σωστή ιστορική σειρά, ασύνδετα, αποκεκομμένα από τη συνάφειά τους, δηλαδή από τα προηγούμενα και τα επόμενα. Για το δημοτικό, δειγματοληπτικώς και μόνον αναφέρουμε ότι στην Ε΄ δημοτικού απαιτείται από το επίμαχο πρόγραμμα, να διδαχθεί πρώτα η Πεντηκοστή (ΦΕΚ σ. 30905), αμέσως κατόπιν η Ανάσταση (ΦΕΚ σ. 30906) και αμέσως κατόπιν, ποιοί ήταν οι 4 Ευαγγελιστές, πότε και γιά ποιούς έγραψαν τα Ευαγγέλια (ΦΕΚ σ. 30907). Για δε το γυμνάσιο πρέπει να επισημάνουμε, ότι περιορίσθηκε η διδασκαλία της ευαγγελικής ιστορίας σε μία και μόνη Θεματική Ενότητα, την υπ΄ αριθμό 2 της Β΄ Γυμνασίου, υπό τον τίτλο «Ποιός είναι ο Θεός των Χριστιανών; Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» (ΦΕΚ σ. 30943-30945), η οποία διδάσκεται σε οκτώ μόλις ώρες και περιλαμβάνει επίσης το θέμα «Ο Ιησούς στο Κοράνιο και στις Χαντίθ». Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, ουδέποτε θα αποκτήσει το βεβαπτισμένο ορθόδοξο παιδί την εικόνα του συνόλου της ευαγγελικής ιστορίας, πράγμα το οποίο θα έχει δυσμενή επίπτωση στην ανάπτυξη της θρησκευτικής του συνείδησης.

Στ΄. Η εκκλησιαστική ιστορία κατατμήθηκε και διασκορπίσθηκε άτακτα

Κατεκερματίσθηκε άτακτα και χωρίς να λαμβάνεται υπ΄ όψη η ιστορική σειρά, σε διάφορες θεματικές ενότητες, από τρίτη δημοτικού μέχρι και τρίτη γυμνασίου, ταυτοχρόνως, όμως, αφαιρέθηκαν και σημαντικά θέματα απαραίτητα για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης του ορθοδόξου παιδιού.

Έτσι, το ορθόδοξο παιδί δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα να την διδαχθεί ως σύνολο στην τρίτη γυμνασίου, όπως με το παλαιό πρόγραμμα (Δ.Ε.Π.Π.Σ.), αλλά θα λαμβάνει μόνον αποσπασματικές γνώσεις αποκομμένες από τη συνάφειά τους, δηλαδή από τα προγενέστερα και τα μεταγενέστερα γεγονότα. Αυτό ισχύει για τις εξής Θεματικές Ενότητες της της Α΄ γυμνασίου: 1. «Μεγαλώνουμε και αλλάζουμε» (ΦΕΚ σ. 30925), η οποία δεν είναι καθ΄ αυτό ιστορική, και μεταξύ άλλων ομιλεί για τον απόστολο Παύλο, τους διωγμούς και την οργάνωση της Εκκλησίας, και 4. «Πώς παίρνονται οι αποφάσεις» (ΦΕΚ σ. 30931). Η οποία ομιλεί για την Αποστολική Σύνοδο, τις Οικουμενικές Συνόδους πλην της Εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου και τέσσερεις μεγάλους πατέρες της Εκκλησίας. Επίσης ισχύει και για τις εξής ενότητες της Β΄ γυμνασίου: 1. «Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν τον Θεό;», η οποία αφορά στην τηλεόραση, στις εικαστικές τέχνες, στην ειδωλολατρία, στην εικονομαχία, στην Ζ΄ Οικουμενική σύνοδο αλλά και στις εικονογραφικές συνήθειες των θρησκευμάτων (ΦΕΚ σ. 30941), και 6. «Ορθοδοξία και Νέος Ελληνισμός» η οποία αφορά στην μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως ζωή των Ελλήνων ορθοδόξων, και στις εθνικές Εκκλησίες κατά την νεότερη εποχή.

Όσον αφορά δε το πρόγραμμα του δημοτικού, αναφέρουμε ότι στην Στ΄ δημοτικού το πρόγραμμα ξεκινά από την εξάπλωση των χριστιανικών κοινοτήτων στον κόσμο (Θεματική Ενότητα 1), συνεχίζει στην επόμενη Θεματική Ενότητα με τους σε βάρος των χριστιανών διωγμούς, και καταλήγει στην Υψωση του Τιμίου Σταυρού. Όμως αμέσως κατόπιν όλων αυτών, δεν συνεχίζει σε κάποιο άλλο συναφές ιστορικό θέμα, αλλά απαιτεί να διδαχθεί για οκτώ ολόκληρες ώρες το θέμα «Η Αγία Γραφή, ένα ιστορικό και διαχρονικό βιβλίο», η οποία καλύπτει οκτώ ώρες διδασκαλίας (ΦΕΚ σ. 30912), ενώ είχε ήδη ασχοληθεί στην Δ΄ δημοτικού Θεματική Ενότητα 7. («Ιερά βιβλία»), η οποία καλύπτει 10 ώρες διδασκαλίας μαζί με πολλά άλλα βιβλία άλλων θρησκειών (ΦΕΚ σ. 30893) και στην Ε΄ δημοτικού, Θεματική Ενότητα 7. («Ανακαλύπτοντας τα κείμενα της Καινής Διαθήκης»), η οποία καλύπτει οκτώ ώρες διδασκαλίας (ΦΕΚ σ. 30907-30908). Αφιερώνει δηλαδή εικοσιτέσσερις ώρες σε τρεις τάξεις του δημοτικού για να εισαγάγει τους μικρούς μαθητές στην Αγία Γραφή, (ενώ θα αρκούσαν το πολύ τέσσερεις), και ταυτοχρόνως, στη Δ΄ δημοτικού πελαγοδρομεί σε πλείστα όσα ιερά βιβλία θρησκειών. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να μη προχωρήσει στο δημοτικό σχολείο στη διδασκαλία κανενός άλλου ιστορικού θέματος πέραν της εποχής του μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ζ΄. Η θεολογία του προγράμματος κάθε άλλο παρά ορθόδοξη χριστιανική είναι

Επανειλημμένως χαρακτηρίζεται η διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά τρόπο ανοίκειο. Αναφέρει το πρόγραμμα: «ερμηνεύοντας την πρόταση ζωής της χριστιανικής Εκκλησίας» (ΦΕΚ σ. 30929), «Ο σκοπός και το νόημα της ζωής του ανθρώπου: Η βιβλική πρόταση και η θεολογική ερμηνεία» (ΦΕΚ σ. 30946), «να επεξεργαστούν τη χριστιανική πρόταση για θεμελιώδη υπαρξιακά, ηθικά και κοινωνικά ζητήματα» (ΦΕΚ σ. 30958), «να εμβαθύνουν στη χριστιανική πρόταση για τη μεταμόρφωση της ζωής και τη σωτηρία του κόσμου» (ΦΕΚ σ. 30958).

Πρέπει να επισημάνουμε, ότι για τους ορθοδόξους χριστιανούς μαθητές, οι οποίοι κατά το άρθρο 3 του Συντάγματος αποτελούν την πλειοψηφία των μαθητών των σχολείων της Ελληνικής Δημοκρατίας, η διδασκαλία της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως δεν είναι απλώς και μόνον μία πρόταση. Εάν δεχθούμε κάτι τέτοιο, αφ΄ ενός την υποβιβάζουμε σε ένταλμα ανθρώπων, αφ΄ ετέρου την αποξενώνουμε από τα παιδιά αυτά, διότι μία πρόταση ίσως έχει γίνει αποδεκτή, ίσως δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτή. Η διδασκαλία της Αγίας γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως είναι λόγος Κυρίου και έχει γίνει ήδη ζωή των παιδιών αυτών, διότι αυτή την αγωγή έχουν λάβει από την Εκκλησία τους και την οικογένειά τους, την οποία αγωγή δεν δικαιούται το σχολείο να καταστρέφει.

Ακόμη, θέτει το πρόγραμμα το εξής ερώτημα: «Δέχονται όλοι οι χριστιανοί το Σύμβολο της Πίστεως;» (Α΄ Γυμνασίου, Θεματική Ενότητα 4, Πώς παίρνονται οι αποφάσεις, ΦΕΚ σ. 30932). Είναι ευρέως γνωστό ότι, η αποδοχή του Συμβόλου της Πίστεως διαφοροποιεί τον χριστιανό από τον μη χριστιανό. Η διατύπωση όμως του προγράμματος αφήνει την υπόνοια, ότι δύναται κάποιος να είναι χριστιανός χωρίς να δέχεται το Σύμβολο της Πίστεως, πράγμα απαράδεκτο για τους ορθοδόξους χριστιανούς.

Ακόμη περιλαμβάνει το πρόγραμμα στη Θεματική Ενότητα 5 της Στ΄ δημοτικού «Από τους Χριστιανούς της χώρας μας στους Χριστιανούς του κόσμου» μεταξύ άλλων και ως βασικό θέμα διδασκαλίας το εξής: «Διαφορετικές παραδόσεις, κοινή συνείδηση» (ΦΕΚ σ. 30916). Κατά τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μία είναι η Ιερά Παράδοση, την οποία οφείλει να βιώσει όποιος θέλει να είναι χριστιανός. Διαφορετικές «παραδόσεις» διαφοροποιούν την κοινή χριστιανική συνείδηση.

Επίσης ο Φραγκίσκος της Ασίζης, χαρακτηρίζεται ως «Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης» (ΦΕΚ σ. 30880), πράγμα το οποίο δεν ισχύει για την Ορθόδοξο Εκκλησία, παρά μόνον για την ρωμαιοκαθολική.

Επίσης ο Βούδας χαρακτηρίζεται «ο φωτισμένος δάσκαλος» (ΦΕΚ σ. 30892), πράγμα το οποίο δεν είναι δυνατόν να διδάσκεται σε τέκνα ορθοδόξων χριστιανών.

Ο δε Μωάμεθ χαρακτηρίζεται ως «ο απεσταλμένος του Αλλάχ» (ΦΕΚ σ. 30892), πράγμα το οποίο ομοίως θα ήταν δυνατόν να αποπροσανατολίσει τη θρησκευτική συνείδηση των ορθοδόξων χριστιανών, όπως και όλα τα ανωτέρω.

Συμπέρασμα:

Όλα τα σοβαρά προβλήματα, τα οποία περιγράψαμε στα κεφάλαια Α΄-Ζ΄ του παρόντος, καταδεικνύουν το υπό αίτηση ακυρώσεως πρόγραμμα ακατάλληλο για ορθοδόξους χριστιανούς, οι οποίοι κατά το άρθρο 3, παράγρ. 1 του Συντάγματος της Ελληνικής Δημοκρατίας αποτελούν την πλειοψηφία των μαθητών των σχολείων της. Ακατάλληλο διότι δεν είναι σε θέση να αναπτύξει, αλλά είναι σε θέση να αποπροσανατολίσει την ορθόδοξη χριστιανική θρησκευτική τους συνείδηση, την οποία ήδη φέρουν εγγραφόμενοι στα σχολεία της Ελληνικής Δημοκρατίας και της οποίας την ανάπτυξη επιτάσσει το άρθρο 16, παράγρ. 2 του Συντάγματος, όπως ακριβώς επιτάσσει την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης. Η δε εθνική συνείδηση του Έλληνα είναι η ελληνική και αναπτύσσεται μέσω της ελληνικής παιδείας και η θρησκευτική συνείδηση του ορθοδόξου χριστιανού είναι η ορθόδοξη χριστιανική και αναπτύσσεται μέσω της ορθόδοξης χριστιανικής παιδείας. Και εφ΄ όσον δεν αναπτύσσεται η ήδη υπάρχουσα θρησκευτική συνείδηση των ορθοδόξων χριστιανών, παραβιάζεται η ελευθερία της, την οποία επιτάσσει το άρθρο 13, παράγρ. 1 του Συντάγματος. Επίσης κωλύεται η ελεύθερη ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής προσωπικότητας των ορθοδόξων χριστιανών. Το δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του κατοχυρώνει για τον καθένα το άρθρο 5 παράγρ. 1 του Συντάγματος, συνεπώς και για τους ορθοδόξους χριστιανούς, οι οποίοι κατά το άρθρο 3 παράγρ. 1 αποτελούν την πλειοψηφία στην Ελλάδα. Εφ΄ όσον ισχύουν όλα τα ανωτέρω, εισάγεται διάκριση σε βάρος τον ορθοδόξων χριστιανών, την οποία απαγορεύει το άρθρο 5 παράγρ. 2 του Συντάγματος. 

Επίσης διά του υπό αίτηση ακυρώσεως προγράμματος προσβάλλεται το δικαίωμα των ορθοδόξων χριστιανών γονέων να εξασφαλίζουν στα τέκνα τους μόρφωση και εκπαίδευση συμφώνως προς τις δικές τους θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις, οι οποίες είναι οι ορθόδοξες χριστιανικές, το δε δικαίωμα αυτό έχει διασφαλίσει το άρθρο 2 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Επίσης διά του υπό αίτηση ακυρώσεως προγράμματος προσβάλλεται το υπό του άρθρου 14, παρ. 1 και 2 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατοχυρωμένο δικαίωμα των γονέων να καθοδηγούν τα τέκνα τους  στην άσκηση του δικαιώματος για ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του. Διότι ο ορθόδοξος χριστιανός έχει δώσει ορθόδοξη χριστιανική παιδεία και αγωγή στο παιδί του, επειδή έχει κρίνει πως αυτή του αρμόζει ώστε να αναπτύξει τις ικανότητές του και το βοηθά να ασκήσει το δικαίωμά του για ελευθερία σκέψης και συνείδησης και άσκησης της ορθόδοξης χριστιανικής πίστεως στην οποία ο ίδιος ελευθέρως το έχει εισαγάγει.

Με σεβασμό ασπαζόμεθα την δεξιά Σας

Για το ΔΣ της ΠΕΘ

                Ο Πρόεδρος                                                               Ο Γενικός Γραμματέας

       Κωνσταντίνος Σπαλιώρας                                                   Παναγιώτης Τσαγκάρης

     Δρ Θεολογίας                                                                    Mr Θεολογίας

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Το παρακάτω άρθρο [1] θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε μερικά πράγματα. Ο συγγραφέας θέτει αρχικά την ερώτηση: Το να είμαστε γονείς είναι επάγγελμα; Ναι και όχι, απαντάει.

Συνήθως πιστεύουμε πως, για να μεγαλώσουμε τα παιδιά, δεν χρειάζεται ειδική μάθηση και πως λίγος κοινός νους αρκεί. Διαπιστώνουμε ωστόσο γύρω μας πως αυτός ο κοινός νους χρησιμοποιεί μεθόδους αντιφατικές. Κάποιος από τους γείτονές μας κρίνει πως πρέπει να δαμάζει τον γιο του και να του επιβάλλει σε όλα τη θέλησή του. Ένας άλλος απεναντίας βεβαιώνει πως με το να τον αφήνει –τον γιο δηλαδή– να τα βγάζει πέρα μόνος του, τον προετοιμάζει για τη ζωή. Μια μητέρα περιβάλλει ασφυκτικά το παιδί της με μια τρυφερότητα ανησυχητική, χαρίζοντάς του απλόχερα τις περιποιήσεις της και τις συμβουλές της. Και όλοι απορούν ωστόσο, γιατί δεν φτάνουν τελικά στους σκοπούς τους.

Στο δάμασμα, το παιδί θα αντιτάξει την αυθάδεια.

Κάποιος γονέας προσπαθεί να δαμάσει το παιδί· σ᾿ αὐτή την περίπτωση το παιδί θα αντιτάξει την αυθάδεια.

Τον επιεική πατέρα θα τον κατηγορήσει για αδιάφορο.

Το παιδί θα κατηγορήσει ως αδιάφορο τον πατέρα που δείχνει πολλή επιείκεια.

Στην ξεχειλίζουσα μητρική αγάπη αποκρίνεται με την ψυχρότητα.

Πόσα παιδιά, ακριβώς διότι δέχονται πολλή τρυφερότητα από τους γονείς, γίνονται ψυχρά.

Και όλοι παραπονούνται για τον χαρακτήρα των παιδιών τους: «Τι του έκανα του Θεού και μου έδωσε τέτοιο γιο;»

Ας λεχθεί εδώ ότι, εξ όσων εγώ γνωρίζω, λίγοι γονείς είναι εκείνοι που δεν παραπονούνται για τα παιδιά τους.

Βέβαια, ο καθένας έχει τον χαρακτήρα του, και αν αυτός ο κοινός νους που μας οδηγεί, για να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, μεταχειρίζεται τόσο διαφορετικούς τρόπους, δεν είναι τάχα και ο δικός μας χαρακτήρας που φταίει;

Ο ένας μεταχειρίζεται αυτόν τον τρόπο, για να βοηθήσει το παιδί, ο άλλος τον άλλο, ο άλλος τον άλλο. Μήπως αυτό σημαίνει ότι κάτι φταίει σ᾽ εμάς;

Μήπως δεν είμαστε κι εμείς πεισματάρηδες, αυταρχικοί ή άστατοι και αδύναμοι; Δεν έχουμε κι εμείς τον εγωισμό μας, δεν είμαστε κι εμείς ανυπόμονοι απέναντι στα παιδιά μας;

Τα τελευταία χρόνια έχουν μελετηθεί πολύ τα προβλήματα του χαρακτήρα: πώς πλάθεται ο χαρακτήρας του παιδιού και πώς εξελίσσεται ακατάπαυστα· η επίδραση του δικού μας χαρακτήρα πάνω στο παιδί, και τα μέσα για να μειωθούν οι δυσκολίες που συναντούμε στην οικογενειακή μας ζωή. Οι μελέτες αυτές μπορούν να μας χρησιμεύσουν· δεν θα μας προσφέρουν όμως κανόνες για να τους ακολουθήσουμε, έγκυρους σε κάθε περίσταση…

Πρέπει σ᾽ αυτό το σημείο να λεχθεί ότι και όσα θα πούμε εδώ, αλλά και όσα κατ᾽ ιδίαν πιθανόν να πούμε με μερικούς από σας, δεν είναι δυνατόν να αποτελούν συνταγή, ότι έτσι και έτσι θα κάνεις με το παιδί, και ότι, αν ενεργήσει κανείς κατ᾽ αυτόν τον τρόπο, είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα πάνε καλά τα πράγματα. Δεν μπορούμε να δώσουμε συνταγές. Εκείνο που χρειάζεται είναι ο κάθε γονέας να ξέρει τόσα πράγματα και να έχει τόσα στην καρδιά του και να έχει ο ίδιος τέτοια αγωγή, ώστε μόνος του σε καθεμιά περίσταση, σε κάθε δεδομένη ευκαιρία να συμπεριφέρεται κατά τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφέρεται απέναντι του παιδιού του.

Δεν θα μας προσφέρουν κανόνες για να τους ακολουθήσουμε, έγκυρους σε κάθε περίσταση, γιατί σε παρεμφερή ζητήματα δεν υπάρχουν ποτέ δύο όμοιες περιπτώσεις. Στο σημείο αυτό το λειτούργημά μας ως γονέων είναι πολύ διαφορετικό από ένα επάγγελμα.

Στο επάγγελμα ξέρει κανείς τι θα κάνει· αν και, ακόμη και εκεί, καμιά φορά αλλιώς θα ενεργήσει στη μια περίπτωση, αλλιώς στην άλλη. Πάντως, η διαπαιδαγώγηση των παιδιών δεν είναι επάγγελμα.

Θα μας βοηθήσουν –οι συμβουλές που θα δώσει εδώ, και όσα θα πει– θα μας βοηθήσουν όμως στο να καταλάβουμε καλύτερα τη διαγωγή του παιδιού μας και τη δική μας διαγωγή. Ο κοινός νους μας θα δει πιο καθαρά, θα ενεργήσει πιο σίγουρα και θα αποκτήσουμε μεγαλύτερη πείρα, μεγαλύτερη μαστοριά.

Η ιδιοσυγκρασία του παιδιού

Θεωρούμε πως το παιδί μας γεννήθηκε με μερικά «χαρίσματα» και με πολλά «ελαττώματα», ότι προπάντων με αυτά τα ελαττώματα πρέπει να ασχοληθούμε, ότι ως γονείς έχουμε αυτή την αποστολή, να τα εξαφανίσουμε στην αρχή μ’ ένα δάμασμα, με τιμωρίες, έπειτα με κάμποσα μαθήματα ηθικής.

Τις πιο πολλές φορές –δεν μιλούμε για παθολογικές περιπτώσεις παιδιών– βλέπει κανείς και προσέχει πιο πολύ τα ελαττώματα του παιδιού· δεν βλέπει και μερικά καλά που έχει το παιδί. Και το θεωρεί καθήκον ως γονέας να ασχοληθεί μόνο με τα ελαττώματα του παιδιού, και επομένως να προσπαθήσει να το δαμάσει, να το τιμωρήσει, να του κάνει απλώς μαθήματα: «Μην κάνεις αυτό, μην κάνεις εκείνο». Δεν βλέπει, από την άλλη πλευρά, και τα καλά στοιχεία που έχει το κάθε παιδί.

Ό,τι ξέρουμε σήμερα, είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που ίσχυε ως τώρα. Ο χαρακτήρας του παιδιού σχηματίζεται μετά τη γέννηση, στην επαφή με τον κόσμο και πρώτα-πρώτα με τους γονείς του.

Δεν γεννιέται με χαρακτήρα το παιδί· εμείς δημιουργούμε τον χαρακτήρα στο παιδί. Γεννιέται απλώς με μια ιδιοσυγκρασία.

Και αυτό από τα πρώτα-πρώτα χρόνια, πριν το παιδί φτάσει στην ηλικία να καταλαβαίνει.

Δεν είναι, ας επαναλάβουμε ακόμη μια φορά, τυχαίο το ότι ο Θεός κανόνισε το παιδί να έρχεται στον κόσμο τόσο αδύναμο και να έχει πέρα για πέρα ανάγκη από τους γονείς του, ακριβώς για να το διαπλάσουν και να του δώσουν τον χαρακτήρα που πρέπει να του δώσουν.

Η πρώτη αυτή περίοδος είναι μία από τις σπουδαιότερες της αγωγής. Κατά την περίοδο αυτή το παιδί δέχεται βαθύτατες εντυπώσεις και αποκτά συνήθειες που θα ριζώσουν. Γίνεται φοβητσιάρικο ή ενεργητικό, ανοικτόκαρδο ή υποκριτικό, χαρούμενο ή λυπημένο. Ας δούμε όμως πώς γίνεται αυτό.

Σημαντικό ρόλο παίζει η κληρονομικότητα του παιδιού. Είναι ό,τι θα ονομάσουμε φύση ή ιδιοσυγκρασία. Σωματική ιδιοσυγκρασία που σφιχτοδένεται με την ψυχολογική ιδιοσυγκρασία.

Και σωματικά το παιδί έρχεται σ᾽ αυτόν τον κόσμο με μια δική του ιδιοσυγκρασία, όπως επίσης και ψυχικά. Έχει και την ψυχολογική του ιδιοσυγκρασία και τη σωματική.

Το δείνα παιδί είναι περισσότερο ή λιγότερο δραστήριο, περισσότερο ή λιγότερο σβέλτο, περισσότερο ή λιγότερο ευσυγκίνητο, όπως είναι λιγνό ή χονδρό, εύρωστο ή αδύνατο. Έτσι φανερώνεται η ύπαρξή του, και πάνω στο σημείο αυτό είναι που πρέπει να παίρνουμε ορισμένες προφυλάξεις.

Δεν πρέπει να κατηγορούμε το παιδί για την ιδιοσυγκρασία του και να την αντιμετωπίζουμε σαν ελάττωμα.

Ένα παιδί, π.χ., ήλθε σ᾽ αυτόν τον κόσμο με την άλφα τάση για δραστηριότητα, και το άλλο παιδί ήλθε σ᾽ αυτόν τον κόσμο με λιγότερη τάση για δραστηριότητα. Δεν πρέπει αυτά τα πράγματα να τα βλέπουμε, λέει, σαν ελάττωμα.

Το να τα βάζουμε μ᾽ ένα παιδί, γιατί είναι νευρικό, φοβητσιάρικο, το να το τιμωρούμε γι᾽ αυτό, έχει σαν συνέπεια την αύξηση της νευρικότητός του ή των φόβων του.

Δηλαδή αντί να το ωφελήσουμε, το βλάπτουμε και ακόμη πιο πολύ το σπρώχνουμε προς το κακό στοιχείο που έχει μέσα του.

Ας σκεπτόμαστε απεναντίας πως είναι πιο ευαίσθητο από ένα άλλο στις κριτικές και στις απειλές μας, και επομένως πρέπει να του φερόμαστε με περισσότερη λεπτότητα.

Οφείλουμε να λαμβάνουμε υπ᾽ όψιν την ιδιοσυγκρασία και να μην απαιτούμε από όλους τα ίδια πράγματα.

Ας προσπαθούμε απεναντίας να μεταχειριζόμαστε τον καθένα ανάλογα με τις καταβολές του. Αντί να επιβάλουμε σε ένα αεικίνητο παιδί να κάθεται μ᾽ ένα βιβλίο στο χέρι, κάτι που θα εξαγριώσει τη φύση του –ένα αεικίνητο παιδί πώς να το βάλεις να καθίσει;– ας του δώσουμε την ευκαιρία να ξοδέψει τις δυνάμεις του με το να τρέξει, να παίξει έξω, αποφεύγοντας βέβαια τις ανώφελες ευκαιρίες για εκνευρισμό.

Απόσπασμα από το βιβλίο του π. Συμεών Κραγιοπούλου Γονείς και παιδιά, τόμος Α , σσ. 105-111.

[1] Τα αποσπάσματα με πλάγια στοιχεία που χρησιμοποιεί ὁ π. Συμεών προέρχονται από άρθρο στο βιβλίο “Οι καθημερινές δυσκολίες της αγωγής” τής Σχολής γονέων και παιδαγωγών στο Παρίσι, εκδ. Δίπτυχο, Αθήνα 1965, σσ. 34-40.

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη

Ἀπὸ τὶς ὡραιότερες περιόδους τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς εἶναι ἐκείνη ποὺ τὰ παιδιὰ τῆς οἰκογένειας βρίσκονται στὴν πρώτη σχολικὴ ἡλικία. Οἱ γονεῖς εἶναι νέοι, γεμάτοι ἐνέργεια καὶ δράση, τὰ παιδιὰ μποροῦν νὰ ὑπηρετοῦν τὸν ἑαυτό τους καὶ ὅλη ἡ οἰκογένεια χαίρεται καὶ ἀπολαμβάνει τὰ ἀγαθὰ τῆς ζωῆς κάτω ἀπὸ τὴν ἴδια στέγη.

Οἱ γονεῖς ἑστιάζουν μεγάλο μέρος τῶν ἐνδιαφερόντων τους στὴν προσπάθεια γιὰ τὴν ὁμαλὴ προσαρμογὴ τῶν παιδιῶν τους στὴ σχολικὴ ζωή, τὴ μάθηση καὶ τὴν ἐπίδοση. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ μιὰ καλὴ σχολικὴ πορεία εἶναι νὰ ζεῖ ἡ οἰκογένεια μέσα σὲ κλίμα ἀγάπης, ἐμπιστοσύνης, ἀσφάλειας καὶ ἠρεμίας, ὅπου ὁ καθένας ὑπηρετεῖ τὸν ρόλο του, ὅπου ὁ ἕνας νοιάζεται γιὰ τὸν ἄλλον καὶ ὅλοι μαζὶ γιὰ ὅλους σύμφωνα μὲ τὴν εὐχὴ τῆς Ἐκκλησίας μας. «Τὰς συζυγίας τῶν πιστῶν ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ διατήρησον, τὰ νήπια ἔκθρεψον, τὴν νεότητα παιδαγώγησον, τὸ γῆρας περικράτησον».

Τὸ παιδὶ μὲ τὴν εἴσοδό του στὸ σχολεῖο προσαρμόζεται σὲ νέους κανόνες, ἔχει πρόγραμμα, αὐτοπεριορίζεται, στερεῖται ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἐλευθερίας καὶ τοῦ αὐθορμητισμοῦ του. Γιὰ νὰ μπορέσει ἑπομένως νὰ συμφιλιωθεῖ μὲ τὴ νέα πραγματικότητα τῆς ζωῆς τοῦ μαθητῆ, νὰ προσαρμοστεῖ δηλαδὴ στὶς ὑποχρεώσεις τοῦ σχολείου, εἶναι ἀνάγκη οἱ γονεῖς νὰ τὸ βοηθήσουν νὰ ὀργανώσει τὴ μελέτη του. Ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες τῆς ἀγωγῆς ἔχει καταρριφθεῖ πλέον ὁ μύθος ὅτι ὅσο πιὸ πολὺ μελετᾶ κανείς, τόσο πιὸ πολὺ καὶ πιὸ καλὰ μαθαίνει. Τὸ παιδὶ μαθαίνει καινούρια πράγματα μέσα σὲ συγκεκριμένα χρονικὰ ὅρια καὶ συγκεκριμένη ταχύτητα ποὺ χρειάζεται γιὰ νὰ τὰ ἀφομοιώσει. Εἶναι βέβαιο πὼς ἡ μελέτη στὸ σπίτι πρέπει νὰ γίνεται τὴν ὥρα ποὺ τὸ παιδὶ μπορεῖ νὰ συγκεντρωθεῖ καὶ νὰ ἀποδώσει καλύτερα.

«Δεν εἶναι μικρὸ πράγμα ἡ ἱκανότητα νὰ διαλέξουμε τὸν κατάλληλο χρόνο γιὰ κάθε μας ἐνέργεια» ἀναφέρει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Ἄλλα παιδιὰ ἀποδίδουν περισσότερο ἂν ξαπλώσουν καὶ χαλαρώσουν λίγο μὲ τὴν ἀγαπημένη τους ἀσχολία καὶ ἄλλα ἂν κάνουν νωρὶς τὰ μαθήματά τους λίγο μετὰ τὸ μεσημεριανὸ φαγητό. Τὸ ἴδιο τὸ παιδὶ θὰ μᾶς «δείξει» πότε μπορεῖ νὰ μελετήσει, ἀφοῦ τὸ ἀφήσουμε νὰ δοκιμάσει διάφορες τακτικές.

Ἡ συνεργασία τῶν γονέων μὲ τὸν δάσκαλο τοῦ παιδιοῦ εἶναι χρησιμότατη, ἐνισχύει καὶ διευκολύνει σημαντικὰ τὸ ἔργο καὶ τῶν δύο. Ὁ δάσκαλος εἶναι τὸ κατάλληλο πρόσωπο νὰ μᾶς ἀπαντήσει, καθὼς γνωρίζει καλύτερα τὴ μέθοδο τῆς ἐργασίας του, τοὺς ρυθμοὺς μὲ τοὺς ὁποίους ἐργάζεται τὸ παιδὶ στὸ σχολεῖο. Μπορεῖ νὰ μᾶς πληροφορήσει γιὰ τὸ τί ἀκριβῶς διδάσκεται τὸ παιδί, τί εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τὰ δικά μας μαθητικὰ χρόνια. Ἀκόμα μπορεῖ νὰ μᾶς ἐνημερώσει γιὰ τὶς συγκεκριμένες ἐπιδόσεις καὶ δυσκολίες. Γιὰ παράδειγμα μιὰ ἀπάντηση ὅτι τὸ παιδὶ εἶναι ἀδύναμο στὸ μάθημα τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἢ στὰ Μαθηματικά, δὲν λέει τίποτα στοὺς γονεῖς, ἐνῷ μιὰ ἀπάντηση ὅτι συγχέει τὶς καταλήξεις σὲ -οι καὶ -η τῶν ἀρσενικῶν καὶ οὐδετέρων οὐσιαστικῶν στὸν πληθυντικὸ ἀριθμό, ἢ ὅτι λύνει τὰ προβλήματα διαίρεσης μετρήσεως μὲ πολλαπλασιασμὸ καὶ ὄχι μὲ διαίρεση, δίνει ἀκριβῆ ἐξήγηση. Τότε οἱ γονεῖς κατανοοῦν πλήρως τὴν ἀδυναμία καὶ μποροῦν γονεῖς καὶ δάσκαλος νὰ ἔχουν ἐποικοδομητικὴ συνεργασία. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ συνεργασία εἶναι σὲ μόνιμη καὶ διαρκῆ βάση καὶ ὄχι ὀλιγόλεπτη τὴν ἡμέρα ἐπίδοσης τῆς τρίμηνης βαθμολογίας.

Τὸν πρῶτο καιρό, μάλιστα, εἶναι καλὸ τὸ παιδὶ νὰ μὴν αἰσθάνεται ὅτι, ὅταν τὸ ἴδιο διαβάζει, χάνει πολὺ πιὸ εὐχάριστα πράγματα ποὺ κάνουν μαζὶ ἐκείνη τὴν ὥρα τὰ ἄλλα μέλη τῆς οἰκογένειας. Εἶναι παράλογο νὰ περιμένουμε ἀπὸ τὸ μικρὸ παιδὶ νὰ συγκεντρωθεῖ στὴ μελέτη του, ὅταν, γιὰ παράδειγμα, ὅλη ἡ ὑπόλοιπη οἰκογένεια παρακολουθεῖ κάτι ἐνδιαφέρον στὴν τηλεόραση, ἢ ἡ μητέρα παίζει μὲ τὸ μικρότερο ἀδερφάκι τὸ ἀγαπημένο τους παιχνίδι. Φρόνιμο εἶναι νὰ περιμένουμε ἐκεῖνα ποὺ ἀρέσουν σὲ ὅλους νὰ τὰ κάνουμε ὅλοι μαζί. Ἔτσι ἀναγνωρίζουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸ παιδὶ εἶναι κάτι σπουδαῖο, ποὺ χρειάζεται προσπάθεια καὶ αὐτὸ τὸ μήνυμα τὸ εἰσπράττει τὸ παιδὶ μέσα ἀπὸ τὴ δική μας συμπεριφορά.

Κάποιες φορὲς δημιουργεῖται ἡ ἐντύπωση ὅτι ἀπὸ τὴν ἐπίδοση τοῦ παιδιοῦ ἀξιολογοῦνται οἱ γονεῖς, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ μελέτη στὸ σπίτι νὰ κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν ἀγωνία, τὸ ἄγχος καὶ τὴν ἀνησυχία καὶ κυρίως ὅταν τὸ παιδὶ δὲν «στρώνεται» ὅσο ἐμεῖς θέλουμε. Θὰ πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἀντέχουμε τὰ λάθη καὶ τὶς ἀποτυχίες καὶ νὰ τὰ βλέπουμε σὰν εὐκαιρίες γιὰ νέο ξεκίνημα. Εἶναι καλύτερο νὰ τονίζουμε τὰ θετικὰ μιᾶς ἐργασίας καὶ μετὰ νὰ προτείνουμε τὶς διορθώσεις, χωρὶς χαρακτηρισμοὺς καὶ προσωπικὲς ἐπιθέσεις, παρὰ νὰ ὑπερτονίζουμε τὰ λάθη. Τὸ θετικὸ αὐτοσυναίσθημα τοῦ παιδιοῦ τὸ βοηθάει στὴν ἐπίδοση, ἀντίθετα ἡ δημιουργία μειονεκτικῶν συναισθημάτων τὸ ἀποτρέπει ἀπὸ τὴ συστηματικὴ μελέτη. Δὲν ὠφελοῦν καθόλου, ἐπίσης, οἱ συγκρίσεις μὲ τὰ ἄλλα παιδιὰ τῆς οἰκογένειας ἢ τῆς τάξης. Οἱ συγκρίσεις ἔχουν νόημα μὲ προηγούμενες ἐπιδόσεις τοῦ ἴδιου παιδιοῦ καὶ κατὰ πόσο τὸ ἴδιο ἔχει βελτιώσει τὴν ἐπίδοσή του. Ἄλλες φορὲς ἐπιτείνουν τὴν ἀγωνία καὶ τὸ ἄγχος οἱ ὑπέρμετρες ἐξωσχολικὲς δραστηριότητες, ποὺ ἀσφαλῶς δὲν ἀφήνουν ἐλεύθερο χρόνο στὸ παιδὶ καὶ μετατρέπουν τοὺς γονεῖς σὲ ταξιτζῆδες. Ὡς κριτήρια γιὰ τὴν ἐπιλογὴ τῶν ἐξωσχολικῶν δραστηριοτήτων μποροῦν νὰ εἶναι οἱ δυνατότητες, τὸ ἔντονο ἐνδιαφέρον τοῦ παιδιοῦ καὶ ἡ χρησιμότητά τους στὴ ζωή. Πάντως πολλὲς ἀπὸ τὶς δραστηριότητες ποὺ αὐτοαποκαλοῦνται ἐλεύθερες καὶ δημιουργικές, δὲν εἶναι καθόλου ἐλεύθερες οὔτε δημιουργικὲς καὶ κουράζουν τὸ παιδί.

Συμμετοχὴ σημαίνει ὅτι εἶμαι διαθέσιμος νὰ διευκολύνω τὸ παιδί, ὅταν κάτι χρειαστεῖ νὰ συζητήσει μαζί μου. Μποροῦμε νὰ ἀπαντήσουμε μὲ ἕνα ὑποβοηθητικὸ ἐρώτημα, νὰ τὸ συσχετίσουμε μὲ κάτι παραπλήσιο, νὰ ὑποδείξουμε μιὰ πηγὴ ὅπου θὰ συναντήσει τὴν ἀπάντηση. Δὲν εἶναι καλὴ συνήθεια νὰ καθόμαστε δίπλα του, πέρα ἀπὸ τὸ πρῶτο τετράμηνο τῆς Α΄ τάξης. Ἡ μελέτη εἶναι ζήτημα δικό του καὶ ὄχι τῶν γονέων. Πρέπει νὰ πεισθεῖ ὅτι αὐτὸ ποὺ μαθαίνει εἶναι χρήσιμο γιὰ τὸ ἴδιο καὶ ὄχι μόνο γιὰ τὴν ἄλλη ἡμέρα, ἀλλὰ γιὰ ὅλη του τὴ ζωή. Οἱ γονεῖς ὀφείλουν νὰ δημιουργοῦν εὐκαιρίες νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸ παιδί τους, νὰ τοῦ μιλοῦν, νὰ τοῦ διηγοῦνται ἱστορίες ἀπὸ τὴ ζωή τους, νὰ τοῦ λένε τί διαβάζουν, νὰ εἶναι σαφεῖς καὶ συγκεκριμένοι, νὰ τοῦ διηγοῦνται παραμύθια, μύθους, ἱστορίες ἀπὸ τὴ Μυθολογία, νὰ τοῦ διαβάζουν Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη. Νὰ τοῦ ζητοῦν τὴ γνώμη του γιὰ θέματα ποὺ τὸ ἐνδιαφέρουν καὶ μπορεῖ νὰ ἔχει ἄποψη, νὰ τὸ ρωτοῦν συχνὰ «γιατί καὶ πῶς», νὰ σχολιάσει, νὰ περιγράψει, νὰ αἰτιολογήσει. Καὶ ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ ἕνα κλίμα ἀγάπης, ἠρεμίας, καταλαγῆς καὶ αὐθορμητισμοῦ, ποὺ σὲ καμμία περίπτωση δὲν ἔχει τὴ μορφὴ τῆς ἐξέτασης.

Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, οὐκ ἀσχημονεῖ, πάντα στέργει, πάντα ὑπομένει…».

Ἀκόμα σπουδαιότερο εἶναι νὰ ἀκοῦμε προσεκτικὰ κάθε φορὰ ποὺ μιλάει τὸ παιδί μας. Ἔτσι καταλαβαίνουμε ἔγκαιρα τί σκέφτεται, τί τὸ ἀπασχολεῖ, τί περιμένει ἀπὸ μᾶς. Μπορεῖ στὸ σχολεῖο νὰ ἔχει κάποιες δυσκολίες, ἂς τὶς ἀκούσουμε μὲ προσοχὴ καὶ ἐνδιαφέρον, χωρὶς νὰ ἀπαντήσουμε μὲ ἐπικρίσεις. Ἕνα παράδειγμα, τὸ παιδὶ ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὸ σχολεῖο μᾶς ἀνακοινώνει: «Ἡ κυρία τῶν Ἀγγλικῶν δὲν μὲ χωνεύει».

Τὸ παιδὶ θέλει νὰ τὸ ἀκούσουμε. Ἂν ἀπαντήσουμε «γιατί εἶσαι λερωμένο ἢ πήγαινε στὸ φοῦρνο γιὰ ψωμὶ» εἶναι σὰν νὰ μὴν τὸ ἀκούσαμε. Ἂν τοῦ ἀπαντήσουμε «κατάλαβα σὲ ἒπιασε ἀδιάβαστο» εἶναι σὰν νὰ δίνουμε προτεραιότητα στὴ δική μας ἐξήγηση. Ἂν τοῦ ἀπαντήσουμε «πῶς τὸ ξέρεις, ἀπὸ ποῦ τὸ συμπεραίνεις» τοῦ δίνουμε νὰ καταλάβει ὅτι πήραμε τὸ μήνυμα καὶ τοῦ ζητοῦμε νὰ μᾶς δώσει μιὰ ἐξήγηση.

Ἂν τὸ παιδὶ δυσκολεύεται νὰ μᾶς διηγηθεῖ μιὰ ἱστορία, νὰ βάλει τὰ γεγονότα στὴ σειρά, ἐμεῖς μποροῦμε, ἀφοῦ τὸ ἀκούσουμε, νὰ τὸ διευκολύνουμε μὲ τὶς κατάλληλες ἐρωτήσεις, ὥστε νὰ τὸ βοηθήσουμε νὰ ὀργανώσει τὴ σκέψη του.

Πολὺ ἀρέσει στὰ παιδιὰ νὰ τὰ προτρέπουμε νὰ συσχετίζουν τὴ νέα γνώση μὲ ἐφαρμογὲς στὴν καθημερινὴ ζωή. Γιὰ παράδειγμα, μποροῦμε νὰ κάνουμε μετρήσεις στὸ δωμάτιο, στὸ σπίτι, γιὰ νὰ ἐμπεδώσουν τὴν εὕρεση τῶν ἐμβαδῶν. Στὸ μάθημα τῶν Φυσικῶν νὰ προβληματιστοῦμε γιατί τὰ ροῦχα στεγνώνουν ἁπλωμένα καὶ ὄχι στὴ λεκάνη, γιατί ὁ πρῶτος ὄροφος ἔχει νερὸ καὶ ὁ τρίτος ὄχι.

Οἱ γονεῖς μποροῦν νὰ δημιουργήσουν εὐκαιρίες γιὰ συσχετισμὸ τῆς γενικῆς ἱστορίας μὲ τὴν τοπική, νὰ φέρουν βοηθήματα καὶ πηγές, νὰ ἀναφέρονται στὶς τοπικὲς παραδόσεις. Σήμερα τὰ σχολεῖα ὑλοποιοῦν δημιουργικὰ προγράμματα, περιβαλλοντικά, πολιτισμοῦ, ἀγωγῆς ὑγείας. Στὸν τομέα αὐτὸ οἱ γονεῖς μποροῦν νὰ ἔχουν πολλὲς ἀξιόλογες προτάσεις καὶ ἰδέες, νὰ βοηθήσουν στὴν ἔρευνα καὶ μελέτη μὲ τὶς δικές τους γνώσεις καὶ ἐμπειρίες. Τὰ προγράμματα αὐτὰ βοηθοῦν τὸ παιδὶ νὰ ἐρευνᾶ, νὰ ἀνακαλύπτει τὴ γνώση, νὰ τὴ συσχετίζει, νὰ τὴ συνδέει μὲ ὅλα τὰ μαθήματα καὶ νὰ τὴ χρησιμοποιεῖ στὴ ζωή. Συνεργατικὴ καὶ κατευθυνόμενη εἶναι ἡ πλοήγηση στὸ διαδίκτυο γιὰ τὴν ἀναζήτηση νέων πληροφοριῶν ποὺ εἶναι σαφεῖς καὶ κατανοητὲς στὸ παιδί. Παράλληλα, συνηθίζουμε τὸ παιδὶ νὰ μὴν πελαγοδρομεῖ καὶ νὰ μὴν ἑστιάζει τὴν προσοχή του στὰ ἐντυπωσιακά, τὰ δυσνόητα καὶ τὰ ἀκατάλληλα. Μαθαίνουμε στὸ παιδὶ νὰ ἐπιλέγει τὸ χρήσιμο καὶ νὰ ἀποφεύγει τὸ περιττὸ καὶ τὸ ἄσχημο, σὰν τὴ μέλισσα, ὅπως ἀναφέρει ὁ Μ. Βασίλειος.

Καθημερινὴ καὶ ἀτέρμονη εἶναι ἡ μέριμνα τῶν γονέων γιὰ τὴ μόρφωση, τὴν παιδεία καὶ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Παράλληλα, ἀτέρμονη καὶ ἀδιάλειπτη νὰ εἶναι καὶ ἡ προσευχὴ μὲ πίστη καὶ ταπείνωση. Οἱ γονεῖς, πέρα ἀπὸ τὴ δική μας προσπάθεια, νὰ ἐμπιστευόμαστε τὸ ἔργο τῆς ἀγωγῆς καὶ προκοπῆς τῶν παιδιῶν μας στὸν Φύλακα Ἄγγελό τους, στὸν Ἅγιό τους, στὴ Μεγαλόχαρη, στὸν Κύριό μας καὶ Θεό μας.

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη

Στὶς 29 Μαΐου 1453 ἔκλεισε μὲ τρόπο τραγικὸ τὸ πιὸ θεμελιῶδες κεφάλαιο τῆς Ἱστορίας μας. Μία ἐκπληκτικὴ περίοδος 11 αἰώνων, κατὰ τὴν ὁποία ὁ παρηκμασμένος Ἑλληνισμὸς τῆς Ὕστερης Ἀρχαιότητας ἀπέκτησε νέα πνοή, ἀναδιαμορφώθηκε, ἀναβαπτίστηκε μέσα στὴν ὀρθόδοξη καινὴ κτίση, ἀναβαπτίζοντας ταυτόχρονα καὶ ὠθῶντας σὲ πρωτόγνωρα ὕψη καὶ τὴ σοφία τῶν προγόνων του. Ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ μία Αὐτοκρατορία, ποὺ ξεκίνησε τὸν 4ο αἰ. ὡς ἁπλῆ συνέχεια τῆς Ρώμης καὶ 4 αἰῶνες ἀργότερα ἦταν πιὰ ἕνα κράτος ἐξολοκλήρου ἑλληνικό. Ὁ λόγος γιὰ τὴν ἀποκαλούμενη «Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία» (ὅρος ποὺ δὲν ἔχει φυσικὰ καμμία σχέση μὲ τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα, ἀλλὰ ἀποτελεῖ γερμανικῆς ἐπινόησης ὑποτιμητικὸ νεολογισμὸ τοῦ 17ου αἰ.). Οἱ κάτοικοί της βεβαίως ποτὲ δὲν ὀνόμασαν τοὺς ἑαυτούς τους Βυζαντινούς. Μέχρι τὸ τέλος αὐτοαποκαλοῦνταν Ρωμαῖοι καὶ τελικὰ ἐπὶ τὸ λαϊκότερον Ρωμηοὶ ἐνῷ τὸ κράτος τοὺς τὸ ἀποκαλοῦσαν Βασιλεία τῶν Ρωμαίων ἢ Ρωμανία.

Χάρτης Ρωμανίας

Στὶς 29 Μαΐου 1453 ἔκλεισε μὲ τρόπο τραγικὸ τὸ πιὸ θεμελιῶδες κεφάλαιο τῆς Ἱστορίας μας. Μία ἐκπληκτικὴ περίοδος 11 αἰώνων, κατὰ τὴν ὁποία ὁ παρηκμασμένος Ἑλληνισμὸς τῆς Ὕστερης Ἀρχαιότητας ἀπέκτησε νέα πνοή, ἀναδιαμορφώθηκε, ἀναβαπτίστηκε μέσα στὴν ὀρθόδοξη καινὴ κτίση, ἀναβαπτίζοντας ταυτόχρονα καὶ ὠθῶντας σὲ πρωτόγνωρα ὕψη καὶ τὴ σοφία τῶν προγόνων του. Ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ μία Αὐτοκρατορία, ποὺ ξεκίνησε τὸν 4ο αἰ. ὡς ἁπλῆ συνέχεια τῆς Ρώμης καὶ 4 αἰῶνες ἀργότερα ἦταν πιὰ ἕνα κράτος ἐξολοκλήρου ἑλληνικό. Ὁ λόγος γιὰ τὴν ἀποκαλούμενη «Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία» (ὅρος ποὺ δὲν ἔχει φυσικὰ καμμία σχέση μὲ τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα, ἀλλὰ ἀποτελεῖ γερμανικῆς ἐπινόησης ὑποτιμητικὸ νεολογισμὸ τοῦ 17ου αἰ.). Οἱ κάτοικοί της βεβαίως ποτὲ δὲν ὀνόμασαν τοὺς ἑαυτούς τους Βυζαντινούς. Μέχρι τὸ τέλος αὐτοαποκαλοῦνταν Ρωμαῖοι καὶ τελικὰ ἐπὶ τὸ λαϊκότερον Ρωμηοὶ ἐνῷ τὸ κράτος τοὺς τὸ ἀποκαλοῦσαν Βασιλεία τῶν Ρωμαίων ἢ Ρωμανία.


Ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴ Ρωμηοσύνη

Αὐτὸ λοιπὸν τὸ κράτος δὲν εἶναι τυπικὰ παρὰ ἡ συνέχεια τοῦ ρωμαϊκοῦ. Ἡ ἐπιλογὴ ὡστόσο τοῦ Μ. Κωνσταντίνου νὰ χτίσει μία νέα πρωτεύουσα, ἐγκαταλείποντας τὴ Ρώμη, ἰσοδυναμεῖ μὲ κάτι πολὺ σπουδαιότερο ἀπὸ μία ἁπλὴ ἀλλαγὴ ἕδρας. Ἡ ἐγκατάλειψη τῆς πανάρχαιης πόλης, τῆς τόσο βαθιᾶ συνδεδεμένης μὲ τὴν εἰδωλολατρία καὶ τόσο ἀνεπανόρθωτα βυθισμένης στὴ διαφθορά, δείχνει τὴν ἀπόφαση τοῦ σπουδαίου αὐτοκράτορα νὰ ξεκινήσει πάλι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τὸν κύκλο ζωῆς τῆς αὐτοκρατορίας. Καὶ ἡ ἐπιλογὴ ἑνὸς γεωγραφικοῦ χώρου, ὅπου κυριαρχοῦσαν ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς καὶ ἡ χριστιανικὴ πίστη, δείχνει βεβαίως καὶ τὶς δυνάμεις στὶς ὁποῖες σκόπευε νὰ βασιστεῖ.

Παρότι λοιπὸν τίποτε ἰδιαίτερο δὲν δείχνει ἀρχικὰ νὰ ἀλλάζει καὶ τὸ κράτος παραμένει ἐπίσημα λατινικό, ἤδη ἀπὸ μόνη της ἡ ἀλλαγὴ τῆς πρωτεύουσας δρομολογεῖ τὴ διαδικασία τοῦ ἐξελληνισμοῦ του. Στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες αὐτὸ γίνεται ὅλο καὶ πιὸ σαφές, σὲ μία περίοδο πάντως γεμάτη μεγάλες περιπέτειες, ποὺ συχνὰ ἀπειλοῦν τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του. Παρὰ τὶς ἐξωτερικὲς ὅμως δοκιμασίες ποὺ γνωρίζει ἀπὸ ἰσχυροὺς ἐχθρούς, ὅπως οἱ Οὗννοι, οἱ Ἄβαροι, οἱ Πέρσες, οἱ Ἄραβες, οἱ Βούλγαροι, καὶ ἀκόμη παρὰ τὶς ἐσωτερικὲς δοκιμασίες ποὺ τὴ συγκλονίζουν, μὲ ἀποκορύφωμα τὴν Εἰκονομαχία, ἡ Αὐτοκρατορία ἐπιβιώνει, ἀνθίσταται καὶ μὲ μία συνεχῆ ἀνοδικὴ πορεία φτάνει τὸν 10ο αἰ. στὸ ἀπόγειο τῆς ἀκμῆς της. Στὰ χρόνια τοῦ κορυφαίου της αὐτοκράτορα, τοῦ Βασιλείου Β’, εἶναι ἡ ἰσχυρότερη αὐτοκρατορία πάνω στὴ Γῆ, ἀλλὰ καὶ ἡ πιὸ προηγμένη πολιτιστικά, μὲ μία ἐκπληκτικὴ ἄνθηση τῶν ἐπιστημῶν, τῶν τεχνῶν καὶ τῶν γραμμάτων.


Χάρτης Ρωμανίας

Σύντομα ὅμως ἀρχίζει ἡ παρακμή. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βασιλείου τὸ 1025, ἀνεβαίνει στὸν θρόνο μία σειρὰ ἀνίκανων αὐτοκρατόρων, ποὺ δὲν ἀντιλαμβάνονται τὸν κίνδυνο ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση νέων ἐχθρῶν, ὅπως οἱ Τοῦρκοι. Κυρίως ὅμως δὲν ἐνδιαφέρονται νὰ περιορίσουν τοὺς μεγάλους γαιοκτήμονες ποὺ ἀπορροφοῦν ἔτσι τὴ μικρὴ γεωκτησία. Ἡ ἐξαφάνιση τῶν ἐλεύθερων ἀγροτῶν, ποὺ ἦταν ἡ βάση τοῦ στρατοῦ, ἔχει ὡς βαρύτατη συνέπεια τὴν ἀμυντικὴ ἐξασθένηση τῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλὰ ἐπιφέρει πλῆγμα καὶ στὴν οἰκονομία, ποὺ κατὰ κύριο λόγο ἦταν ἀγροτική. Μετὰ ἀπὸ μία τελευταία ἀναλαμπὴ ὑπὸ τὴ Δυναστεία τῶν Κομνηνῶν, ἡ κρίση εἶναι πιὰ ἔκδηλη καὶ ἐπισφραγίζεται μὲ τὴν Ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους τὸ 1204. Ἕνα συντριπτικὸ πλῆγμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο δὲν θὰ ἀνακάμψει ποτὲ ἡ φρικωδῶς λεηλατημένη πρωτεύουσα, ἀλλὰ κι ὁλόκληρη ἡ Αὐτοκρατορία.

Οἱ Σταυροφόροι στὴ συνέχεια τὴ διαμελίζουν, ἐνῷ ὁ Ἑλληνισμὸς διασώζεται στὰ τρία ἑλληνικὰ κράτη τῆς Ἠπείρου, τῆς Τραπεζούντας καὶ τῆς Νίκαιας, ποὺ ἀποτελεῖ καὶ τὴν αὐθεντικὴ διάδοχη κατάσταση τῆς Ρωμανίας, καθὼς ἐκεῖ καταφεύγουν αὐτοκράτορας καὶ πατριάρχης. Τὸ 1261 βέβαια ἡ Νίκαια κατορθώνει νὰ ἀνακαταλάβει τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ παλιὰ αἴγλη ὅμως ἔχει πιὰ ὁριστικὰ χαθεῖ. Αὐτὴ ἡ τελευταία περίοδος, ὣς τὸ 1453, εἶναι ἐποχὴ τεράστιας κρίσης.

Τὸ κράτος τῆς Νίκαιας μὲ τὴ σχετικὰ μικρή του ἔκταση εἶχε κατορθώσει νὰ ἀναπτυχθεῖ. Ἡ μεταφορὰ ὅμως πλέον τοῦ κέντρου βάρους καὶ πάλι στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἡ ἀνακατάληψη τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, ἐπιφόρτισε ξανὰ τὸ κράτος μὲ τὸν παλαιό του κοσμοκρατορικὸ ρόλο, στὸν ὁποῖο ὅμως δὲν μποροῦσε πιὰ νὰ ἀνταποκριθῆ. Ἔτσι ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 13ου αἰ. ἡ παρακμὴ εἶναι πλέον ραγδαία. Αὐτὸ συμπίπτει μὲ τὴν ἄνοδο τῶν Ὀθωμανῶν, ποὺ ἔσπευσαν βεβαίως νὰ ἐκμεταλλευτοῦν αὐτὴ τὴν παρακμή. Οἱ Ὀθωμανοὶ ἦταν μία τουρκικὴ ὀρδή, ποὺ γύρω στὸ 1300, ἵδρυσε ἕνα νέο ἰσχυρὸ κράτος, μὲ πρωτεύουσα τὴν Προῦσα. Ἀφοῦ κατέλαβαν τὰ τελευταῖα βυζαντινὰ ἐδάφη στὴ Μ.Ἀσία, μετὰ τὸ 1350 πέρασαν στὴν Εὐρώπη καὶ σύντομα ὁλόκληρη σχεδὸν ἡ παλαιὰ Αὐτοκρατορία βρισκόταν πλέον στὰ χέρια τους. Στὴν κυριαρχία τοῦ ἄλλοτε πανίσχυρου κράτους ἀπέμενε πιὰ μόνο ὁ Μοριᾶς καὶ ἡ ἴδια ἡ Βασιλεύουσα, ποὺ ὅμως ἦταν ἐδαφικὰ κυκλωμένη ἀπὸ τὰ τουρκικὰ στίφη καὶ ἡ πτώση της ἦταν πλέον θέμα χρόνου. Τὸ τέλος ἦρθε, ὅταν στὸν θρόνο τοῦ σουλτανάτου ἀνέβηκε ὁ Μωάμεθ Β’.

Ὁ στρατὸς του ἀποτελοῦνταν ἀπὸ 200.000 στρατιῶτες, ἀπὸ ἀναρίθμητα ἀκόμη στίφη ἀτάκτων, ἀλλὰ κι ἀπὸ ἕνα ὀργανωμένο πυροβολικό. Ἡ Κωνσταντινούπολη ἀντίθετα, δὲν ἦταν πλέον παρὰ μία ἄθλια σκιὰ τοῦ παρελθόντος της. Ἡ ἄλλοτε μυθικὴ πόλη, ποὺ στὴν ἀκμη της εἶχε πληθυσμὸ μεγαλύτερο τῶν 500.000 (ἀριθμὸ τεράστιο γιὰ τὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς), δὲν εἶχε συνέλθει ποτὲ ἀπὸ τὸ μανιασμένο πέρασμα τῶν Σταυροφόρων. Γεμάτη ἐρείπια καὶ τεράστιες ἐκτάσεις ἀκατοίκητες, τὸ 1453 κατοικοῦνταν ἀπὸ μόλις 50.000 ψυχές. Κι ἀνάμεσά τους μόνο οἱ 5.000 ἦταν στρατιῶτες. Τὰ μεγέθη λοιπὸν ἦταν ἐντελῶς ἄνισα. Καὶ οὔτε καὶ τὰ περίφημα τείχη της μποροῦσαν πιὰ νὰ τὴ σώσουν, γιατί ἦταν παλιὰ καὶ ἀνίκανα νὰ ἀντισταθοῦν γιὰ πολὺ στὰ τεράστια βλήματα τῶν τουρκικῶν κανονιῶν. Ἐπιπλέον, εἶχαν μῆκος πάνω ἀπὸ 22 χλμ καὶ ἦταν φανερὸ πὼς σὲ μία πολυμέτωπη τουρκικὴ ἐπίθεση, οἱ ἐλάχιστοι μάχιμοι ἄνδρες δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ τὰ ὑπερασπιστοῦν.


Θανάτῳ θάνατον πατήσαντες…

Δὲν θὰ ἀναφερθῶ ἐδῶ στὰ γεγονότα τῆς πολιορκίας (καθὼς λίγο-πολὺ εἶναι γνωστά), ἀλλὰ μόνο σὲ δύο ἐπιμέρους περιστατικά, ἀποτίοντας φόρο τιμῆς στὴ μεγάλη τραγική μας ἐπέτειο. Τὸ πρῶτο ἔλαβε χώρα τὴν 21η Μαΐου. Εἶχαν ἤδη κυλήσει 50 μέρες πολιορκίας καὶ ὅλα ἦταν δυσοίωνα, καθὼς μὲς στὴν πόλη ἦταν πλέον αἰσθητὴ ἡ ἔλλειψη τροφίμων, ἐνῷ οἱ πολεμιστὲς εἶχαν κουραστεῖ ἀπὸ τὶς ἐχθρικὲς ἐπιθέσεις. Τότε ὁ σουλτάνος ἔστειλε πρέσβη, ζητῶντας τὴν παράδοση τῆς πόλης μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ ἐπιτρέψει στὸν Αὐτοκράτορα καὶ σὲ ὅσους τὸ ἐπιθυμοῦσαν, νὰ φύγουν μὲ τὰ ὑπάρχοντά τους. Ἡ ἀπάντηση ὅμως τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν συγκλονιστικὰ μεγαλειώδης.

«Οὔτε σὲ μένα, οὔτε σὲ ἄλλον ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῆς Πόλης, δὲν ἀνήκει τὸ δικαίωμα νὰ σοῦ τὴ δώσουμε. Κοινή μας ἀπόφαση εἶναι μὲ τὴ θέλησή μας νὰ πεθάνουμε ὅλοι καὶ νὰ μὴ λογαριάσουμε τὴ ζωή μας»: «Κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν». Ποιά εἶναι ἄραγε αὐτὴ ἡ δύναμη ποὺ ὠθεῖ τὸν καταδικασμένο αὐτοκράτορα νὰ ἐπιλέξει συνειδητὰ τὴ θυσία, ἐνῷ τοῦ δίνεται ἡ εὐκαιρία νὰ σώσει τὴ ζωὴ καὶ τὴν περιουσία του; Νομίζω ὅτι πολὺ ἁπλᾶ, ἐκείνη τὴ δραματικὴ στιγμὴ ὁ Παλαιολόγος κουβαλάει στὶς πλάτες τοῦ 25 ὁλόκληρους αἰῶνες. Κουβαλάει στὶς πλάτες του ἕναν ὁλόκληρο λαὸ ποὺ ποτὲ του δὲν ἀνέχτηκε νὰ ζήσει σκλαβωμένος, τὸν ἴδιο λαὸ ποὺ κάποτε δὲν ἔδωσε γῆ καὶ ὕδωρ στοὺς Πέρσες, τὸν ἴδιο λαὸ ποὺ πολλοὺς αἰῶνες μετὰ κραύγασε: «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος».

Δὲν εἶναι τελικὰ ἡ ἴδια ἀπάντηση ποὺ ἔδωσε ὁ Λεωνίδας στὸν Ξέρξη, οἱ Σουλιώτισσες στὸ Ζάλογγο, ὁ Παπαφλέσσας στὸ Μανιάκι, ὁ μητροπολίτης Χρυσόστομος στὴ Σμύρνη, ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου στοὺς Ἄγγλους ἢ ἀκόμη καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χρύσανθος στοὺς Γερμανοὺς κατακτητές; Εἶναι αὐτὸ ἀκριβῶς. Ἡ ἴδια γελοία καὶ ἀνισόρροπη ἀπόφαση, γιὰ τὰ δεδομένα ἑνὸς σημερινοῦ ὀρθολογιστῆ, ποὺ θὰ ἀδυνατοῦσε φυσικὰ νὰ καταλάβει ὅτι εἶναι φορὲς ποὺ τελικὰ μπορεῖς νὰ ζήσεις, μονάχα πεθαίνοντας. Νὰ ζήσεις, θανάτῳ θάνατον πατήσας. Ἡ ἴδια παλαβὴ ἀπόφαση ἑνὸς (διὰ τὸν Χριστὸν καὶ διὰ τὸ Ἔθνος) σαλοῦ, ποὺ καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴ γνωρίζαμε ἀπὸ τὴ Βυζαντινὴ Ἱστορία, θὰ ἦταν ἀπὸ μόνη της ἀρκετὴ γιὰ νὰ τεκμηριώσει πὼς αὐτὸς ὁ λαὸς τοῦ Λεωνίδα, τοῦ Ἀλέξανδρου, τοῦ Μακρυγιάννη καὶ τοῦ Πλαστήρα, ὁ ἴδιος οὐσιαστικὰ λαὸς ἦταν ἐκεῖ καὶ τὸ 1453. Ὁ ἴδιος καὶ ὄχι ἄλλος.


Μία κοινωνία μὲ φόβο Θεοῦ…

Τὸ δεύτερο σημεῖο ποὺ θὰ σταθῶ εἶναι ὁ ἐπίλογος τῆς ὁμιλίας ποὺ ἔβγαλε ὁ Παλαιολόγος, στὶς 28 Μαΐου, μέσα στὴν Ἁγία Σοφία. Ἀφοῦ προέτρεψε τὸν λαὸ νὰ ἀντισταθεῖ μὲ αὐταπάρνηση, προσέθεσε: «Ἐὰν εἰλικρινὰ τὸ πράξετε, ἐλπίζω ὅτι, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ θὰ ἀποφύγουμε τὴ δίκαιη τιμωρία Του, ποὺ κρέμεται ἀπὸ πάνω μας». Πρόκειται γιὰ μία φράση ποὺ κατὰ κάποιον τρόπο δείχνει νὰ συνοψίζεῖ ὅλη τὴν προγενέστερη ἱστορία τῆς βυζαντινῆς κοινωνίας. Μίας κοινωνίας, ποὺ παρὰ τὰ ἐλαττώματά της, εἶχε ἕνα κεντρικὸ χαρακτηριστικό, ποὺ τὸ κληροδότησε καὶ στὸν μετέπειτα Ἑλληνισμὸ τῆς Τουρκοκρατίας καὶ αὐτὸ ἦταν ποὺ θὰ τὸν κρατοῦσε ζωντανὸ μέσα στὸ σκοτάδι τῆς σκλαβιᾶς. Ἦταν μία κοινωνία θεοφοβούμενη, ποὺ εἶχε μέσα της κάτι πολὺ σπουδαῖο: τὴν ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητάς της. Ὁ βυζαντινὸς πολίτης, εἴτε ἦταν φωτισμένος ἄνθρωπος, εἴτε ἁπλὸς ἄνθρωπος τοῦ λαοῦ μ’ ὅλες τὶς προλήψεις του, εἴτε ἀκόμη καὶ κάποιος ποὺ εἶχε διαπράξει ἐγκλήματα, εἶχε στὶς περισσότερες τῶν περιπτώσεων ἕνα μεγάλο δῶρο: εἶχε ἔλεγχο συνειδήσεως.

Καὶ αὐτὸς ὁ ἔλεγχος ἦταν ποὺ τὸν ὠθοῦσε νὰ γίνεται καλύτερος-ἢ τουλάχιστον νὰ μὴ γίνεται χειρότερος. Νὰ φτάνει σὲ ὕψη πνευματικὰ ἢ νὰ μετανοεῖ καὶ νὰ ἀγωνίζεται ἢ ἔστω νὰ μὴ γίνεται ἕνα ὂν ἀπολύτως ἀποκτηνωμένο. Καὶ προσωπικὰ εἶμαι βέβαιος ὅτι, ὅσα ἐγκλήματα κι ἂν διεπράχθησαν σ’ αὐτὸ τὸ τόσο παρεξηγημένο «Βυζάντιο», ἡ κοινωνία του ἀπεῖχε ἔτη φωτὸς ἀπὸ τὴ σημερινὴ ἀπόλυτη ἀποκτήνωση, ἀπὸ τὸν ἀπολύτως ζοφερὸ μεσαίωνα τοῦ 20οῦ καὶ 21ου αἰώνα.

Ἀπὸ μία κοινωνία ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἔγινε ἀνθρωποκεντρικὴ καὶ ἐν ὀνόματι τῆς ἀνθρώπινης ἀξίας, διέπραξε τοὺς πιὸ φριχτοὺς πολέμους καὶ τὶς πιὸ ἀποτρόπαιες γενοκτονίες. Ἀπὸ μία κοινωνία ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἀποθέωσε τὴν πρόοδο καὶ τὴ λογικὴ καὶ πρὶν ἀλέκτωρ λαλήσει, παραδόθηκε ἑκουσίως στὶς σέχτες, τοὺς ἀστρολόγους καὶ τοὺς ἀποκρυφιστές. Ἀπὸ μία κοινωνία ὑλιστικῶν ὀνειρώξεων, ποὺ καθαίρεσε τὸν Θεὸ ὡς σκοταδιστικὴ πλάνη καὶ στὴ θέση του κατασκεύασε ἀναρίθμητα χρυσὰ μοσχάρια, ποὺ τὰ προσκυνάει εὐλαβικὰ λέγοντας: «Αὐτοὶ εἶναι οἱ θεοί σου ποὺ σὲ ἔβγαλαν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο»!

Στὸ παρεξηγημένο Βυζάντιο δὲν ὑπάρχει φυσικὰ τίποτε ἀπὸ αὐτά. Ἐκεῖ, ὅπως προαναφέρθηκε, ὑπάρχει μία κοινωνία μὲ τὶς πολλὲς βεβαίως ἀδυναμίες της, ποὺ ὅμως ἀγωνίζεται, ἔχει ἐπίγνωση τῆς ἀνεπάρκειας καὶ τῆς ἁμαρτωλότητάς της. Μὲ λίγα λόγια, ἔχει ταπείνωση. Κι αὐτὴ ἡ ταπείνωση εἶναι ἐξαιρετικὰ ὁρατὴ κατὰ τοὺς τελευταίους αἰῶνες, ὅποτε ἡ σταδιακὴ κατάρρευση τοῦ κράτους διογκώνει τὴν αἴσθηση ὅτι τὸ τέλος ἔρχεται-καὶ ἔρχεται ἐξαιτίας τοῦ πλήθους τῶν ἁμαρτιῶν. Μέχρι καὶ τὸ βλέμμα τοῦ Χριστοῦ ἀλλάζει στὶς τοιχογραφίες τῆς Ὕστερης Παλαιολόγειας Περιόδου, γίνεται θλιμμένο καὶ αὐστηρό. Πολὺ πρὶν ἔρθει τὸ τέλος, τὸ Γένος ἔχει πιὰ οὐσιαστικὰ συμφιλιωθεῖ μαζί του.

Ξέρει πὼς κάποια στιγμὴ θὰ ἔρθει, ὡς θεία ὀργὴ καὶ ὡς θεία δοκιμασία. Ἡ ἴδια ὅμως αἴσθηση ἔχει ταυτόχρονα μέσα της ἐγγενῶς συνυφασμένη καὶ τὴν ἐλπίδα. Μετὰ τὸν Σταυρὸ ὑπάρχει πάντα ἡ Ἀνάσταση. Ὅταν περάσει ἡ δοκιμασία, θὰ βγεῖ πάλι ὁ ἥλιος. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸ Γένος μετὰ τὸ 1453 δὲν πρόκειται ν’ ἀπελπιστεῖ ποτέ. Πρὶν καλὰ-καλὰ πέσει ἡ Βασιλεύουσα, αὐτὸ ἤδη πλέον πιστεύει στὴν Ἀνάσταση. Καὶ εἶναι ἤδη πλέον ἕτοιμο νὰ πράξει τὸ ἀπολύτως συγκλονιστικό: νὰ ἀναχθεῖ πέρα ἀκόμη κι ἀπὸ τὴ σφαίρα τῆς δέησης, πέρα ἀκόμη κι ἀπὸ τὸ «Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς». Εἶναι ἕτοιμο νὰ παρηγορήσει τὸ ἴδιο τὴν Παναγιά, νὰ τῆς ζητήσει νὰ μὴν κλαίει, γιατί «πάλι μὲ χρόνους, μὲ καιρούς, πάλι δικά μας θἆναι».

Ἔχει ἄραγε κάτι νὰ μᾶς διδάξει τὸ μεγαλεῖο αὐτοῦ του λαοῦ, ποὺ σὲ λίγο ἡ περιουσία, ἡ τιμὴ καὶ ἡ ἴδια ἡ ζωή του, δὲν θὰ ἀνῆκε πιὰ στὸν ἴδιο, ἀλλὰ στὶς παρανοϊκὲς διαθέσεις ἑνὸς ἀλλόθρησκου καὶ βάρβαρου κατακτητῆ; Ἔχει ἄραγε νὰ διδάξει κάτι, σὲ μᾶς τοὺς σημερινοὺς ἐπιγόνους του, ποὺ φτάσαμε στὸ νὰ κα- ταγράφουμε ρεκὸρ στὶς αὐτοκτονίες, λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, καὶ νὰ παραδινόμαστε ἀμαχητὶ στὸν πανικὸ καὶ τὴν κατάθλιψη; Ἂς ξαναγυρίσουμε ὅμως καὶ πάλι σ’ ἐκείνη τὴν ἀποφράδα Τρίτη. Τὰ χαράματα τῆς 29ης Μαΐου, γύρω στὶς δύο τὸ πρωί, ἐκδηλώθηκε ἡ γενικὴ τουρκικὴ ἐπίθεση, ἀπὸ τρεις πλευρὲς συγχρόνως. Οἱ ὑπερασπιστὲς τῆς Πόλης πολέμησαν γιὰ μία ἀκόμη φορὰ ἡρωικά, δὲν μπόρεσαν ὅμως νὰ ἀντέξουν ἄλλο. Κι ἔτσι γράφτηκε ὁ τραγικός, ἀλλὰ καὶ μεγαλειώδης ἐπίλογος: ἐπὶ δύο ὁλόκληρους μῆνες, ἐλάχιστοι ἄνθρωποι ἀμύνθηκαν ἡρωικὰ ἀπέναντι στὶς λυσσαλέες ἐπιθέσεις ἑκατοντάδων χιλιάδων ἐχθρῶν. Καὶ τελικὰ ἔπεσαν ὅλοι τους, μέχρις ἑνός. Ἔπεσαν, γνωρίζοντας κατὰ βάθος ὅτι θὰ πέσουν.

Γι’ αὐτὸ τιμοῦμε τὴ σεπτή τους μνήμη καὶ τὴν ἀνάμνηση τῆς θυσίας τους. «Τιμὴ σ’ ἐκείνους ποὺ στὴν ζωή τους ὅρισαν καὶ φυλάγουν Θερμοπύλες» ἔγραψε κάποτε ὁ μέγας Καβάφης. «Καὶ περισσότερη τιμὴ τοὺς πρέπει, ὅταν προβλέπουν πὼς οἱ Μῆδοι ἐπὶ τέλους θὰ διαβοῦνε». Καὶ φυσικὰ οἱ Μῆδοι πράγματι διαβήκανε. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Κωνσταντίνου, οἱ Τοῦρκοι ὅρμησαν μέσα στὴν πόλη, ἀρχίζοντας σφαγὲς καὶ λεηλασίες, ποὺ κράτησαν 3 μερόνυχτα. Ὁ ἄμαχος πληθυσμὸς κατασφάχτηκε, οἱ ἐκκλησίες λαφυραγωγήθηκαν καὶ βεβηλώθηκαν, οἱ ἰδιωτικὲς περιουσίες ἔγιναν ἀντικείμενο ἁρπαγῆς.

Ἔτσι, ἡ Βασιλίδα τῶν Πόλεων, τὸ κλέος καὶ τὸ καύχημα τῶν Ρωμαίων, λεηλατήθηκε μανιασμένα καὶ ἐρημώθηκε ὁλοσχερῶς. Καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Αὐτοκρατορία τους, ἡ Ρωμανία, ἔπεσε καὶ ἔπαψε πιὰ νὰ ὑπάρχει. Στὴ θέση της ἱδρύθηκε ἡ Ὀθωμανική, ποὺ λίγο ἀργότερα ὑπέταξε καὶ τὶς ὑπόλοιπες περιοχὲς ποὺ εἶχαν μείνει ἐλεύθερες, τὴν Πελοπόννησο καὶ τὸ 1461 τὸ ἔσχατο ἑλληνικὸ προπύργιο, τὴν Αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζούντας. Ἡ πτώση τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ χειρότερη σκλαβιὰ τῆς Ἱστορίας του ἦταν πλέον ὁλοκληρωτική. Καὶ βέβαια ἀποτελεῖ ἐξίσου θλιβερὴ διαπίστωση ὅτι αὐτὴ ἡ σκλαβιὰ κόβει τὰ φτερὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ πάνω στὴ νέα του μεγάλη ἄνθηση. Γιατί εἶναι ἐντυπωσιακὸ τὸ ὅτι ὅσο ἡ Ρωμανία πολιτικὰ καταρρέει μετὰ τὸν 12ο αἰ., αὐτὴ ἡ κατάρρευση δὲν ἐπεκτείνεται καὶ στὸν πνευματικὸ τομέα, ὅπου ἀντίθετα σημειώνεται μεγάλη ἀκμὴ καθ’ ὅλη τὴ λεγόμενη Παλαιολόγεια περίοδο. Γιατί μιλᾶμε γιὰ ἕναν ἑλληνισμό, ποὺ παρέμενε πάντα ζωντανὸς καὶ μποροῦσε πνευματικὰ νὰ μεγαλουργεῖ, παρὰ τὰ πολιτικὰ καὶ οἰκονομικὰ προβλήματα τοῦ κράτους. Ἄλλη μία ἀπόδειξη λοιπὸν τοῦ πόσο καταστροφικὴ ὑπῆρξε ἡ τουρκικὴ κατάκτηση, ποὺ ἀνέκοψε βίαια ὅλη αὐτὴν τὴν ἀναγεννητική του πορεία καὶ τὸν ἔριξε γιὰ πολλοὺς αἰῶνες στὸ πιὸ βάρβαρο καὶ βαθὺ σκοτάδι.

Ρωμανία καὶ Ἑλληνικότητα

Μετὰ ἀπ’ ὅλες αὐτὲς πάντως τὶς ἱστορικὲς ἀναφορές, ἄς μου ἐπιτραπεῖ νὰ καταθέσω καὶ κάποιες ἀκόμη σκέψεις μου. Καὶ τοῦτο κυρίως, ἐπειδὴ πολλὲς ἀνέφερα τὴ λέξη «ἑλληνισμὸς» καὶ μίλησα καὶ γιὰ τὸ Βυζάντιο ὡς ἑλληνικὴ αὐτοκρατορία. Γιὰ νὰ μὴν ὑπάρξουν ὡστόσο παρανοήσεις, ἂς διευκρινίσουμε πλέον καὶ τί ἀκριβῶς ἐννοοῦμε ὅταν λέμε «ἑλληνική». Γιατί πρόκειται ἀσφαλῶς γιὰ μία ἑλληνικότητα, ποὺ γιὰ νὰ τὴν κατανοήσουμε, θὰ πρέπει νὰ ὑπερβοῦμε τὰ σύγχρονα ὀμφαλοσκοπικὰ ἐθνοφυλετικὰ σχήματα καὶ νὰ ἐπαναπροσεγγίσουμε τὸν ἑλληνισμὸ μέσα ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς οἰκουμενικότητας. Τὸ Βυζάντιο ἦταν ἑλληνικὸ κράτος ὑπὸ μία ἔννοια ἀκόμη καὶ ἐξαρχῆς, γιατὶ ἁπλωνόταν σ’ ἕναν χῶρο ποὺ ἦταν ἐν πολλοῖς ἑνοποιημένος ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν διαδόχων τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, χάρη στοὺς συνεκτικοὺς κρίκους τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ. Καὶ αὐτὴ ἡ ἐνοποίηση βέβαια δὲν ὀφειλόταν σὲ κάποιο ἄνωθεν σχέδιο (ὅπως συμβαίνει λ.χ. σήμερα μὲ τὴν Παγκοσμιοποίηση καὶ τὴ νεοταξίτικη ἀπόπειρα διάλυσης τῶν ἐθνικῶν, θρησκευτικῶν καὶ ἄλλων ἰδιαιτεροτήτων τῶν λαῶν τῆς Γῆς), ἀλλὰ ἀποτελοῦσε μία πηγαία ἐξέλιξη, ἐξαιτίας τῆς πολιτισμικῆς ὑπεροχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου.

Κάτι ἀνάλογο ὅμως συνέβη καὶ ἀργότερα, καθὼς ἡ Ρωμανία δὲν εἶχε ποτέ της σχέδιο ἀφομοίωσης τῶν ξένων πληθυσμῶν ποὺ ζοῦσαν στὰ ἐδάφη της. Βλέπουμε ὡστόσο καὶ τότε μία ἐμφανῆ διαδικασία ὁμογενοποίησης, εἰδικὰ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ ἀραβικὴ κατάκτηση ἀποκόπτει ὁριστικὰ τὰ ἐδάφη τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Μ. Ἀνατολῆς, ὅπου ζοῦσαν πληθυσμοὶ ἀποξενωμένοι ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα, ὄχι μόνο πολιτικά, ἀλλὰ καὶ θρησκευτικά, καθὼς εἶχαν ἀσπαστεῖ κυρίως τὸν Μονοφυσιτισμό. Λίγο πρὶν εἶχε μάλιστα λάβει χώρα κι ἄλλη μία σημαντικὴ ἐξέλιξη: ἡ ἀπώλεια ὁλόκληρου σχεδὸν τοῦ δυτικοῦ τμήμα τος τοῦ κράτους, καθὼς μία πανσπερμία γερμανικῶν φύλων (Φράγκοι, Γότθοι, Σάξονες, Ἄγγλοι, κ.λπ.) τὸ κατέκλυσε σταδιακά, ἱδρύοντας νέα κράτη στὰ ἐδάφη του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ δὲν ἀνάγκασε μόνο τὴν Αὐτοκρατορία νὰ ἀρκεστεῖ στὸ ἀνατολικὸ τμῆμα, ὁδηγῶντας στὴ γέννηση τοῦ νέου ἑλληνοχριστιανικοῦ imperium. Ταυτόχρονα, ἐπέτεινε τὴν ἀποξένωση μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης, δύο κόσμων ποὺ λόγῳ πολιτισμικῆς διαφορᾶς βρισκόταν ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα σὲ ἀπόκλιση καὶ τοὺς ὁποίους ἡ ἐξάπλωση τοῦ Χριστιανισμοῦ ὄχι μόνο δὲν μπόρεσε νὰ ἑνοποιήσει, ἀλλὰ ἔκανε τὴ μεταξύ τους ἀπόσταση ἀκόμη πιὸ ἀγεφύρωτη, γιατί ἁπλούστατα ἡ (ἀρχικῶς λατινικὰ ἁπλοϊκὴ καὶ ἀκολούθως γερμανικὰ ἐκβαβαρισμένη) Δύση σὲ ἀντίθεση μὲ τὴ βαθειὰ μυστικὴ ἐμπειρία τῆς Ἀνατολῆς ποτὲ δὲν μπόρεσε νὰ φτάσει μακρύτερα ἀπὸ μία κοντόφθαλμη, ὀρθολογιστικὴ καὶ μέσῳ ἁπλοϊκῶν δικανικῶν προσεγγίσεων ἀπόπειρα κατανόησης τοῦ θείου.

Ἡ θεμελιώδης αὐτὴ διαφοροποίηση, ποὺ τυγχάνει καὶ ἡ κύρια γενεσιουργὸς αἰτία ὅλων τῶν μετέπειτα δυτικῶν δογματικῶν παρεκκλίσεων, διευρύνεται μετὰ τὸν 6ο αἰ. καὶ σταδιακὰ μετατρέπεται σὲ χάσμα. Στὸ τέλος αὐτοῦ τοῦ δρόμου ἔρχεται τὸ Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν (τὸ 1054) νὰ ἐπιστεγάσει τυπικὰ ἁπλῶς μία μακραίωνη διαφοροποιητικὴ πορεία, ἡ ὁποία ὅμως τὸν 11ο αἰ. ἦταν πλέον μὴ ἀναστρέψιμη. Αὐτὴ εἶναι καὶ μία σύντομη ἔστω ἀπάντηση στοὺς συγκρητιστές, ποὺ ὑπὸ τὸ κράτος τῆς ψευδὸἀγαπολογίας ἰσχυρίζονται ὅτι λίγες διαφορὲς ἔχουμε ἀπὸ τοὺς παπικοὺς καὶ ὅτι τὸ Σχίσμα ὀφειλόταν σὲ πολιτικὰ κυρίως αἴτια καὶ ἄρα εἶναι εὔκολα ἐπανορθώσιμο. Τὰ παραπάνω δείχνουν τὸ γιατί μέσα στὴν αὐτοκρατορία τῆς Ρωμανίας δημιουργοῦνται σταδιακὰ προϋποθέσεις ἰδιαίτερης ἐσωτερικῆς συνοχῆς. Ἡ ἀπώλεια ὅλων τῶν δυτικῶν καὶ τῶν νοτιοανατολικῶν ἐδαφῶν της καὶ ἡ συρρίκνωση τῆς Αὐτοκρατορίας στὴ Μικρασία καὶ τὰ Βαλκάνια, περιοχές, ποὺ κατοικοῦνταν ἀπὸ πληθυσμοὺς ἑλληνικοὺς ἢ πλήρως ἐξελληνισμένους, δημιουργοῦν μετὰ τὸν 7ο αἰ. ἕνα κράτος μικρότερο ἐδαφικά, ἀλλὰ πιὸ συμπαγὲς ἐθνολογικά, γλωσσικὰ καὶ θρησκευτικά. Ἕνα κράτος μέσα στὸ ὁποῖο δὲν ὑπάρχει πλέον ἄλλη πραγματικότητα, πλὴν τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς ὀρθόδοξης πίστης.

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ Εἰκονομαχία ποὺ διήρκεσε ὅλον τὸν 8ο αἰ., παρὰ τὴν ἔντασή της, δὲν εἶχε ἰδιαίτερα λαϊκὰ ἐρείσματα. Οὕτως ἢ ἄλλως ὅμως, γιὰ τὸ κράτος αὐτὸ ἡ Εἰκονομαχία ἦταν ἡ τελευταία μεγάλη αἵρεση ποὺ τὸ ταλαιπώρησε. Τὸ τέλος τῆς σηματοδοτεῖ τὴν ἔναρξη πλέον μιᾶς γαλήνιας περιόδου ἀδιατάρακτης θρησκευτικῆς ἑνότητας καὶ ταυτόχρονα μιᾶς μεγάλης πνευματικῆς ἀκμῆς. Παράλληλα ὅμως, σηματοδοτεῖ καὶ τὴν ἔναρξη τῆς τελικῆς φάσης στὴ μακραίωνη ἐκείνη διεργασία ποὺ ἀναγέννησε πλήρως τὸν ἀρχαῖο Ἑλληνισμὸ μέσα στὴν οἰκουμενικὴ διάσταση τῆς Ρωμηοσύνης.


Ἱστορικὴ διαχρονία καὶ ρωμέηκη αὐτοσυνειδησία

Καὶ ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι βεβαίως ἑλληνική, ἀλλὰ ὄχι μὲ βάση τὰ σημερινὰ ἐθνοφυλετικὰ κριτήρια. Θὰ πρέπει νὰ καταλάβουμε ἄλλωστε ὅτι τὸν καιρὸ ποὺ διαμορφώνεται, τέτοιες διακρίσεις δὲν εἶχαν νόημα καὶ γι’ αὐτὸ ἀποτελεῖ τεράστιο σφάλμα ἡ μεταφορὰ σύγχρονων στερεοτύπων σὲ μία κοινωνία, ποὺ πολὺ ἁπλᾶ βίωνε τὴν Ἱστορία ὡς μία ἑνιαία χριστιανικὴ πραγματικότητα, ἄρα μία πραγματικότητα ὄχι πολυεθνική, ἀλλὰ ὑπερεθνική, μέσα στὴν ὁποία «πάντες ἕν ἐσμὲν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Ἦταν λοιπὸν ἡ Ρωμανία κράτος ἑλληνικό, ἀλλὰ ὄχι μὲ τὴν ἐθνοφυλετικὴ σημασία τοῦ ὅρου. Ἦταν τὸ πολιτικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἔζησε ὁ διευρυμένος ἑλληνισμὸς τῆς ὀρθόδοξης οἰκουμενικῆς Ρωμηοσύνης. Τῆς ἴδιας Ρωμηοσύνης, ποὺ ἐπέζησε γιὰ αἰῶνες καὶ μετὰ τὴν πτώση τοῦ κράτους, ποὺ συνέχισε νὰ μεγαλουργεῖ στὴ Μικρασία, τὰ Βαλκάνια καὶ τὴ Ρωσία, ποὺ κατέρρευσε στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰ. μέσα στὸ αἷμα καὶ τοὺς καπνοὺς τῆς Ρωμυλίας, τῆς Ἰωνίας καὶ τοῦ Πόντου, καὶ ποὺ φυσικὰ καμμία σχέση δὲν ἔχει μὲ τὴ σημερινὴ θλιβερή, κοντόφθαλμη μοναξιὰ τῆς ἄθλιας, παρακμιακῆς καὶ τραγικὰ συρρικνωμένης νεοελλαδικῆς μας πραγματικότητας. Ὅλα αὐτὰ βεβαίως δὲν σημαίνουν ὅτι στὴ διευρυμένη αὐτὴ πραγματικότητα ἔσβησε ὁ ἑλληνισμὸς καὶ χάθηκε φυλετικά, κληροδοτῶντας μόνο τὴ γλωσσικὴ καὶ πολιτιστική του κληρονομιὰ στὶς ἑπόμενες γενιές.

Αὐτὰ τὰ λένε οἱ ἑλληνοφοβικοὶ ἀποδομητὲς τῆς Ἱστορίας, αὐτὸς ὁ ἑσμὸς ποὺ ἐδῶ καὶ χρόνια βρίσκεται στὰ πράγματα, κυριαρχεῖ στὰ πανεπιστήμια καὶ στὰ ΜΜΕ, ἐλέγχει τὸ ἴδιο τὸ Ὑπουργεῖο (ἀντεθνικῆς πλέον) Παιδείας, γράφει σχολικὰ βιβλία, ἀναπαράγεται καὶ παράγει ὁλοένα καὶ περισσότερους ἰδεολογικοὺς γενίτσαρους. Σὲ πεῖσμα ὅμως ὅλων αὐτῶν τῶν γραικύλων, ἡ μόνη ἀλήθεια εἶναι ὅτι ὁ ἑλληνισμὸς ἔχει μία ἀδιατάρακτη ἱστορικὴ συνέχεια χιλιάδων χρόνων, ποὺ δὲν εἶναι μόνο πολιτιστική, ἀλλὰ εἶναι ἀσφαλῶς καὶ ἐθνοφυλετική. Σὲ καμμία περίπτωση δὲν παρατηρεῖται κάποια τομὴ στὴ συνέχεια αὐτή. Καὶ ὅσοι ἰσχυρίζονται κάτι τέτοιο, ἀναπαράγουν ἁπλῶς ὑποβολιμαῖα ἀποκυήματα ψευδοϊστορικὴς φαντασίας, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀντέξουν στὴν παραμικρὴ ἐπιστημονικὴ κριτική. Ἐπὶ τῆς οὐσίας λοιπὸν δὲν σημαίνει τίποτε τὸ ὅτι οἱ μεσαιωνικοὶ πληθυσμοὶ τῆς Ἑλλάδας καὶ τῆς Μικρασίας δὲν ἔχουν ἐθνικὴ συνείδηση ποὺ νὰ προτάσσει ὡς κριτήριο τὸ ὅμαιμον, τὴν κοινὴ φυλετικὴ καταγωγή, ἀλλὰ ἡ αὐτοσυνειδησία τους βασίζεται κυρίως στὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ εἶναι ἡ συλλογικὴ συνείδηση αὐτῶν ποὺ νιώθουν τοὺς ἑαυτούς τους ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας καὶ συνάμα ὡς πολῖτες τῆς μόνης αὐτοκρατορίας πάνω στὴ Γῆ. Ὅπως κι ἂν αὐτοπροσδιορίζεται, ἐπὶ τῆς οὐσίας ὡστόσο εἶναι πάντα ὁ ἴδιος λαός. Ὁ ἴδιος λαὸς στὴν ἐξέλιξή του, ἡ ἴδια γλῶσσα στὴν ἐξέλιξή της, ὁ ἴδιος πολιτισμὸς στὴν ἀδιατάρακτή του συνέχεια.

Ἡ Ρωμανία εἶναι γιὰ μᾶς σήμερα ὁ κεντρικὸς κρίκος αὐτῆς τῆς συνέχειας, γιατί εἶναι ὁ τόπος καὶ ὁ χρόνος ποὺ ὁ ἑλληνισμὸς συναντᾶ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ μετασχηματίζεται σὲ καινὴ κτίση, μεταβάλλεται ἀπὸ σύναξη πολιτῶν σὲ μυστικὴ σύναξη γύρω ἀπὸ τὸ Ἅγιο Ποτήριο. Αὐτὸς ὁ μετασχηματισμὸς εἶναι ἡ τελείωση τοῦ ἑλληνισμοῦ, ἡ ὁλοκλήρωση καὶ ἡ τελειοποίησή του. Καὶ αὐτὸς ἀσφαλῶς εἶναι τελικὰ καὶ ὁ λόγος ποὺ τὸ Βυζάντιο, ἡ Ρωμανία, εἶναι μὲν ἑλληνικὴ Ἱστορία, ταυτόχρονα ὡστόσο εἶναι καὶ μία περίοδος διεύρυνσης  ἢ καὶ ὑπέρβασης τῆς ἑλληνικῆς Ἱστορίας. Εἶναι μία γέφυρα ἀπὸ τὴν ὁποία πέρασε ὁ ἀρχαῖος Ἑλληνισμὸς προχωρῶντας πρὸς τὸ μέλλον, ἱστορικὰ καὶ ἐσχατολογικά, μία κολυμβήθρα μέσα στὴν ὁποία βαπτίστηκε καὶ ἀναγεννήθηκε. Τὸ γράφει πολὺ εὔστοχα στὴν «Πονεμένη Ρωμηοσύνη» του ὁ μεγάλος Φώτης Κόντογλου: «Οἱ ἄνθρωποι ποὺ ζούσανε στὸ Βυζάντιο, μ’ ὅλο ποὺ πολλοὶ ἀπ’ αὐτοὺς βαστούσανε ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ αἷμα κι εἴχανε τὴν ἑλληνικὴ παιδεία, ἤτανε ὅμως ὁλότελα ἄλλοι, «ἄνθρωποι καινοί», «λαλοῦντες γλώσσαις καιναῖς». Καὶ συνεχίζει πιὸ κάτω: «Ἐνῷ ἡ ἀρχαία τέχνη ἤτανε βασισμένη ἀπάνω στὸ μέτρο καὶ στὶς ἀναλογίες, ἡ τέχνη τῶν Βυζαντινῶν ζητοῦσε νὰ βρεῖ ἔκφραση γιὰ πράγματα ποὺ δὲν χωροῦνε στὸ ἀνθρώπινο μέτρο. Λοιπὸν τὸ Βυζάντιο εἶναι ὁ καιρὸς καὶ ὁ τόπος ποὺ ζούσανε οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸν πόθο τῆς αἰωνιότητας.

Γι’ αὐτὸ ἔχει αὐτὴ τὴ μυστηριώδη ἰδιορρυθμία, ποὺ δὲν τὴ θέλουνε οἱ ἄνθρωποι ποὺ οἱ πόθοι τους δὲν βγαίνουνε ἔξω ἀπὸ τὸν ὀρθὸ λόγο καὶ ποὺ εἶναι κολλημένοι στὴν κοινοτοπία τῶν ὑλικῶν συγκινήσεων».


Ὀρθόδοξη πίστη: ἡ πεμπτουσία τοῦ «Βυζαντίου»

Καὶ ἐπειδὴ ἡ βυζαντινὴ κοινωνία ζοῦσε πράγματι μὲ τὸν πόθο τῆς αἰωνιότητας, ἦταν διαποτισμένη ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία σὲ ὅλες της τὶς ἐκφάνσεις. Ἡ καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου, οἱ σχέσεις ποὺ συνάπτει μὲ τοὺς γύρω του, ἀλλὰ καὶ ὅλες του οἱ ἀστικὲς ἢ ἀγροτικές, ἐπαγγελματικὲς δραστηριότητες, διαπνέονται ἀπὸ τὴν πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ διεκπεραίωσή τους εἶναι συνυφασμένη μὲ τὴν ἐπίκληση τῆς θείας βοήθειας. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ γράφονται τόσες ἐκκλησιαστικὲς εὐχὲς γιὰ κάθε δραστηριότητα, ἀκόμη καὶ γιὰ τὶς φαινομενικὰ πιὸ ἀσήμαντες. Αὐτὸ ὀφείλεται σὲ αἴτημα τῶν ἴδιων τῶν πιστῶν, ποὺ ζητοῦν τὴ θεία χάρη γιὰ ὅλες τὶς πράξεις τους. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ τώρα καθιερώνεται ἡ τιμὴ πρὸς τοὺς ἁγίους, τόσο ὡς ἀτομικοὺς προστάτες, ὅσο καὶ ὡς πολιούχους πόλεων ἢ προστάτες συντεχνιῶν καὶ ἐπαγγελμάτων. Ὀφείλεται καὶ αὐτὸ στὴ βαθειὰ πίστη τοῦ λαοῦ, ποὺ νιώθει τὴν ἀνάγκη νὰ περιχαρακώσει μὲ τὴν ἄνωθεν προστασία κάθε κοινωνικὴ ἢ βιοποριστική του δράση. Δὲν εἶναι ἐπίσης τυχαῖο ὅτι τὰ θέματα τῆς πίστης, ἀκόμη καὶ τὰ βαθύτερα δογματικά, ἀπασχολοῦσαν ἔντονα ἀκόμη καὶ τοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ καὶ γίνονταν καθημερινὰ ἀντικείμενο συζητήσεων, πρᾶγμα βέβαια ποὺ πολλὲς φορὲς ὁδηγοῦσε καὶ σὲ ἔξαψη τῶν παθῶν ἢ ἀκόμη καὶ σὲ ὀπαδικοὺ τύπου ἀντιπαραθέσεις, ποὺ κι αὐτὲς ὅμως, παρὰ τὶς ὑπερβολές τους, πάλι δείχνουν πόσο ζωντανὸ καὶ βιωματικὰ ἀληθινὸ ἦταν τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πίστη. Δὲν εἶναι ἀκόμη τυχαῖο ποὺ ἀκόμα καὶ μέσα στὸ Παλάτι, σὲ ἕνα χῶρο δηλαδὴ ἐκ τῶν πραγμάτων διεφθαρμένο, ὅπως ὅλα τὰ κέντρα πολιτικῆς ἐξουσίας σὲ ὅλες τὶς ἐποχές, πάμπολλες φορὲς συναντοῦμε ἐντυπωσιακὰ φαινόμενα βαθειᾶς πνευματικότητας μὲ Αὐγοῦστες, ἀλλὰ καὶ αὐτοκράτορες ποὺ ζοῦσαν ἀσκητικὰ καὶ κατόρθωσαν νὰ φτάσουν σὲ μεγάλα πνευματικὰ ὕψη.

Καὶ φυσικὰ δὲν εἶναι, τέλος, τυχαῖο ποὺ πολὺ περισσότερο σὲ καιρὸ κρίσης, κινδύνων, ἀσθενειῶν, προστρέχουν οἱ πιστοὶ στὸν Θεὸ ἢ τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους γιὰ μεσιτεία. Καὶ ἀκόμη καὶ γιὰ τὶς πολεμικὲς συγκρούσεις προσεύχεται ἡ Ἐκκλησία καὶ αἰτεῖται «νίκας τοῖς βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων», ὄχι ἐπειδὴ βεβαίως καθαγιάζεται ὁ πόλεμος, ποὺ πάντα κατονομάζεται ὡς διαστροφικὸ καὶ μεταπτωτικὸ φαινόμενο, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἔστω κατ’ οἰκονομίαν αἰτιολογεῖται ὁ ἀμυντικὸς πόλεμος καὶ ἀναγνωρίζεται ἡ ἀναγκαιότητα νὰ διατηρηθεῖ ἀλώβητο τὸ «πολίτευμα τοῦ Κυρίου», δηλαδὴ ἡ χριστιανικὴ αὐτοκρατορία, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ ἀπαραίτητο προστατευτικὸ κέλυφος γιὰ τὴν ἀσφάλεια τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπρόσκοπτη ἐπιτέλεση τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι μόνιμη ἡ προσευχὴ πρὸς τὸν Θεὸ νὰ εἰρηνεύσει«ἐν πολέμοις τὸ πολίτευμα», γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Παναγία κατονομάζεται ὡς ὑπέρμαχος στρατηγός, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Κωνσταντινούπολη ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρη ἡ Αὐτοκρατορία ἀφιερώνονται σ’ Ἐκείνην, τὴν ἔχουν «πρεσβείαν θερμὴν καὶ τεῖχος ἀπροσμάχητον».

Ἡ βυζαντινὴ κοινωνία λοιπὸν εἶχε αὐτὴ τὴ βαθειὰ πίστη καὶ στήριζε πάντα τὶς ἐλπίδες της στὸν Θεό. Αὐτὸ ἦταν, νομίζω, τελικὰ τὸ κεντρικό της χαρακτηριστικό, ποὺ τὴν κρατοῦσε ζωντανὴ μέσα στὶς δοκιμασίες. Τὸ ἀνέφερα καὶ πρίν, ἀλλὰ θὰ τὸ ἐπαναλάβω: εἶναι μία κοινωνία θεοφοβούμενη, ποὺ πάντα ἔχει ταπείνωση, σ’ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς καὶ τῆς τέχνης, ἀκόμη κι ὅταν τὸ κράτος βρίσκεται πολιτικὰ στὴ μεγάλη του ἀκμή. Ἡ Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι ἀλαζονικὸς πολιτισμός. Εἶναι πολιτισμὸς μέγας, «ἄνω θρώσκων», ἀλλὰ βαθειὰ πνευματικὸς καὶ συνεπῶς ταπεινόφρων. Ἂς δοῦμε τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησιὲς σὲ σύγκριση μὲ τὴν ἔπαρση τῶν γοτθικῶν καθεδρικῶν, ἂς δοῦμε τὴ μέτρια χρήση τῆς ὑλικῆς τεχνολογίας, παρὰ τὶς ὑπάρχουσες δυνατότητες, σὲ σύγκριση μὲ τὴν ὑστερικὴ ἀποθέωση τῆς ἐπιστήμης μετὰ τὸν 16ο αἰ. στὴ Δύση.

Ἂς δοῦμε καὶ τοὺς καλόγερους στὰ μοναστήρια νὰ ἀντιγράφουν τὰ ἀρχαῖα κείμενα γιὰ νὰ τὰ σώσουν ἀπὸ τὴ λήθη. Κι ὄχι φυσικὰ ἐπειδὴ δὲν μποροῦσαν νὰ ἐπιχειρήσουν νὰ γράψουν δικά τους. Ἡ μανία ὅμως γιὰ πρωτοτυπία εἶναι ἔπαρση κι ἐγωκεντρισμός. Ὁ δικός μας πολιτισμὸς ἀντίθετα ἀναπαράγει τὰ ἤδη κεκτημένα του, γιατί ἁπλούστατα ἔχει ταπείνωση καὶ πιστεύει πὼς τὰ σπουδαῖα ἔχουν πλέον ἤδη εἰπωθεῖ ἀπὸ τοὺς προγενέστερους. Καὶ ἐπειδὴ φυσικὰ ποτὲ στὴν πραγματικότητα δὲν πρόκειται γιὰ στείρα ἀναπαραγωγή, πάντα ὑπεισέρχονται νέα στοιχεῖα καὶ ἔτσι ὁ ρωμέικος πολιτισμὸς προχωρᾶ σὲ νέες πολιτισμικὲς συνθέσεις.

Καὶ αὐτὲς βέβαια πολὺ συχνὰ ἔχουν καὶ μεγάλη δόση πρωτοτυπίας, μὲ τὴ διαφορὰ ὅμως πὼς οἱ δημιουργοί τους δὲν τὶς αἰσθάνονται ὡς τέτοιες καὶ δὲν ὑπερηφανεύονται, νομίζοντας ὅτι κάνουν κάτι σημαντικό. Χαρακτηριστικὸ εἶναι αὐτὸ ποὺ γράφει στὸ προοίμιο τοῦ ἔργου του ὁ χρονογράφος τοῦ 9ου αἰ. Θεοφάνης ὁ Ὀμολογητής: «Εἰ τις ἐν τούτῳ τῷ πονήματι ἡμῶν ὀνησιφόρον τι εὕροι, τὴν πρέπουσαν τῷ Θεῷ εὐχαριστίαν ἀποδώση καὶ ἡμῖν τοῖς ἀμαθέσι καὶ ἁμαρτωλοῖς διὰ τὸν Κύριον ὑπερεύξηται. Καὶ εἴ τι ἐλλεῖπον εὕροι, τῇ ἀμαθείᾳ ἡμῶν τοῦτο λογίσηται καὶ τῇ ἀργίᾳ τοῦ χαμερποῦς νοὸς ἡμῶν καὶ συγγνώσεται ἡμῖν διὰ τὸν Κύριον». (Δηλαδή, ἂν κανεὶς βρεῖ σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο κάτι χρήσιμο, τὸν Θεὸ νὰ εὐχαριστήσει καὶ γιὰ μένα τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ ἀμαθῆ νὰ κάνει προσευχὴ στὸν Κύριο. Νὰ μὴν τὸ ἀποδώσει λοιπὸν σ’ ἐμένα. Σ’ ἐμένα ἀντίθετα νὰ ἀποδώσει ὁποιοδήποτε μειονέκτημα βρεῖ καὶ νὰ μὲ συγχωρέσει στ’ ὄνομα τοῦ Κυρίου). Βλέπουμε συνεπῶς πῶς συμπεριφέρεται ὁ πνευματικὸς δημιουργὸς τῆς ὀρθόδοξης Ρωμηοσύνης. Δημιουργεῖ τὸ ἔργο του γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι τὴ δική του καὶ στὸν Θεὸ ἀποδίδει τὴν ὅποια συγγρφικὴ ἢ μουσικὴ ἢ εἰκαστικὴ ἢ ἄλλη δημιουργική του ἔμπνευση. Αὐτὸ λοιπὸν εἶναι, νομίζω, στὸ βάθος ἡ Ρωμηοσύνη. Εἶναι ἕνας μεγαλειώδης πολιτισμός, ποὺ περιπατεῖ ἐπὶ πτερύγων ἀνέμων, ὅμως τὸν κουβαλοῦν στὶς πλάτες τοὺς ταπεινόφρονες ἄνθρωποι.


Ἐπίλογος: τὸ αἷμα καὶ ἡ ἀντίσταση…

Ἐνῷ ὅμως ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι ταπεινή, δὲν εἶναι ἀπὸ τὴν ἄλλη πολιτισμὸς παθητικότητας καὶ μοιρολατρίας, ἀλλὰ ἀντιστασιακὸς καὶ ἀνυπότακτος, ποὺ πολεμᾶ μανιασμένα ὅταν τίθενται σὲ κίνδυνο οἱ ὑπέρτατες ἀξίες του. «Ὅταν ἀπειλοῦν τὴν πατρίδα μου, τὴ θρησκεία μου, θὰ φωνάξω κι ἄς μου κάνουν ὅ, τι θέλουν» ἔλεγε ὁ Μακρυγιάννης. Ποιός δὲν θυμᾶται ἀλήθεια τὴν ἀντίσταση κλήρου καὶ λαοῦ στὸν εἰκονομαχικὸ διωγμὸ τοῦ 8ου αἰ, τὴν ἀνένδοτη ἀντίστασή του ἀργότερα στοὺς Φράγκους κατακτητὲς καὶ κυρίως βέβαια ὅσα συνέβησαν στὸ σκοτάδι τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς, μὲ τὸ αἷμα τῶν νεομαρτύρων, τὸ Κρυφὸ Σχολειό, τὸ ἀδούλωτο πνεῦμα τῆς κλεφτουριᾶς, τὶς πάμπολλες ἐπαναστάσεις ποὺ ἔγιναν καὶ πνίγηκαν στὸ αἷμα ἀπὸ τὸν 16ο ὥς καὶ τὸν 18ο αἰ; Ἀντίσταση, αἷμα καὶ πόνος λοιπὸν εἶναι ποὺ γαλουχοῦν τὸν νεότερο Ἑλληνισμὸ τῆς Ρωμηοσύνης, μαζὶ βέβαια μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, ποὺ εἶναι πάντα ἡ βασικὴ σταθερά. Ἀντίσταση, ὑλικὴ καὶ πνευματική, μέσα ἀπὸ τὴν πλήρη ἄρνηση τῆς ὑποτέλειας καὶ τῆς ἐθελοδουλίας. Τὴν ἄρνηση τῆς πτώσης στὴν αἵρεση ἢ στὸν ἐξισλαμισμό, ποὺ ἦταν ἀκριβῶς τὸ ἴδιο, ἦταν γιὰ τὸν Ρωμηὸ ἀπώλεια τῆς ὀρθόδοξης ταυτότητας, δηλ. θάνατος πνευματικός. Νὰ λοιπὸν γιατί τὰ νεοταξίτικα ὄργανα παλεύουν νὰ μᾶς κάνουν νὰ τὰ ξεχάσουμε ὅλα αὐτά.

Γιατί ἡ ἀπώλεια τῆς ἱστορικῆς μνήμης παραγράφει μοιραῖα καὶ ὅλη αὐτὴ τὴν κυρίαρχη ἀντιστασιακὴ διάσταση τῆς ταυτότητάς μας. Καὶ ἔτσι καθιστᾶ τελικὰ φυσιολογικὴ τὴ διαιώνισή μας ὡς ὑπνωτισμένων σκλάβων, ὡς ἄχρωμης καὶ συνεπῶς ἀκίνδυνης μάζας μέσα στὸν προωθούμενο παγκοσμιοποιημένο νεοταξίτικο χυλό. Ποῦ βαδίζουμε ὅμως ἄραγε αὐτὴ τὴ στιγμή; «Τὸ 1453» γράφει ὁ Κόντογλου, «μόλο ποὺ κόπηκε τὸ μεγάλο ἐκεῖνο δέντρο τῆς Ρωμιοσύνης, ἡ φύτρα σώθηκε καὶ πέταξε νέους βλαστούς». Τί ἔχει ὅμως ἀπομείνει πλέον σήμερα ἀπὸ αὐτούς; Ζοῦμε σὲ καιροὺς βαθειᾶς κρίσης, πολιτικῆς καὶ κυρίως βέβαια πνευματικῆς. Ζοῦμε στοὺς κατοχικοὺς καιροὺς τῶν μνημονίων, τῶν πλεγματικῶν γραικύλων, τῆς κατάρρευσης κάθε ἀξίας. Ζοῦμε καὶ στοὺς καιροὺς τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ καὶ τῆς νεοεποχίτικης λαίλαπας, ὅπου ὅλα ἔχουν ἀμβλυνθεῖ στὸν βωμὸ τῶν ὑπόγειων σχεδίων τοῦ διεθνοῦς Σιωνισμοῦ, ὅπου ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι συμπροσεύχονται μὲ καρδινάλιους, ἰμάμηδες καὶ μάγους, ὅπου κάθε μέρα γίνεται κι ἕνα νέο βῆμα γιὰ τὴν προώθηση τῆς Πανθρησκείας, ποὺ ἀνοίγει τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς Παγκόσμιας Δικτατορίας, καὶ ὅπου ὅσοι ἀγωνίζονται γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ἐξουθενώνονται ὡς φανατικοὶ σκοταδιστές.

Ζοῦμε μὲ ἄλλα λόγια σὲ μία ἐποχή, ποὺ καὶ ἡ πατρίδα καταρρέει καὶ ἡ πίστη μας κινδυνεύει νὰ χαθεῖ. Τὸ ἐρώτημα λοιπὸν εἶναι πολὺ ἁπλό: κατὰ πόσον εἴμαστε πιὰ σὲ θέση ὅλοι μας νὰ ἀντιδράσουμε σὲ ὅλα αὐτά; Κατὰ πόσον μποροῦμε νὰ κοιτάξουμε πίσω στὴν Ἱστορία μας καὶ νὰ ξαναβροῦμε τὸ χαμένο ἱστορικό μας αὐτεπίγνωτον; Νὰ ξαναβροῦμε τὸν Μέγα Ἀθανάσιο καὶ τὸν Ἰωάννη Δαμασκηνό, τὸν Ἰωάννη Βατάτζη καὶ τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ, τὸν Μακρυγιάννη καὶ τὸν Καραϊσκάκη; Νὰ ξαναβροῦμε μὲ ἄλλα λόγια τὴν αὐθεντικὴ καὶ πάλαι ποτὲ ἀντιστασιακὴ ταυτότητά μας; Αὐτὸ εἶναι τὸ κρίσιμο ἐρώτημα, ποὺ ὡς λαὸς πρέπει πιὰ νὰ τὸ ἀπαντήσουμε πολὺ γρήγορα. Γιατί ἀπὸ τὴν ἀπάντησή του, ἐξαρτᾶται κυριολεκτικὰ ὁλόκληρο τὸ μέλλον μας.

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη

Στὶς 29 Μαΐου 1453 ἔκλεισε μὲ τρόπο τραγικὸ τὸ πιὸ θεμελιῶδες κεφάλαιο τῆς Ἱστορίας μας. Μία ἐκπληκτικὴ περίοδος 11 αἰώνων, κατὰ τὴν ὁποία ὁ παρηκμασμένος Ἑλληνισμὸς τῆς Ὕστερης Ἀρχαιότητας ἀπέκτησε νέα πνοή, ἀναδιαμορφώθηκε, ἀναβαπτίστηκε μέσα στὴν ὀρθόδοξη καινὴ κτίση, ἀναβαπτίζοντας ταυτόχρονα καὶ ὠθῶντας σὲ πρωτόγνωρα ὕψη καὶ τὴ σοφία τῶν προγόνων του. Ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ μία Αὐτοκρατορία, ποὺ ξεκίνησε τὸν 4ο αἰ. ὡς ἁπλῆ συνέχεια τῆς Ρώμης καὶ 4 αἰῶνες ἀργότερα ἦταν πιὰ ἕνα κράτος ἐξολοκλήρου ἑλληνικό. Ὁ λόγος γιὰ τὴν ἀποκαλούμενη «Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία» (ὅρος ποὺ δὲν ἔχει φυσικὰ καμμία σχέση μὲ τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα, ἀλλὰ ἀποτελεῖ γερμανικῆς ἐπινόησης ὑποτιμητικὸ νεολογισμὸ τοῦ 17ου αἰ.). Οἱ κάτοικοί της βεβαίως ποτὲ δὲν ὀνόμασαν τοὺς ἑαυτούς τους Βυζαντινούς. Μέχρι τὸ τέλος αὐτοαποκαλοῦνταν Ρωμαῖοι καὶ τελικὰ ἐπὶ τὸ λαϊκότερον Ρωμηοὶ ἐνῷ τὸ κράτος τοὺς τὸ ἀποκαλοῦσαν Βασιλεία τῶν Ρωμαίων ἢ Ρωμανία.

Ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴ Ρωμηοσύνη

Αὐτὸ λοιπὸν τὸ κράτος δὲν εἶναι τυπικὰ παρὰ ἡ συνέχεια τοῦ ρωμαϊκοῦ. Ἡ ἐπιλογὴ ὡστόσο τοῦ Μ. Κωνσταντίνου νὰ χτίσει μία νέα πρωτεύουσα, ἐγκαταλείποντας τὴ Ρώμη, ἰσοδυναμεῖ μὲ κάτι πολὺ σπουδαιότερο ἀπὸ μία ἁπλὴ ἀλλαγὴ ἕδρας. Ἡ ἐγκατάλειψη τῆς πανάρχαιης πόλης, τῆς τόσο βαθιᾶ συνδεδεμένης μὲ τὴν εἰδωλολατρία καὶ τόσο ἀνεπανόρθωτα βυθισμένης στὴ διαφθορά, δείχνει τὴν ἀπόφαση τοῦ σπουδαίου αὐτοκράτορα νὰ ξεκινήσει πάλι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τὸν κύκλο ζωῆς τῆς αὐτοκρατορίας. Καὶ ἡ ἐπιλογὴ ἑνὸς γεωγραφικοῦ χώρου, ὅπου κυριαρχοῦσαν ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς καὶ ἡ χριστιανικὴ πίστη, δείχνει βεβαίως καὶ τὶς δυνάμεις στὶς ὁποῖες σκόπευε νὰ βασιστεῖ.

Παρότι λοιπὸν τίποτε ἰδιαίτερο δὲν δείχνει ἀρχικὰ νὰ ἀλλάζει καὶ τὸ κράτος παραμένει ἐπίσημα λατινικό, ἤδη ἀπὸ μόνη της ἡ ἀλλαγὴ τῆς πρωτεύουσας δρομολογεῖ τὴ διαδικασία τοῦ ἐξελληνισμοῦ του. Στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες αὐτὸ γίνεται ὅλο καὶ πιὸ σαφές, σὲ μία περίοδο πάντως γεμάτη μεγάλες περιπέτειες, ποὺ συχνὰ ἀπειλοῦν τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του. Παρὰ τὶς ἐξωτερικὲς ὅμως δοκιμασίες ποὺ γνωρίζει ἀπὸ ἰσχυροὺς ἐχθρούς, ὅπως οἱ Οὗννοι, οἱ Ἄβαροι, οἱ Πέρσες, οἱ Ἄραβες, οἱ Βούλγαροι, καὶ ἀκόμη παρὰ τὶς ἐσωτερικὲς δοκιμασίες ποὺ τὴ συγκλονίζουν, μὲ ἀποκορύφωμα τὴν Εἰκονομαχία, ἡ Αὐτοκρατορία ἐπιβιώνει, ἀνθίσταται καὶ μὲ μία συνεχῆ ἀνοδικὴ πορεία φτάνει τὸν 10ο αἰ. στὸ ἀπόγειο τῆς ἀκμῆς της. Στὰ χρόνια τοῦ κορυφαίου της αὐτοκράτορα, τοῦ Βασιλείου Β’, εἶναι ἡ ἰσχυρότερη αὐτοκρατορία πάνω στὴ Γῆ, ἀλλὰ καὶ ἡ πιὸ προηγμένη πολιτιστικά, μὲ μία ἐκπληκτικὴ ἄνθηση τῶν ἐπιστημῶν, τῶν τεχνῶν καὶ τῶν γραμμάτων.

Χάρτης Ρωμανίας

Σύντομα ὅμως ἀρχίζει ἡ παρακμή. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βασιλείου τὸ 1025, ἀνεβαίνει στὸν θρόνο μία σειρὰ ἀνίκανων αὐτοκρατόρων, ποὺ δὲν ἀντιλαμβάνονται τὸν κίνδυνο ἀπὸ τὴν ἐμφάνιση νέων ἐχθρῶν, ὅπως οἱ Τοῦρκοι. Κυρίως ὅμως δὲν ἐνδιαφέρονται νὰ περιορίσουν τοὺς μεγάλους γαιοκτήμονες ποὺ ἀπορροφοῦν ἔτσι τὴ μικρὴ γεωκτησία. Ἡ ἐξαφάνιση τῶν ἐλεύθερων ἀγροτῶν, ποὺ ἦταν ἡ βάση τοῦ στρατοῦ, ἔχει ὡς βαρύτατη συνέπεια τὴν ἀμυντικὴ ἐξασθένηση τῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλὰ ἐπιφέρει πλῆγμα καὶ στὴν οἰκονομία, ποὺ κατὰ κύριο λόγο ἦταν ἀγροτική. Μετὰ ἀπὸ μία τελευταία ἀναλαμπὴ ὑπὸ τὴ Δυναστεία τῶν Κομνηνῶν, ἡ κρίση εἶναι πιὰ ἔκδηλη καὶ ἐπισφραγίζεται μὲ τὴν Ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους τὸ 1204. Ἕνα συντριπτικὸ πλῆγμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο δὲν θὰ ἀνακάμψει ποτὲ ἡ φρικωδῶς λεηλατημένη πρωτεύουσα, ἀλλὰ κι ὁλόκληρη ἡ Αὐτοκρατορία.

Οἱ Σταυροφόροι στὴ συνέχεια τὴ διαμελίζουν, ἐνῷ ὁ Ἑλληνισμὸς διασώζεται στὰ τρία ἑλληνικὰ κράτη τῆς Ἠπείρου, τῆς Τραπεζούντας καὶ τῆς Νίκαιας, ποὺ ἀποτελεῖ καὶ τὴν αὐθεντικὴ διάδοχη κατάσταση τῆς Ρωμανίας, καθὼς ἐκεῖ καταφεύγουν αὐτοκράτορας καὶ πατριάρχης. Τὸ 1261 βέβαια ἡ Νίκαια κατορθώνει νὰ ἀνακαταλάβει τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ παλιὰ αἴγλη ὅμως ἔχει πιὰ ὁριστικὰ χαθεῖ. Αὐτὴ ἡ τελευταία περίοδος, ὣς τὸ 1453, εἶναι ἐποχὴ τεράστιας κρίσης.

Τὸ κράτος τῆς Νίκαιας μὲ τὴ σχετικὰ μικρή του ἔκταση εἶχε κατορθώσει νὰ ἀναπτυχθεῖ. Ἡ μεταφορὰ ὅμως πλέον τοῦ κέντρου βάρους καὶ πάλι στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἡ ἀνακατάληψη τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, ἐπιφόρτισε ξανὰ τὸ κράτος μὲ τὸν παλαιό του κοσμοκρατορικὸ ρόλο, στὸν ὁποῖο ὅμως δὲν μποροῦσε πιὰ νὰ ἀνταποκριθῆ. Ἔτσι ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 13ου αἰ. ἡ παρακμὴ εἶναι πλέον ραγδαία. Αὐτὸ συμπίπτει μὲ τὴν ἄνοδο τῶν Ὀθωμανῶν, ποὺ ἔσπευσαν βεβαίως νὰ ἐκμεταλλευτοῦν αὐτὴ τὴν παρακμή. Οἱ Ὀθωμανοὶ ἦταν μία τουρκικὴ ὀρδή, ποὺ γύρω στὸ 1300, ἵδρυσε ἕνα νέο ἰσχυρὸ κράτος, μὲ πρωτεύουσα τὴν Προῦσα. Ἀφοῦ κατέλαβαν τὰ τελευταῖα βυζαντινὰ ἐδάφη στὴ Μ.Ἀσία, μετὰ τὸ 1350 πέρασαν στὴν Εὐρώπη καὶ σύντομα ὁλόκληρη σχεδὸν ἡ παλαιὰ Αὐτοκρατορία βρισκόταν πλέον στὰ χέρια τους. Στὴν κυριαρχία τοῦ ἄλλοτε πανίσχυρου κράτους ἀπέμενε πιὰ μόνο ὁ Μοριᾶς καὶ ἡ ἴδια ἡ Βασιλεύουσα, ποὺ ὅμως ἦταν ἐδαφικὰ κυκλωμένη ἀπὸ τὰ τουρκικὰ στίφη καὶ ἡ πτώση της ἦταν πλέον θέμα χρόνου. Τὸ τέλος ἦρθε, ὅταν στὸν θρόνο τοῦ σουλτανάτου ἀνέβηκε ὁ Μωάμεθ Β’.

Ὁ στρατὸς του ἀποτελοῦνταν ἀπὸ 200.000 στρατιῶτες, ἀπὸ ἀναρίθμητα ἀκόμη στίφη ἀτάκτων, ἀλλὰ κι ἀπὸ ἕνα ὀργανωμένο πυροβολικό. Ἡ Κωνσταντινούπολη ἀντίθετα, δὲν ἦταν πλέον παρὰ μία ἄθλια σκιὰ τοῦ παρελθόντος της. Ἡ ἄλλοτε μυθικὴ πόλη, ποὺ στὴν ἀκμη της εἶχε πληθυσμὸ μεγαλύτερο τῶν 500.000 (ἀριθμὸ τεράστιο γιὰ τὰ δεδομένα τῆς ἐποχῆς), δὲν εἶχε συνέλθει ποτὲ ἀπὸ τὸ μανιασμένο πέρασμα τῶν Σταυροφόρων. Γεμάτη ἐρείπια καὶ τεράστιες ἐκτάσεις ἀκατοίκητες, τὸ 1453 κατοικοῦνταν ἀπὸ μόλις 50.000 ψυχές. Κι ἀνάμεσά τους μόνο οἱ 5.000 ἦταν στρατιῶτες. Τὰ μεγέθη λοιπὸν ἦταν ἐντελῶς ἄνισα. Καὶ οὔτε καὶ τὰ περίφημα τείχη της μποροῦσαν πιὰ νὰ τὴ σώσουν, γιατί ἦταν παλιὰ καὶ ἀνίκανα νὰ ἀντισταθοῦν γιὰ πολὺ στὰ τεράστια βλήματα τῶν τουρκικῶν κανονιῶν. Ἐπιπλέον, εἶχαν μῆκος πάνω ἀπὸ 22 χλμ καὶ ἦταν φανερὸ πὼς σὲ μία πολυμέτωπη τουρκικὴ ἐπίθεση, οἱ ἐλάχιστοι μάχιμοι ἄνδρες δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ τὰ ὑπερασπιστοῦν.

Θανάτῳ θάνατον πατήσαντες…

Δὲν θὰ ἀναφερθῶ ἐδῶ στὰ γεγονότα τῆς πολιορκίας (καθὼς λίγο-πολὺ εἶναι γνωστά), ἀλλὰ μόνο σὲ δύο ἐπιμέρους περιστατικά, ἀποτίοντας φόρο τιμῆς στὴ μεγάλη τραγική μας ἐπέτειο. Τὸ πρῶτο ἔλαβε χώρα τὴν 21η Μαΐου. Εἶχαν ἤδη κυλήσει 50 μέρες πολιορκίας καὶ ὅλα ἦταν δυσοίωνα, καθὼς μὲς στὴν πόλη ἦταν πλέον αἰσθητὴ ἡ ἔλλειψη τροφίμων, ἐνῷ οἱ πολεμιστὲς εἶχαν κουραστεῖ ἀπὸ τὶς ἐχθρικὲς ἐπιθέσεις. Τότε ὁ σουλτάνος ἔστειλε πρέσβη, ζητῶντας τὴν παράδοση τῆς πόλης μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ ἐπιτρέψει στὸν Αὐτοκράτορα καὶ σὲ ὅσους τὸ ἐπιθυμοῦσαν, νὰ φύγουν μὲ τὰ ὑπάρχοντά τους. Ἡ ἀπάντηση ὅμως τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν συγκλονιστικὰ μεγαλειώδης.

«Οὔτε σὲ μένα, οὔτε σὲ ἄλλον ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῆς Πόλης, δὲν ἀνήκει τὸ δικαίωμα νὰ σοῦ τὴ δώσουμε. Κοινή μας ἀπόφαση εἶναι μὲ τὴ θέλησή μας νὰ πεθάνουμε ὅλοι καὶ νὰ μὴ λογαριάσουμε τὴ ζωή μας»: «Κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν». Ποιά εἶναι ἄραγε αὐτὴ ἡ δύναμη ποὺ ὠθεῖ τὸν καταδικασμένο αὐτοκράτορα νὰ ἐπιλέξει συνειδητὰ τὴ θυσία, ἐνῷ τοῦ δίνεται ἡ εὐκαιρία νὰ σώσει τὴ ζωὴ καὶ τὴν περιουσία του; Νομίζω ὅτι πολὺ ἁπλᾶ, ἐκείνη τὴ δραματικὴ στιγμὴ ὁ Παλαιολόγος κουβαλάει στὶς πλάτες τοῦ 25 ὁλόκληρους αἰῶνες. Κουβαλάει στὶς πλάτες του ἕναν ὁλόκληρο λαὸ ποὺ ποτὲ του δὲν ἀνέχτηκε νὰ ζήσει σκλαβωμένος, τὸν ἴδιο λαὸ ποὺ κάποτε δὲν ἔδωσε γῆ καὶ ὕδωρ στοὺς Πέρσες, τὸν ἴδιο λαὸ ποὺ πολλοὺς αἰῶνες μετὰ κραύγασε: «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος».

Δὲν εἶναι τελικὰ ἡ ἴδια ἀπάντηση ποὺ ἔδωσε ὁ Λεωνίδας στὸν Ξέρξη, οἱ Σουλιώτισσες στὸ Ζάλογγο, ὁ Παπαφλέσσας στὸ Μανιάκι, ὁ μητροπολίτης Χρυσόστομος στὴ Σμύρνη, ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου στοὺς Ἄγγλους ἢ ἀκόμη καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χρύσανθος στοὺς Γερμανοὺς κατακτητές; Εἶναι αὐτὸ ἀκριβῶς. Ἡ ἴδια γελοία καὶ ἀνισόρροπη ἀπόφαση, γιὰ τὰ δεδομένα ἑνὸς σημερινοῦ ὀρθολογιστῆ, ποὺ θὰ ἀδυνατοῦσε φυσικὰ νὰ καταλάβει ὅτι εἶναι φορὲς ποὺ τελικὰ μπορεῖς νὰ ζήσεις, μονάχα πεθαίνοντας. Νὰ ζήσεις, θανάτῳ θάνατον πατήσας. Ἡ ἴδια παλαβὴ ἀπόφαση ἑνὸς (διὰ τὸν Χριστὸν καὶ διὰ τὸ Ἔθνος) σαλοῦ, ποὺ καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴ γνωρίζαμε ἀπὸ τὴ Βυζαντινὴ Ἱστορία, θὰ ἦταν ἀπὸ μόνη της ἀρκετὴ γιὰ νὰ τεκμηριώσει πὼς αὐτὸς ὁ λαὸς τοῦ Λεωνίδα, τοῦ Ἀλέξανδρου, τοῦ Μακρυγιάννη καὶ τοῦ Πλαστήρα, ὁ ἴδιος οὐσιαστικὰ λαὸς ἦταν ἐκεῖ καὶ τὸ 1453. Ὁ ἴδιος καὶ ὄχι ἄλλος.

Μία κοινωνία μὲ φόβο Θεοῦ…

Τὸ δεύτερο σημεῖο ποὺ θὰ σταθῶ εἶναι ὁ ἐπίλογος τῆς ὁμιλίας ποὺ ἔβγαλε ὁ Παλαιολόγος, στὶς 28 Μαΐου, μέσα στὴν Ἁγία Σοφία. Ἀφοῦ προέτρεψε τὸν λαὸ νὰ ἀντισταθεῖ μὲ αὐταπάρνηση, προσέθεσε: «Ἐὰν εἰλικρινὰ τὸ πράξετε, ἐλπίζω ὅτι, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ θὰ ἀποφύγουμε τὴ δίκαιη τιμωρία Του, ποὺ κρέμεται ἀπὸ πάνω μας». Πρόκειται γιὰ μία φράση ποὺ κατὰ κάποιον τρόπο δείχνει νὰ συνοψίζεῖ ὅλη τὴν προγενέστερη ἱστορία τῆς βυζαντινῆς κοινωνίας. Μίας κοινωνίας, ποὺ παρὰ τὰ ἐλαττώματά της, εἶχε ἕνα κεντρικὸ χαρακτηριστικό, ποὺ τὸ κληροδότησε καὶ στὸν μετέπειτα Ἑλληνισμὸ τῆς Τουρκοκρατίας καὶ αὐτὸ ἦταν ποὺ θὰ τὸν κρατοῦσε ζωντανὸ μέσα στὸ σκοτάδι τῆς σκλαβιᾶς. Ἦταν μία κοινωνία θεοφοβούμενη, ποὺ εἶχε μέσα της κάτι πολὺ σπουδαῖο: τὴν ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητάς της. Ὁ βυζαντινὸς πολίτης, εἴτε ἦταν φωτισμένος ἄνθρωπος, εἴτε ἁπλὸς ἄνθρωπος τοῦ λαοῦ μ’ ὅλες τὶς προλήψεις του, εἴτε ἀκόμη καὶ κάποιος ποὺ εἶχε διαπράξει ἐγκλήματα, εἶχε στὶς περισσότερες τῶν περιπτώσεων ἕνα μεγάλο δῶρο: εἶχε ἔλεγχο συνειδήσεως.

Καὶ αὐτὸς ὁ ἔλεγχος ἦταν ποὺ τὸν ὠθοῦσε νὰ γίνεται καλύτερος-ἢ τουλάχιστον νὰ μὴ γίνεται χειρότερος. Νὰ φτάνει σὲ ὕψη πνευματικὰ ἢ νὰ μετανοεῖ καὶ νὰ ἀγωνίζεται ἢ ἔστω νὰ μὴ γίνεται ἕνα ὂν ἀπολύτως ἀποκτηνωμένο. Καὶ προσωπικὰ εἶμαι βέβαιος ὅτι, ὅσα ἐγκλήματα κι ἂν διεπράχθησαν σ’ αὐτὸ τὸ τόσο παρεξηγημένο «Βυζάντιο», ἡ κοινωνία του ἀπεῖχε ἔτη φωτὸς ἀπὸ τὴ σημερινὴ ἀπόλυτη ἀποκτήνωση, ἀπὸ τὸν ἀπολύτως ζοφερὸ μεσαίωνα τοῦ 20οῦ καὶ 21ου αἰώνα.

Ἀπὸ μία κοινωνία ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἔγινε ἀνθρωποκεντρικὴ καὶ ἐν ὀνόματι τῆς ἀνθρώπινης ἀξίας, διέπραξε τοὺς πιὸ φριχτοὺς πολέμους καὶ τὶς πιὸ ἀποτρόπαιες γενοκτονίες. Ἀπὸ μία κοινωνία ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἀποθέωσε τὴν πρόοδο καὶ τὴ λογικὴ καὶ πρὶν ἀλέκτωρ λαλήσει, παραδόθηκε ἑκουσίως στὶς σέχτες, τοὺς ἀστρολόγους καὶ τοὺς ἀποκρυφιστές. Ἀπὸ μία κοινωνία ὑλιστικῶν ὀνειρώξεων, ποὺ καθαίρεσε τὸν Θεὸ ὡς σκοταδιστικὴ πλάνη καὶ στὴ θέση του κατασκεύασε ἀναρίθμητα χρυσὰ μοσχάρια, ποὺ τὰ προσκυνάει εὐλαβικὰ λέγοντας: «Αὐτοὶ εἶναι οἱ θεοί σου ποὺ σὲ ἔβγαλαν ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο»!

Στὸ παρεξηγημένο Βυζάντιο δὲν ὑπάρχει φυσικὰ τίποτε ἀπὸ αὐτά. Ἐκεῖ, ὅπως προαναφέρθηκε, ὑπάρχει μία κοινωνία μὲ τὶς πολλὲς βεβαίως ἀδυναμίες της, ποὺ ὅμως ἀγωνίζεται, ἔχει ἐπίγνωση τῆς ἀνεπάρκειας καὶ τῆς ἁμαρτωλότητάς της. Μὲ λίγα λόγια, ἔχει ταπείνωση. Κι αὐτὴ ἡ ταπείνωση εἶναι ἐξαιρετικὰ ὁρατὴ κατὰ τοὺς τελευταίους αἰῶνες, ὅποτε ἡ σταδιακὴ κατάρρευση τοῦ κράτους διογκώνει τὴν αἴσθηση ὅτι τὸ τέλος ἔρχεται-καὶ ἔρχεται ἐξαιτίας τοῦ πλήθους τῶν ἁμαρτιῶν. Μέχρι καὶ τὸ βλέμμα τοῦ Χριστοῦ ἀλλάζει στὶς τοιχογραφίες τῆς Ὕστερης Παλαιολόγειας Περιόδου, γίνεται θλιμμένο καὶ αὐστηρό. Πολὺ πρὶν ἔρθει τὸ τέλος, τὸ Γένος ἔχει πιὰ οὐσιαστικὰ συμφιλιωθεῖ μαζί του.

Ξέρει πὼς κάποια στιγμὴ θὰ ἔρθει, ὡς θεία ὀργὴ καὶ ὡς θεία δοκιμασία. Ἡ ἴδια ὅμως αἴσθηση ἔχει ταυτόχρονα μέσα της ἐγγενῶς συνυφασμένη καὶ τὴν ἐλπίδα. Μετὰ τὸν Σταυρὸ ὑπάρχει πάντα ἡ Ἀνάσταση. Ὅταν περάσει ἡ δοκιμασία, θὰ βγεῖ πάλι ὁ ἥλιος. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸ Γένος μετὰ τὸ 1453 δὲν πρόκειται ν’ ἀπελπιστεῖ ποτέ. Πρὶν καλὰ-καλὰ πέσει ἡ Βασιλεύουσα, αὐτὸ ἤδη πλέον πιστεύει στὴν Ἀνάσταση. Καὶ εἶναι ἤδη πλέον ἕτοιμο νὰ πράξει τὸ ἀπολύτως συγκλονιστικό: νὰ ἀναχθεῖ πέρα ἀκόμη κι ἀπὸ τὴ σφαίρα τῆς δέησης, πέρα ἀκόμη κι ἀπὸ τὸ «Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς». Εἶναι ἕτοιμο νὰ παρηγορήσει τὸ ἴδιο τὴν Παναγιά, νὰ τῆς ζητήσει νὰ μὴν κλαίει, γιατί «πάλι μὲ χρόνους, μὲ καιρούς, πάλι δικά μας θἆναι».

Ἔχει ἄραγε κάτι νὰ μᾶς διδάξει τὸ μεγαλεῖο αὐτοῦ του λαοῦ, ποὺ σὲ λίγο ἡ περιουσία, ἡ τιμὴ καὶ ἡ ἴδια ἡ ζωή του, δὲν θὰ ἀνῆκε πιὰ στὸν ἴδιο, ἀλλὰ στὶς παρανοϊκὲς διαθέσεις ἑνὸς ἀλλόθρησκου καὶ βάρβαρου κατακτητῆ; Ἔχει ἄραγε νὰ διδάξει κάτι, σὲ μᾶς τοὺς σημερινοὺς ἐπιγόνους του, ποὺ φτάσαμε στὸ νὰ κα- ταγράφουμε ρεκὸρ στὶς αὐτοκτονίες, λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς κρίσης, καὶ νὰ παραδινόμαστε ἀμαχητὶ στὸν πανικὸ καὶ τὴν κατάθλιψη; Ἂς ξαναγυρίσουμε ὅμως καὶ πάλι σ’ ἐκείνη τὴν ἀποφράδα Τρίτη. Τὰ χαράματα τῆς 29ης Μαΐου, γύρω στὶς δύο τὸ πρωί, ἐκδηλώθηκε ἡ γενικὴ τουρκικὴ ἐπίθεση, ἀπὸ τρεις πλευρὲς συγχρόνως. Οἱ ὑπερασπιστὲς τῆς Πόλης πολέμησαν γιὰ μία ἀκόμη φορὰ ἡρωικά, δὲν μπόρεσαν ὅμως νὰ ἀντέξουν ἄλλο. Κι ἔτσι γράφτηκε ὁ τραγικός, ἀλλὰ καὶ μεγαλειώδης ἐπίλογος: ἐπὶ δύο ὁλόκληρους μῆνες, ἐλάχιστοι ἄνθρωποι ἀμύνθηκαν ἡρωικὰ ἀπέναντι στὶς λυσσαλέες ἐπιθέσεις ἑκατοντάδων χιλιάδων ἐχθρῶν. Καὶ τελικὰ ἔπεσαν ὅλοι τους, μέχρις ἑνός. Ἔπεσαν, γνωρίζοντας κατὰ βάθος ὅτι θὰ πέσουν.

Γι’ αὐτὸ τιμοῦμε τὴ σεπτή τους μνήμη καὶ τὴν ἀνάμνηση τῆς θυσίας τους. «Τιμὴ σ’ ἐκείνους ποὺ στὴν ζωή τους ὅρισαν καὶ φυλάγουν Θερμοπύλες» ἔγραψε κάποτε ὁ μέγας Καβάφης. «Καὶ περισσότερη τιμὴ τοὺς πρέπει, ὅταν προβλέπουν πὼς οἱ Μῆδοι ἐπὶ τέλους θὰ διαβοῦνε». Καὶ φυσικὰ οἱ Μῆδοι πράγματι διαβήκανε. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Κωνσταντίνου, οἱ Τοῦρκοι ὅρμησαν μέσα στὴν πόλη, ἀρχίζοντας σφαγὲς καὶ λεηλασίες, ποὺ κράτησαν 3 μερόνυχτα. Ὁ ἄμαχος πληθυσμὸς κατασφάχτηκε, οἱ ἐκκλησίες λαφυραγωγήθηκαν καὶ βεβηλώθηκαν, οἱ ἰδιωτικὲς περιουσίες ἔγιναν ἀντικείμενο ἁρπαγῆς.

Ἔτσι, ἡ Βασιλίδα τῶν Πόλεων, τὸ κλέος καὶ τὸ καύχημα τῶν Ρωμαίων, λεηλατήθηκε μανιασμένα καὶ ἐρημώθηκε ὁλοσχερῶς. Καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Αὐτοκρατορία τους, ἡ Ρωμανία, ἔπεσε καὶ ἔπαψε πιὰ νὰ ὑπάρχει. Στὴ θέση της ἱδρύθηκε ἡ Ὀθωμανική, ποὺ λίγο ἀργότερα ὑπέταξε καὶ τὶς ὑπόλοιπες περιοχὲς ποὺ εἶχαν μείνει ἐλεύθερες, τὴν Πελοπόννησο καὶ τὸ 1461 τὸ ἔσχατο ἑλληνικὸ προπύργιο, τὴν Αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζούντας. Ἡ πτώση τοῦ ἑλληνισμοῦ στὴ χειρότερη σκλαβιὰ τῆς Ἱστορίας του ἦταν πλέον ὁλοκληρωτική. Καὶ βέβαια ἀποτελεῖ ἐξίσου θλιβερὴ διαπίστωση ὅτι αὐτὴ ἡ σκλαβιὰ κόβει τὰ φτερὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ πάνω στὴ νέα του μεγάλη ἄνθηση. Γιατί εἶναι ἐντυπωσιακὸ τὸ ὅτι ὅσο ἡ Ρωμανία πολιτικὰ καταρρέει μετὰ τὸν 12ο αἰ., αὐτὴ ἡ κατάρρευση δὲν ἐπεκτείνεται καὶ στὸν πνευματικὸ τομέα, ὅπου ἀντίθετα σημειώνεται μεγάλη ἀκμὴ καθ’ ὅλη τὴ λεγόμενη Παλαιολόγεια περίοδο. Γιατί μιλᾶμε γιὰ ἕναν ἑλληνισμό, ποὺ παρέμενε πάντα ζωντανὸς καὶ μποροῦσε πνευματικὰ νὰ μεγαλουργεῖ, παρὰ τὰ πολιτικὰ καὶ οἰκονομικὰ προβλήματα τοῦ κράτους. Ἄλλη μία ἀπόδειξη λοιπὸν τοῦ πόσο καταστροφικὴ ὑπῆρξε ἡ τουρκικὴ κατάκτηση, ποὺ ἀνέκοψε βίαια ὅλη αὐτὴν τὴν ἀναγεννητική του πορεία καὶ τὸν ἔριξε γιὰ πολλοὺς αἰῶνες στὸ πιὸ βάρβαρο καὶ βαθὺ σκοτάδι.

Ρωμανία καὶ Ἑλληνικότητα

Μετὰ ἀπ’ ὅλες αὐτὲς πάντως τὶς ἱστορικὲς ἀναφορές, ἄς μου ἐπιτραπεῖ νὰ καταθέσω καὶ κάποιες ἀκόμη σκέψεις μου. Καὶ τοῦτο κυρίως, ἐπειδὴ πολλὲς ἀνέφερα τὴ λέξη «ἑλληνισμὸς» καὶ μίλησα καὶ γιὰ τὸ Βυζάντιο ὡς ἑλληνικὴ αὐτοκρατορία. Γιὰ νὰ μὴν ὑπάρξουν ὡστόσο παρανοήσεις, ἂς διευκρινίσουμε πλέον καὶ τί ἀκριβῶς ἐννοοῦμε ὅταν λέμε «ἑλληνική». Γιατί πρόκειται ἀσφαλῶς γιὰ μία ἑλληνικότητα, ποὺ γιὰ νὰ τὴν κατανοήσουμε, θὰ πρέπει νὰ ὑπερβοῦμε τὰ σύγχρονα ὀμφαλοσκοπικὰ ἐθνοφυλετικὰ σχήματα καὶ νὰ ἐπαναπροσεγγίσουμε τὸν ἑλληνισμὸ μέσα ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς οἰκουμενικότητας. Τὸ Βυζάντιο ἦταν ἑλληνικὸ κράτος ὑπὸ μία ἔννοια ἀκόμη καὶ ἐξαρχῆς, γιατὶ ἁπλωνόταν σ’ ἕναν χῶρο ποὺ ἦταν ἐν πολλοῖς ἑνοποιημένος ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν διαδόχων τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, χάρη στοὺς συνεκτικοὺς κρίκους τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ. Καὶ αὐτὴ ἡ ἐνοποίηση βέβαια δὲν ὀφειλόταν σὲ κάποιο ἄνωθεν σχέδιο (ὅπως συμβαίνει λ.χ. σήμερα μὲ τὴν Παγκοσμιοποίηση καὶ τὴ νεοταξίτικη ἀπόπειρα διάλυσης τῶν ἐθνικῶν, θρησκευτικῶν καὶ ἄλλων ἰδιαιτεροτήτων τῶν λαῶν τῆς Γῆς), ἀλλὰ ἀποτελοῦσε μία πηγαία ἐξέλιξη, ἐξαιτίας τῆς πολιτισμικῆς ὑπεροχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου.

Κάτι ἀνάλογο ὅμως συνέβη καὶ ἀργότερα, καθὼς ἡ Ρωμανία δὲν εἶχε ποτέ της σχέδιο ἀφομοίωσης τῶν ξένων πληθυσμῶν ποὺ ζοῦσαν στὰ ἐδάφη της. Βλέπουμε ὡστόσο καὶ τότε μία ἐμφανῆ διαδικασία ὁμογενοποίησης, εἰδικὰ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ ἀραβικὴ κατάκτηση ἀποκόπτει ὁριστικὰ τὰ ἐδάφη τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Μ. Ἀνατολῆς, ὅπου ζοῦσαν πληθυσμοὶ ἀποξενωμένοι ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα, ὄχι μόνο πολιτικά, ἀλλὰ καὶ θρησκευτικά, καθὼς εἶχαν ἀσπαστεῖ κυρίως τὸν Μονοφυσιτισμό. Λίγο πρὶν εἶχε μάλιστα λάβει χώρα κι ἄλλη μία σημαντικὴ ἐξέλιξη: ἡ ἀπώλεια ὁλόκληρου σχεδὸν τοῦ δυτικοῦ τμήμα τος τοῦ κράτους, καθὼς μία πανσπερμία γερμανικῶν φύλων (Φράγκοι, Γότθοι, Σάξονες, Ἄγγλοι, κ.λπ.) τὸ κατέκλυσε σταδιακά, ἱδρύοντας νέα κράτη στὰ ἐδάφη του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ δὲν ἀνάγκασε μόνο τὴν Αὐτοκρατορία νὰ ἀρκεστεῖ στὸ ἀνατολικὸ τμῆμα, ὁδηγῶντας στὴ γέννηση τοῦ νέου ἑλληνοχριστιανικοῦ imperium. Ταυτόχρονα, ἐπέτεινε τὴν ἀποξένωση μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης, δύο κόσμων ποὺ λόγῳ πολιτισμικῆς διαφορᾶς βρισκόταν ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα σὲ ἀπόκλιση καὶ τοὺς ὁποίους ἡ ἐξάπλωση τοῦ Χριστιανισμοῦ ὄχι μόνο δὲν μπόρεσε νὰ ἑνοποιήσει, ἀλλὰ ἔκανε τὴ μεταξύ τους ἀπόσταση ἀκόμη πιὸ ἀγεφύρωτη, γιατί ἁπλούστατα ἡ (ἀρχικῶς λατινικὰ ἁπλοϊκὴ καὶ ἀκολούθως γερμανικὰ ἐκβαβαρισμένη) Δύση σὲ ἀντίθεση μὲ τὴ βαθειὰ μυστικὴ ἐμπειρία τῆς Ἀνατολῆς ποτὲ δὲν μπόρεσε νὰ φτάσει μακρύτερα ἀπὸ μία κοντόφθαλμη, ὀρθολογιστικὴ καὶ μέσῳ ἁπλοϊκῶν δικανικῶν προσεγγίσεων ἀπόπειρα κατανόησης τοῦ θείου.

Ἡ θεμελιώδης αὐτὴ διαφοροποίηση, ποὺ τυγχάνει καὶ ἡ κύρια γενεσιουργὸς αἰτία ὅλων τῶν μετέπειτα δυτικῶν δογματικῶν παρεκκλίσεων, διευρύνεται μετὰ τὸν 6ο αἰ. καὶ σταδιακὰ μετατρέπεται σὲ χάσμα. Στὸ τέλος αὐτοῦ τοῦ δρόμου ἔρχεται τὸ Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν (τὸ 1054) νὰ ἐπιστεγάσει τυπικὰ ἁπλῶς μία μακραίωνη διαφοροποιητικὴ πορεία, ἡ ὁποία ὅμως τὸν 11ο αἰ. ἦταν πλέον μὴ ἀναστρέψιμη. Αὐτὴ εἶναι καὶ μία σύντομη ἔστω ἀπάντηση στοὺς συγκρητιστές, ποὺ ὑπὸ τὸ κράτος τῆς ψευδὸἀγαπολογίας ἰσχυρίζονται ὅτι λίγες διαφορὲς ἔχουμε ἀπὸ τοὺς παπικοὺς καὶ ὅτι τὸ Σχίσμα ὀφειλόταν σὲ πολιτικὰ κυρίως αἴτια καὶ ἄρα εἶναι εὔκολα ἐπανορθώσιμο. Τὰ παραπάνω δείχνουν τὸ γιατί μέσα στὴν αὐτοκρατορία τῆς Ρωμανίας δημιουργοῦνται σταδιακὰ προϋποθέσεις ἰδιαίτερης ἐσωτερικῆς συνοχῆς. Ἡ ἀπώλεια ὅλων τῶν δυτικῶν καὶ τῶν νοτιοανατολικῶν ἐδαφῶν της καὶ ἡ συρρίκνωση τῆς Αὐτοκρατορίας στὴ Μικρασία καὶ τὰ Βαλκάνια, περιοχές, ποὺ κατοικοῦνταν ἀπὸ πληθυσμοὺς ἑλληνικοὺς ἢ πλήρως ἐξελληνισμένους, δημιουργοῦν μετὰ τὸν 7ο αἰ. ἕνα κράτος μικρότερο ἐδαφικά, ἀλλὰ πιὸ συμπαγὲς ἐθνολογικά, γλωσσικὰ καὶ θρησκευτικά. Ἕνα κράτος μέσα στὸ ὁποῖο δὲν ὑπάρχει πλέον ἄλλη πραγματικότητα, πλὴν τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς ὀρθόδοξης πίστης.

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ Εἰκονομαχία ποὺ διήρκεσε ὅλον τὸν 8ο αἰ., παρὰ τὴν ἔντασή της, δὲν εἶχε ἰδιαίτερα λαϊκὰ ἐρείσματα. Οὕτως ἢ ἄλλως ὅμως, γιὰ τὸ κράτος αὐτὸ ἡ Εἰκονομαχία ἦταν ἡ τελευταία μεγάλη αἵρεση ποὺ τὸ ταλαιπώρησε. Τὸ τέλος τῆς σηματοδοτεῖ τὴν ἔναρξη πλέον μιᾶς γαλήνιας περιόδου ἀδιατάρακτης θρησκευτικῆς ἑνότητας καὶ ταυτόχρονα μιᾶς μεγάλης πνευματικῆς ἀκμῆς. Παράλληλα ὅμως, σηματοδοτεῖ καὶ τὴν ἔναρξη τῆς τελικῆς φάσης στὴ μακραίωνη ἐκείνη διεργασία ποὺ ἀναγέννησε πλήρως τὸν ἀρχαῖο Ἑλληνισμὸ μέσα στὴν οἰκουμενικὴ διάσταση τῆς Ρωμηοσύνης.

Ἱστορικὴ διαχρονία καὶ ρωμέηκη αὐτοσυνειδησία

Καὶ ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι βεβαίως ἑλληνική, ἀλλὰ ὄχι μὲ βάση τὰ σημερινὰ ἐθνοφυλετικὰ κριτήρια. Θὰ πρέπει νὰ καταλάβουμε ἄλλωστε ὅτι τὸν καιρὸ ποὺ διαμορφώνεται, τέτοιες διακρίσεις δὲν εἶχαν νόημα καὶ γι’ αὐτὸ ἀποτελεῖ τεράστιο σφάλμα ἡ μεταφορὰ σύγχρονων στερεοτύπων σὲ μία κοινωνία, ποὺ πολὺ ἁπλᾶ βίωνε τὴν Ἱστορία ὡς μία ἑνιαία χριστιανικὴ πραγματικότητα, ἄρα μία πραγματικότητα ὄχι πολυεθνική, ἀλλὰ ὑπερεθνική, μέσα στὴν ὁποία «πάντες ἕν ἐσμὲν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Ἦταν λοιπὸν ἡ Ρωμανία κράτος ἑλληνικό, ἀλλὰ ὄχι μὲ τὴν ἐθνοφυλετικὴ σημασία τοῦ ὅρου. Ἦταν τὸ πολιτικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἔζησε ὁ διευρυμένος ἑλληνισμὸς τῆς ὀρθόδοξης οἰκουμενικῆς Ρωμηοσύνης. Τῆς ἴδιας Ρωμηοσύνης, ποὺ ἐπέζησε γιὰ αἰῶνες καὶ μετὰ τὴν πτώση τοῦ κράτους, ποὺ συνέχισε νὰ μεγαλουργεῖ στὴ Μικρασία, τὰ Βαλκάνια καὶ τὴ Ρωσία, ποὺ κατέρρευσε στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰ. μέσα στὸ αἷμα καὶ τοὺς καπνοὺς τῆς Ρωμυλίας, τῆς Ἰωνίας καὶ τοῦ Πόντου, καὶ ποὺ φυσικὰ καμμία σχέση δὲν ἔχει μὲ τὴ σημερινὴ θλιβερή, κοντόφθαλμη μοναξιὰ τῆς ἄθλιας, παρακμιακῆς καὶ τραγικὰ συρρικνωμένης νεοελλαδικῆς μας πραγματικότητας. Ὅλα αὐτὰ βεβαίως δὲν σημαίνουν ὅτι στὴ διευρυμένη αὐτὴ πραγματικότητα ἔσβησε ὁ ἑλληνισμὸς καὶ χάθηκε φυλετικά, κληροδοτῶντας μόνο τὴ γλωσσικὴ καὶ πολιτιστική του κληρονομιὰ στὶς ἑπόμενες γενιές.

Αὐτὰ τὰ λένε οἱ ἑλληνοφοβικοὶ ἀποδομητὲς τῆς Ἱστορίας, αὐτὸς ὁ ἑσμὸς ποὺ ἐδῶ καὶ χρόνια βρίσκεται στὰ πράγματα, κυριαρχεῖ στὰ πανεπιστήμια καὶ στὰ ΜΜΕ, ἐλέγχει τὸ ἴδιο τὸ Ὑπουργεῖο (ἀντεθνικῆς πλέον) Παιδείας, γράφει σχολικὰ βιβλία, ἀναπαράγεται καὶ παράγει ὁλοένα καὶ περισσότερους ἰδεολογικοὺς γενίτσαρους. Σὲ πεῖσμα ὅμως ὅλων αὐτῶν τῶν γραικύλων, ἡ μόνη ἀλήθεια εἶναι ὅτι ὁ ἑλληνισμὸς ἔχει μία ἀδιατάρακτη ἱστορικὴ συνέχεια χιλιάδων χρόνων, ποὺ δὲν εἶναι μόνο πολιτιστική, ἀλλὰ εἶναι ἀσφαλῶς καὶ ἐθνοφυλετική. Σὲ καμμία περίπτωση δὲν παρατηρεῖται κάποια τομὴ στὴ συνέχεια αὐτή. Καὶ ὅσοι ἰσχυρίζονται κάτι τέτοιο, ἀναπαράγουν ἁπλῶς ὑποβολιμαῖα ἀποκυήματα ψευδοϊστορικὴς φαντασίας, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀντέξουν στὴν παραμικρὴ ἐπιστημονικὴ κριτική. Ἐπὶ τῆς οὐσίας λοιπὸν δὲν σημαίνει τίποτε τὸ ὅτι οἱ μεσαιωνικοὶ πληθυσμοὶ τῆς Ἑλλάδας καὶ τῆς Μικρασίας δὲν ἔχουν ἐθνικὴ συνείδηση ποὺ νὰ προτάσσει ὡς κριτήριο τὸ ὅμαιμον, τὴν κοινὴ φυλετικὴ καταγωγή, ἀλλὰ ἡ αὐτοσυνειδησία τους βασίζεται κυρίως στὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ εἶναι ἡ συλλογικὴ συνείδηση αὐτῶν ποὺ νιώθουν τοὺς ἑαυτούς τους ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας καὶ συνάμα ὡς πολῖτες τῆς μόνης αὐτοκρατορίας πάνω στὴ Γῆ. Ὅπως κι ἂν αὐτοπροσδιορίζεται, ἐπὶ τῆς οὐσίας ὡστόσο εἶναι πάντα ὁ ἴδιος λαός. Ὁ ἴδιος λαὸς στὴν ἐξέλιξή του, ἡ ἴδια γλῶσσα στὴν ἐξέλιξή της, ὁ ἴδιος πολιτισμὸς στὴν ἀδιατάρακτή του συνέχεια.

Ἡ Ρωμανία εἶναι γιὰ μᾶς σήμερα ὁ κεντρικὸς κρίκος αὐτῆς τῆς συνέχειας, γιατί εἶναι ὁ τόπος καὶ ὁ χρόνος ποὺ ὁ ἑλληνισμὸς συναντᾶ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ μετασχηματίζεται σὲ καινὴ κτίση, μεταβάλλεται ἀπὸ σύναξη πολιτῶν σὲ μυστικὴ σύναξη γύρω ἀπὸ τὸ Ἅγιο Ποτήριο. Αὐτὸς ὁ μετασχηματισμὸς εἶναι ἡ τελείωση τοῦ ἑλληνισμοῦ, ἡ ὁλοκλήρωση καὶ ἡ τελειοποίησή του. Καὶ αὐτὸς ἀσφαλῶς εἶναι τελικὰ καὶ ὁ λόγος ποὺ τὸ Βυζάντιο, ἡ Ρωμανία, εἶναι μὲν ἑλληνικὴ Ἱστορία, ταυτόχρονα ὡστόσο εἶναι καὶ μία περίοδος διεύρυνσης  ἢ καὶ ὑπέρβασης τῆς ἑλληνικῆς Ἱστορίας. Εἶναι μία γέφυρα ἀπὸ τὴν ὁποία πέρασε ὁ ἀρχαῖος Ἑλληνισμὸς προχωρῶντας πρὸς τὸ μέλλον, ἱστορικὰ καὶ ἐσχατολογικά, μία κολυμβήθρα μέσα στὴν ὁποία βαπτίστηκε καὶ ἀναγεννήθηκε. Τὸ γράφει πολὺ εὔστοχα στὴν «Πονεμένη Ρωμηοσύνη» του ὁ μεγάλος Φώτης Κόντογλου: «Οἱ ἄνθρωποι ποὺ ζούσανε στὸ Βυζάντιο, μ’ ὅλο ποὺ πολλοὶ ἀπ’ αὐτοὺς βαστούσανε ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ αἷμα κι εἴχανε τὴν ἑλληνικὴ παιδεία, ἤτανε ὅμως ὁλότελα ἄλλοι, «ἄνθρωποι καινοί», «λαλοῦντες γλώσσαις καιναῖς». Καὶ συνεχίζει πιὸ κάτω: «Ἐνῷ ἡ ἀρχαία τέχνη ἤτανε βασισμένη ἀπάνω στὸ μέτρο καὶ στὶς ἀναλογίες, ἡ τέχνη τῶν Βυζαντινῶν ζητοῦσε νὰ βρεῖ ἔκφραση γιὰ πράγματα ποὺ δὲν χωροῦνε στὸ ἀνθρώπινο μέτρο. Λοιπὸν τὸ Βυζάντιο εἶναι ὁ καιρὸς καὶ ὁ τόπος ποὺ ζούσανε οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸν πόθο τῆς αἰωνιότητας.

Γι’ αὐτὸ ἔχει αὐτὴ τὴ μυστηριώδη ἰδιορρυθμία, ποὺ δὲν τὴ θέλουνε οἱ ἄνθρωποι ποὺ οἱ πόθοι τους δὲν βγαίνουνε ἔξω ἀπὸ τὸν ὀρθὸ λόγο καὶ ποὺ εἶναι κολλημένοι στὴν κοινοτοπία τῶν ὑλικῶν συγκινήσεων».

Ὀρθόδοξη πίστη: ἡ πεμπτουσία τοῦ «Βυζαντίου»

Καὶ ἐπειδὴ ἡ βυζαντινὴ κοινωνία ζοῦσε πράγματι μὲ τὸν πόθο τῆς αἰωνιότητας, ἦταν διαποτισμένη ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία σὲ ὅλες της τὶς ἐκφάνσεις. Ἡ καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου, οἱ σχέσεις ποὺ συνάπτει μὲ τοὺς γύρω του, ἀλλὰ καὶ ὅλες του οἱ ἀστικὲς ἢ ἀγροτικές, ἐπαγγελματικὲς δραστηριότητες, διαπνέονται ἀπὸ τὴν πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ διεκπεραίωσή τους εἶναι συνυφασμένη μὲ τὴν ἐπίκληση τῆς θείας βοήθειας. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ γράφονται τόσες ἐκκλησιαστικὲς εὐχὲς γιὰ κάθε δραστηριότητα, ἀκόμη καὶ γιὰ τὶς φαινομενικὰ πιὸ ἀσήμαντες. Αὐτὸ ὀφείλεται σὲ αἴτημα τῶν ἴδιων τῶν πιστῶν, ποὺ ζητοῦν τὴ θεία χάρη γιὰ ὅλες τὶς πράξεις τους. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ τώρα καθιερώνεται ἡ τιμὴ πρὸς τοὺς ἁγίους, τόσο ὡς ἀτομικοὺς προστάτες, ὅσο καὶ ὡς πολιούχους πόλεων ἢ προστάτες συντεχνιῶν καὶ ἐπαγγελμάτων. Ὀφείλεται καὶ αὐτὸ στὴ βαθειὰ πίστη τοῦ λαοῦ, ποὺ νιώθει τὴν ἀνάγκη νὰ περιχαρακώσει μὲ τὴν ἄνωθεν προστασία κάθε κοινωνικὴ ἢ βιοποριστική του δράση. Δὲν εἶναι ἐπίσης τυχαῖο ὅτι τὰ θέματα τῆς πίστης, ἀκόμη καὶ τὰ βαθύτερα δογματικά, ἀπασχολοῦσαν ἔντονα ἀκόμη καὶ τοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ καὶ γίνονταν καθημερινὰ ἀντικείμενο συζητήσεων, πρᾶγμα βέβαια ποὺ πολλὲς φορὲς ὁδηγοῦσε καὶ σὲ ἔξαψη τῶν παθῶν ἢ ἀκόμη καὶ σὲ ὀπαδικοὺ τύπου ἀντιπαραθέσεις, ποὺ κι αὐτὲς ὅμως, παρὰ τὶς ὑπερβολές τους, πάλι δείχνουν πόσο ζωντανὸ καὶ βιωματικὰ ἀληθινὸ ἦταν τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πίστη. Δὲν εἶναι ἀκόμη τυχαῖο ποὺ ἀκόμα καὶ μέσα στὸ Παλάτι, σὲ ἕνα χῶρο δηλαδὴ ἐκ τῶν πραγμάτων διεφθαρμένο, ὅπως ὅλα τὰ κέντρα πολιτικῆς ἐξουσίας σὲ ὅλες τὶς ἐποχές, πάμπολλες φορὲς συναντοῦμε ἐντυπωσιακὰ φαινόμενα βαθειᾶς πνευματικότητας μὲ Αὐγοῦστες, ἀλλὰ καὶ αὐτοκράτορες ποὺ ζοῦσαν ἀσκητικὰ καὶ κατόρθωσαν νὰ φτάσουν σὲ μεγάλα πνευματικὰ ὕψη.

Καὶ φυσικὰ δὲν εἶναι, τέλος, τυχαῖο ποὺ πολὺ περισσότερο σὲ καιρὸ κρίσης, κινδύνων, ἀσθενειῶν, προστρέχουν οἱ πιστοὶ στὸν Θεὸ ἢ τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους γιὰ μεσιτεία. Καὶ ἀκόμη καὶ γιὰ τὶς πολεμικὲς συγκρούσεις προσεύχεται ἡ Ἐκκλησία καὶ αἰτεῖται «νίκας τοῖς βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων», ὄχι ἐπειδὴ βεβαίως καθαγιάζεται ὁ πόλεμος, ποὺ πάντα κατονομάζεται ὡς διαστροφικὸ καὶ μεταπτωτικὸ φαινόμενο, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἔστω κατ’ οἰκονομίαν αἰτιολογεῖται ὁ ἀμυντικὸς πόλεμος καὶ ἀναγνωρίζεται ἡ ἀναγκαιότητα νὰ διατηρηθεῖ ἀλώβητο τὸ «πολίτευμα τοῦ Κυρίου», δηλαδὴ ἡ χριστιανικὴ αὐτοκρατορία, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ ἀπαραίτητο προστατευτικὸ κέλυφος γιὰ τὴν ἀσφάλεια τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπρόσκοπτη ἐπιτέλεση τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι μόνιμη ἡ προσευχὴ πρὸς τὸν Θεὸ νὰ εἰρηνεύσει«ἐν πολέμοις τὸ πολίτευμα», γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Παναγία κατονομάζεται ὡς ὑπέρμαχος στρατηγός, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Κωνσταντινούπολη ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρη ἡ Αὐτοκρατορία ἀφιερώνονται σ’ Ἐκείνην, τὴν ἔχουν «πρεσβείαν θερμὴν καὶ τεῖχος ἀπροσμάχητον».

Ἡ βυζαντινὴ κοινωνία λοιπὸν εἶχε αὐτὴ τὴ βαθειὰ πίστη καὶ στήριζε πάντα τὶς ἐλπίδες της στὸν Θεό. Αὐτὸ ἦταν, νομίζω, τελικὰ τὸ κεντρικό της χαρακτηριστικό, ποὺ τὴν κρατοῦσε ζωντανὴ μέσα στὶς δοκιμασίες. Τὸ ἀνέφερα καὶ πρίν, ἀλλὰ θὰ τὸ ἐπαναλάβω: εἶναι μία κοινωνία θεοφοβούμενη, ποὺ πάντα ἔχει ταπείνωση, σ’ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς καὶ τῆς τέχνης, ἀκόμη κι ὅταν τὸ κράτος βρίσκεται πολιτικὰ στὴ μεγάλη του ἀκμή. Ἡ Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι ἀλαζονικὸς πολιτισμός. Εἶναι πολιτισμὸς μέγας, «ἄνω θρώσκων», ἀλλὰ βαθειὰ πνευματικὸς καὶ συνεπῶς ταπεινόφρων. Ἂς δοῦμε τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησιὲς σὲ σύγκριση μὲ τὴν ἔπαρση τῶν γοτθικῶν καθεδρικῶν, ἂς δοῦμε τὴ μέτρια χρήση τῆς ὑλικῆς τεχνολογίας, παρὰ τὶς ὑπάρχουσες δυνατότητες, σὲ σύγκριση μὲ τὴν ὑστερικὴ ἀποθέωση τῆς ἐπιστήμης μετὰ τὸν 16ο αἰ. στὴ Δύση.

Ἂς δοῦμε καὶ τοὺς καλόγερους στὰ μοναστήρια νὰ ἀντιγράφουν τὰ ἀρχαῖα κείμενα γιὰ νὰ τὰ σώσουν ἀπὸ τὴ λήθη. Κι ὄχι φυσικὰ ἐπειδὴ δὲν μποροῦσαν νὰ ἐπιχειρήσουν νὰ γράψουν δικά τους. Ἡ μανία ὅμως γιὰ πρωτοτυπία εἶναι ἔπαρση κι ἐγωκεντρισμός. Ὁ δικός μας πολιτισμὸς ἀντίθετα ἀναπαράγει τὰ ἤδη κεκτημένα του, γιατί ἁπλούστατα ἔχει ταπείνωση καὶ πιστεύει πὼς τὰ σπουδαῖα ἔχουν πλέον ἤδη εἰπωθεῖ ἀπὸ τοὺς προγενέστερους. Καὶ ἐπειδὴ φυσικὰ ποτὲ στὴν πραγματικότητα δὲν πρόκειται γιὰ στείρα ἀναπαραγωγή, πάντα ὑπεισέρχονται νέα στοιχεῖα καὶ ἔτσι ὁ ρωμέικος πολιτισμὸς προχωρᾶ σὲ νέες πολιτισμικὲς συνθέσεις.

Καὶ αὐτὲς βέβαια πολὺ συχνὰ ἔχουν καὶ μεγάλη δόση πρωτοτυπίας, μὲ τὴ διαφορὰ ὅμως πὼς οἱ δημιουργοί τους δὲν τὶς αἰσθάνονται ὡς τέτοιες καὶ δὲν ὑπερηφανεύονται, νομίζοντας ὅτι κάνουν κάτι σημαντικό. Χαρακτηριστικὸ εἶναι αὐτὸ ποὺ γράφει στὸ προοίμιο τοῦ ἔργου του ὁ χρονογράφος τοῦ 9ου αἰ. Θεοφάνης ὁ Ὀμολογητής: «Εἰ τις ἐν τούτῳ τῷ πονήματι ἡμῶν ὀνησιφόρον τι εὕροι, τὴν πρέπουσαν τῷ Θεῷ εὐχαριστίαν ἀποδώση καὶ ἡμῖν τοῖς ἀμαθέσι καὶ ἁμαρτωλοῖς διὰ τὸν Κύριον ὑπερεύξηται. Καὶ εἴ τι ἐλλεῖπον εὕροι, τῇ ἀμαθείᾳ ἡμῶν τοῦτο λογίσηται καὶ τῇ ἀργίᾳ τοῦ χαμερποῦς νοὸς ἡμῶν καὶ συγγνώσεται ἡμῖν διὰ τὸν Κύριον». (Δηλαδή, ἂν κανεὶς βρεῖ σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο κάτι χρήσιμο, τὸν Θεὸ νὰ εὐχαριστήσει καὶ γιὰ μένα τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ ἀμαθῆ νὰ κάνει προσευχὴ στὸν Κύριο. Νὰ μὴν τὸ ἀποδώσει λοιπὸν σ’ ἐμένα. Σ’ ἐμένα ἀντίθετα νὰ ἀποδώσει ὁποιοδήποτε μειονέκτημα βρεῖ καὶ νὰ μὲ συγχωρέσει στ’ ὄνομα τοῦ Κυρίου). Βλέπουμε συνεπῶς πῶς συμπεριφέρεται ὁ πνευματικὸς δημιουργὸς τῆς ὀρθόδοξης Ρωμηοσύνης. Δημιουργεῖ τὸ ἔργο του γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι τὴ δική του καὶ στὸν Θεὸ ἀποδίδει τὴν ὅποια συγγρφικὴ ἢ μουσικὴ ἢ εἰκαστικὴ ἢ ἄλλη δημιουργική του ἔμπνευση. Αὐτὸ λοιπὸν εἶναι, νομίζω, στὸ βάθος ἡ Ρωμηοσύνη. Εἶναι ἕνας μεγαλειώδης πολιτισμός, ποὺ περιπατεῖ ἐπὶ πτερύγων ἀνέμων, ὅμως τὸν κουβαλοῦν στὶς πλάτες τοὺς ταπεινόφρονες ἄνθρωποι.

Ἐπίλογος: τὸ αἷμα καὶ ἡ ἀντίσταση…

Ἐνῷ ὅμως ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι ταπεινή, δὲν εἶναι ἀπὸ τὴν ἄλλη πολιτισμὸς παθητικότητας καὶ μοιρολατρίας, ἀλλὰ ἀντιστασιακὸς καὶ ἀνυπότακτος, ποὺ πολεμᾶ μανιασμένα ὅταν τίθενται σὲ κίνδυνο οἱ ὑπέρτατες ἀξίες του. «Ὅταν ἀπειλοῦν τὴν πατρίδα μου, τὴ θρησκεία μου, θὰ φωνάξω κι ἄς μου κάνουν ὅ, τι θέλουν» ἔλεγε ὁ Μακρυγιάννης. Ποιός δὲν θυμᾶται ἀλήθεια τὴν ἀντίσταση κλήρου καὶ λαοῦ στὸν εἰκονομαχικὸ διωγμὸ τοῦ 8ου αἰ, τὴν ἀνένδοτη ἀντίστασή του ἀργότερα στοὺς Φράγκους κατακτητὲς καὶ κυρίως βέβαια ὅσα συνέβησαν στὸ σκοτάδι τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς, μὲ τὸ αἷμα τῶν νεομαρτύρων, τὸ Κρυφὸ Σχολειό, τὸ ἀδούλωτο πνεῦμα τῆς κλεφτουριᾶς, τὶς πάμπολλες ἐπαναστάσεις ποὺ ἔγιναν καὶ πνίγηκαν στὸ αἷμα ἀπὸ τὸν 16ο ὥς καὶ τὸν 18ο αἰ; Ἀντίσταση, αἷμα καὶ πόνος λοιπὸν εἶναι ποὺ γαλουχοῦν τὸν νεότερο Ἑλληνισμὸ τῆς Ρωμηοσύνης, μαζὶ βέβαια μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, ποὺ εἶναι πάντα ἡ βασικὴ σταθερά. Ἀντίσταση, ὑλικὴ καὶ πνευματική, μέσα ἀπὸ τὴν πλήρη ἄρνηση τῆς ὑποτέλειας καὶ τῆς ἐθελοδουλίας. Τὴν ἄρνηση τῆς πτώσης στὴν αἵρεση ἢ στὸν ἐξισλαμισμό, ποὺ ἦταν ἀκριβῶς τὸ ἴδιο, ἦταν γιὰ τὸν Ρωμηὸ ἀπώλεια τῆς ὀρθόδοξης ταυτότητας, δηλ. θάνατος πνευματικός. Νὰ λοιπὸν γιατί τὰ νεοταξίτικα ὄργανα παλεύουν νὰ μᾶς κάνουν νὰ τὰ ξεχάσουμε ὅλα αὐτά.

Γιατί ἡ ἀπώλεια τῆς ἱστορικῆς μνήμης παραγράφει μοιραῖα καὶ ὅλη αὐτὴ τὴν κυρίαρχη ἀντιστασιακὴ διάσταση τῆς ταυτότητάς μας. Καὶ ἔτσι καθιστᾶ τελικὰ φυσιολογικὴ τὴ διαιώνισή μας ὡς ὑπνωτισμένων σκλάβων, ὡς ἄχρωμης καὶ συνεπῶς ἀκίνδυνης μάζας μέσα στὸν προωθούμενο παγκοσμιοποιημένο νεοταξίτικο χυλό. Ποῦ βαδίζουμε ὅμως ἄραγε αὐτὴ τὴ στιγμή; «Τὸ 1453» γράφει ὁ Κόντογλου, «μόλο ποὺ κόπηκε τὸ μεγάλο ἐκεῖνο δέντρο τῆς Ρωμιοσύνης, ἡ φύτρα σώθηκε καὶ πέταξε νέους βλαστούς». Τί ἔχει ὅμως ἀπομείνει πλέον σήμερα ἀπὸ αὐτούς; Ζοῦμε σὲ καιροὺς βαθειᾶς κρίσης, πολιτικῆς καὶ κυρίως βέβαια πνευματικῆς. Ζοῦμε στοὺς κατοχικοὺς καιροὺς τῶν μνημονίων, τῶν πλεγματικῶν γραικύλων, τῆς κατάρρευσης κάθε ἀξίας. Ζοῦμε καὶ στοὺς καιροὺς τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ καὶ τῆς νεοεποχίτικης λαίλαπας, ὅπου ὅλα ἔχουν ἀμβλυνθεῖ στὸν βωμὸ τῶν ὑπόγειων σχεδίων τοῦ διεθνοῦς Σιωνισμοῦ, ὅπου ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι συμπροσεύχονται μὲ καρδινάλιους, ἰμάμηδες καὶ μάγους, ὅπου κάθε μέρα γίνεται κι ἕνα νέο βῆμα γιὰ τὴν προώθηση τῆς Πανθρησκείας, ποὺ ἀνοίγει τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς Παγκόσμιας Δικτατορίας, καὶ ὅπου ὅσοι ἀγωνίζονται γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ἐξουθενώνονται ὡς φανατικοὶ σκοταδιστές.

Ζοῦμε μὲ ἄλλα λόγια σὲ μία ἐποχή, ποὺ καὶ ἡ πατρίδα καταρρέει καὶ ἡ πίστη μας κινδυνεύει νὰ χαθεῖ. Τὸ ἐρώτημα λοιπὸν εἶναι πολὺ ἁπλό: κατὰ πόσον εἴμαστε πιὰ σὲ θέση ὅλοι μας νὰ ἀντιδράσουμε σὲ ὅλα αὐτά; Κατὰ πόσον μποροῦμε νὰ κοιτάξουμε πίσω στὴν Ἱστορία μας καὶ νὰ ξαναβροῦμε τὸ χαμένο ἱστορικό μας αὐτεπίγνωτον; Νὰ ξαναβροῦμε τὸν Μέγα Ἀθανάσιο καὶ τὸν Ἰωάννη Δαμασκηνό, τὸν Ἰωάννη Βατάτζη καὶ τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ, τὸν Μακρυγιάννη καὶ τὸν Καραϊσκάκη; Νὰ ξαναβροῦμε μὲ ἄλλα λόγια τὴν αὐθεντικὴ καὶ πάλαι ποτὲ ἀντιστασιακὴ ταυτότητά μας; Αὐτὸ εἶναι τὸ κρίσιμο ἐρώτημα, ποὺ ὡς λαὸς πρέπει πιὰ νὰ τὸ ἀπαντήσουμε πολὺ γρήγορα. Γιατί ἀπὸ τὴν ἀπάντησή του, ἐξαρτᾶται κυριολεκτικὰ ὁλόκληρο τὸ μέλλον μας.

Τὸ ἄρθρο γράφτηκε μὲ ἀφορμὴ ὅσα συμβαίνουν ὅσον ἀφορὰ τὴν προώθηση τῆς ὁμοφυλοφιλίας, ὅπου πρὶν ἕνα χρόνο προχώρησε ἡ νομοθεσία στὴν ἐπέκταση τοῦ σύμφωνου συμβίωσης στοὺς ὁμοφυλόφιλους καὶ φέτος ἐπιδιώκεται νὰ εἰσαχθεῖ στὰ σχολεῖα ἡ θεωρία περὶ ἐπιλογῆς τοῦ φύλου, κάνοντας την παραπλανητικὴ καὶ ἀπαράδεκτη γιὰ Χριστιανοὺς καὶ λογικοὺς ἀνθρώπους διαφοροποίηση βιολογικοῦ καὶ κοινωνικοῦ φύλου μέσω τῆς θεματικῆς ἐβδομάδας καὶ τοῦ θέματος «περὶ ἐμφύλων ταυτοτήτων καὶ ἀποδόμησης ἐμφύλων στερεοτύπων».

Εἰσαγωγὴ.

Τὸ ἄρθρο γράφτηκε μὲ ἀφορμὴ ὅσα συμβαίνουν ὅσον ἀφορὰ τὴν προώθηση τῆς ὁμοφυλοφιλίας, ὅπου πρὶν ἕνα χρόνο προχώρησε ἡ νομοθεσία στὴν ἐπέκταση τοῦ σύμφωνου συμβίωσης στοὺς ὁμοφυλόφιλους καὶ φέτος ἐπιδιώκεται νὰ εἰσαχθεῖ στὰ σχολεῖα ἡ θεωρία περὶ ἐπιλογῆς τοῦ φύλου, κάνοντας την παραπλανητικὴ καὶ ἀπαράδεκτη γιὰ Χριστιανοὺς καὶ λογικοὺς ἀνθρώπους διαφοροποίηση βιολογικοῦ καὶ κοινωνικοῦ φύλου μέσω τῆς θεματικῆς ἐβδομάδας καὶ τοῦ θέματος «περὶ ἐμφύλων ταυτοτήτων καὶ ἀποδόμησης ἐμφύλων στερεοτύπων» (ὅπου ἡ ἀποδόμηση τῶν ἐμφύλων στερεοτύπων ἀναφέρεται στὴν ἰδέα ποὺ ἔχουμε γιὰ τὸ φύλο μας ὅτι ταυτίζεται μὲ τὸ σωματικό ἤ βιολογικό φύλο μας, ποὺ εἶναι τὸ φυσικό μας φύλο μὲ τὸ ὁποῖο γεννηθήκαμε, καὶ ἐναρμονισμένη μὲ αὐτὸ εἶναι καὶ ἡ κοινωνική μας συμπεριφορά – δηλαδὴ θέλουν νὰ διδάξουν ὅτι πρέπει νὰ βγάλουμε αὐτὴ τὴν ἰδέα ἀπὸ τὸ μυαλό μας, εἶναι «στερεότυπο», καὶ ὀφείλουμε νὰ τὴν ἀναθεωρήσουμε, καὶ νὰ τὴν ἀντικαταστήσουμε μὲ τὴν νέα ἰδέα ποὺ μας παρουσιάζουν, ἡ ὁποῖα εἶναι ὅτι τὸ φύλο μας εἶναι κοινωνικὴ ὑπόθεση, ἐντελῶς ἀνεξάρτητο ἀπὸ τὸ σώμα μὲ τὸ ὁποῖο γεννηθήκαμε, ἔχοντας τὴν δυνατότητα νὰ τὸ ἐπιλέξουμε…!!!). Ἀναγκαζόμαστε ἐκ τῶν πραγμάτων σὲ κάποια σημεῖα νὰ ἐκφραζόμαστε ἴσως τολμηρά, ὥστε μιλώντας τολμηρὰ γιὰ τὰ κατὰ φύσιν νὰ προλάβουμε αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ διδάξουν στὰ παιδιά μας τολμηρὰ καὶ ἀνεπαίσχυντα γιὰ τὰ παρὰ φύσιν. Τονίζουμε ἐδῶ ὅτι ἄποψή μας εἶναι ὅτι ἀνήλικοι εἶναι ἀνάγκη νὰ ἐνημερωθοῦν γιὰ τὸ περιεχόμενο τοῦ ἄρθρου μόνο μέσω συνειδητοποιημένων γιὰ τὴν σοβαρότητα τοῦ ζητήματος ἐνήλικων τοῦ περιβάλλοντός τους.

Οἱ δέκα λόγοι ὑπερασπίσεως καὶ διαφυλάξεως τοῦ φυσικοῦ φύλου.

1. Ἡ θεωρία περὶ σωματικοῦ – βιολογικοῦ (φυσικοῦ) καὶ κοινωνικοῦ φύλου, τὴν ὁποῖα χρησιμοποιοῦν γιὰ τὴν ὑποστήριξη τῆς ὁμοφυλοφιλίας καὶ τῶν ἄλλων ὑποκατάστατων τῆς φυσικῆς ἀνθρώπινης σεξουαλικῆς συμπεριφορᾶς, ἀποδείχθηκε ἐξ᾿ ἀρχῆς λανθασμένη καθῶς τὸ σχετικὸ πείραμα ποῦ ἔγινε ἀπὸ τὸν Τζον Μάνεϊ , νεοζηλανδό γιατρό ειδικευμένο στον ερμαφροδιτισμό, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπιδίωξε να αποδείξει ότι το βιολογικό φύλο είναι μια απάτη, μια αυθαιρεσία από την οποία θα μας απαλλάξει ἡ εκπαίδευση, ἀπέτυχε παντελῶς. Κατὰ τὸ πείραμα τὰ δύο δίδυμα αγοράκια ποὺ μελέτησε, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὸ ἕνα τὸ ἀνέθρεψαν οἱ γονεῖς του ὡς κανονικὸ κορίτσι, μετὰ ἀπὸ ὑπόδειξη τοῦ ἴδιου γιατροῦ, λόγω σοβαρῆς βλάβης στὸ γεννητικό του ὄργανο ποὺ προήλθε ἀπὸ ἰατρικὸ ἀτύχημα, ὅταν μεγάλωσαν, ἡ πραγματικὴ φύση τοῦ ἀγοριοῦ, ποὺ τὸ εἶχαν διδάξει ὅτι ἤταν κορίτσι, ἀποκάλυψε κατὰ τὶς μεταβολὲς τῆς ἐφηβείας τὴν ἀλήθεια στὰ ἀγόρια καὶ οἱ γονεῖς ἀναγκαστικὰ τοὺς ὁμολόγησαν τὶ ἀκριβῶς εἶχε συμβεῖ. Τότε τὸ ἀγόρι ποὺ εἶχε ὑποστεῖ τὴν ἀφύσικη ἀνατροφὴ θέλησε νὰ ζήσει ὅπως ἡ φύση εἶχε ἐπιλέξει, καὶ μάλιστα παντρεύτηκε καὶ ἀπέκτησε σύζυγο, ὡστόσο δὲν μπόρεσε νὰ ἰσορροπήσει ψυχολογικά, σταθεροποιώντας τὶς ἔντονες ταυτοτικὲς ψυχικὲς μεταπτώσεις ποὺ τοῦ εἶχε προκαλέσει ἡ ἀντιμετώπισή του ὡς κορίτσι κατὰ τὴν παιδική του ἡλικία, ἀγνοῶντας τὴν ἀληθινὴ φύση του, τὸ φύλο μὲ τὸ ὁποῖο γεννήθηκε, τὸ φυσικό φύλο του, καὶ μαζὶ μὲ αὐτὸν καὶ στὸν ἀδελφό του, καὶ τελικὰ πρώτα ὁ ἀδελφός του καὶ μετὰ ὁ ἴδιος ὁδηγήθηκαν στὴν αὐτοκτονία. Τὸ πείραμα ἔτσι ἀπέδειξε τὴν τραγικὴ κατάληξη που μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει ὁ διαχωρισμὸς τοῦ βιολογικοῦ (φυσικοῦ) καὶ κοινωνικοῦ φύλου στὸν ἄνθρωπο, χωρὶς ὅμως ποτὲ νὰ τὸ ὁμολογήσει ὁ ἐμπνευστής του καὶ οἱ συνεργάτες του, οἱ ὁποῖοι συνέχισαν νὰ ὑποστηρίζουν τὴν δήθεν ὀρθότητα τῶν σχετικῶν θεωριῶν τους, καὶ σὲ ὅσους τοὺς κατηγοροῦσαν γιὰ ἀπάτη μετὰ τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ πειράματός, τοὺς ἀποκαλοῦσαν συνωμότες ἐναντίων τους ποὺ πιστεύουν ὅτι «η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα έχουν γενετική προέλευση».

2. Ἡ δήθεν ἀλλαγὴ φύλου μὲ τὴν χρήση τῶν δυνατοτήτων τῆς σύγχρονης ἰατρικῆς δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρὰ μία ἐξωτερικὴ σωματικὴ παραμόρφωση, ἐνῶ σὲ γενετικὸ ἐπίπεδο ἡ σωματικὴ δομὴ παραμένει ἐντελῶς ἡ ἴδια καὶ μία ἀπὸ τὶς δύο δυνατές (ΧΥ χρωμοσώματα γιὰ τὸν ἄνδρα στὸ 23 ζεύγος χρωμοσωμάτων, ΧΧ χρωμοσώματα γιὰ τὴν γυναίκα). Ὑπάρχει βέβαια καὶ ἡ περίπτωση τῆς ἐξαιρετικὰ σπάνιας σχετικῆς γενετικῆς ἀνωμαλίας (μὲ τρισωμία ΧΧΥ), ποὺ ὁδηγεῖ σὲ διάφορες ἐξωτερικὲς ἀλλοιώσεις καὶ δυσμορφίες τοῦ φύλου, τὸ ὁποῖο ὅμως παραταῦτα ἀνήκει συγκεκριμένα σὲ γυναίκα. Σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση ὅντως ἡ ἰατρικὴ θὰ μποροῦσε νὰ προσφέρει πραγματικὴ βοήθεια στὸν φέροντα τὸν γονότυπο αὐτὸ ἄν τὸ ζητοῦσε, διορθώνοντας τὶς ἐξωτερικὲς ἀτέλειες, ὥστε νὰ ἐναρμονιστεῖ ἡ σωματικὴ ἐμφάνιση καὶ λειτουργία μὲ τὸ ἀντίστοιχο τοῦ γονότυπου συγκεκριμένο φύλο (ἀκριβῶς ἀντίθετα ἀπὸ τὴν περίπτωση ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπέμβει ἡ ἰατρικὴ χωρὶς νὰ ὑπάρχει γενετικὴ ἀνωμαλία, ὅπου τότε διαφοροποιεῖται ἡ σωματικὴ ἐμφάνιση ἀπὸ τὸ φύλο ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὸ γονότυπο, ἐνῶ πρὶν ἤταν μεταξύ τους σὲ ἀρμονία. Βλέπε περισσότερες σχετικές λεπτομέρειες στὸ Παράρτημα B.).

Ἐπειδὴ ἡ ψυχολογία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἄμεσα ἐναρμονισμένη μὲ τὴν σωματική του ὑπόσταση, ἡ ὁποῖα ἀρχὴ καὶ θεμέλιό της ἔχει τὸ γενετικὸ ὑλικό, ὅσο καὶ νὰ προσπαθήσει κάποιος νὰ διαφοροποιήσει τὴν ψυχολογία του κατὰ βούληση στὸ πεδίο τοῦ φύλου ἀπὸ αὐτὴν ἡ ὁποία εἶναι σὲ σύμφωνία μὲ τὶς φυσικές του προδιαγραφές, καὶ σὲ κοινωνικὸ ἐπίπεδο νὰ ἀναπτύσσει συμπεριφορὲς ποὺ δὲν ἀνταποκρίνονται στὸ πραγματικό του φύλο καὶ εἶναι ἀσύμβατες μὲ αὐτὸ (σὲ μιὰ κοινωνιολογικὴ προσέγγιση στηριγμένη σὲ βουλησιοκρατικὲς ἀρχὲς), τὸ μόνο ποὺ καταφέρνει ἔτσι εἶναι νὰ ὁδηγεῖται σὲ ἐσωτερικὴ ταυτοτικὴ σύγγρουση, καθῶς τὸ φύλο ποὺ ζητάει, τὸ φύλο τῆς βούλησής του (κοινωνικὸ φύλο), δὲν ταυτίζεται μὲ τὸ πραγματικό σωματικό του φύλο (βιολογικό φύλο), ποὺ εἶναι τὸ φυσικό του καὶ βάση αὐτοῦ θὰ ἔπρεπε νὰ τοποθετηθεῖ καὶ κοινωνικά (ἐννοῶντας νὰ τοποθετηθεῖ ὡς πρὸς τὸν ρόλο του ἀνθρώπου, καὶ ὄχι ὡς πρὸς τὴν ἀξία, ἡ ὁποῖα δὲν διαφέρει καὶ γιὰ τὰ δύο φύλα).

3. Ἡ παραδοσιακὴ οἰκογένεια, ὅπως εἶναι φυσικὸ νὰ δημιουργεῖ ὁ ἄνθρωπος καὶ μέσω αὐτῆς νὰ διαιωνίζει τὸ εἶδος του καὶ νὰ ζωοποιεῖ καὶ ἐνισχύει τὴν κοινωνία, παρέχοντάς της ὑγιὴ καὶ ἐνεργὰ μέλη, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ δημιουργηθεῖ ἄν οἱ ρόλοι τῶν φύλων διαφοροποιοῦνται ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς καὶ ἐκφυλίζονται, χωρίς νὰ ἀνταποκρίνονται στὶς σωματικὲς φυσικὲς προδιαγραφὲς τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἡ ἐνδεχόμενη υἱοθέτηση διάφορων τεχνητῶν ὑποκατάστατων ἀντὶ αὐτῆς, θὰ ἔχει τότε καταλυτικὰ ἀποτελέσματα, τόσο στὸν ψυχισμό τῶν παιδιῶν ποὺ υἱοθετοῦνται χωρίς τοὺς δύο φυσικούς γονείς τους, πατέρα καὶ μητέρα, ὅσο καὶ στὴν κοινωνία ὁλόκληρη, ἡ ὁποία χωρὶς τὰ κύτταρά της ποὺ εἶναι ἡ παραδοσιακὴ οἰκογένεια, καὶ τὶς ἠθικὲς καὶ πνευματικὲς ἀξίες ποὺ καλλιεργοῦνται μέσα σὲ αὐτὴ, μπορεῖ νὰ καταρρεύσει σὰν κτίριο ποὺ οἱ πέτρες του θρυμματίστηκαν καὶ τὰ ξύλα του σάπισαν.

4. Οἱ μὴ φυσικὲς σεξουαλικὲς σχέσεις αὐξάνουν τὸν κίνδυνο τοῦ AIDS καὶ ἄλλων σεξουαλικὰ διαδιδόμενων νοσημάτων, πράγμα φυσικά ἀναμενόμενο καθῶς ὡς γνωστὸ «ἡ φύση ἐκδικεῖται» ὅταν τὴν παραβιάζουν καὶ τότε λειτουργοῦν πνευματικοὶ νόμοι ὑπὲρ τῆς διατήρησης τῆς τάξης. Ἐπίσης ὑπάρχουν ἐνδείξεις, παρόλο ποὺ δὲν ἔχει ἐπιβεβαιωθεῖ ἡ αἰτία προέλευσής τους πράγμα πολὺ δύσκολο ἐκ τῶν πραγμάτων, ὅτι καὶ πολλά ἄλλα ψυχοσωματικὰ προβλήματα ποὺ ἐμφανίζονται καὶ ταλαιπωροῦν τὸν ἄνθρωπο, μπορεῖ νὰ μὴν συνδέονται ἄμεσα μὲ τὴν σεξουαλικὲς σχέσεις, ὅμως προκαλοῦνται πιθανὸν ἀπὸ τὴν ἄκρατη καὶ ἀσύνετη σεξουαλικὴ συμπεριφορά, καὶ ἰδίως τὴν παρὰ τὴν φύση. Γενικῶς βέβαια ἐμπαθεῖς καὶ ὑπερβολικὲς συμπεριφορὲς ποὺ ξεφεύγουν ἐκτὸς κάποιων ὁρίων μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν σὲ ψυχοσωματικὰ προβλήματα, καὶ ἔτσι ἰσχύει καὶ γιὰ τὴν σεξουαλικὴ συμπεριφορά, καὶ μάλιστα πρώτα καὶ κύρια θὰ λέγαμε γι᾿ αὐτὴ ἐπειδὴ ἑνώνει δύο ἀνθρώπους, ἐκτὸς τῶν ἄλλων ὅταν αὐτὴ βγαίνει ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ κατὰ φύσιν.

5. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη τὶς ἠθικὲς ἀρχὲς καὶ ὅρια στὴν ζωή του, ὥστε νὰ τὸν συγκρατοῦν καὶ νὰ μὴν παύει νὰ παραμένει ἄνθρωπος, ὅντας πραγματικὰ κοινωνικὸς καὶ ἀνθρώπινος, χωρὶς νὰ γίνεται ἔρμαιο τῶν παθῶν, τῆς φιληδονίας καὶ φιλαυτίας του, φυλακισμένος στὸ ἐγώ του, ζώντας σὰν ἄλογο ζώο ποὺ δεν ἐλέγχει τὴν ζωή του μὲ τὸ λογικό ποὺ ἔχει ὡς αὐτεξούσιο ὅν. Καὶ ἄν δέον εἶναι νὰ ἀποφεύγει ἄλλους τρόπους ἀνταπόκρισης στὸ κάλεσμα τοῦ φυσικοῦ ἐνστίκτου πέρα ἀπὸ τὴν μόνιμη ἔγγαμη σχέση, πόσο μάλλον θὰ πρέπει νὰ διαφυλαχθεῖ ἀπὸ λύσεις ποὺ ἀντίκεινται στὴν φύση καὶ παραβιάζουν τὰ φυσικὰ ὅρια. Ἄν οἱ ἠθικὲς ἀρχές χαλαρώνουν, τότε ἀκόμα καὶ τὰ φυσικὰ ὅρια μποροῦν νὰ παραβιαστοῦν, καὶ τότε μιὰ παρεκτροπὴ μπορεῖ πολὺ εὐκολότερα νὰ ὁδηγήσει σὲ μεγαλύτερη, ὅπως ἡ ὁμοφυλοφιλία νὰ φέρει τὴν παιδεραστία, ἤ παραπέρα τὴν ζωοφιλία, μὲ ἀποτέλεσμα ἀναπόφευκτα πιὰ στὸ τέλος νὰ ἀποκαλύπτεται ὁλοφάνερα ἡ ἀπώλεια νοήματος καὶ τὸ κενὸ τῆς ζωῆς ποὺ ἐπιφέρει αὐτὴ ἡ βουτιὰ μέσα στὴ παράλογη ἄβυσσο τοῦ παρὰ τὴν φύση. Γι΄ αὐτὸ πολὺ πλούσιες χώρες, ὅπως ἡ Νορβηγία καὶ ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χώρες τοῦ Βορρά, ὅπου οἱ ἠθικὲς ἀξίες χαλαρώνουν ὑπερβολικὰ καὶ τὰ ὅρια γίνονται δυσδιάκριτα καὶ ἀρχίζουν νὰ μὴν λαμβάνονται ὑπόψιν, τὸ παραφύσιν καταντάει νὰ λογαριάζεται ὡς κατὰ φύσιν, ὁπότε τὸ κατοχυρώνουν ἀκόμα καὶ οἱ νόμοι τοῦ κράτους, μὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τραγικότερα ἀποτέλεσμα τὴν αὔξηση τῶν αὐτοκτονιῶν λόγω τῆς ἀπώλειας τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐπακόλουθης ἀπελπισίας, στὴν ὁποῖα ὁδηγεῖ αὐτὴ ἡ ἐκτὸς φύσης παρεκτροπή καὶ διολίσθηση τῆς παραλογίας.

6. Ἀσύλληπτη σοφία κρύβεται πίσω ἀπὸ τὴν πλάση τοῦ ἀνθρώπου μὲ δύο διαφορετικὰ φύλα. Ἔχοντας ἀπὸ τὴν φύση του ἕνα ἀπὸ τὰ δύο φύλα ὁ ἄνθρωπος, αἰσθάνεται τὴν φυσικῶς ἀνυπέρβλητη ἀνάγκη νὰ ἀναπτύξει σχέση ἀγάπης, ὄχι μόνο συναισθηματικῆς καὶ πνευματικῆς διὰ τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ σωματικῆς, ἀγάπης ἐντὸς τοῦ σώματος μὲ κάποιον ἄλλο διαφορετικοῦ φύλου, ὥστε νὰ ἀποκτήσει γνώση ἐμπειρικὰ αὐτοῦ ποὺ δὲν γνωρίζει, ἐπειδὴ εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ ὅτι ἔχει ὁ ἴδιος ἀπὸ τὴν γέννησή του. Αὐτὸ τὸν ὁδηγεῖ σὲ συνάντηση μὲ τὸ ἄλλον τοῦ ἄλλου φύλου, ὥστε νὰ μπορέσει ἔτσι σὲ αὐτὸν νὰ βρεῖ αὐτὸ ποὺ δὲν ἔχει καὶ βιώνει ἔντονη τὴν ἔλλειψή του, καὶ νὰ καταφέρει νὰ αἰσθανθεῖ ὁλοκληρωμένος. Αὐτὸ συμβαίνει μέσα στὸν γάμο, ὅπου καὶ μέσα σὲ αὐτὴν τὴν ἐν σώματι σχέση, ἀλληλοσυμπλήρωση καὶ ἑνότητα οἱ νέοι ἄνθρωποι ἔρχονται στὸν κόσμο, ἀποκτοῦν ζωὴ καὶ γεννιοῦνται τὰ παιδιά. Ἔξω ἀπὸ ἕνα τέτοιο πλαίσιο ἡ σεξουαλικὴ σχέση δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἀποτελεῖ ἔκφραση μιὰς ἐπιφανειακότερης ἀγάπης μὴ ἔχοντας μόνιμο χαρακτήρα, ὅπου ἡ ἠδονὴ καὶ ἡ ἐγωιστικὴ ἱκανοποίηση μπορεῖ νὰ καταλήξει αὐτοσκοπὸς, καὶ ἡ σεξουαλικὴ σχέση νὰ καταντήσει ἐργαλείο της, ἐνῶ ὁ σύντροφος νὰ θεωρεῖται ὡς ἀντικείμενο ἐκμετάλλευσης, πραγματικότητα ποὺ μπορεῖ νὰ εἶναι καλὰ ἐπικαλυμμένη μὲ τὸ προσωπεῖο τῆς ἀγάπης.

Πολὺ περισσότερο, ἄν ἡ φυσικὴ σεξουαλικὴ σχέση μεταξὺ δύο ἀνθρώπων τῶν δύο φύλων ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ μία ἄλλη διαφορετικὴ, ποὺ δὲν λαμβάνει ὑπόψιν τὴν φυσικὴ σωματικὴ πραγματικότητα τῶν δύο φύλων καὶ ἐπομένως εἶναι ξένη στὴν φύση, μὴ προερχόμενη ἀπὸ αὐτὴν, ἀφύσικη καὶ παραφύσιν, σὲ μιὰ τέτοια σχέση ἡ ἀγάπη, ἐκτὸς ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει τὶς προοπτικὲς ποὺ ἀναφέραμε τῆς ἀγάπης μέσα σὲ μιὰ μόνιμη φυσικὴ ἔγγαμη σχέση, καὶ ἐπομένως δὲν μπορεῖ νὰ γίνει οὐσιαστικότερη καὶ ἔτσι τελειότερη, δὲν εἶναι ἐπίσης κὰν φυσική. Ζητάει νὰ γνωρίσει, ἀντὶ κάποιον τοῦ ἄλλου φύλου ποὺ ὑπάρχει στὴν φύση καὶ ποὺ ἔχει ὅτι τοῦ ἴδιου τοῦ λείπει, κάποιον τοῦ ἴδιου φύλου ἤ ὁποιονδήποτε ποὺ ἔχει ἀλλοιώσει τὰ γνωρίσματα τοῦ φύλου του μὲ τὸν ἕνα ἤ ἄλλο τρόπο προσδίδοντάς του ἕνα χαρακτήρα ὅπου δὲν ξεχωρίζει τὸ ἕνα φύλο ἀπὸ τὸ ἄλλο, ὅπου σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση ἡ σχέση του μὲ τὸν ἄλλο δὲν μπορεῖ νὰ τοῦ δώσει πραγματικὰ τὴν ἐμπειρικὴ γνώση καὶ ὁλοκλήρωση μὲ ἀλληλοσυμπλήρωση, ποὺ ἀπὸ τὴν φύση του ἔχει ἀνάγκη. Γιατὶ ἄν ὁ ἄνδρας θέλει νὰ παίξει τὸν ρόλο τῆς γυναίκας, τότε ἔτσι οὔτε τὸ γυναικείο φύλο γνωρίζει στὴν πραγματικότητα, ἀφοῦ δὲν εἶναι γυναίκα, ἀλλὰ ἄντρας, οὔτε καὶ γνωρίζει κάτι περισσότερο ἀπὸ τὸν ἄλλο τοῦ ἴδιου φύλου μὲ αὐτὸν, ἀφοῦ τὴν γνώση τοῦ φύλου του τὴν ἔχει αφ᾿ ἑαυτού του. Τὸ ἀνάλογο συμβαίνει καὶ γιὰ τὴν γυναίκα ποὺ θέλει νὰ παίξει τὸν ρόλο τοῦ ἄνδρα. Γιατὶ κατὰ τὴν φύση τοῦ ἀνθρώπου νὰ γεννιέται μὲ ἕνα ἀπὸ δύο φύλα ὁ κάθε ἕνας ἀπὸ ἐμᾶς, ἡ ἐμπειρικὴ γνώση τῶν δύο φύλων καὶ ἡ ὁλοκλήρωση μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ μόνο ὅταν εἶναι πραγματικὰ παρόντα μέσα στὸ ζεύγος καὶ τὰ δύο φύλα, ἔχουμε δηλαδὴ ζεύγος ἀνδρόγυνο.

7. Κάθε τὶ ποὺ ἔχει φτιαχτεί χρησιμοποιεῖται μὲ συγκεκριμένο τρόπο πρὸς συγκεκριμένο σκοπὸ. Παράδειγμα ἄς πάρουμε ἀπὸ τὴν τεχνολογία, μιὰς καὶ ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος τὴν ἔχει κάνει ἀναπόσπαστο μέρος στὴν ζωή του καὶ ὅλοι ἔχουν ἐμπειρία χρήσης της. Τὸ ὁποιοδήποτε ἠλεκτρικό κύκλωμα κλείνει καὶ λειτουργεῖ ὁ καταναλωτής (ἡ συσκευὴ ποὺ ἔχουμε συνδέσει σὲ αὐτὸ), ὅπως ἀνάβει ἕνας λαμπτήρας, μὲ τὴν χρήση διακοπτῶν καὶ βυσμάτων – πριζῶν, ὅπου ἕνα βύσμα ταιριάζει πάντα μὲ μιὰ πρίζα. Ἄν προσπαθήσουμε νὰ ταιριάξουμε βύσματα ἤ πρίζες μεταξύ τους, τότε ἤ στὸ σκοτάδι θὰ μείνουμε ἤ θὰ προκαλέσουμε βραχυκύκλωμα μὲ βλάβες, ἄν δὲν καταλήξουμε μὲ ἐγκαύματα ἀπὸ ἠλεκτροπληξία στὸ νοσοκομείο. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα ὅταν χρησιμοποιοῦμε ὁτιδήποτε μὲ διαφορετικὸ τρόπο ἤ σκοπὸ ἀπὸ αὐτὸ τὸ τρόπο χρήσης καὶ τὸ σκοπὸ γιὰ τὰ ὁποῖα εἶναι φτιαγμένο καὶ προορίζεται. Αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ ἀνθρώπινο σώμα καὶ τὰ ὄργανά του.

8. Τὸ φύλο, τόσο τὸ ἕνα, ὅσο καὶ τὸ ἄλλο, εἶναι ἕνα δώρο τῆς φύσης πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ὅταν ὁλοπρόθυμα τὸ ἀποδέχεται καὶ ἀξιοποιεῖ τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματά του ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία, ὅπως καὶ ἀργότερα, καὶ μάλιστα μέσα στὴν ἔγγαμη ζωὴ, τότε αὐτὸ γίνεται μέσο πραγματικῆς χαρὰς καὶ τιμῆς γι᾿ αὐτὸν. Μιὰς χαρὰς ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ προέλθει ἀπὸ μιὰ διαφορετικὴ τῆς φυσικῆς πραγματικότητας, ἀπὸ μιὰ προσποιητὴ πραγματικότητα.

Παραλλήλως, ὁ ἄνθρωπος ποὺ τὸ φυσικὰ δεδομένο φύλο του δὲν τὸ δέχεται καὶ ψάχνει νὰ βρεῖ τελικὰ ποιὸ εἶναι τὸ φύλο του, φανερώνει ἄνθρωπο αἰχμαλωτισμένο καὶ ριζωμένο σὲ κάθε τι σχετικοποιημένο, ἐνδοκόσμιο καὶ πρόσκαιρο, εἴτε αὐτὸ διαθέτει παχυλὴ ὑλικὴ παρουσία, εἶτε ἀποτελεῖ κούφιο ἰδεολόγημα, γέννημα τῆς διανοίας, πλήρη φαντασιῶν καὶ φαντασμάτων. Ἕναν ἄνθρωπο ποὺ δὲν ἀναζητεῖ κάτι περισσότερο καὶ γνησιότερο, κάτι οὐσιαστικότερο καὶ μονιμότερο, κάτι πραγματικὰ ἀνώτερο καὶ ἀληθινὰ πνευματικότερο. Κάτι ποὺ θὰ ἔχει μέσα στὸ χρόνο καὶ πέρα ἀπὸ αὐτὸν πραγματικὴ καὶ ἀμετάβλητη ἀξία, ἰκανὸ νὰ νοηματοδοτήσει τὴν ζωή του, νὰ τὸν πληρώσει μὲ ἀναφαίρετη χαρὰ καὶ νὰ τὸν καταστήσει πραγματικὰ ἐλεύθερο. Τὸ ὁποῖο αὐτὸ δὲν θὰ τὸ βρεῖ οὔτε στὴν καλοθρεμμένη σάρκα του, οὔτε στὴν φαντασμένη διάνοιά του.

9. Ἐκεῖνος ποὺ διδάσκει τὸν ἄλλο ὅτι εἶναι ἕνα στερεότυπο τὸ φύλο του καὶ πρέπει νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ αὐτὸ καὶ νὰ ἀποφασίσει νὰ εἶναι ὅποιο φύλο θέλει, ὅτι εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐπιλέξει ὅτι τοῦ ἀρέσει, μαθαίνοντάς του καὶ τὶς νέες ἐπιλογὲς ποὺ ἔχει παρουσιάζοντας του καὶ ἄλλα φύλα ἐκτὸς τῶν δύο φυσικῶν, αὐτὸς, ἄν δὲν τὰ πιστεύει αὐτὰ ποὺ διδάσκει ὁ ἴδιος, μοιάζει ἀκριβῶς μὲ διδάσκαλο ποὺ μαθαίνει τοὺς ἄλλους νὰ ἀποφασίζουν ἄν θέλουν νὰ ζήσουν ἤ ὄχι, καὶ ἄν θελήσουν νὰ ἀποφασίσουν ὄχι, τοὺς διδάσκει τοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους μποροῦν νὰ αὐτοκτονήσουν. Ἄν πάλι τὰ πιστεύει καὶ τὰ ἐφαρμόζει, μοιάζει μὲ δάσκαλο ποὺ διδάσκει στοὺς ἄλλους τοὺς τρόπους νὰ ἀρρωστήσουν τὴν ἀρρώστια ποὺ ἔχει καὶ ὁ ἴδιος καὶ τὴν κόλλησε μὲ ἕναν ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς τρόπους, παρουσιάζοντάς την σὲ αὐτοὺς ὡς μιὰ ὑγειὴ καὶ φυσικὴ κατάσταση, τὴν ὁποῖα τὴν θεωροῦσαν ἀρρώστια στὴν παλιὰ ἐποχὴ τῆς ἄγνοιας καὶ τῆς καταπίεσης, ἐνῶ στὴν σημερινὴ νέα ἐποχὴ τῆς γνώσης, ποὺ ἄλλαξαν οἱ καιροὶ καὶ ἔχουμε πιὰ ἀπελευθερωθεῖ, ὄχι μόνο δὲν βλέπουμε πιὰ τὴν ἀρρώστια ὡς ἀρρώστια, ἀλλὰ καὶ ὡς ὁδὸ πρὸς τὴν εὐτυχία. Διδάσκει λοιπόν αὐτὸς, ἄς ἀκολουθήσουμε τὸ ρεύμα καὶ τὴν μόδα, καὶ ἄν ἐμεῖς δὲν θέλουμε νὰ κολλήσουμε τὴν ἀρρώστια, τουλάχιστον μὴν ζητάμε ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ὅπως τὸν ἴδιο, νὰ γίνουν καλά.

10. Ἄν κάποιος πιστεύει στὸν Χριστὸ εἰλικρινά, δὲν ἔχουν γι᾿ αὐτὸν κανένα νόημα διλλήματα περὶ ἐπιλογῆς φύλου. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, μετὰ τὴν πλάση τοῦ ἀνθρώπου ὅπως περιγράφεται στὸ πρῶτο κεφάλαιο (“ὁ Θεὸς…ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς”, Γεν. 1,27), στὴν συνέχεια ἡ ἀνήθικη καὶ παρὰ τὴν φύση χρήση τοῦ σώματος (“καὶ ἐξεκαλοῦντο τὸν Λὼτ καὶ ἔλεγον πρὸς αὐτόν· ποῦ εἰσιν οἱ ἄνδρες οἱ εἰσελθόντες πρὸς σὲ τὴν νύκτα; ἐξάγαγε αὐτοὺς πρὸς ἡμᾶς, ἵνα συγγενώμεθα αὐτοῖς.”, Γεν. 19, 5) ὁδήγησε στὴν γνωστὴ καταστροφὴ τῶν ἀμετανόητων Σοδόμων καὶ Γομόρρων μὲ τὸ πλέον ὀλέθριο καὶ φοβερὸ τρόπο (“καὶ Κύριος ἔβρεξεν ἐπὶ Σόδομα καὶ Γόμοῤῥα θεῖον, καὶ πῦρ παρὰ Κυρίου ἐξ οὐρανοῦ καὶ κατέστρεψε τὰς πόλεις ταύτας καὶ πᾶσαν τὴν περίχωρον καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν ταῖς πόλεσι καὶ τὰ ἀνατέλλοντα ἐκ τῆς γῆς.”, Γεν. 19, 24-25), ὥστε νὰ παραδειγματίζει τὸ τέλος τους τὶς ἐπόμενες γενεές. Στὴν Καινὴ Διαθήκη πάλι ὁ θεοφόρος Ἀπόστολος Παύλος ἐξηγεῖ ὅτι μαζί μὲ τὴν πορνεία, τὴν μοιχεῖα καὶ ἄλλες παραβάσεις τοῦ θεῖου νόμου, παράνομες πράξεις, ἀνήθικες καὶ ἁμαρτωλές, συγκαταλέγεται καὶ ἡ ὁμοφυλοφιλία, καὶ ἄν δὲν ὑπάρξει μετάνοια ὁδηγεῖ στὴν ἀπώλεια (“δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται, ἀνόμοις δὲ καὶ ἀνυποτάκτοις, ἀσεβέσι καὶ ἁμαρτωλοῖς, ἀνοσίοις καὶ βεβήλοις, πατρολῴαις καὶ μητρολῴαις, ἀνδροφόνοις, πόρνοις, ἀρσενοκοίταις,…”, Α’ Τιμ. 1,9-10, καὶ “μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι, οὔτε μοιχοὶ, οὔτε μαλακοὶ, οὔτε ἀρσενοκοῖται, οὔτε πλεονέκται, οὔτε κλέπται, οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι. ”, Α’ Κορ. 6, 9-10, ἐνῶ καὶ στὸ Ρωμ. 1, 26-27, ἀναφέρεται στὴν ὁμοφυλοφιλία χαρακτηρίζοντάς την μὲ τὶς ἐκφράσεις “πάθη ἀτιμίας”, “παρὰ φύσιν”, “ἀσχημοσύνην” καὶ “πλάνης”).

Περὶ ἐκείνων ποὺ ἤδη παρεκτράπηκαν ἔξω ἀπὸ τὴν φυσικὴ πραγματικότητα του φύλου τους.

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν παρασυρθεῖ ἀπὸ τὸ πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας (διευκρινίζεται ἐδῶ ὅτι δὲν συγκαταλέγονται σὲ αὐτοὺς ὅσοι ἔχουν νιώσει ὁμοφυλοφιλικὲς ἔξεις, ἀλλὰ αὐτὲς δὲν κατάφεραν νὰ τοὺς παρασύρουν καὶ νὰ τοὺς ὁδηγήσουν νὰ τὴν κάνουν πράξη), τὸ ἔχουν κάνει, εἴτε ἐπειδὴ ἄλλοι κάποτε παρὰ τὴν θέλησή τους τοὺς κακοποίησαν, ἤ ἐπειδὴ τοὺς ἀποπλάνησαν χωρὶς νὰ τοὺς δώσουν περιθώριο νὰ σκεφτοῦν καὶ νὰ ἐπιλέξουν, ἤ ἐπειδὴ τοὺς πίεσαν καὶ ὑπέκυψαν νὰ τὸ δεχθοῦν μὲ τὸ μὴ ὑπεύθυνο ἀνώριμο μυαλὸ τους σὲ νεανικὴ ἡλικία, ὁπότε τοὺς ἀποπροσανατόλισαν, εἴτε κάποιος θέλησε καὶ ἐπέλεξε ἐνεργήσει ὁμοφυλοφιλικά, ὅντας γιὰ κάποιο λόγο ἐπιρρεπὴς καὶ ἔχοντας κάποια ἀδυναμία (ἕνας τέτοιος λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο κάποιος μπορεῖ νὰ ἔχει ἀδυναμία καὶ νὰ εἶναι ἐπιρρεπὴς εἶναι ὁ πιθανὸς ἀποπροσανατολισμὸς, ὅπως αὐτὸς τῶν παραπάνω περιπτώσεων, ἀλλὰ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας καὶ αὐτὸς μέσα στὴν παιδεῖα ἀπὸ τὴν κυβέρνηση καὶ ὅποιους ἐκπαιδευτικοὺς συγκατατίθονται καὶ ὑλοποιοῦν τὶς σχετικὲς ἀποφάσεις της, ὅπως αὐτὴ τῆς θεματικῆς ἑβδομάδας «περὶ ἐμφύλων ταυτοτήτων καὶ ἀποδόμησης ἐμφύλων στερεοτύπων»). Ὁποιοσδήποτε ὅμως, εἴτε σὲ ἄλλες περιπτώσεις μπορεῖ νὰ εἶναι εὐκολότερο, πιὸ πιθανό αὐτό, εἶτε σὲ ἄλλες περιπτώσεις μπορεῖ νὰ εἶναι δυσκολότερο, λιγότερο πιθανό, μπορεῖ νὰ ἔρθει σὲ ἐπίγνωση τῆς παρεκτροπῆς καὶ τοῦ παραλογισμοῦ σὲ αὐτὴν τὴν παραφύση κατάσταση, ὅσο καὶ ἄν ἔχει παγιδευτεῖ σὲ αὐτή ὡς ἐκείνη τὴν στιγμή, καὶ νὰ θελήσει ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸ πάθος καὶ νὰ ἐπαναβρεῖ τὴν φυσική ὁδό ζωῆς. Τότε μπορεῖ νὰ συναντά τεράστια δυσκολία γιὰ νὰ καταφέρει κάτι τέτοιο ἐρχόμενος ἀντιμέτωπος μὲ τὴν ἀνυποχώρητη ροπὴ τοῦ πάθους, ποὺ ἀπαιτεῖ νὰ συνεχίσει νὰ τὸν κρατά δέσμιό του. Ὡστόσο αὐτὸ ποὺ τοῦ συμβαίνει δὲν εἶναι κάτι διαφορετικὸ ἀπὸ ὅτι συμβαίνει καὶ σὲ ἄλλες περιπτώσεις, ὅταν κάποιος ἔχει παρασυρθεῖ ἀπὸ ἕνα ἀπὸ τὰ ὑπόλοιπα πάθη, ὅπως γιὰ παράδειγμα πορνεία. Ἐδῶ ἰσχύει ὁ ἁγιογραφικὸς λόγος “Πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος, ὅτι Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι” (Α’ Τιμ. 1,15), ποὺ σημαῖνει ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς σώσει ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἔχοντας ἔρθει γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς στὸν κόσμο, καὶ γιὰ νὰ μᾶς σώσει σταυρώθηκε ποὺ εἶχε ὡς ἐπόμενο καὶ νὰ ἀναστηθεῖ, καὶ μὲ τὴν στροφὴ τοῦ καθένα μας πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ τὸ Σταυρό Του ἡ σωτηρία του μπορεῖ νὰ γίνει καὶ γι’ αὐτὸν πραγματικότητα. Αὐτὴ ἡ στροφὴ σημαῖνει μετάνοια καὶ ζωὴ μέσα στὴν Ἐκκλησία, μετέχοντας στὰ μυστήριά Της, μὲ τὴν δύναμη καὶ τὴν χάρη τῶν ὁποίων καὶ τὴν προσωπική προσπάθεια καὶ ἀγώνα, νικᾶται τὸ πάθος τῆς ὁμοφυλοφιλίας, ὅπως καὶ κάθε ἄλλο.

Ἐπίλογος.

Κοντὰ στὸν Χριστὸ καὶ μόνο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ γνωρίσει τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη, καὶ μόνο ἐν Χριστῶ μπορεῖ νὰ ἀναπτύσσει μιὰ συνεχῶς τελειότερη σχέση πραγματικῆς ἀγάπης μὲ τὸν πλησίον. Μέσα στὴν ἔγγαμη σχέση ἀγάπης, ἡ ὁποία συνοδεύεται καὶ ἀπὸ τὴν ἀλληλοσυμπλήρωση τὴν ὁποῖα καθιστὰ δυνατὴ ἡ φυσικὴ διαφορὰ τῶν δύο φύλων, ποὺ χάρη σὲ αὐτὴν ὁ ἕνας νιώθει ὁλοκληρωμένος μέσω τῆς συναντήσεώς του μὲ τὸν ἄλλο, ὁ σκοπὸς εἶναι καὶ οἱ δυό τους, καὶ ὁ ἕνας καὶ ὁ ἄλλος, ὁ κάθε ἕνας στὸ πρόσωπο τοῦ ἄλλου ποὺ συναντά, νὰ ἔρθει σὲ συνάντηση τελικὰ καὶ μὲ Ἐκεῖνον, ποὺ ἔχει πλάσει καὶ τὸν ἄλλο ἄνθρωπο, τὸν σύντροφό του μὲ τὸν ὁποῖο εἶναι ἑνωμένος μαζί του, ἀλλὰ καὶ τὸν ἴδιο, καὶ Αὐτὸς εἶναι ποὺ τοὺς ἔδωσε τὴν δυνατότητα νὰ ἔρθουν μαζὶ, ὅπως καὶ τοὺς ἕνωσε τελικὰ μαζί. Ἔτσι ἡ ἀγάπη τους ἐντὸς τοῦ Χριστοῦ ἀποκτὰ μιὰ καινούργια προοπτικὴ, μὲ τὴν ὁποία αὐτὴ ὑπάρχει ὡς μέρος τῆς ἀγάπης μεταξὺ Κτίστου καὶ πλάσματος, ἡ ὁποία εἶναι ἀνεξάντλητη, ἄπειρη καὶ αἰώνια, καὶ τὴν ὁποῖα βιώνουν ἄνευ σημασίας πιὰ ἅν τὸ ζοῦν καθένας ξεχωριστὰ ἤ ὡς ζεύγος ἑνωμένοι μαζὶ. Ἡ φύση λοιπὸν ὁδηγεῖ στὸ ὑπερ τὴν φύση, ἐνῶ τὸ παρὰ τὴν φύση ἐγλωβίζει στὴν ἐνδοκοσμικὴ σφαίρα τῆς ὕλης καὶ τῆς φαντασίας, τοῦ πρόσκαιρου καὶ τῆς φθοράς. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀναγνωρίζουμε τὸν ρόλο τῆς φύσης ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὸν Δημιουργό της καὶ νὰ τὴν σεβόμαστε, γιατὶ ἔτσι δείχνουμε τὸν σεβασμό μας πρὸς Ἐκεῖνον ποὺ τὴν δημιούργησε. Διαφορετικὰ ἄν τὴν παραβιάζουμε, παραβιάζουμε τὰ λόγια καὶ τὶς ἐντολές Του, καὶ ἀσεβοῦμε πρὸς Ἐκεῖνον, ὁπότε ἔτσι κλείνουμε καὶ τὸν δρόμο μέσω τοῦ ὁποίου μποροῦμε νὰ συναντήσουμε Αὐτόν. Ὅμως τὸ νὰ ἀγαπήσουμε ἀληθινὰ, ποὺ εἶναι καὶ ὁ σκοπὸς ποὺ ὑπάρχουμε, μποροῦμε νὰ τὸ κατακτήσουμε μόνο ἄν συναντήσουμε Αὐτὸν ποὺ μᾶς ἔκανε νὰ ὑπάρχουμε, καθῶς Ἐκεῖνος εἶναι ἡ ἀγάπη καὶ ἀπὸ Ἐκεῖνον ἡ ἀγάπη ἐκπηγάζει, καθῶς “ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν” (A’ Iω. 4, 8).

Παράρτημα.

A. Τὸ Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος σχετικὰ μὲ τὴν προσπάθεια ἀσχολίας μὲ θέματα ἐπιλογῆς φύλου (καὶ μὲ τὴν προσπάθεια ἀλλαγῆς τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν) στὴν Σχολεία.

Ἡ ἔμπνευση καὶ ἡ πρόκληση τοῦ τεχνητοῦ ἐρωτήματος «Ποιὸ φύλο προτιμᾶς;» τὸ ὁποῖο ἀποκτὰ δυνατότητα νὰ τεθεῖ μόνο μέσα στὸ πλαίσιο τῆς ἀποδοχῆς τῆς θεωρίας περὶ ὑπάρξεως κοινωνικοῦ φύλου ἀνεξαρτήτως τοῦ βιολογικοῦ-φυσικοῦ φύλου, μὴ λαμβάνοντας ὑπόψιν τὴν πλήρη ἀποτυχία της νὰ ἀποδειχθεῖ πειραματικά (βλέπε ἀρχὴ τοῦ ἄρθρου), εἶναι δυνατὸν μὲ ὅλο τὸ ἀναφαίρετο δικαίωμα μας νὰ ἐπιλέγουμε ἐλεύθερα ὡς ὑπεύθυνα ἄτομα, σύμφωνα μὲ τὰ πιστεύω μας, τὶς ἀξίες μας, καὶ τὸ σεβασμό στὴν φύση μας, νὰ μας βρίσκει παντελῶς ἀδιάφορους. Ὡστόσο ὅμως μπορούμε νὰ τὸ ἀπορρίψουμε ὁλοκληρωτικὰ καὶ ὡς γονεῖς, ποὺ δικαιούμαστε καὶ ὀφείλουμε νὰ μεριμνοῦμε καὶ νὰ δίνουμε τὰ κατάλληλα ἐφόδια καὶ βάσεις στὰ παιδιά μας γιὰ νὰ ἐπιλέγουν σωστὰ στὴν ζωή τους καὶ γιὰ νὰ φυλαχθοῦν ἀπὸ ἀδιέξοδους, ἐπικύνδυνους καὶ καταστροφικοὺς ἀτραπούς, ὥστε τελικὰ νὰ ἀποτελέσουν χρήσιμα μέλη τῆς κοινωνίας, ἄξιοι φορεῖς τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῶν ἀξιῶν ποὺ κληρονόμησαν, συνειδητοὺς φύλακες τοῦ ἔθνους τους καὶ τῶν παραδόσεών του. Καὶ βέβαια τὰ ἐρωτήματα περὶ φύλου στὰ σχολεῖα, ἀντὶ τῆς σωστῆς καὶ γνήσιας διδασκαλίας τῆς ἱστορίας καὶ τῆς γλώσσας μας, ὅπως ἐπίσης καὶ τὰ ἐρωτήματα διαθρησκειακοῦ συγκριτισμοῦ, ἀντὶ τῆς μελέτης τῆς λαμπρῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης μας (χωρὶς νὰ ἀποκλείει αὐτὸ καὶ κάποια γνωσιολογικὴ ἀναφορὰ στὶς ἄλλες θρησκείες), ὁδηγοῦν τὸ μαθητὴ σὲ ἀποπροσανατολισμὸ εἰς βάρος τῆς ταυτότητάς του, ὅπως θὰ ἤθελε ἡ οἰκογένειά του καὶ ὁ ἴδιος νὰ τὴν διαμορφώσει, γνωρίζοντάς του τὴν ἐθνική της καταγωγή, τὶς πολιτισμικές της παραδόσεις καὶ τὸ θρησκευτικό της πιστεύω. Τὰ ἄρθρα τοῦ Συντάγματός μας ὑπερασπίζονται καὶ προσπαθοῦν νὰ προστατέψουν τὸ μαθητὴ καὶ τὴν οἰκογένεια ἀπὸ τέτοιες ἀθέμιτες, παράλογες καὶ ἐπικύνδυνες παρεμβάσεις τῆς πολιτείας εἰς βάρος τους.

Τὸ ἄρθρο 13 τοῦ Συντάγματος τῆς Ελλάδος γράφει: «1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη…2…. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται.»-Ὅμως τὸ μάθημα διαθρησκειακοῦ συγκριτισμοῦ ποὺ θέλουν νὰ ἀντικαταστήσει τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ποὺ φέρνει σὲ ἐπαφὴ τοὺς μαθητὲς μὲ τὴν Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση, ἔχει ἀναμφισβήτητα καὶ προσηλυτιστικό χαρακτήρα μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ποὺ ξεκάθαρα ἐξηγοῦν στὸ Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν θέλουν νὰ γίνεται (ἐμπειρικὰ, πού εἶναι ὁ τρόπος τῆς κατήχησης). Γίνεται ἔτσι ἕνα εἴδος προσηλυτισμοῦ στὸν συγκριτιστικὸ οἰκουμενισμό (μαθαίνοντας παράλληλα γιὰ ὅλες τὶς θρησκείες, ὅπου τὸ κέντρο βάρος παύει πιὰ νὰ πέφτει στὴν Ὀρθόδοξη πίστη), παραβιάζοντας τὸ σύνταγμα καὶ τὰ δικαιώματα τῶν μαθητῶν καὶ τῶν γονέων κατάφορα. Ἐπίσης καὶ τὰ ἐρωτήματα περὶ φύλου στὰ σχολεῖα, ἐπειδὴ εἶναι σφόδρα ἀντίθετα πρὸς τὸ χριστιανικό πιστεύω καὶ τὴν ἀπορρέουσα ἀπὸ αὐτὸ ἠθικὴ, καὶ κατὰ συνέπεια προσκρούουν στὴν χριστιανική συνείδηση πολλῶν ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἀπευθύνονται, (ἐνῶ πρέπει νὰ σημειώσουμε ἐδῶ ὅτι ἡ ἀποδόμηση τοῦ φύλου, ἐννοῶντας τὸ φυσικό φύλο, ποὺ ἔχουμε ἐκ γεννετῆς, ποῦ γίνεται θεωρῶντας το ὡς ἕνα στερεότυπο, μὲ σκοπὸ νὰ ὑπάρχει ἡ δυνατότητα ἀντικατάστασής του ἀπὸ ἄλλο, σύμφωνα μὲ ὅσα διδάσκει ἡ θεωρία τοῦ κοινωνικοῦ φύλου, εἶναι καὶ αὐτὸ προσηλυτισμός, ἄν καὶ ὄχι θρησκευτικοῦ χαρακτήρα, ἀλλὰ ἰδεολογικοῦ), γι᾿ αὐτὸ ἀποτελοῦν καὶ αὐτὰ παραβίαση τοῦ παραπάνω ἄρθρου τοῦ ἑλληνικοῦ συντάγματος.

Ὅσοι ἐπιδιώκουν νὰ εἰσάγουν στὰ σχολεῖα ἐρωτήματα σὰν αὐτὰ παραβιάζουν καὶ τὸ ἄρθρο 16 τοῦ συντάγματος ποὺ προβλέπει ὅτι: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης». Τὸ ἄρθρο αὐτὸ ὁρίζει ὅτι τὸ κράτος ὄχι μόνο θὰ ἔπρεπε νὰ σεβαστεῖ τὰ θρησκευτικά πιστεύω τῶν μαθητῶν καὶ τῶν γονέων τους, ἀλλὰ καὶ νὰ μεριμνά γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν μαθητῶν. Πράγμα τὸ ὁποῖο γιὰ νὰ συμβεῖ, ἀντὶ καταπατῶντας τὸ σύνταγμα νὰ ἐπιδιώκουν νὰ μαθαίνουν τοὺς μαθητὲς νὰ ἀσχολοῦνται μὲ ἐπιλογὲς φανταστικῶν ὑποτιθέμενων κοινωνικῶν φύλων, καὶ νὰ τοὺς ὁδηγοῦν ἔτσι σὲ ταυτοτικὰ ἀδιέξοδα, θὰ ἔπρεπε νὰ τοὺς δίδασκαν ἀξίες γνωρίζοντάς τους τὴν ἱστορία τῶν προγόνων τους, τὴν γλώσσα τους, τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή τους. Τὸ ἄρθρο 5 τοῦ συντάγματος μάλιστα κάνοντας μιὰ βιοηθικὴ ἀναφορά γράφει ὅτι «Καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας και της γενετικής του ταυτότητας.». Πὼς εἶναι δυνατόν ὅμως, ἀπὸ τὴν μιὰ γιὰ τὴν γενετικὴ ταυτότητα τὸ συνταγματικὸ ἄρθρο νὰ ὁρίζει πῶς πρέπει νὰ προστατεύεται, καὶ ὅσον ἀφορὰ τὸ φύλο βέβαια ὅντως ἀναπόφευκτα πάντα παραμένει ἡ ἴδια, χωρὶς οὐδεμία δυνατότητα ἐπιλογῆς της, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ ζητοῦν μερικοὶ τὴν μονομερὴ ἐξωτερικὴ ἀλλαγὴ στὴν ἐμφάνιση καὶ συμπεριφορά, ποὺ δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἀντίκειται στὴν ἀμετάβλητη συγκεκριμένη γενετικὴ δομή, μὲ κατάληξη τὴν διατάραξη τῆς σωματικῆς ἁρμονίας τους καὶ τὸν ὅποιο ψυχολογικό ἀντίκτυπό αὐτῆς;

Τὸ πλήγμα που μπορεῖ νὰ δεχθεῖ ὁ θεσμός τῆς οἰκογένειας ἀπὸ ὅλα αὐτὰ, τὴν ἴδια στιγμὴ μαζί μὲ τὴν μητρότητα, καὶ βέβαια καὶ τὸ ἴδιο παιδὶ, σημαῖνει καὶ παραβίαση τοῦ ἄρθρου 21 τοῦ συντάγματος ποὺ ἀξιώνει τὴν προστασία τοῦ Κράτους ἐπ’ αὐτῶν: «1. Η οικογένεια, ὡς θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό τὴν προστασία του Κράτους». Συμπερασματικὰ λοιπόν τὸ κράτος προσπαθῶντας νὰ ἐπιβάλλει τὰ πιστεύω καὶ τὰ θελήματά του ἀδιαφορῶντας ἐντελῶς γιὰ τὸ ἔθνος μας καὶ τὴν ἱστορία του, γιὰ τὴν πίστη καὶ παράδοσή μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἴδια τὴν φύση μὲ τὴν ὁποία πλαστήκαμε καὶ μόνο μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς ὁποίας εἶναι δυνατὸν νὰ ζοῦμε φυσιολογικά καὶ γόνιμα, δὲν διστάζει νὰ καταπατεῖ κατάφορα καὶ τὸ Σύνταγμά μας καὶ νὰ λαμβάνει ἀποφάσεις σὰν αὐτὸ νὰ μὴν ὑπάρχει. Καὶ δὲν παραβιάζει μόνο αὐτό, ἀλλά καὶ σχετικὲς διεθνεῖς συμβάσεις.

Ἔτσι λοιπόν στὴν Διεθνή Σύμβαση τοῦ ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν.2101/1992 ΦΕΚ), τὸ ἄρθρο 29 (παρ.1γ) τῆς ὑπερασπίζεται τὴν ταυτότητα, τὴν γλώσσα, τὶς πολιτιστικές καὶ ἐθνικές ἀξίες, ἀλλὰ καὶ τὸν σεβασμὸ τῶν γονέων καὶ ὄχι τὴν περιφρόνησή τους σὲ ὅτι ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸ παιδὶ. Ἀλλὰ καὶ στὸ ἄρθρο 5 γράφει ὅτι «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται την ευθύνη, το δικαίωμα και το καθήκον που έχουν οι γονείς (ή, κατά περίπτωση, τα μέλη της διευρυμένης οικογένειας ή της κοινότητας, όπως προβλέπεται από τα τοπικά έθιμα, οι επίτροποι ή άλλα πρόσωπα που έχουν νόμιμα την ευθύνη για το παιδί), να του παρέχουν, κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του, τον προσανατολισμό και τις κατάλληλες συμβουλές …». Παρακάτω πάλι τὸ άρθρο 8 (παρ.1), ἀναφερόμενο στὴν διαφύλαξη τῆς ταυτότητάς τοῦ παιδιοῦ, γράφει ὅτι μαζί μὲ τὴν ἰθαγένειά του καὶ τὸ ὄνομά του, σὲ αὐτὴν συμπεριλαμβάνονται καὶ οἱ οἰκογενειακές του σχέσεις. Μὲ τὰ ἐρωτήματα λοιπὸν ποὺ θέλουν νὰ εἰσάγουν οἱ ἰθύνοντες στὰ σχολεῖα καὶ νὰ τὰ ἀπευθύνουν στοὺς μαθητὲς ποὺ ἀφοροῦν ἄμεσα τὴν ταυτότητά τους, ὡς διαδικασία ὑποχρεωτική, χωρὶς νὰ δείχνουν πρόθεση νὰ δώσουν σημασία καὶ νὰ σεβαστοῦν στὶς ἀντίθετες ἀπόψεις τῶν γονέων ὅσον ἀφορὰ αὐτὰ τὰ θέματα, δὲν ἀδιαφοροῦν καὶ γιὰ ὅλα αὐτὰ τὰ δικαιώματα τῶν παιδιῶν καὶ τῶν γονέων, γιὰ τὴν διαφύλαξη τῆς ταυτότητά τους, τῶν πολιτιστικῶν καὶ ἐθνικῶν ἀξιῶν τους, ποὺ γράφουν ὅτι τὰ ὑπερασπίζονται τὰ παραπάνω ἄρθρα;

B. Ἀπὸ παλαιότερο ἄρθρο μας μὲ ἀφορμὴ τὴν πρὸ ἑνὸς ἔτους νομοθέτηση τοῦ συμφώνου συμβίωσης μεταξὺ ἀτόμων τοῦ ἴδιου φύλου:

Τὸ ζήτημα τῆς ἐπιλογῆς φύλου.

Σχετικὰ μὲ τὸν νέο νόμο, ἄς ἐξετάσουμε τὸ ζήτημα τῆς ἐπιλογῆς φύλου ποὺ θέτουν αὐτοὶ ποὺ θέλουν νὰ προωθήσουν τὴν ὁμοφυλοφιλία. Ἄν ὑπῆρχε τέτοιο ζήτημα καὶ κάποιος εἴχε τὸ δικαίωμα νὰ ἐπιλέξει τὸ φύλο του σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιθυμίες του, χωρὶς νὰ δεσμεύεται ἀπὸ τὴν φύση τὶ φυσικὰ χαρακτηριστικὰ φύλου θὰ τοῦ δώσει, τότε πραγματικὰ θὰ ἦταν ὀρθὴ καὶ δίκαιη ἡ νομικὴ κάλυψη τῆς συμβίωσης κάποιου μὲ ὁποιονδήποτε ἄλλον ἄνθρωπο ἀσχέτως φύλου. Ὡστόσο ὅμως τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικὰ του φύλου του κάποιος, εἶναι σὲ ὅλους καλὰ γνωστὸ ὅτι, εἶναι καθορισμένα πολὺ πρὶν ἐμεῖς γνωρίσουμε ὅτι κάποιος μπορεῖ νὰ εἶναι ἄντρας ἤ γυναίκα. Μάλιστα το φύλο τοῦ κάθε ἀνθρώπου ἔχει καθοριστεῖ ἀκόμα καὶ πρὶν ἀρχίσει ὀ ἄνθρωπος νὰ ζεῖ, δηλαδὴ τὴν ὁλοκλήρωση τῆς γονιμοποίησης τοῦ ὠαρίου μὲ τὸν σχηματισμό τοῦ ἐμβρύου. Καὶ συμβαίνει αὐτὸ, καθῶς τὸ φύλο καθορίζεται κατὰ τὴν διαδικασία τῆς σύλληψης καὶ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ εἶδος τοῦ σπερματοζωαρίου ποὺ εἰσέρχεται στὸ ὠάριο προκειμένου αὐτὸ νὰ γονιμοποιηθεῖ, δηλαδὴ ἀπὸ τὸ ποιὰ σχετικὰ μὲ τὸ φύλο χρωμοσώματα περιέχει, Υ (ἀνδρικὸ) ἤ Χ (γυναικείο). Μετὰ τὴν εἴσοδο τοῦ σπερματοζωαρίου στὸ ὠάριο μεσολαβεῖ κάποιος σύντομος χρόνος (μερικές ὧρες) μέχρι τὴν ὁλοκλήρωση τῆς γονιμοποίησης, που συμβαίνει ὅταν ἐνώνεται το γενετικὸ ὑλικὸ τοῦ σπερματοζωαρίου μὲ αὐτὸ τοῦ ὠαρίου καὶ σχηματίζεται το ἔμβρυο μὲ τὸ νέο δικὸ του γενετικὸ ὑλικὸ (ἀρχικὰ μονοκύτταρο), ποὺ ἀνήκει στὸν νέο ἄνθρωπο ποὺ ἡ ζωὴ του μόλις ἀρχίζει. Ἑπομένως τὸ φύλο ἔχει προκαθοριστεῖ λίγο χρόνο νωρίτερα τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ χρειάζονται ἀκόμα ἀρκετοὶ περισσότεροι ἀπὸ ἑννιὰ μῆνες μέχρι νὰ γεννηθεῖ τὸ παιδὶ καὶ νὰ ἀρχίσει νὰ ἀντιλαμβάνεται ὅτι ἕνας ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ εἶναι ἄντρας ἤ γυναίκα, πράγμα ποὺ καὶ πάλι ἀρχικὰ τὸ διαπιστώνει στὰ πρόσωπα τῶν γονιῶν του, πρὶν τὸ διαπιστώσει καὶ στὸν ἑαυτὸ του. Καὶ ἐδῶ εὔκολα καταλαβαίνει κανεῖς τὶ ἐπίδραση θὰ ἔχει σὲ ἕνα παιδὶ, ἄν ἀντὶ γιὰ ἕνα πατέρα καὶ μιὰ μάνα, ἔχει δύο ‘πατέρες’ ἤ δύο ‘μάνες’, καὶ ἔτσι ἔρθει ἀρχικὰ σὲ ἐπαφὴ μόνο μὲ τὸ ἕνα φύλο δύο ομόφυλων ‘γονέων’, ποὺ μπορεῖ μάλιστα νὰ μὴν εἶναι καὶ τὸ δικὸ του. Ἄν δὲν εἶναι τὸ δικὸ του καὶ τοῦ μάθουν, ὅπως ἐπιδιώκουν, καὶ ὅτι τὸ φύλο ἐπιλέγεται ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ φύλο ποὺ τοῦ ἔδωσε ἡ φύση, τότε ἡ ὑποτιθέμενη ἐπιλογὴ φύλου, θὰ καταλήξει στὴν πραγματικότητα γιὰ ὁποιοδήποτε τέτοιο παιδὶ σὲ υἱοθέτηση συμπεριφορὰς τοῦ φύλου τοῦ ἄλλου ἀπὸ τὸ φύλο του, ἀναπόφευκτα καὶ χωρὶς καμιὰ ἐπιλογὴ. Βέβαια, ἄν ἕνα παιδὶ ἀνατραφεῖ ἀπὸ ὁμόφυλους γονεῖς, ἄσχετα ἀπὸ τὸ φύλο του, ἐφόσον αὐτοὶ καλλιεργοῦν συμπεριφορὲς ἄλλες ἀπὸ τὶς φυσιολογικὲς γιὰ τὸ κατὰ φύση φύλο τους, καὶ αὐτὸ θὰ ἔρθει σὲ σύγχυση σχετικὰ μὲ τὸ ποιοῦ φύλου συμπεριφορὰ εἶναι κατάλληλη γιὰ τὸ ἴδιο νὰ ἔχει. Γιὰ τὸν προφανὴ λόγο ὅμως ὅτι ὀ καθένας ἔχει τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ ἑνὸς ἥ τοῦ ἄλλου φύλου ἐκ γενετῆς (πλὴν πολὺ σπάνιων ἐξαιρέσεων λόγω κάποιας γενετικῆς ἀνωμαλίας, μὲ παρουσία τοῦ Υ χρωμοσώματος ἀπὸ τὸν ἄνδρα καὶ τῶν δύο Χ χρωμοσωμάτων ἀπὸ τὴν γυναῖκα, ἀντὶ γιὰ ἔνα ποὺ εἶναι τὸ φυσιολογικὸ), καὶ σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν εἶναι ἐπιλογὴ του αὐτὸ, σημαίνει ὅτι τυχῶν ἐπιλογὴ του νὰ καλλιεργήσει συμπεριφορές ποὺ ταιριάζουν στὸ ἄλλο φύλο, ἀπὸ τὸ φύλο τοῦ ὁποίου φέρει τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικὰ, δὲν εἶναι μὲ κανένα τρόπο φυσιολογικὲς καὶ ὑγιεῖς.

Ἄς σημειώσουμε ἐδῶ σχετικὰ μὲ τὴν γενετικὴ μηχανικὴ, ποὺ στὰ χρόνια μας προσπαθεῖ νὰ γνωρίσει ὅσο μπορεῖ τοὺς γενετικοὺς μηχανισμοὺς γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ ἐπεμβαίνει σὲ αὐτοὺς καὶ νὰ τοὺς ἐλέγχει, καὶ χαρτογραφεῖ τὸ γονιδίωμα, ὅτι ἴσως καταφέρει νὰ ἐλέγχει τὴν ἐπιλογὴ φύλου ποὺ λαμβάνει χώρα πρὶν τὴν τεχνητὴ γονιμοποίηση, ἢ, πιὸ πιθανὸν, νὰ καταφέρει νὰ διακρίνει ἀνάμεσα στὰ πολλὰ ἔμβρυα ποὺ δημιουργοῦνται μετὰ ἀπὸ μία τεχνητὴ γονιμοποίηση, πρὶν κάνει τὴν ἐπιλογὴ αὐτοῦ ποὺ θὰ κυοφορηθεῖ, ποιὰ φέρουν Υ χρωμόσωμα καὶ ποιὰ Χ, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ ἐπιλέγει κατὰ βούληση κάποιο μὲ τὸ ἕνα ἤ μὲ τὸ ἄλλο χρωμόσωμα (αὐτὴ εἶναι μιὰ μέθοδο βέβαια ποὺ ὁδηγεῖ στὴν καταστροφὴ τῶν πολλῶν ἀχρησιμοποίητων ἐμβρύων, ἤ στὴν κατάψυξή τους, ἡ ὁποία, ἐκτὸς τοῦ ὅτι φυσικὰ αὐτὴ καθ’ ἐαυτὴ εἶναι ἀνθυγιεινὴ καὶ μπορεῖ νὰ ἀποβεῖ καὶ καταστροφικὴ, ἐπίσης δεν σημαίνει ὅτι αὐτὰ ἀπαραίτητα θὰ χρησιμοποιηθοῦν σὲ κάποια ἄλλη κυοφορία καὶ ἔτσι θὰ ἀποφύγουν τελικὰ τὴν καταστροφὴ). Σὲ κάθε περίπτωση βέβαια ἡ ἐπιλογὴ θὰ γίνεται πάντα πρὶν τὴν γονιμοποίηση, ἤ, ἄν ἀντὶ γιὰ τὸ φύλο τοῦ ἐμβρύου θὰ ἐπιλέγεται τὸ ἔμβρυο μὲ το κατάλληλο φύλο, πρὶν τὴν κυοφορία, χωρὶς αυτονόητα νὰ παύει νὰ παραμένει ἀδύνατη ὁποιαδήποτε ἐπιλογὴ γενετικῆς σχετικὴ μὲ τὸ φύλο μετὰ τὴν ἔναρξη τῆς κυοφορίας. Ἴσως κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς, ποὺ δὲν ἀρκοῦνται στὸν τρὸπο ποὺ μᾶς δημιούργησε ὁ Θεὸς (‘ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς’, Γεν. 1, 27:: Μετάφρ. ‘ὁ Θεὸς τοὺς ἐδημιούργησεν ἀπ’ ἀρχῆς ἄνδρα καὶ γυναίκα’), να περιμένουν ἀπὸ τὴν γενετικὴ μηχανικὴ κάποτε νὰ κάνει δυνατὴ τὴν γέννηση ἑνὸς ἀνθρώπου μὲ τὸ Υ ἤ Χ χρωμόσωμα τοῦ φύλου νὰ ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ κάποιο ἄλλο καὶ αὐτὸς νὰ φέρει φυσικὰ χαρακτηριστικὰ ἀνάμεσα στὰ γυναικεία καὶ τὰ ἀντρικά, ἀλλὰ σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση θὰ μποροῦμε περισσότερο μάλλον νὰ μιλάμε γιὰ κάποιον ποὺ πάσχει ἀπὸ κάποια γενετικὴ ἀνωμαλία, παρὰ γιὰ ἕνα φυσιολογικὸ ἄνθρωπο (ὅπως στὴ περίπτωση τῆς παρουσίας τῶν ΧΧΥ χρωμοσωμάτων, ποὺ ἀναφέραμε ἤδη παραπάνω, ἡ ὁποῖα συμβαίνει σὲ σπάνιες περιπτώσεις ἀπὸ λάθος τῆς φύσεως).

Μήπως ὅμως, ὅπως θὰ μπορούσε νὰ ἰσχυριστεῖ κάποιος ἀπὸ ὅσους ὑποστηρίζουν τὴν ὁμοφυλοφιλία, θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ δικαιολογηθεῖ καὶ νὰ βρεῖ κάποιο λογικὸ ἔρεισμα ἡ νομικὴ κάλυψη της, χωρὶς νὰ αἰωρεῖται στὸ κενὸ τοῦ παραλόγου, μία συμβίωση κάποιου μὲ κάποιον ἄλλο τοῦ ἴδιου φύλου, ὅταν ἔχει ἀλλάξει τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικὰ του φύλου μὲ μιὰ ἰατρικὴ ἐπέμβαση, πράγμα ποὺ εἶναι δυνατὸν σήμερα; Ἔστω καὶ πολλὰ χρόνια μετὰ τὴν γέννησή του δὲν μπορεῖ μὲ αὐτὸ τὸν τρὸπο νὰ κάνει τὴν δικιά του ἐπιλογὴ, σύμφωνα μὲ τὶς δικές του ἐπιθυμίες, καὶ νὰ ἀλλάξει τὸ φύλο του, ποὺ εἴχε φυσικῶς, στὸ ἄλλο φύλο; Δυστυχῶς ὅμως γιὰ αὐτοὺς ποὺ αὐτὰ τοὺς ἀπασχολοῦν καὶ αὐτὰ ζητοῦν νὰ πετύχουν, μιὰ τέτοια ἐπέμβαση δὲν πετυχαίνει τίποτα ἄλλο στὴν πραγματικότητα ἀπὸ μιὰ ἐξωτερική, φαινομενική σωματικὴ ἀλλαγή (κατὰ τὸν φαινότυπο), ἐνῶ στὴν οὐσία του καὶ στὴν σύνθεσή του (κατὰ τὸν γονότυπο) τὸ σῶμα παραμένει τὸ ἴδιο, δηλαδὴ ἀποτελούμενο ἀπὸ κύτταρα ποὺ ἀνάμεσα στὰ χρωμοσώματά τους περιέχουν αὐτὰ ποὺ εἶναι χαρακτηριστικὰ τοῦ φυσικοῦ φύλου τους καὶ ὄχι αὐτοῦ τοῦ ὁποίου πῆραν τὴν μορφὴ χρησιμοποιῶντας τὶς δυνατότητες τῆς ἰατρικῆς, καὶ τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι, οὔτε θὰ γίνει ποτὲ, δυνατὸν νὰ ἀλλάξουν, ὅπως ἐξηγήσαμε ἤδη παραπάνω. Bέβαια ὑπάρχουν καὶ οἱ σπάνιες περιπτώσεις κάποιας γενετικῆς ἀνωμαλίας σχετιζόμενης μὲ τὰ χρωμοσώματα ποὺ καθορίζουν τὸ φύλο, ποὺ ἀναφέραμε παραπάνω ὅτι αὐτὴ συμβαίνει ὅταν αὐτὰ εἶναι τὰ ΧΧΥ, ὅπου ἐπικρατεῖ τὸ Χ ἐπὶ τοῦ Υ, δηλαδὴ ὁ γυναικεῖος χαρακτήρας ἐπικρατεῖ ἐπὶ τοῦ ἀνδρικοῦ, παρόλο ποὺ κάποια ἀνδρικὰ χαρακτηριστικὰ, ὅπως μυϊκὴ δύναμη καὶ φωνὴ, μπορεῖ νὰ διατηροῦνται. Τότε μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπιστεῖ ἡ ἐξωτερικῆ σύγχυση μὲ κατάλληλη φαρμακευτικὴ ἀγωγὴ, ἤ μόνη της, ἤ μπορεῖ καὶ μὲ διορθωτικὴ ἐπέμβαση σὲ ἄλλες περιπτῶσεις, ποὺ θὰ βοήθαγε στὸ πρόβλημα νὰ ἀπομείνουν μόνο τα γυναικεῖα στοιχεῖα, προσέχοντας ὁπωσδήποτε καὶ τὸν τρόπο ἀνατροφῆς νὰ εἶναι ἐξ’ ἀρχῆς ὁ ἀπαραίτητος γιὰ τὸν εὔστοχο καὶ στέρεο προσανατολισμὸ φύλου. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση ἠ ἐξωτερικὴ αὐτὴ διόρθωση, ἐνῶ φυσικὰ δὲν ἀλλάζει τὴν ἐσωτερικὴ χρωμοσωμικὴ σύσταση μὲ τὰ ΧΧΥ νὰ παραμένουν, ὡστόσο ἐδῶ δὲν ἀντιτίθεται ἡ ἐξωτερικὴ μορφὴ στὴν ἐσωτερικὴ σύσταση, οὔτε τὸ μὴ φυσιολογικὸ δὲν εἶναι τὸ ἐξωτερικὸ, ὅπου ἰατρικῶς πῆρε μορφῆ ἀπὸ τὴν μη φυσιολογικῆ ἀσαφῆ μορφῆ ποὺ εἴχε πρίν, ὅπου συνδύαζε ἀνδρικὰ καὶ γυναικεία χαρακτηριστικὰ, ἀλλὰ τὸ μη φυσιολογικὸ εἶναι τὸ ἐσωτερικὸ, ποὺ, ἀπὸ λάθος τῆς φύσεως καὶ ὄχι ἀπὸ ἀνθρώπινη ἐπιλογὴ, εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τὶς δύο ὑγιεῖς καταστάσεις ΧΧ ἤ ΧΥ. Ἐδῶ νὰ διευκρινήσουμε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος μὲ τέτοιο πρόβλημα, ἄν δὲν γίνει τὸ φυσικό πρόβλημά του αὐτὸ ἀφορμῆ νὰ ταλαντευτεῖ ὡς πρὸς τὸν σεξουαλικὸ του προσανατολισμὸ, ἀλλὰ μείνει σταθερὸς πρὸς τὰ ἐκεῖ ποὺ ἡ φυσιολογία του κλίνει περισσότερο, εἶναι δυνατὸν, καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιμετωπίσει ἰατρικά, νὰ μπορεῖ νὰ ζήσει φυσιολογικὰ καὶ καλὰ μὲ αὐτὸ.

Ἑπομένως, καὶ μὲ τὴν ἀλλαγὴ φύλου κάποιου, ποὺ εἶναι ὡς πρὸς τὸ φύλο γενετικὰ ὑγιῆς, τὸ μόνο ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ εἶναι μιὰ φοβερὴ παραμόρφωση τοῦ σώματος, ποὺ τὸ βγάζει ἀπὸ τὴν προηγούμενη ἰσορροπημένη φυσιολογική του κατάσταση (ὅπου τὸ σῶμα ἔχει τὸν ὑψηλὸ προορισμὸ νὰ εἶναι μέλος Χριστοῦ, ‘οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν; ἄρας οὖν τὰ μέλη τοῦ Χριστοῦ ποιήσω πόρνης μέλη; μὴ γένοιτο’, Α΄ Κορ. 6,15:: Μετάφρ. ‘Δὲν γνωρίζετε ὅτι τὰ σώματά σας εἶναι μέλη τοῦ Χριστοῦ; Νὰ ἀποτραβήξω, λοιπόν, καὶ νὰ πάρω τὰ μέλη τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ τὰ κάνω μέλη πόρνης; Μὴ γένοιτο.’, καὶ ναὸς Θεοῦ, ‘οὐκ οἴδατε ὅτι τὸ σῶμα ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματός ἐστιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ Θεοῦ, καὶ οὐκ ἐστὲ ἑαυτῶν;’, Α΄ Κορ. 6,19:: Μετάφρ. ‘Ἤ δὲν γνωρίζετε ὅτι τὸ σῶμα σας εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ κατοικεί μέσα σας, καὶ τὸ ἔχετε λάβει ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ ἄρα δὲν ἀνήκετε στὸν ἐαυτόν σας;’) καὶ μιὰ τέτοια ἀλλαγὴ μόνο νὰ βοηθήσει δὲν μπορεῖ στὸ νὰ δικαιολογήσει τὴν συμβίωση ἀτόμων γεννημένων μὲ τὸ ἴδιο φύλο, ἀποκαλύπτοντας ἀκόμα πιὸ πολὺ τὸ παράλογο μιὰς τέτοιας ἀπαίτησης. Βέβαια ὁ καθένας εἶναι ἐλεύθερος νὰ κάνει τὶς ἐπιλογές του καὶ ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ τὶς ἀνεχόμαστε, ἀκόμα καὶ ἄν δεν εἶναι φυσιολογικὲς καὶ δὲν μᾶς βρίσκουν σύμφωνους, ἀρκεῖ νὰ μὴν μᾶς προκαλούν, μὴν μᾶς προσβάλλουν καὶ νὰ μὴν ἀποτελοῦν ἀπειλὴ γιὰ τὸ κοινωνικὸ σύνολο. Ὄχι ὅμως νὰ τὶς ἀναγνωρίζουμε καὶ νὰ τὶς κατοχυρώνουμε καὶ νομικὰ, ὅταν παρεκτρέπονται ἀπὸ τὰ ὅρια τοῦ φυσιολογικοῦ, ἄτοπα, χωρὶς καμιὰ προοπτική.

Εἶναι γεγονὸς ὅτι κάποιοι συνάνθρωποί μας εἶναι πραγματικὰ μπερδεμένοι, γιατὶ ἄλλο φύλο ἔχουν καὶ ἄλλες τείνουν νὰ εἶναι οἱ ἐπιθυμίες τους, εἴτε αὐτὸ συμβαίνει, στὶς σπάνιες περιπτώσεις κάποιας γενετικής ἀπόκλισης ἀπὸ φυσικὸ λάθος, ὅπως ἀναφέραμε, εἴτε συχνὰ λάθος προτύπων ποὺ τοὺς προβλήθηκαν στα ΜΜΕ, ἤ τώρα καὶ στὸ σχολεῖο, καὶ χωρὶς νὰ λάβουν ἄλλη καθοδήγηση ἀπὸ τοὺς γονεῖς ἤ κάποιους διδασκάλους, τὰ ἀφομοίωσαν καὶ τὰ μιμήθηκαν, εἴτε ἄλλες φορὲς πάλι λόγω σοβαρῶν προβλημάτων καὶ μὴ ὑγιῶν συνθηκῶν ποὺ ὑπῆρχαν ἀτυχῶς στὸ περιβάλλον στὸ ὁποῖο ἀνατράφηκαν, οἱ ὁποῖες ἐπέδρασαν ἀρνητικὰ στὴν ψυχολογικὴ τους κατάσταση καὶ στην σταθερότητα τοῦ σεξουαλικοῦ προσανατολισμοῦ τους, εἴτε, στὴν πιὸ χειρότερη καὶ ἀπευκταία περίπτωση, ἀπομονωμένα ἤ ἐπαναλαμβανόμενα γεγονότα κακοποίησης ποὺ ἔχουν ὑποστεὶ σὲ ἡλικία ποὺ δὲν μπορούσαν νὰ ἀντιδράσουν, τοὺς τραυμάτισαν καὶ ἀποπροσανατόλισαν αὐτοὺς ἀπὸ τὸν φυσιολογικὸ ρόλο καὶ προορισμὸ τοῦ φύλου τους. Ἡ φυλετικὴ σύγχυση στὴν ὁποία βρίσκονται κάποιοι ἄνθρωποι, ἐπειδὴ πραγματικὰ ὁ κόσμος μέσα στὸν ὁποῖο ἔζησαν τὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τους δὲν ἦταν αὐτὸς ποὺ ὄφειλε νὰ εἶναι ἀπέναντί τους, δὲν σημαίνει βέβαια ὅτι ἡ καλλιέργεια ἐπιθυμιῶν καὶ ἡ ἄσκηση συμπεριφορῶν ἀσυμβίβαστων τοῦ φύλου τους εἶναι ἀναπόφευκτη καὶ δὲν εἶναι σὲ θέση πιὰ νὰ καθορίσουν τὴν ζωὴ τους κατὰ τὸν φυσιολογικὸ τρὸπο, ἐπαναφέροντας τὶς ἐπιθυμίες τους σὲ ἰσορροπία καὶ ἀρμονία μὲ τὸ φύλο τους. Κάτι τέτοιο βέβαια ἔρχεται σὲ ἀντίθεση με ὅτι διδάσκεται στὴν σύγχρονη κοινωνία, ὅπου ἡ χαλιναγώγηση τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ παθῶν μας δὲν νοεῖται δυνατὸν νὰ μπορεῖ νὰ βρεῖ χῶρο στὴν ζωὴ μας, καθῶς ἀντιθέτως προβάλλεται ἡ ἐλεύθερη καλλιέργεια καὶ ἱκανοποίησή τους, καὶ αὐτὸ θεωρεῖται ὡς ἐλευθερία, ἐνῶ θεωρεῖται ἡ χαλιναγώγησή τους ὡς κατάργησή της (‘ὑπέρογκα γὰρ ματαιότητος φθεγγόμενοι δελεάζουσιν ἐν ἐπιθυμίαις σαρκὸς ἀσελγείαις’, Β΄ Πε. 2, 18:: Μετάφρ. ‘Διότι αὐτοὶ ὁμιλοῦν μὲ ἐξωγκωμένους κτυπητοὺς λόγους, γεμάτους ψεύδος καὶ ματαιότητα, καὶ παρασύρουν, μὲ τὸ δόλωμα τῶν σαρκικῶν επιθυμιῶν καὶ τῶν ἀκολασιῶν, τοὺς ἀστηρίκτους στὴν πίστη.’). Ὅμως οἱ ανεξέλεγκτες ἐπιθυμίες καὶ τὰ ἐξαπτόμενα πάθη δὲν μᾶς ἐλευθερώνουν, ἀλλὰ μᾶς ὑποδουλώνουν, καὶ διαπιστώνει εὔκολα κανεὶς, ὅτι καὶ νὰ θέλεις πολλὲς φορὲς νὰ τὰ ἀποφύγεις, εἶναι δύσκολο, ἄν ὄχι ἀδύνατο, νὰ τὸ πετύχεις (‘ἐλευθερίαν αὐτοῖς ἐπαγγελλόμενοι, αὐτοὶ δοῦλοι ὑπάρχοντες τῆς φθορᾶς· ᾧ γάρ τις ἥττηται, τούτῳ καὶ δεδούλωται.’ Β΄ Πε. 2, 19:: Μετάφρ. ‘Καὶ ὑπόσχονται εἰς αὐτοὺς λύτρωση καὶ ἐλευθερία, ἐνῶ αὐτοὶ εἶναι δοῦλοι τῆς διαφθοράς, ποὺ ὁδηγεί εἰς τὴν καταστροφὴ. Διότι εἰς ἐκεῖνο τὸ πάθος, ἀπό τὸ ὁποῖον κανεὶς ἔχει νικηθεί, εἰς αὐτὸ καὶ ἔχει ὑποδουλωθεί.’ – ‘ἀπεκρίθη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλος ἐστι τῆς ἁμαρτίας.’, Ιω. 8,34:: Μετάφρ. ‘Τοὺς ἀπήντησε ὁ Ἰησοῦς· “σάς διαβεβαιώνω ὅτι καθένας, ποὺ πράττει τὴν ἁμαρτία καὶ μένει ἀμετανόητος εἰς τὴν ἁμαρτία, εἶναι δοῦλος τῆς ἁμαρτίας.’ – ‘παρανομίαι ἄνδρα ἀγρεύουσι, σειραῖς δὲ τῶν ἑαυτοῦ ἁμαρτιῶν ἕκαστος σφίγγεται·’, Παρ. 5,22:: Μετάφρ. ‘Οἱ παρανομίες παγιδεύουν καὶ συλλαμβάνουν, σὰν μέσα σὲ δίκτυον, τὸν κακὸν ἄνδρα. Κάθε δὲ πονηρός ἄνθρωπος περισφίγγεται συνεχῶς ἀπὸ τὶς ἐπαναλαμβανόμενες ἁμαρτίες του, οἱ ὁποῖες καταντοῦν δι’ αὐτὸν τυραννικὸν πάθος.’). Ἐκεῖ μᾶς ὀδηγεῖ δυστυχῶς τὸ πνεῦμα τοῦ ἄθεου ὑλισμοῦ, καταναλωτισμού, ἐγωκεντρισμοὺ καὶ ἀτομικισμοῦ τῆς ἐποχῆς μας.

Ἀντίθετα ἄν φροντίζουμε νὰ ἐλέγχουμε τὶς ἐπιθυμίες μας κατὰ τὸ ὀρθὸ καὶ ἠθικὸ, ἤ ἀκριβέστερα κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, καὶ δὲν ἱκανοποιοῦμε τὰ πάθη μας, ἀφήνοντάς τα ἀτροφικὰ, μέχρι νὰ σβήσουν ἐντελῶς, καὶ νὰ ἀντικατασταθοῦν ἀπὸ ἀρετὲς, τότε ἀρχίζουμε νὰ ζοῦμε τὴν πραγματικὴ ἐλευθερία (‘ὡς ἐλεύθεροι, καὶ μὴ ὡς ἐπικάλυμμα ἔχοντες τῆς κακίας τὴν ἐλευθερίαν, ἀλλ᾿ ὡς δοῦλοι Θεοῦ.’, Α΄ Πε. 2, 16:: Μετάφρ. ‘σὰν ἐλεύθεροι ἄνθρωποι καὶ ὄχι σὰν ἄνθρωποι, ποὺ ἔχουν τὴν ἐλευθερίαν ὡς πρόφαση καὶ καμουφλάρισμα τῆς κακίας, ἀλλὰ σὰν ἀληθινοὶ δοῦλοι τοῦ Θεοῦ.’). Καὶ στὴν περίπτωση τῆς σεξουαλικῆς συμπεριφορᾶς κάποιου, αὐτὴ μπορεῖ νὰ εἶναι φυσιολογικὴ καὶ νὰ ἔχει τὴν δυνατότητα ἀπελευθέρωσης ἀπὸ πάθη, μόνο ὅταν βρίσκεται σὲ ἀκολουθία τοῦ φυσικοῦ ρόλου τοῦ φύλου μὲ τὸ ὁποῖο γεννήθηκε, πράγμα γιὰ τὸ ὁποῖο χρειάζεται νὰ ἐλέγξει καὶ νὰ καθοδηγήσει κατὰ τὸ φυσικὸ τὶς ἐπιθυμίες του (‘Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος.’, Α΄ Κορ. 6,12:: Μετάφρ. ‘Ὅλα μου ἐπιτρέπεται νὰ τὰ κάμω, ἀλλὰ δὲν εἶναι συμφέρον νὰ τὰ πράττω ὅλα. Ὅλα μου ἐπιτρέπονται, ἀλλ’ ἐγὼ δὲν θὰ ἐξουσιασθῶ καὶ δὲν θὰ ὑποδουλωθῶ εἰς τίποτε.’). Ἠ ἐπανάσταση τῶν ἐπιθυμιῶν εἶναι ἠ ἀσθενὴς κατάσταση καὶ ἡ ἐπαναφορὰ τους ὑπὸ ἔλεγχο μὲ τὸν κατάλληλο τρὸπο, τὴν κατάλληλη θεραπεία (δηλαδὴ τὴν μετάνοια), εἶναι ἡ ὑγιὴς κατάσταση (γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς, προκειμένου νὰ κατανοήσουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι γιατρεύει τίς ἀσθενοῦσες ψυχὲς αὐτῶν, συγχωρῶντας τους τὶς ἁμαρτίες, ποὺ ἐξαιτὶας τους νοσοῦν ψυχικὰ, ἀλλὰ κατὰ συνέπεια κάποιες φορὲς καὶ σωματικὰ, τοὺς γιάτρευε μαζί μὲ τὴν ψυχική τους ἀσθένεια καὶ τὶς σωματικὲς ἀσθένειες πού εἴχαν: ‘καὶ ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν αὐτῶν εἶπε τῷ παραλυτικῷ· θάρσει, τέκνον· ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου… ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας, τότε λέγει τῷ παραλυτικῷ· ἐγερθεὶς ἆρόν σου τὴν κλίνην καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου. καὶ ἐγερθεὶς ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ.’, Μτ. 9, 2-8:: Μετάφρ. ‘καὶ ὅταν εἶδεν ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστιν τοῦ παραλυτικοῦ καὶ ἐκείνων, ποὺ τὸν ἔφεραν, εἶπε στὸν παραλυτικόν· “θάρρος, παιδί μου, διὰ τὴν πίστιν σου, σου συγχωρούνται οἱ ἁμαρτίες”….. Διὰ νὰ δεῖτε δὲ καὶ μάθετε καλά, ὅτι ὀ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἐξουσίαν νὰ συγχωρεῖ ἁμαρτίες καὶ νὰ θεραπεύει ἀσθενεῖες, τότε λέγει πρὸς τὸν παραλυτικόν· “σήκω ἐπάνω ὑγιής, πάρε τὸ κρεββάτι σου καὶ πήγαινε στὸ σπίτι σου”. Καὶ ἀμέσως σηκώθηκε ὁ παραλυτικὸς ἐντελῶς ὑγιὴς καὶ πῆγε στὸ σπίτι του.’).

Πηγή: Ακτίνες, Αβέρωφ

«Ὁ δὲ εἶπε· Παιδιόθεν» (Μᾶρκ. 9,21)

Ἀκούσατε, ἀγαπητοί μου, τὸ ἅγιο καὶ ἱερὸ εὐαγγέλιο. Σήμερα ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος μᾶς διηγεῖται ἕνα θαῦμα· ἕνα ἀπὸ τὰ ἄπειρα θαύματα, ποὺ ἔκανε, κάνει καὶ θὰ κάνῃ μέχρι τῆς συντελείας ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.

Μᾶς διηγεῖται ὁ εὐαγγελιστὴς πῶς ὁ Κύριος θεράπευσε ἕνα νέο, ποὺ εἶχε προσβληθῆ –Θεὸς φυλάξοι– ἀπὸ δαι­μόνιο· εἶχε δαιμονοπληξία. Ἦταν ἀξιοθρήνητος· αὐτιὰ εἶχε ἀλλὰ τ᾿ αὐτιά του τά᾽ χε φράξει ὁ σατανᾶς καὶ δὲν ἄκουγε, γλῶσσα εἶχε ἀλλὰ τὴ γλῶσσα του τὴν εἶχε δέσει ὁ διάβολος καὶ δὲν μποροῦσε νὰ προφέρῃ λέξι· κι ὅ­ταν τὸν ἔπιανε ἡ κρίσι, ἔπεφτε ἄλλοτε στὴ φωτιὰ κι ἄλλοτε στὸ νερό, ἄφριζε, ἔτριζε τὰ δόντια, σπαρταροῦ σε ὅπως τὸ ψάρι ἔξω ἀπ᾽ τὸ νερό.

Ἀξιολύπητος ὁ νέος, μὰ πιὸ ἀξιολύπητος ὁ πατέρας. Θέλω νὰ προσέξουμε ἕνα μόνο σημεῖο· τὴν ἐρώτησι ποὺ ἀ­πηύθυνε ὁ Κύριος στὸν πατέρα καὶ τὴν ἀπάντησι ποὺ αὐτὸς τοῦ ἔδωσε.

* * *

Ἡ ἐρώτησι τοῦ Χριστοῦ εἶνε· «Πόσος χρόνος ἐστὶν ὡς τοῦτο γέγονεν αὐτῷ;»· ἀπὸ πότε τοῦ συνέβη αὐτὸ τὸ κακό (Μᾶρκ. 9,21). Περίεργη ἡ ἐρώτησι. Ὅλοι ρωτᾶμε γιὰ νὰ μάθουμε κάτι ποὺ δὲν ξέρουμε· ὁ γιατρὸς π.χ. ρωτάει τὸν ἄρρωστο. Ὁ Χριστὸς ὅμως δὲν εἶνε ἕνας κοινὸς θνητός· εἶνε Θεὸς καὶ ὡς Θεὸς τὰ γνωρίζει ὅλα. Συνεπῶς ἡ ἐρώτησις αὐτὴ φαίνεται περιττή. Γνώριζε ἀκριβῶς τὴν ὥρα καὶ τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ πονηρὸ πνεῦμα βρῆκε ἀνοιχτὴ τὴ θύρα καὶ φώλιασε μέσα στὸ νέο. Κι ἀφοῦ τὸ γνώριζε, γιατί νὰ ρωτήσῃ πότε συνέβη ἡ ἀσθένεια;

Ὁ Χριστὸς ἔκανε τὴν ἐρώτησι αὐτὴ σκοπίμως, γιὰ νὰ κάνῃ τὸν πατέρα νὰ δώσῃ τὴν ἀπάντησι ποὺ ἔδωσε. Ὁ πατέρας εἶπε «Παιδιόθεν» (ἔνθ᾽ ἀνωτ.), ὅτι δηλαδὴ τὸ κακὸ τὸ ἔπαθε ὅταν ἦταν παιδί. Καὶ τί ἤθελε ὁ Χριστὸς νὰ διδάξῃ μ᾽ αὐτό; ὅτι τὸ παιδί, ἂν ὁ πατέρας τὸ πρόσεχε, δὲν θά ᾽φτανε στὸ θλιβερὸ αὐτὸ σημεῖο.

* * *

Ὅλοι, ἀγαπητοί μου, συνήθως εἴμαστε εὔκολοι στὸ νὰ κατηγοροῦμε τοὺς νέους. Εἶνε γεγονὸς ὅτι οἱ νέοι ἔχουν ἐκτραπῆ ἀπὸ τὸν ἴσιο δρόμο, κι ὁ καθένας σχολιάζει ὅτι ἀγόρια καὶ κορίτσια δὲν στέκουν στὸ ὕψος τους. Ἀλλ᾽ ἀντὶ νὰ πιάνουμε πέτρες καὶ νὰ πετροβολοῦμε τοὺς νέους καὶ τὶς κοπέλλες, πιὸ σωστὸ θὰ ἦταν νὰ χτυπᾶμε οἱ ἴδιοι τὰ κεφάλια μας.

Ὁ Χριστὸς ὑπενθύμισε, ὅτι αἴτιος τῆς τραγῳδίας τοῦ σπιτιοῦ ἐκείνου ἦταν ὁ ἴδιος ὁ πατέρας, ὁ ὁποῖος δὲν ἔλαβε ἐγκαίρως τὰ μέτρα ὥστε τὸ παιδί του νὰ μὴ καταντήσῃ στὴν δαιμονιώδη αὐτὴ κατάστασι. Καὶ σ᾽ ἐμᾶς λοιπὸν σήμερα ὑπενθυμίζει, ὅτι ἔχουμε εὐθύνη μεγάλη γιὰ τὰ παιδιά. Ὅλοι ὅσοι ἔρχονται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὰ παιδιὰ κ᾽ ἐπηρεάζουν τὴν ἀγωγὴ τῶν νέων (γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί, κληρικοί, ἀξιωματικοί, πολιτικοί, διευθυνταὶ σταθμῶν, ἐκδότες, δημοσιογράφοι, συγγραφεῖς, ἠθοποιοί, τραγουδισταί, ἀθληταὶ κ.λπ.), ὅλοι αὐτοὶ εὐθύνονται σοβαρὰ γιὰ τὸ σημερινὸ κατάντημα. Ἡ νεολαία παρουσιάζει φαινόμενα δαιμονικά, ποὺ οὔτε ἕνας Ντοστογιέφσκυ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ περιγράψῃ. Ὄχι ἕνας καὶ δύο ἀλλὰ πλῆθος νέοι συμπεριφέρονται μὲ κακία διαβολική.

Πῶς τὰ παιδιά μας κατήντησαν δαιμονόπληκτα; Δὲν βλέπουν καλὸ παράδειγμα. Στὸ σπίτι οἱ γονεῖς διαρκῶς νὰ διαπληκτίζονται. Ὁ πατέρας χαρτοπαίζει κι ὅ,τι βγάζει τὰ ἐξανεμίζει· φεύγει, γυρίζει ἔξω, ἐπιστρέφει μεσάνυχτα μεθυσμένος, μπαίνει μέσα καὶ βρίζει. Ἡ μάνα τὰ κλείνει μέσα κι αὐτὴ τρέχει σὲ διασκεδάσεις μὲ φίλους καὶ φιλενάδες. Στὸ σχολειὸ δάσκαλοι καὶ δασκάλες, καθηγηταὶ καὶ καθηγήτριες, ἀντὶ γιὰ γνῶσι καὶ ἦθος, μεταδίδουν προσωπικὲς ἀπόψεις καὶ σκανδαλώδεις συμπεριφορές. Στὸ στρατὸ ἀξιωματικοὶ καὶ ὑπαξιωματικοὶ βλαστημοῦν τὰ θεῖα καὶ καλλιεργοῦν ἀρρωστημένη ἐγωπάθεια καὶ σκληρότητα. Καὶ στὴν κοινωνία, τὸ μεγάλο αὐτὸ σχολεῖο, ἐπικρατεῖ καὶ ἐπιβραβεύεται ὄχι τὸ δίκαιο, ὄχι ἡ ἀξία καὶ ἡ ἀρετή (ἐργατικότης, τιμιότης, εὐφυΐα, ἱκανότης, ἀληθινὰ προσόντα), ἀλλὰ τὸ μέσον, ἡ κολακεία, ἡ ἀπάτη, οἱ ἰσχυροὶ προστάτες, ἡ ἀδικία. Ὅταν λοιπὸν τὸ παιδὶ βλέπῃ καὶ ζῇ τέτοια πράγματα κι ἄλλα ἀκόμη χειρότερα, θὰ εἶνε θαῦμα ἂν μείνῃ ἀνεπηρέαστο.

Ἐὰν λοιπὸν λάβουμε ὑπ᾽ ὄψιν ὅλα αὐτά, θὰ καταλάβουμε, ὅτι τὴν εὐθύνη γιὰ τὸν ἐκ τροχιασμὸ παιδιῶν καὶ νέων τὴν φέρουν κυρίως οἱ λεγόμενοι παράγοντες τῆς ἀγωγῆς.

Τεράστια ἡ εὐθύνη, ἀλλὰ ποιός τὴν αἰσθάνεται; Τὰ σημερινὰ παιδιὰ δὲν μᾶς ἦρθαν ἀπὸ τὸ φεγγάρι· ἐδῶ γεννήθηκαν, μέσα στὰ σπίτια μας μεγάλωσαν, στὰ σχολεῖα μας σπούδασαν, στὸ στρατό μας ἐκπαιδεύτηκαν· εἶνε προϊόντα καὶ καρποὶ δικοί μας. Δὲν θά ᾽πρεπε καὶ κάποιο ὑπουργεῖο ν᾽ ἀπασχοληθῇ σὲ συσκέψεις μὲ τὸ ἐρώτημα, γιατί χάνονται τὰ παιδιά; γιατί γίναμε μία γενεὰ «ἄπιστος» καὶ «διεστραμμένη» ὅπως λέει τὸ εὐαγγέλιο; (Μᾶρκ. 9,19. Ματθ. 17,17. Λουκ. 9,41).

Θέλετε ἕνα φρικαλέο δεῖγμα; Κάθε μέρα οἱ ἐφημερίδες στάζουν λάσπη, βόρβορο καὶ αἷμα ἀπὸ τὴ νεανικὴ ἐγκληματκότητα. Πρὸ ἐτῶν ἔγραψαν, ὅτι στὸν Πειραιᾶ δύο ναῦτες πῆραν μία κουτσὴ δυστυχισμένη κοπέλλα, μιὰ ζητιάνα, τὴν ἔβαλαν σ᾿ ἕνα ταξί, τὴν ἔβγαλαν σὲ κάποιο παραθαλάσσιο μέρος, καὶ ἐκεῖ τὴ νύχτα ὠργίασαν πάνω της, τῆς πήραν ὅ,τι χρήματα εἶχε, καὶ μετὰ τὴν ἔρριξαν ἀπὸ ἕνα βράχο στὰ νερὰ καὶ τὴν ἔπνιξαν· μοναδικὸς μάρτυρας τοῦ ἐγκλήματος βρέθηκε κατόπιν τὸ δεκανίκι της. Αὐτοὶ γύρισαν στὸν Πειραιᾶ, ἔφαγαν καὶ διασκέδασαν μὲ τὰ λεπτὰ τῆς δυστυχισμένης κοπέλλας, μετὰ ἔβγαλαν εἰσιτήριο κ᾽ ἔφυγαν στὸ χωριό τους, σὰν νὰ μὴ συνέβη τίποτε. Μὰ τί τέρατα, τί δαίμονες εἶνε αὐτοί; Φτάσαμε σὲ σημεῖο τρομερό. Θά ᾿ρθῃ μέρα ποὺ τὰ παιδιά μας δὲν θὰ ἔχουν τίποτα τὸ ἑλληνικό, τὸ χριστιανικό, τὸ ἀνθρώπινο· θὰ εἶνε χειρότεροι ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους ποὺ λέει σήμερα τὸ εὐαγγέλιο. Γι᾿ αὐτὸ τονίζω ὅτι αὐτὸ τὸ «παιδιόθεν», ποὺ ἀκούσαμε, ἔχει μεγάλη σημασία.

Πρὶν ἀπὸ καιρὸ ἔγινε ἕνα δικαστήριο. Στὸ ἑδώλιο τοῦ κατηγορουμένου καθόταν ἕνας νέος ποὺ εἶχε ἐγκληματήσει. Ἀφοῦ τελείωσαν οἱ μάρτυρες κατηγορίας, ὁ εἰσαγγελεὺς ἀπηύθυνε δριμὺ κατηγορῶ καὶ ζήτησε τὴν καταδίκη του σὲ θάνατο. Ἀλλὰ ἐνῷ ὁ νέος ἔτρεμε σὰν τὸ φύλλο, κάποιος Χριστιανὸς συνήγορος πῆρε τὸ λόγο καὶ εἶπε· Ἐδῶ στὸ δικαστήριό σας εἶνε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ πάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι τοῦ προέδρου ὁ Ἐσταυρωμένος. Τὸ παιδὶ ὅμως αὐτὸ ἐδῶ γιὰ πρώτη φορὰ βλέπει μπροστά του Εὐαγγέλιο καὶ τὸν Ἐσταυρωμένο. Ἂν ὑπῆρχε κάποιος νὰ τοῦ μιλήσῃ γιὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ νὰ τοῦ δείξῃ τὸν Ἐσταυρωμένο, ἡ ἐξέλιξί του θὰ ἦταν πολὺ διαφορετική. Γι᾽ αὐτό, κύριοι δικασταί, προτείνω νὰ τὸν ἀθῳώσουμε, καὶ στὸ ἑδώλιο αὐτὸ νὰ καθίσῃ ἡ μάνα του, ὁ δάσκαλός του, ὁ παπᾶς του, ὁ ἐπίσκοπός του, οἱ διευθυνταὶ τῶν κινηματογράφων καὶ τῶν ψυχαγωγικῶν κέντρων. Αὐτοὶ εἶνε οἱ ἠθικοὶ αὐτουργοὶ τοῦ ἐγκλήματός του…

* * *

Ἐάν, ἀγαπητοί μου, εἴχαμε μανάδες, δασκάλους καὶ παπᾶδες πιστοὺς στὸν Ἐσταυρωμένο, ἐγὼ σᾶς λέω ὅτι τὰ παιδιά μας θὰ ἦταν ἄγγελοι. Γιατὶ ἔχουμε καλὸ «ἀλεύρι», ἡ «πάστα» μας εἶνε καλή, εὐγενικιά· ἀλλὰ μέσ᾿ στὸ ἀλεύρι αὐτὸ πρέπει νὰ πέσῃ «μαγιά», καὶ ἡ μαγιὰ εἶνε ὁ Χριστιανισμός, ἡ πίστι μας.

Καλὸ χωράφι εἶνε ἡ νεολαία μας· μὰ ὅσο καλὸ κι ἂν εἶνε ἕνα χωράφι, ἅμα τ᾿ ἀφήσῃς θὰ γεμίσῃ ἀγκάθια. Καὶ γέμισε ἤδη ἀγκάθια τὸ χωράφι μας· καὶ πρέπει νὰ περάσῃ γερὸ τρακτὲρ γιὰ νὰ τὸ καθαρίσῃ. Διαφορετικά, θὰ θρηνήσουμε πολλὰ θύματα καὶ μεγάλη συμφορά.

Σήμερα, ἅγια μέρα, ποὺ ἡ Ἐκκλησία παρουσιάζει μπροστὰ στὰ μάτια μας τὴν εἰκόνα τοῦ δαιμονισμένου νέου, ἂς ἀναλογισθοῦμε τὴν ὥρα αὐτὴ ὅλα τὰ παιδιὰ τῆς Ἑλλάδος, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ εἶνε συντελεσταὶ εὐημερίας καὶ δόξης τῆς πατρίδος μας, ἀλλὰ παρεξέκλιναν. Μὴ ῥίξουμε τὸ λιθάρι ἐπάνω τους· νὰ τὸ ῥίξουμε ἐπάνω σὲ ὅλους ἐμᾶς, ποὺ ἀδιαφορήσαμε γιὰ ὅ,τι πιὸ πολύτιμο ἔχει αὐτὴ ἡ γῆ.

Νὰ προσέξουμε, ἀδελφοί μου, διότι ὁ Κύριος εἶπε ἕνα φοβερὸ λόγο κι ἂς τὸν ἀκούσουμε. Ὅποιος σκανδαλίσῃ, εἶπε, ἕνα παιδί, αὐτὸς εἶνε προτιμότερο νὰ πάρῃ ἕνα λιθάρι νὰ τὸ δέσῃ στὸ λαιμό του καὶ νὰ καταποντισθῇ στὴ θάλασσα (βλ. Ματθ. 18,6). Ἀλλοίμονο σ᾿ αὐτοὺς ποὺ σκανδαλίζουν τὰ παιδιά· ἡ εὐθύνη τους εἶνε μεγάλη. Ναὶ μάνα, ναὶ πατέρα, ναὶ δάσκαλε, ναὶ ἀξιωματικέ, ναὶ κοινωνία, ναὶ παπᾶδες, θὰ κολαστοῦμε γιὰ ὅλα τὰ παιδιὰ ποὺ ἀφήσαμε καὶ καταστράφηκαν, ἔγιναν τεντυμπόηδες καὶ δαιμονισμένοι. Ὦ πατρίδα, πότε θὰ ξυπνήσῃς νὰ κοιτάξῃς τὰ παιδιά σου, ποὺ τὰ κατέλαβε «πνεῦμα ἄλαλον καὶ κωφόν»; (Μᾶρκ. 9,17,25). Αὐτὸ τὸ «παιδιόθεν» ποὺ εἶπε ὁ πατέρας εἶνε ἡ καταδίκη ὅλων μας.

Ἂς παρακαλέσουμε τὸ Θεὸ νὰ ᾿ρθῇ μιὰ συντριβὴ μέσ᾿ στὶς καρδιές μας καὶ ὅλοι νὰ πλησιάσουμε τὸ Χριστό, τὸν ὁποῖον εἴθε νὰ ὑμνοῦμε καὶ δοξάζουμε εἰς ὅλους τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Πηγή: (Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε σὲ ἄγνωστο μέχρι στιγμῆς ἱ. ναὸ τῶν Ἀθηνῶν τὴν 4-4-1965.), Καιόμενη Βάτος

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, Τρίτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ἡ Ἐκκλησία μας ὕψωσε τὸν τίμιο σταυρὸ καὶ κάλεσε τὰ τέκνα της νὰ τὸν προσ κυνήσουν. Καὶ οἱ ὀρθόδοξοι ἄκουσαν τὸ «Σῶσον, Κύριε, τὸνλαόνσου…» καὶ προσκύνησαν τὸ τίμιο Ξύλο μέσα στοὺς βασιλικούς.

Τιμὴ στὸ σταυρό! Νά ἕνα γνώρισμα τοῦ ὀρθοδόξου. Οἱ αἱρετικοὶ (προτεστάντες καὶ χιλιασταί) περιφρονοῦν καὶ ἀποστρέφονται τὸ σταυρό· ὁ ὀρθόδοξος ὅμως τὸν ἔχει ὅ πλο καὶ καύχημα, σημαία καὶ τρόπαιο.
Πὲς στὸν προτεστάν τη νὰ κάνῃ τὸ σταυρό του καὶ θὰ σὲ ὀνομάσῃ εἰδωλολάτρη. Χάραξε σταυρὸ στὴν πόρτα τοῦ χιλια στοῦ καὶ θὰ σηκωθῇ τὴ νύχτα νὰ τὸν σβήσῃ. Ἀλλὰ ὁ ὀρθόδοξος στρέφεται πρὸς ἀνατολάς, ἑνώνει τὰ τρία δάκτυλά του, κάνει τὸ σταυρό του καὶ μὲ θεϊκὴ ἀγαλλίασι ψάλλει· «Τὸν σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν».

Γιατί τόση τιμὴ στὸ σταυρό; Αὐτὸ θὰ ἐξετάσουμε τώρα. Σταυρέ, βοήθει, ὥστε νὰ λάμψῃ, ἔστω καὶ σὲ μία ψυχὴ ἡ δόξα σου, ὅπως τότε στὸ λῃστὴ ποὺ φώναξε «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).

Ὁ σταυρός, ἀγαπητοί μου, πρὸ Χριστοῦ ἦταν ὄργανο ἀτιμωτικό, μὲ τὸ ὁποῖο ἡ ῾Ρωμαϊκὴ ἐξουσία θανάτωνε τοὺς κακούργους· ἦταν ἡ ἐσχάτη τῶν ποινῶν. Ἀλλ᾿ ἀφ᾿ ὅτου ὁ ἄμωμος  Χριστός, ποὺ δὲν «ἐποίησεν ἁμαρτίαν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ» (Ἠσ. 53,9 = Α΄ Πέτρ. 2,22), «ἐλογίσθημε τὰ τῶν ἀνόμων» (Ἠσ. 53,12 = Λουκ. 22,37) καὶ ἀ πέθανε πάνω σὲ σταυρὸ κατασκευασμένο ἀπὸ κέδρο, κυπαρίσσι καὶ πεῦκο, ἀπὸ τότε ὁ σταυρὸς ὑπέστη τὴν θεία ἀλλοίωσι· ἀπὸ ὄργανο καταδίκης ἔγινε τὸ ὄργανο τῆς σωτηρίας. Ὁ σταυρός, ποὺ ἐβάφη μὲ τὸ αἷμα τοῦ Ἀθῴου, νίκησε καὶ ἐξεδίωξε τοὺς δαίμονες, ἁγίασε τὸν ἀέρα καὶ τὴ γῆ.
Ἔκτοτε, ὁπουδήποτε κι ἂν σταθῇς, ὦ πιστέ, μὴ φοβᾶσαι. Ὑψώνοντας τὰ μάτια νοερὰ στὸ σταυρὸ μπορεῖς καὶ τὴ γῆ καὶ τὴ θάλασσα καὶ τὶς ἐρήμους καὶ τὰ δάση καὶ τὰ σπήλαια καὶ τὰ βουνὰ καὶ κάθε τόπο ν᾿ ἁγιάζῃς, νὰ μεταβάλλῃς σὲ Γολγοθᾶ καὶ εὐκτήριο οἶκο. «Ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τὸν Κύριον». «Ὑμνεῖτε καὶ ὑπερ υψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»(Ψαλμ. 102,22. Δαν. 3 ὕμνος τριῶν παίδων, 34 κ.ἑ.).

Καὶ ἕνα ἠλεκτρόνιο τοῦ αἵματος τοῦ Κυρίου ἂν ἔπεφτε στὴ γῆ, ἀρκοῦσε νὰ τὴν ἀπολυμάνῃ. Ὄχι ὅμως μία ῥανίδα, ἀλλὰ ὅλο τὸ αἷμα του ἔχυσε, καὶ «τὸ αἷμα αὐτοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας»(Α΄ Ἰω. 1,7).
Μᾶς καθαρίζει, μᾶς ἁγιάζει, ἔστω κι ἂν εἴμαστε οἱ ἔσχατοι τῶν ἁμαρτωλῶν, ἀρκεῖ νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ πιστέψουμε 100% ὅ τι ἐκεῖνος ποὺ σταυρώθηκε δὲν ἦταν ἁπλῶς ἕνα θῦμα δικαστικῆς πλάνης, ὅπως εἶνε πολλοί· εἶνε ὁ Θεάνθρωπος, εἶνε «ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1,29).

 Ἐδῶ ἔγκειται τὸ μυστήριο τῆς ἀπολυτρώσεως. Παρακαλῶ προσέξτε το ἰδιαιτέρως. Διότι δυστυχῶς μέσα στοὺς χίλιους ἕνας ἐννοεῖ τὴ σημασία τοῦ ἐκχυθέντος τιμίου αἵματος. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς προσέφερε στὸ σταυρὸ τὸν ἑαυτό του ὁλοκαύτωμα, θυσία μοναδική, μὲ τὴν ὁποία δὲν συγκρίνεται ἄλλη θυσία, οὔτε τοῦ Σωκράτους οὔτε τοῦ Κόδρου οὔτε καμμία ἄλλη.

Θυσιάσθηκαν καὶ ἄλλοι, εὐγενῆ τέκνα τῆς γῆς· ἀλλὰ τίνος ἡ θυσία, ὡς πρὸς τὴν οὐσία καὶ τ᾿ ἀποτελέσματα, μπορεῖ νὰ συγκριθῇ μὲ τὴ θυσία τοῦ Κυρίου; Ἐκεῖνοι θυσιάστηκαν ὑπὲρ φίλων, συγγενῶν, συμπατριω τῶν· ὁ Χριστὸς θυσιάστηκε ὑπὲρ τῶν ὑψίστων καὶ αἰωνίων συμφερόντων τοῦ ἀνθρώπου, «ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας» (θ. Λειτ.).

Θυσιάστηκε καὶ γι᾽ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς σταυρωτάς του, γιὰ τοὺς ὁποίους προσηυχήθηκε «Πάτερ,ἄφες αὐτοῖς·οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσιν» (Λουκ. 23,34). Θυσιάστηκε ὑπὲρ ὅλων τῶν γενεῶν ποὺ θ᾽ ἀκολουθοῦσαν. Ὦ σωτήριος θυσία, ποιός μπορεῖ νὰ συλλάβῃ τὸ ὕψος σου; Ὁ σταυρὸς παγκόσμιος βωμὸς καὶ θυσιαστήριο!

Ἀλλὰ ἡ θυσία τοῦ Κυρίου εἶχε ἀντίκτυπο Ὁ τίμιος σταυρὸς «Ἐγενόμην ἐν Πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ καὶ ἤκουσα φωνὴν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος» (Ἀπ. 1,10) ὄχι μόνο στὴ γῆ ἀλλὰ καὶ στὰ σκοτεινὰ βασίλεια ὅπου ἀναστέναζαν ἀναρί θμητες ψυχές.

Ὁ σταυρὸς ἔγινε ὁ ὄλεθρος τοῦ ᾅδου, τὸ πανίσχυρο σφυρὶ ποὺ θρυμμάτισε τὶς χάλκινες πύλες του, κι ἀκούστηκε ἡ φωνὴ τοῦ Δυνατοῦ· «Ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε,πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. Τίς ἐστιν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης;».

Καὶ ἀπαντοῦν τὰ σμήνη τῶν ἀγγέλων· «Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατός, Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ» (Ψαλμ. 23,7-8). Ὅπως λέει ὁ ἐκκλησιαστικὸς ποιητής, ὁ ᾅδης εἶδε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου, ἀναστέναξε καὶ εἶπε· «Τρέξτε, φίλοι, βοήθεια! Ποιός εἶν᾽ αὐτὸς ποὺ ἔμπηξε καρφὶ στὴν καρδιά μου; Αὐτὸ τὸ ξύλο τοῦ μεσαίου σταυροῦ μὲ κέντησε σὰν κοφτερὸ σπαθί.

Πονῶ, χάνομαι, δὲν ἔχω πιὰ δυνάμεις. Ἀναγκάζομαι ν᾿ ἀνοίξω τὴ φυλακὴ καὶ ν᾿ ἀπελευθερώσω τὸν Ἀδὰμ καὶ τοὺς ἀπογόνους του. Μὲ «ξύλον», μὲ τὸν ἀπηγορευμένο ἐκεῖνο καρπὸ τῆς Ἐδέμ, παρέσυρα στὸ βασίλειό μου τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ ξύλο τοῦτο τώρα ἐξοντώνομαι».

Ὦ σταυρέ, «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γέν. 2,9), δένδρο ἀπείρων εὐλογιῶν!  Σὲ κατασπάζομαι, σὲ ῥαίνω μὲ τὰ ῥόδα καὶ τὰ ἄνθη τῆς ἀνοίξεως. Ἐσὺ μὲ ἐλευθέρωσες. Ἐσύ, τὸ μυστικὸ ἄστρο τῆς Ἀποκαλύψεως, νὰ μὲ ὁδηγῇς ὅλες τὶς ἡμέρες τῆς ζωῆς μου.

Ἐσὺ μεῖνε καὶ πάνω στὸν τάφο μου, ὡς ἡ τελευταία παρηγορία μου. Αὐτὴ εἶνε ἡ βαθύτερη καὶ μυστικώτερη σημασία τοῦ σταυροῦ. Εἶνε τὸ ὑψηλότερο σύμβολο. Ὁ σταυρὸς εἶνε σύμβολο τοῦ ἀληθινοῦ πολιτισμοῦ.
Ὅπου στήνεται, ὅπου δηλαδὴ οἱ ἄνθρωποι προσκυνοῦν τὸν Ἐσταυρωμένο, ἐκεῖ παύει ἡ σατανοκρατία κ᾽ ἐγκαθιδρύεται ἡ Χριστοκρατία. Ἐκεῖ τὰ πάθη, οἱ τύραννοι ποὺ κάνουν τὴ ζωὴ ἀβίωτη, ἐκ πνέουν. Μόνο ἐκεῖ, κάτω ἀπ᾽ τὴ σκιὰ αὐτοῦ τοῦ δέντρου, ὁ ἄνθρωπος βρίσκει ἀνάπαυσι καὶ λέει· Ἐπὶ τέλους ἐλεύθερος. Δόξα τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ! Ζῶ, ἀναπνέω καὶ καυχῶμαι ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου.

* * *

Ἄνθρωποι! Φυτέψτε τὸ σταυρὸ παντοῦ, καὶ ἡ γῆ θὰ γίνῃ παράδεισος· ἀφαιρέστε τον, καὶ ἡ γῆ θὰ γίνῃ κόλασι. Ναί, κόλασι! ῾Ρίξτε ἕνα βλέμμα στὴν ἱστορία τοῦ γένους μας καὶ θὰ πεισθῆτε. Στὸν τροῦλλο τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως ἔλαμπε ὁ σταυρός.

Ἀλλὰ τὴν 29η Μαΐου 1453 μιαρὰ χέρια τὸν κατέβασαν καὶ ἀντ᾿ αὐτοῦ ὕψωσαν τὴν ἡμισέληνο. Τί ἦταν ἡ βασιλεία τῆς ἡμισελήνου; σκοτάδι καὶ βαρβαρότης, μέσα στὴν ὁποία στέναζαν οἱ πρόγονοί μας. Ἀλλὰ στὶς 24 Φεβρουαρίου 1821 στὸ Ἰάσιο τῆς ῾Ρουμανίας λάμπει καὶ πάλι ὁ σταυρός.

Ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης ἐκδίδει τὴν ἱστορικὴ προκήρυξι, καλεῖ τοὺς Ἕλληνες ν᾽ ἀποτινάξουν τὸ ζυγὸ καὶ λέει· «Ἡ Ἑλλὰς ὑψώνει τὸ νικητήριο ὅπλο τῶν Ὀρθοδόξων, τὸν τίμιο καὶ ζωοποιὸ σταυρό, καὶ ἐνώ πι ον ὅλου τοῦ κόσμου κράζει μεγαλοφώνως· Ἐν τού τῳ τῷ σημείῳ νικῶμεν. Ζήτω ἡ ἐλευθερία».

Μετὰ ἕνα μῆνα, στὶς 23 Μαρτίου, στὴν Καλαμάτα εἰσέρχεται ὁ πρῶτος ἑλληνικὸς στρατός· προηγεῖτο ἕνας κληρικὸς κρατώντας πελώριο σταυρό. Ὁ κόσμος τὸν βλέπει, γονατίζει, δακρύζει καὶ ψάλλει «Κύριε,ἐλέησον».
Παντοῦ τότε ἔλαμπε ὁ σταυρός· στὰ πλοῖα, στὰ στρατόπεδα, στὴν περικεφαλαία τοῦ Κολοκοτρώνη, στὸν ἱστὸ τῆς ναυαρχίδος τοῦ Μιαούλη, παντοῦ. Στὴν καταστροφὴ τῆς Χίου, ποὺ ἀπὸ τοὺς 90.000 κατοίκους ἔμειναν μόνο 900, ὁ ἱστορικὸς Πουκεβὶλ διηγεῖται ὅτι, ὅταν ὡδηγήθηκαν στὸν Βεχὶτ πασᾶ αἰχμάλωτοι ἄντρες γυναῖκες καὶ παιδιὰ καὶ πιέζονταν ν᾿ ἀσπασθοῦν τὸ μωαμεθανισμό, ὅλοι μὲ μιὰ φωνὴ ἀπήντησαν· «Εἴμεθα Χριστιανοί. Ζήτω ὁ Ἰησοῦς καὶ ἡ Μαρία. Δόξα εἰς τὸν σταυρόν!».

Καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο στὴν Ὕδρα ἔγινε συγκινητικὴ τελετή· ὁ ἀρχιερεύς, οἱ πλοίαρχοι καὶ ὅλος ὁ λαὸς ὑποδέχθηκαν τὸν τίμιο σταυρό, ποὺ ἔφεραν ἀπὸ τὴ Σαμοθράκη πρὸς εὐλογίαν τοῦ ἀγῶνος σεβάσμιοι μοναχοὶ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅσοι διασώθηκαν ἀπὸ τὴ σφαγὴ τοῦ Ἀμποὺλ-Ἀβούδ.

Κατὰ τὴν δέησι αὐτὴ ἀκούστηκε ἡ φωνή· «Εἰς μάχας, εἰς δόξαν, εἰς μαρτυρία, ὦ Ἕλληνες, πορευθῆτε ὑπὸ τὴν σημαί αν τοῦ Βασιλέως τῶν βασιλέων».

Αὐτὴ εἶνε ἡ φυλή μας. Καὶ μὲ τὴ δύναμι τοῦ σταυροῦ πραγματοποιοῦσε τὰ τολμηρότερα ὄνειρά της, καὶ παρὰ λίγο ὁ σταυρὸς νὰ ὑψωνόταν καὶ πάλιν στὴν Ἁγία Σοφία. Ἀλλὰ ἡ καταραμένη διχόνοια ματαίωσε τὸν θρίαμβο… Καὶ νέοι ὅμως ἐχθροὶ ζητοῦν ν᾿ ἀφαιρέσουν ἀπὸ τὴν κορυφὴ τῆς Ἑλλάδος τὸ στέμμα της, τὸν τίμιο σταυρό.

Ἀλλ᾿ ὄχι, δὲν τὸν ἀνταλλάσσουμε! Ἡ Ἑλλὰς κρατάει σφιχτὰ τὸ σταυρό, ὅπως τὸ ᾽21. Πίσω ἀπὸ τὸ σταυρό της ἀκολουθοῦν στρατιὲς μαρτύρων. Τὰ δάκρυά τους γίνονται θυμίαμα κ᾽ οἱ προσευχές τους σμίγουν μὲ τὶς δεήσεις τῶν ἁγίων καὶ τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως, κι ἀπ᾽ τὸ Βόσπορο ὣς τὸ Ταίναρο κι ἀπ᾽ τὴ Βόρειο Ἤπειρο ὣς τὴν Κύπρο, μία φωνὴ ἀκούγεται· «Σῶσον,Κύριε, τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς εὐσεβέσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ σταυροῦσου πολίτευμα».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Πηγή: Ἄκτιστον

Η υποχρέωση κάθε Κράτους – Μέρους των Ηνωμένων Εθνών για άσκηση του φυσικού δικαιώματος της νόμιμης άμυνας υπερισχύει κάθε άλλης υποχρέωσης του που έχει αναληφθεί από οποιαδήποτε άλλη διεθνή συμφωνία. Ο μονομερής περιορισμός των στρατιωτικών δυνάμεων σε μια εύφλεκτη περιοχή δεν εδραιώνει την ειρήνη. Αντίθετα μάλιστα την απειλεί. Μια τέτοια περιοχή είναι και το Αιγαίο όπου με διάφορες Διεθνείς Συμφωνίες έχουν επιβληθεί μέτρα αποστρατιωτικοποίησης. Τα μέτρα αυτά αφορούν τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου και μέχρι μια εποχή τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη. Σήμερα δεν υπάρχει κανένας περιορισμός για την εγκατάσταση στρατευμάτων στις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη. Οι περιορισμοί που ίσχυαν με τη Σύμβαση της Λοζάννης για τα Στενά καταργήθηκαν με τη Σύμβαση του Μοντρέ της 20ης Ιουλίου του 1936. Με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάννης της 24ης Ιουλίου 1923, αφού ελήφθη πολύ σοβαρά υπόψη η ασφάλεια των Ελληνικών νησιών από ενδεχόμενη Τουρκική απειλή επεβλήθησαν περιορισμένης έκτασης μέτρα αποστρατιωτικοποίησης στις νήσους Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία με σκοπό τη διατήρηση της ειρήνης. Η εγκατάσταση των αναγκαίων στρατιωτικών δυνάμεων για προετοιμασία της άμυνας αυτών των νησιών δεν αποτελεί παράβαση του διεθνούς δικαίου και είναι επιβεβλημένη στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Ελλάδας για άσκηση του δικαιώματος της νόμιμης άμυνας.
Τέλος η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947 επιβάλλει μέτρα αποστρατιωτικοποίησης για την περιοχή των Δωδεκανήσων. Τα μέτρα αυτά ισχύουν έναντι των Κρατών – Μερών, στα οποία όμως δεν συγκαταλέγεται η Τουρκία. Διαμαρτυρίες της Τουρκίας για παράβαση της Συνθήκης από την Ελλάδα δεν μπορούν να έχουν καμία έννομη συνέπεια. Πέρα όμως απ’ αυτό, η Ελλάδα έχει υποχρέωση να είναι έτοιμη για να ασκήσει και εκεί το φυσικό δικαίωμα της νόμιμης άμυνας ενόψει του κινδύνου από την Τουρκία.

Η ειρήνη αποτελεί φυσική κατάσταση στην κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πάντα προσπαθούσε να βρει τρόπους για την εξασφάλισή της. Βασική του προσπάθεια η αποτροπή του πολέμου με τον περιορισμό όσο είναι δυνατόν των αιτίων που τον προκαλούν. Συμπληρωματικό μέτρο ο περιορισμός των στρατιωτικών δυνάμεων εκεί που η παρουσία τους θα μπορούσε να απειλήσει την ειρήνη. Η ορθή εκτίμηση της κατάστασης και η ορθή λήψη των μέτρων φέρνει ανάλογο αποτέλεσμα, ενώ η εσφαλμένη εκτίμηση οδηγεί στην καταστροφή. Ο μονομερής περιορισμός των στρατιωτικών δυνάμεων σε μια εύφλεκτη περιοχή δεν εδραιώνει την ειρήνη. Αντίθετα μάλιστα την απειλεί. Μια τέτοια περιοχή είναι και το Αιγαίο όπου με διάφορες Διεθνείς Συμφωνίες έχουν επιβληθεί μέτρα αποστρατιωτικοποίησης. Η ισχύς των μέτρων αυτών πρέπει να μελετηθεί με βάση το διεθνές δίκαιο και παράλληλα να εξετασθεί η δυνατότητα αμυντικού εξοπλισμού των Ελληνικών νησιών για την προστασία τους από την Τουρκική απειλή που τόσο προκλητικά εκδηλώνεται καθημερινά ειδικά μετά την εισβολή του Τουρκικού Στρατού στην Κύπρο και με το επεισόδιο των Ιμίων.

Έννοια της Αποστρατιωτικοποίησης

Η αποστρατιωτικοποίηση σαν επιβολή μέτρων περιορισμού της δύναμης των ενόπλων σωμάτων, του οπλισμού και της υλικής υποδομής τους σε συγκεκριμένες περιοχές, εμφανίζεται μέσα σε διάφορα κείμενα διεθνών συνθηκών για εξασφάλιση της ειρήνης . Ο περιορισμός της παρουσίας ενόπλων σωμάτων μπορεί να αναφέρεται σε στρατιωτικές δυνάμεις ή και σε άλλες δυνάμεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς π.χ. σε δυνάμεις αστυνομίας ή χωροφυλακής κ.λ.π. Μπορεί να αφορά τον οπλισμό τους ή ακόμα και την υποδομή τους δηλαδή οχυρωματικά έργα, αεροδρόμια, ναυτικές και επικοινωνιακές ευκολίες καθώς και κάθε άλλου είδους εγκατάσταση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς.

Η αποστρατιωτικοποίηση εφαρμόζεται όπως είπαμε σε συγκεκριμένη περιοχή, η οποία μπορεί να είναι χερσαία ή και θαλάσσια. Τα μέτρα αποστρατιωτικοποίησης μάλιστα μπορούν να επεκτείνονται και στον εναέριο χώρο πάνω από μια αποστρατικοποιημένη περιοχή ή και στον υποθαλάσσιο χώρο σε περίπτωση θαλάσσιας περιοχής. Είναι όμως αυτονόητο ότι όσον αφορά τις θαλάσσιες περιοχές αποστρατιωτικοποίηση μπορεί να ισχύσει μόνο σε εσωτερικά, αρχιπελαγικά και χωρικά ύδατα.

Σκοπός των Αποστρατιωτικοποιήσεων

Σκοπός των αποστρατιωτικοποιήσεων είναι η εδραίωση της ειρήνης μετά από πολεμικές συγκρούσεις και η μεταπολεμική διατήρηση της. Οι αποστρατιωτικο-ποιήσεις επιβάλλονται πάντα με διεθνείς συνθήκες. Σύμφωνα με το άρθρο 31-1 της Σύμβασης της Βιέννης «περί του Δικαίου των Συνθηκών»  κάθε συνθήκη πρέπει να ερμηνεύεται «καλή τη πίστει … και υπό το φως του αντικειμένου και του σκοπού της». Με γνώμονα αυτή τη γενική αρχή, οι αποστρατιωτικοποιήσεις θα πρέπει να θεωρούνται σαν μέτρο ενίσχυσης του αισθήματος ασφαλείας και προτροπής των Κρατών να στρέψουν την ενεργητικότητα τους σε ειρηνικά έργα . Γι΄ αυτό τα καθεστώτα αυτά μπορούν να διατηρηθούν αποκλειστικά και μόνο rebus sic stantibus, μέσα στο πλαίσιο ενός αυστηρά ειρηνικού περιβάλλοντος. Όταν παύσουν να υπάρχουν τέτοιες προϋποθέσεις τα μέτρα αποστρατιωτικοποίησης αντί να εδραιώνουν την ειρήνη τη θέτουν σε κίνδυνο. Σ’ αυτή την περίπτωση δηλαδή βρισκόμαστε μπροστά σε μια θεμελιώδη αλλαγή των περιστάσεων.  Το γεγονός αυτό αποτελεί τη νομική βάση για οχύρωση περιοχών που αποστρατιωτικοποιήθηκαν με σκοπό την προετοιμασία για νόμιμη άσκηση του «φυσικού δικαιώματος ατομικής και συλλογικής αμύνης» σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Το δικαίωμα αυτό με τον jus cogenes  χαρακτήρα του σαν αναγκαστικός κανόνας του γενικού Διεθνούς Δικαίου παράγει όλες τις συνέπειες που συνεπάγονται από αυτή την ιδιότητα που ταυτόχρονα το καθιστούν υποχρέωση . Υποχρέωση η οποία απορρέει από το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών που σύμφωνα με το άρθρο 103 του, προέχει κάθε άλλης προερχόμενης από οποιαδήποτε άλλη διεθνή συμφωνία.

Ισχύς των Διατάξεων για Αποστρατιωτικοποιήσεις.

Επειδή η αποστρατιωτικοποίηση εκτελείται μόνο με διεθνή συνθήκη, για να εφαρμοσθεί το καθεστώς αυτό πρέπει η συνθήκη που το επιβάλλει και ειδικότερα οι διατάξεις της για αποστρατιωτικοποίηση να βρίσκονται σε ισχύ κατά το άρθρο 24 της Σύμβασης της Βιέννης. Πρέπει δηλαδή η συνθήκη να έχει τεθεί σε ισχύ και να μην έχει λήξει ρητά ή και σιωπηρά ολόκληρη ή το μέρος της που αφορά αυτούς τους περιορισμούς σε εφαρμογή των διαλαμβανομένων στο Τμήμα 3 της προαναφερόμενης Σύμβασης. Ειδικότερα μάλιστα σύμφωνα με το άρθρο 59, πρέπει να μην έχει συνομολογηθεί νέα συνθήκη από την οποία να προκύπτει πρόθεση των συμβαλλομένων μερών για δημιουργία ενός νέου καθεστώτος που θα διέπει αυτό το αντικείμενο ή οι διατάξεις της μεταγενέστερης συνθήκης να είναι ασυμβίβαστες με τις αντίστοιχες της προγενέστερες. Υπάρχει όμως και άλλη μια περίπτωση. Όταν ένα συμβαλλόμενο μέρος παραβιάσει ουσιωδώς μια συνθήκη τότε σύμφωνα με το άρθρο 60 της Σύμβασης της Βιέννης παρέχεται στο κράτος που εθίγει το δικαίωμα να επικαλεσθεί την παραβίαση σαν λόγο ολικής ή μερικής αναστολής της εφαρμογής της συνθήκης στις σχέσεις του με το κράτος που την παρέβη. Δίνει επίσης το δικαίωμα σε οποιοδήποτε άλλο μέρος, εκτός αυτού που παραβίασε τη συνθήκη, το δικαίωμα να επικαλεσθεί την παραβίαση σαν λόγο αναστολής ολικής ή μερικής εφαρμογής της συνθήκης σε ό,τι το αφορά εφόσον η φύση της συνθήκης είναι τέτοια που μια ουσιώδης παραβίασης των διατάξεων της από ένα μέρος μεταβάλει ριζικά την θέση εκάστου μέρους σε σχέση με την παραπέρα εκτέλεση των υποχρεώσεων του.

Είναι γνωστό ότι κάθε συνθήκη δεσμεύει τα συμβαλλόμενα σ’ αυτή μέρη. Pacta sunt servanta. Γι’ αυτό και οι διατάξεις κάθε συνθήκης δημιουργούν δικαιώματα και υποχρεώσεις μόνο για Κράτη Μέρη. Pacta tertiis nec nocent nec prosunt. Για τρίτα κράτη οι διατάξεις αυτές είναι res inter alios acta. Εξαιρούνται μόνο τα αναφερόμενα στο Τμήμα 4 της Σύμβασης της Βιέννης περί του Δικαίου των Συνθηκών. Σύμφωνα μ’ αυτό για να δημιουργηθεί υποχρέωση σε τρίτο κράτος απαιτούνται δύο προϋποθέσεις. Πρώτη είναι η σχετική πρόθεση των συμβαλλομένων κρατών και δεύτερη η ρητή και έγγραφη αποδοχή της υποχρέωσης από το τρίτο κράτος. Δικαίωμα σε τρίτο κράτος δημιουργείται εφόσον με διάταξη συνθήκης τα συμβαλλόμενα επιδιώκουν την εκχώρηση του σε τρίτο κράτος και το κράτος αυτό συγκατατίθεται.

Η Συνδιάσκεψη της Λοζάννης

Από 22 Νοεμβρίου 1922 έως 24 Ιουλίου 1923 πραγματοποιήθηκε στη Λοζάννη μια μεγάλης σημασίας Συνδιάσκεψη. Σκοπός της ήταν η ρύθμιση των συνεπειών του μεγάλου πολέμου που είχε προηγηθεί. Ανάμεσα στα κράτη που συμμετείχαν ήταν η Τουρκία και η Ελλάδα. Η Συνδιάσκεψη κατέληξε σε σημαντικές Πράξεις: Ανάμεσα τους η Σύμβαση για το Καθεστώς των Στενών και η Συνθήκη Ειρήνης. Με τα κείμενα αυτά καθορίσθηκε το καθεστώς των Στενών όπως αυτό ίσχυσε μέχρι τη Συνθήκη του Μοντρέ (Montreux) στις 20 Ιουλίου του 1936 και ρυθμίσθηκαν διάφορα άλλα θέματα. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και οι αποστρατιωτικοποιήσεις. Οι διατάξεις για αποστρατιωτικοποίηση της Σύμβασης για το Καθεστώς των Στενών εκφράσθηκαν με πολύ αυστηρό ύφος. Ο καθορισμός των περιοχών στο άρθρο 4 αρχίζει με τη φράση «Ουδετεροποιούνται αι κατωτέρω οριζόμεναι ζώναι και νήσοι:». Άμεση είναι η σχέση τους με το βασικό αντικείμενο της Σύμβασης, δηλαδή με την ελευθεροπλοΐα από τον Ελλήσποντο. Γι’ αυτό και αφορούν τόσο τα υπό Τουρκική κυριαρχία παράλια, όσο και όλα τα νησιά των προσβάσεων στα Στενά είτε αυτά βρίσκονται υπό Τουρκική είτε υπό Ελληνική κυριαρχία. Αυτό φαίνεται καθαρά μέσα από την πρόταση της υποεπιτροπής εμπειρογνωμόνων που υπεβλήθηκε στη Συνδιάσκεψη στις 28 Νοεμβρίου 1922. Όσον αφορά στα υπόλοιπα νησιά (Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία) επιβλήθηκαν με τη Συνθήκη Ειρήνης μέτρα αποστρατιωτικοποίησης. Η αρμόδια υποεπιτροπή είχε αποφανθεί ομόφωνα για τη Λήμνο, Σαμοθράκη και αντίστοιχα την Ίμβρο και Τένεδο ότι το καθεστώς τους θα πρέπει να εξετασθεί μαζί με το καθεστώς των Στενών. Για τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο και την Ικαρία αποφάνθηκε υπέρ της αποστρατιωτικο-ποίησης η οποία όμως δεν θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια αυτών των νησιών, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι «…. πλέον εκτεταμένοι περιορισμοί, κινδυνεύοντας να θέσουν τα ελληνικά νησιά στην διάκριση (a la merci) της Τουρκίας, θα απαιτούσαν την εφαρμογή επί του εδάφους της Ανατολίας αναλόγων περιορισμών».  Η απόφαση αυτή ήταν κατά πλειοψηφία. Αρνητική ήταν μόνο η ψήφος του Τούρκου αντιπροσώπου ο οποίος δεν ήθελε να υποστηρίξει μια πρόταση που παρά την προσπάθεια της να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της Τουρκίας δεν άφηνε τα Ελληνικά νησιά τελείως απροστάτευτα.

Σύμβαση της Λοζάννης της 24ης Ιουλίου 1923 για το Καθεστώς των Στενών.

Η εφαρμογή των αποστρατιωτικοποιήσεων της Σύμβασης για το Καθεστώς των Στενών αφορά όπως προαναφέραμε και Ελληνικό και Τουρκικό έδαφος. Το αποστρατιωτικοποιημένο μάλιστα Τουρκικό έδαφος είναι πολύ μεγαλύτερης έκτασης από το αντίστοιχο Ελληνικό και περιλαμβάνει περιοχές συγκριτικά μεγαλύτερης στρατηγικής σημασίας. Σε αυτό σύμφωνα με το άρθρο 4 της Σύμβασης περιλαμβάνονται οι δύο ακτές του Στενού του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου , όλα τα νησιά της Προποντίδας εκτός από την Καλόλιμνο και τα νησιά του Αιγαίου: Ίμβρο, Τένεδο και Λαγούσες ή Μαυρυές. Στην Ελληνική αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή περιλαμβάνονται μόνον τα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη. Το άρθρο 6 της Σύμβασης της Λοζάννης για τα Στενά στη συνέχεια καθόρισε επακριβώς τους περιορισμούς καθώς και κάποιες εξαιρέσεις.
Η Τουρκία τότε δεν είχε μείνει ικανοποιημένη από τη Σύμβαση σε ό,τι αφορά το καθεστώς της ελευθεροπλοΐας από τα Στενά. Περίμενε λοιπόν την κατάλληλη στιγμή επιδιώκοντας διαφοροποίηση του. Αυτό το πέτυχε στις 20 Ιουλίου του 1936 με την αναθεώρηση του καθεστώτος ελευθεροπλοΐας των Στενών της Σύμβασης του Μοντρέ (Montreux) . Η νεώτερη Σύμβαση αναφέρει χαρακτηριστικά στο προοίμιο της ότι οι Αρχηγοί των συμβαλλομένων Κρατών  «Αποφάσισαν να υποκαταστήσωσι (de substituer) την παρούσαν Σύμβασην εις την Σύμβασην την υπογραφείσαν εν Λωζάννη τη 24η Ιουλίου 1923 …». Με αυτό τον τρόπο η νέα Συνθήκη καταργεί ρητά την προγενέστερη της με το ίδιο αντικείμενο, δηλαδή το καθεστώς των Στενών . Η σύναψη της Σύμβασης αυτής απετέλεσε το θρίαμβο των Τουρκικών αλλά και των Σοβιετικών συμφερόντων . Παρ’ όλα αυτά δεν αναφέρεται στις αποστρατιωτικοποιήσεις. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι οι περιορισμοί αυτοί καταργήθηκαν.

Η κατάργηση των αποστρατιωτικοποιήσεων χαιρετίστηκε τότε με μεγάλο ενθουσιασμό από Ελλάδα και Τουρκία σαν ένα καλό δείγμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Πέρα απ’ αυτό αντανακλούσε και την αισιοδοξία όλων των Κρατών Μερών που την περίοδο αυτή ευελπιστούσαν στην έναρξη μιας καλύτερης συνεργασίας της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο. Λίγες μέρες μετά την υπογραφή της Σύμβασης, στις 31 Ιουλίου του 1936, στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση γεμάτος χαρά ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Rustu Aras είχε δηλώσει: «Οι διατάξεις οι οποίες αναφέρονται στις νήσους Λήμνος και Σαμοθράκη, που ανήκουν στην γειτόνισσα και φίλη Ελλάδα και που ήταν αποστρατιωτικοποιημένοι, με βάση τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης της Λοζάννης, καταργούνται και αυτές από την Σύμβαση του Montreux…… ».

Δυστυχώς όμως τα πράγματα άλλαξαν! Από το 1965 η Τουρκία προσπαθεί να επιτύχει μέσα από το Ν.Α.Τ.Ο. τον αποκλεισμό των νήσων Λήμνου και Σαμοθράκης καθώς και του Αγίου Ευστρατίου, από τον στρατηγικό σχεδιασμό της Συμμαχίας . Όσο για το νομικό μέρος της υπόθεσης, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι μπορεί να καταργήθηκε ρητά η Σύμβαση της Λοζάννης, δεν καταργήθηκαν όμως οι περιορισμοί που αφορούν την αποστρατιωτικοποίηση των υπό Ελληνική κυριαρχία νησιών γιατί ο σκοπός των διατάξεων αυτών ήταν η προστασία της Τουρκίας και διότι αυτό δεν το αναφέρει πουθενά η νεότερη. Το επιχείρημα αυτό είναι επιστημονικά αβάσιμο. Η Σύμβαση του Μοντρέ, χωρίς καμμία απολύτως επιφύλαξη, χωρίς να σημειώνει καμμία απολύτως εξαίρεση ή περιορισμό καταργεί ρητά ολόκληρη τη Σύμβαση της Λοζάννης για τα Στενά. Αναφορά σε κάθε μία από τις καταργούμενες διατάξεις ή σε μερικές απ’ αυτές δεν έγινε διότι αυτό θα ήταν άσκοπο και περιττό.  Τέλος, πρωταρχικός σκοπός της Σύμβασης, όπως φαίνεται στο προοίμιο της είναι η εξασφάλιση της ελευθεροπλοΐας από τα Στενά και όχι η προστασία της Τουρκίας.  Με τις παραπάνω απόψεις δεν διαφωνεί και ο Νομικός Σύμβουλος του Ν.Α.Τ.Ο., σε γνωμοδότηση του στις 2 Νοεμβρίου 1978 όπου αναφέρεται στο νομικό καθεστώς της Λήμνου και σημειώνει: «… η σωστή ερμηνεία είναι πως η Σύμβαση της Λοζάννης αντικαταστάθηκε από την Σύμβαση του Μοντρέ και γι΄ αυτό δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στη Λήμνο, όπου μπορεί να τα ασκεί όπως νομίζει καλύτερα».

Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάννης της 24ης Ιουλίου 1923.

Με το άρθρο 13 της Συνθήκης Ειρήνης της Λοζάννης επιβλήθηκαν μέτρα μερικής αποστρατιωτικοποίησης στα νησιά Λέσβος (που στο κείμενο αναφέρεται Μυτιλήνη), Χίος, Σάμος και Ικαρία. Ο σκοπός των μέτρων αυτών φαίνεται από την πρώτη φράση του άρθρου που είναι πολύ χαρακτηριστική: «Προς εξασφάλισιν της ειρήνης …». Τα μέτρα αυτά αφορούν στον περιορισμό της στρατιωτικής υποδομής των νήσων, δηλαδή την απαγόρευση εγκατάστασης ναυτικής βάσης ή την ανέγερση οχυρωματικού έργου, την απαγόρευση υπέρπτησης της ελληνικής στρατιωτικής αεροπλοΐας πάνω από την Ανατολία ενώ ισχύει και αντίστοιχη απαγόρευση για την Τουρκική αεροπλοΐα που απαγορεύεται να πετά πάνω από τα προαναφερόμενα νησιά και τον περιορισμό των στρατιωτικών δυνάμεων οι οποίες δεν μπορούν να ξεπεράσουν «τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων, οίτινες δύνανται να εκγυμνάζονται επί τόπου, ως και δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’ ολοκλήρου του ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην».

Η Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάννης βρίσκεται μέχρι σήμερα σε ισχύ. Για την εφαρμογή της οφείλουμε να ακολουθήσουμε τους γενικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου σύμφωνα με τους οποίους κάθε συνθήκη πρέπει να ερμηνεύεται «καλή τη πίστει … … και υπό το φως του αντικειμένου και του σκοπού της»  . Ποιος είναι ο σκοπός των μέτρων που προαναφέραμε; Η εξασφάλιση της ειρήνης. Αυτό αναφέρεται ρητά στη πρώτη φράση του σχετικού άρθρου. Πέρα απ’ αυτό όπως ήδη έχουμε αναφέρει, η υποεπιτροπή που πρότεινε τις αποστρατιωτικοποιήσεις στη Συνδιάσκεψη έλαβε πολύ σοβαρά υπόψη της την ασφάλεια αυτών των Ελληνικών νησιών από ενδεχόμενη Τουρκική απειλή. Μέσα σ΄ αυτό  το πνεύμα διαμορφώθηκαν και οι σχετικές διατάξεις που τις χαρακτηρίζει μια πρωτοφανής αοριστία. Δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί το τι ακριβώς σημαίνει «συνήθης αριθμός» για τις στρατιωτικές δυνάμεις ούτε αυτά που αναφέρονται για τη χωροφυλακή και την αστυνομία. Αναφέρεται σε ναυτικές βάσεις όχι όμως σε αεροπορικές και ακόμα περισσότερο δεν έχει ληφθεί υπόψη όπως σε άλλες συμφωνίες ότι η ισχύς μιας στρατιωτικής δύναμης εξαρτάται όχι μόνο από την ποσότητα του προσωπικού της, αλλά και από άλλους παράγοντες, όπως είναι η ποιότητα του εξοπλισμού της.

Όπως γνωρίζουμε καθημερινά σημειώνονται παραβιάσεις του Ελληνικού Εθνικού Εναέριου Χώρου από Τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη.  Οι παραβιάσεις αυτές εκδηλώνονται συνήθως στο Ανατολικό Αιγαίο και μάλιστα στις νήσους Λέσβος, Χίος, Σάμος και Ικαρία, πάνω δηλαδή από τα νησιά που η Συνθήκη το απαγορεύει. Η ίδια Συνθήκη με το άρθρο 12 αφήνει στην Τουρκική κυριαρχία τα νησιά που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριών μιλίων από την ασιατική ακτή. Η Τουρκία έχει παραιτηθεί ρητά και ανεπιφύλακτα από κάθε διεκδίκηση σε άλλα νησιά. Τι θα μπορούσε να απαντήσει η Τουρκία στο σημείο αυτό για ότι έκαμε στην Κύπρο το 1974 ή στα Ίμια το 1996;  Τι θα μπορούσε να απαντήσει για τις απειλές πολέμου που εκτοξεύει καθημερινά και μάλιστα με αφορμή τη δυνατότητα άσκησης από τη μεριά της Ελλάδος του νομίμου δικαιώματος της για αύξηση της χωρικής της θάλασσας στα δώδεκα ναυτικά μίλια;   Δηλαδή έχουμε μια Τουρκία που συνεχώς παραβιάζει τη Συνθήκη Ειρήνης ενώ ταυτόχρονα διαμαρτύρεται ότι δήθεν την παραβιάζει η Ελλάδα με τον εξοπλισμό των νησιών της. Οι υπάρχουσες σήμερα στρατιωτικές δυνάμεις στα νησιά αυτά είναι οι απόλυτα αναγκαίες για την προστασία τους. Η εγκατάλειψη των νησιών μας στο έλεος των βλέψεων της γειτονικής μας χώρας δεν θα ήταν μόνο παράλογο, αλλά και αντίθετο στις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Πρέπει υποχρεωτικά να υπερισχύσει το δικαίωμα της άμυνας και να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε χρήση του γιατί όπως αναφέραμε ήδη αυτό είναι και υποχρέωση μας λόγω του jus cogenes χαρακτήρα του. Μια υποχρέωση που σύμφωνα με το άρθρο 103 του Χάρτη, προέχει οποιασδήποτε άλλης υποχρέωσης προερχόμενης από κάθε άλλη διεθνή συμφωνία ακόμα και από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάννης του 1923!

Πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης εγκαταστάθηκε με μια Συνθήκη Ειρήνης σε μια περίοδο που όλοι πίστευαν στον τερματισμό της Ελληνοτουρκικής διαμάχης. Κανένας στην Λοζάννη το 1923 δεν υποπτευόταν τις σημερινές επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας στο Αιγαίο! Ποιος περίμενε την εισβολή της στην Κύπρο και το επεισόδιο των Ιμίων; Βρισκόμαστε αναμφίβολα μπροστά σε μια θεμελιώδη αλλαγή των περιστάσεων που μπορεί να αποτελέσει άλλη μια νομική βάση της Ελλάδας για την αμυντική οχύρωση των νησιών μας. . Τέλος, ακόμα και αν ήταν δυνατό να δεχθούμε ότι ο εξοπλισμός των νησιών δεν είναι νόμιμος, πάλι θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε σαν αντίποινα χωρίς να παραβαίνουμε τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, αφού οι απειλές και η χρήση της βίας δεν προέρχονται από τη Χώρα μας που τηρεί καθαρά αμυντική θέση, αλλά από την Τουρκία που απειλεί συνεχώς και έχει κάνει ήδη το «πρώτο της βήμα στο Αιγαίο» με την εισβολή της στην Κύπρο.

Συνδιάσκεψη των Παρισίων

Η Συνδιάσκεψη των Παρισίων άρχισε στις 29 Ιουλίου 1946 και διήρκεσε μέχρι τις 15 Οκτωβρίου του ιδίου έτους. Η Συνδιάσκεψη λαμβάνοντας υπόψη ότι τα Δωδεκάνησα ήταν Ελληνικά από αρχαιοτάτων χρόνων  καθώς και τη σημαντική συμβολή της Χώρας μας στην τελική νίκη των συμμάχων κατά του Άξονα, αποφάσισε την εκχώρηση αυτού του νησιωτικού συμπλέγματος στην Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό τα Δωδεκάνησα βρισκόντουσαν κάτω από Ιταλική κυριαρχία. Οι Ιταλοί είχαν εγκαταστήσει εκεί επίλεκτες στρατιωτικές δυνάμεις και είχαν αναπτύξει σημαντικές στρατιωτικές βάσεις ανάμεσα σ’ αυτές η πιο αξιόλογη, η αεροναυτική βάση της Λέρου. Η εκχώρηση έγινε με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων που υπογράφηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1947, ενώ η επίσημη ενσωμάτωση έγινε στις 6 Μαρτίου 1948.

Στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων σημειώθηκαν έντονα φαινόμενα διαμάχης Ανατολής - Δύσης. Στην αντιπαράθεση αυτή δεν μπορούσε να μη ληφθεί υπόψη η στρατηγική σημασία των Δωδεκανήσων, καθώς επίσης και η αμφίβολη κατάσταση που επικρατούσε τότε στο εσωτερικό της Ελλάδας. Αν νικούσε ο Στρατός η Ελλάδα θα παρέμενε στη Δύση και αν νικούσαν οι Κομουνιστές θα περνούσε στο άλλο Μέρος. Το ενδεχόμενο χρησιμοποίησης των Δωδεκανήσων σαν στρατιωτική βάση είτε από τον ένα είτε από τον άλλο, ενέπνευσε δικαιολογημένη ανησυχία. Αποτέλεσμα, η απόφαση για την αποστρατιωτικοποίηση αυτών των νησιών.  Τα κίνητρα που οδήγησαν στην απόφαση αυτή φαίνονται καθαρά στη συνέχεια. Η Ε.Σ.Σ.Δ. έδειξε έντονο ενδιαφέρον για την τήρηση των αποστρατιωτικοποιήσεων. Το ενδιαφέρον αυτό εκδηλώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του `40 με έντονες διαμαρτυρίες για τις επισκέψεις Πολεμικών Πλοίων του 6ου Στόλου των Ηνωμένων Πολιτειών στα Δωδεκάνησα. Στις διαμαρτυρίες αυτές απάντησε ο Αμερικανός τότε Υπουργός Εξωτερικών Μάρσαλ διαμηνύοντας στις 29 Ιουλίου του 1948 στην Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα, ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να υποκύψει στις Σοβιετικές πιέσεις. Παρεμπιπτόντως μάλιστα είχε επισημάνει ότι η Χώρα μας «έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει στρατιωτικές εγκαταστάσεις  … για να υπερασπισθεί τα σύνορα της». Υπογραμμίζουμε στο σημείο αυτό, την αναγνώριση του δικαιώματος της νομίμου άμυνας από ένα τόσο επίσημο πρόσωπο, ενάμιση περίπου χρόνο μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων .

Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947.

Με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων η Ιταλία εκχώρησε τη Δωδεκάνησο στην Ελλάδα. Η Συνθήκη αναφέρει την Αστυπάλαια, τη Ρόδο, τη Χάλκη, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Τήλο, τη Νίσυρο, την Κάλυμνο, τη Λέρο, την Πάτμο, τη Λειψό, τη Σύμη, την Κω, το Καστελόριζο και τις «παρακείμενες νησίδες» . Σύμφωνα με τη δεύτερη παράγραφο του ίδιου άρθρου: «Αι ανωτέρω νήσοι θα αποστρατιωτικοποιηθώσι και θα παραμείνωσι αποστρατιωτικοποιημέναι». Το Παράρτημα ΧΙΙΙ της Συνθήκης μας εξηγεί τι σημαίνει «αποστρατιωτικοποίηση» και «αποστρατικοποιημένος».

Η Συνθήκη των Παρισίων είναι πολύ αυστηρότερη από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάννης, χωρίς όμως να λείπουν και εδώ οι ασάφειες. Η Συνθήκη των Παρισίων βρίσκεται σε ισχύ και δεσμεύει την Ελλάδα έναντι των άλλων συμβαλλομένων Κρατών. Όχι έναντι της Τουρκίας. Η Τουρκία δεν είναι μέρος της Συνθήκης. Οι διατάξεις της Συνθήκης γι’ αυτή είναι res inter alios acta. Κατά συνέπεια pacta tertiis nec nocent nec prosunt η Τουρκία δεν μπορεί να αντλήσει κανένα δικαίωμα απ’ αυτή. Παρ’ όλα αυτά διαμαρτύρεται ισχυριζόμενη ότι η Ελλάδα έχει εγκαταστήσει στρατιωτικές δυνάμεις στα νησιά του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος και προσπαθεί να μας πείσει ότι η αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων που αναφέρεται σε συνθήκη στην οποία αυτή δεν είναι Μέρος, έχει αντικειμενική υπόσταση και κατά συνέπεια ισχύει erga omnes έναντι όλων των κρατών, άρα και της Τουρκίας. Όσο αφορά το επιχείρημα της, δηλαδή τη γενική ισχύ των διατάξεων της Συνθήκης, έχουμε να σημειώσουμε ότι αυτό είναι τελείως αστήρικτο. Όπως αναφέραμε οι αποστρατιωτικοποιήσεις στη Δωδεκάνησο είναι αποτέλεσμα διαμάχης Ανατολής και Δύσης. Δεν τέθηκαν από τα συμβαλλόμενα μέρη με σκοπό την εκχώρηση δικαιωμάτων στα τρίτα κράτη και ειδικά μάλιστα στην Τουρκία. Πουθενά δεν φαίνεται να είχαν κάποια τέτοια πρόθεση. Πέρα απ’ αυτό η Ελλάδα όπως και στην περίπτωση της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου και της Ικαρίας, έχει υποχρέωση να ασκήσει το φυσικό της δικαίωμα της νόμιμης άμυνας ενόψει του κινδύνου από την Τουρκία. Τα Μέρη της Συνθήκης των Παρισίων δεν έχουν εκφράσει αντιρρήσεις. Οι μόνοι που διαμαρτύρονται είναι οι Τούρκοι.

Οι διαμαρτυρίες όμως ενός κράτους που δεν είναι μέρος στην Συνθήκη δεν μπορούν να έχουν καμία έννομη συνέπεια. Εκτός αυτών πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το 1954, η Ιταλία που είναι Κράτος Μέρος της Συνθήκης, είχε δηλώσει ότι λόγω μεταβολής των περιστάσεων έπαυσε να θεωρεί ότι είναι δεσμευμένη από τις διατάξεις της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 που είναι σχετικές με αποστρατιωτικοποίηση των νησιών της Αδριατικής.  Επειδή σύμφωνα με το άρθρο 60 της Σύμβασης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, η ουσιώδης παραβίασης πολυμερούς συνθήκης μπορεί να προκαλέσει λόγο μερικής ή ολικής αναστολής εφαρμογής της όπως ήδη αναφέραμε, η Ελλάδα έχει αποκτήσει από τότε το δικαίωμα απαλλαγής από τις αντίστοιχες υποχρεώσεις της στα Δωδεκάνησα.

Το προηγούμενο της εισβολής στη Κύπρο, το επεισόδιο των Ιμίων, οι απειλές της Τουρκίας για παρεμπόδιση ασκήσεως του δικαιώματος επεκτάσεως της χωρικής μας θάλασσας στα δώδεκα μίλια, οι συνεχείς παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου πάνω από την ειδικά καθορισμένη για την αεροπλοΐα χωρική μας θάλασσα και η αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας των νησιών μας δείχνουν ότι η κατάσταση στο Αιγαίο εξακολουθεί και σήμερα να εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους. Η στρατιωτική θωράκιση των νησιών αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της αναγκαίας προετοιμασίας τους για άσκηση του δικαιώματος της αμύνης είναι επιβεβλημένη και όπως είδαμε μπορεί κάλλιστα να δικαιολογηθεί με βάση το διεθνές δίκαιο.
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

BUZAN BARRY, «Το Καθεστώς και το Μέλλον της Συνθήκης του Μοντρέ», άρθρο του Τμήματος Διεθνών Μελετών του Πανεπιστημίου Warwick, Survival, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1976, αναδημοσίευση Επιθεώρηση Εθνικής Αμύνης, τεύχος 4, 1977.
ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Γ., Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Ελλάδας, Αθήνα, 1988.
CLOGG R., Σύντομη Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, μετάφραση Φουντέα Χ., 5η έκδοση Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1999.
ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π., Ελληνικά Προβλήματα στον Αέρα από Διπλωματική, Τεχνική και Νομική Σκοπιά, έκδοση Ελληνικού Ιδρύματος Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής, Αθήνα, 1989.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, Πρώτος Στόχος το Αιγαίο.
ΙΩΑΝΝΟΥ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ-ΡΟΖΑΚΗ-ΦΑΤΟΥΡΟΥ, Δημόσιο Δίκαιο: (Θεωρία των Πηγών), εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1988.
ΙΩΑΝΝΟΥ Κ., ΣΤΡΑΤΗ Α., Δίκαιο της Θάλασσας, εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1998.
ΚΕΝΤΡΩΤΗ Κ., «Εξωτερική Πολιτική, Ζητήματα Ασφαλείας και Διεθνές Δίκαιο. Η Ελληνο - Τουρκική Αντιπαράθεση κατά τη Διεξαγωγή Αεροναυτικών Ασκήσεων στο Αιγαίο Πέλαγος», από τη Ναυτική Επιθεώρηση, τεύχος 506, (1997).
ΚΟΥΦΟΥ Κ., Η Σύμβαση της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1985.
ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΥ Β., Το ζήτημα των Στενών. Συμβολή εις την Διπλωματικήν Ιστορίαν, εν Αθήναις 1926.
ΜΙΧΑΗΛ Μ., Νομικές Διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο, τ. Β’, Ν.Σ.Π., Αθήνα, 1983.
ΜΠΟΥΤΡΟΣ ΜΠΟΥΤΡΟΣ ΓΚΑΛΙ, Οδηγός για την Ειρήνη, Ελληνική μετάφραση Κέντρου Πληροφοριών Αθηνών, εκδ. Ο.Η.Ε., Νέα Υόρκη, 1992.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ Χ., Διεθνείς Πολιτικές και Στρατιωτικές Συνθήκες – Συμφωνίες και Συμβάσεις, συμπλ. εκδόσεις Γ.Ε.Σ., Αθήνα 1980.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., «Η Λήμνος και η Δήθεν Υποχρέωση Αποστρατιωτικοποιήσεως της», από τα Στρατιωτικά Χρονικά, τεύχος Ιουλ., Αυγ., Σεπ., 1983.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., «Το Νομικό Καθεστώς του Αιγαίου: Η Νομιμότητα Εξοπλισμού των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου», από τα Πρακτικά Συμποσίου (Ρόδος, 4-6 Νοεμβρίου 1994), επιμέλεια Σ. Περράκη, εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1996.
ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Α., Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο – Ειρηνικά και Βίαια Μέσα Επίλυσης των Διεθνών Διαφορών, εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα Κομοτηνή, 1988.
ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ Κ., Επίτομος Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, εκδ. «Περγαμηναί», Αθήνα, 1955.
ΠΑΖΑΡΖΙ Χ. Το Καθεστώς Αποστρατικοποίησης των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Ελληνική μετάφραση: Αλεξανδρή Α., - ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Το Νομικό Καθεστώς των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου – Απάντηση σε Τουρκική Μελέτη, εκδ. «Γνώση», Αθήνα, 1989.
ΠΑΠΑΟΥΛΙΑ Γ., «Ελληνοτουρκικές Σχέσεις: Η Διπλωματική Διάσταση», από την Φιλελεύθερη Έμφαση, Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, τεύχος 10, Αθήνα 2001-2.
POLITIS S., “The Legal Regime of Imia Islands in International Law”, Revue Hellenique de Droit Internationale, vol. 54, (2001).
ΡΟΥΚΟΥΝΑ Ε., Διεθνές Δίκαιο Ι, εκδ. Α. Σάκκουλα, Αθήνα, 1980.
ΡΟΥΚΟΥΝΑ Ε., Εξωτερική Πολιτική, 1914 – 1923, εκδ. «Γρηγόρη», Αθήνα, 1978.
ΣΚΑΛΤΣΑ Κ., Η Συνθήκη της Λωζάννης. Πολιτικά και Διπλωματικά Σχόλια, Αθήνα, 1973.
ΣΚΑΛΤΣΑ Κ., «Ο Αμυντικός Εξοπλισμός των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου», από τη Στρατιωτική Επιθεώρηση, τεύχος 2, (1994).
ΣΚΟΔΡΑ Α., «Ιδεολογικό, Στρατηγικό και Νομικό Πλαίσιο της Κρίσης του Αιγαίου», από τη Ναυτική Επιθεώρηση, τεύχος 445, (1987).
WILSON A., Εγχειρίδιο Αφοπλισμού – Στρατιωτική Τεχνολογία και Οργάνωση, μετάφραση Γουλίμη Γ., εκδ. «Οδυσσέας», Αθήνα, 1988.

1.  Cf. WILSON A., Εγχειρίδιο Αφοπλισμού – Στρατιωτική Τεχνολογία και Οργάνωση, σελ. 241- 67.
2.  Βλ. Ν.Δ. 402 της 30-4/23-5-74, (Φ.Ε.Κ. 141Α), Περί κυρώσεως της από 23 Μαΐου 1969 Συμβάσεως της Βιέννης περί του Δικαίου των Συνθηκών και του προσηρτημένου αυτή παραρτήματος. Στην Σύμβαση αυτή κωδικοποιήθηκαν όλοι οι σχετικοί με την ερμηνεία των συνθηκών Κανόνες του Εθιμικού Διεθνούς Δικαίου.
3.  Cf. ΜΠΟΥΤΡΟΣ ΜΠΟΥΤΡΟΣ ΓΚΑΛΙ, Οδηγός για την Ειρήνη, σελ. 13, 19 και 38.
4.  Για την θεμελιώδη αλλαγή των περιστάσεων βλ. ΡΟΥΚΟΥΝΑ Ε., Διεθνές Δίκαιο Ι, σελ. 163-74. Σημειώνεται ότι αυτό επικαλέσθηκε η Τουρκία το 1936 για να προκαλέσει την Συνδιάσκεψη που κατέληξε στην υπογραφή της Σύμβασης του Montreux. Ibid., σελ. 165, καθώς επίσης και Χ.ΡΟΖΑΚΗ, στο ΙΩΑΝΝΟΥ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ-ΡΟΖΑΚΗ-ΦΑΤΟΥΡΟΥ, Δημόσιο Δίκαιο: (Θεωρία των Πηγών), σελ. 281-7.
5.  Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ Χ. Το Καθεστώς Αποστρατικοποίησης των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Ελληνική μετάφραση: Αλεξανδρή Α., - ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Το Νομικό Καθεστώς των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου – Απάντηση σε Τουρκική Μελέτη, σελ. 170.
6.  Cf. ΡΟΖΑΚΗ, στο ΙΩΑΝΝΟΥ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ-ΡΟΖΑΚΗ-ΦΑΤΟΥΡΟΥ, op. cit., supra, υποσ. 4, σελ. 239-44.
7.  Cf. ΡΟΥΚΟΥΝΑ, op. cit., supra υποσ. 7 σελ. 364-6.
8.  Στη Σύμβαση αναφέρονται με κάθε λεπτομέρεια τα όρια αυτών των περιοχών του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου.
9.  Σύμφωνα μ’ αυτό απαγορεύονται: (1). Τα κάθε είδους οχυρωματικά έργα. (2). Οι μόνιμες εγκαταστάσεις πυροβολικού και γενικά τα πυροβόλα. (3). Τα υποβρύχια μηχανήματα εκτός των υποβρυχίων σκαφών. (4). Οι αεροναυτικές ή ναυτικές Βάσεις. (5). Η στάθμευση οποιασδήποτε ενόπλου δυνάμεως εκτός από την απαραίτητη για τη διατήρηση της τάξης δύναμη αστυνομίας και χωροφυλακής, εξοπλισμένη με περίστροφα, σπάθες, όπλα (δηλαδή τυφέκια) και με τέσσερα οπλοπολυβόλα για κάθε εκατό άνδρες. Εξαιρέσεις: (1). Επετράπησαν οι αναγκαίες μετακινήσεις των στρατολογουμένων ανδρών από τις περιοχές αυτές για την εκπαίδευση τους σε άλλες περιοχές. Ειδικά για την Τουρκία όμως επιτράπηκε και η διαμετακόμιση στρατιωτικών της δυνάμεων μέσα από το ουδετεροποιημένο έδαφος της από την αντίστοιχη χωρική θάλασσα. (2). Επιτράπηκε η διοργάνωση παρατηρητηρίων και παντός είδους επικοινωνιών, τηλεγραφικών και οπτικών. (3). Επιτράπηκε στην Ελλάδα να μεταφέρει το στόλο της εντός των χωρικών υδάτων των ουδετεροποιημένων ελληνικών νησιών χωρίς να χρησιμοποιεί τα ύδατα αυτά σαν βάση επιχειρήσεων κατά της Τουρκίας ή για ναυτική ή στρατιωτική συγκέντρωση γι’ αυτό τον σκοπό. Στην Τουρκία επιτράπηκε και η αγκυροβολία των δικών της σκαφών, στα χωρικά ύδατα των αντίστοιχων περιοχών της. (4). Επιτράπηκε στην Τουρκία να «επισκοπή» με αεροπλάνα ή αερόστατα την επιφάνεια και τον πυθμένα της θάλασσας των Στενών, καθώς και στα τουρκικά αερόπλοια να υπερίπτανται από τις ουδετεροποιημένες τουρκικές ζώνες και από τα ύδατα των Στενών και να προσγειώνονται ή να προσθαλασσώνονται στις περιοχές αυτές.
10.  Cf. ΡΟΥΚΟΥΝΑ, op. cit., supra υποσ. 7 σελ. 378, op. cit., supra, υποσ. 4, σελ. 165.
11.  Ο Βασιλεύς των Βουλγάρων, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Ο Βασιλεύς της Μεγάλης Βρετανίας, της Ιρλανδίας και των πέρα των Θαλασσών Βρετανικών κτήσεων και Αυτοκράτωρ των Ινδιών, ο Βασιλεύς των Ελλήνων, ο Αυτοκράτωρ της Ιαπωνίας, ο Βασιλεύς της Ρουμανίας, ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Ε.Σ.Σ.Δ. και ο Βασιλεύς της Γιουγκοσλαβίας.
12.  Αυτό προκύπτει και από τις προπαρασκευαστικές εργασίες της Διάσκεψης του Μοντρέ Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Η Λήμνος και η Δήθεν Υποχρέωση Αποστρατιωτικοποιήσεως της, σελ. 23.
13.  Βλ. BARRY BUZAN,  Το Καθεστώς και το Μέλλον της Συνθήκης του Μοντρέ, σελ. 158.
14.  Τουρκική Εφημερίδα Πρακτικών Μεγάλων Εθνοσυνελεύσεων, τόμος 12, συνεδρία 31 Ιουλίου 1936, σελ. 309.
15.  Το 1984 μάλιστα, άσκησε veto για να μην ενταχθούν οι στρατιωτικές μονάδες τις Λήμνου στις Συμμαχικές. Ακολούθησαν πλήθος άλλες ενέργειες παρομοίου τύπου με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλου προβλήματος στη συμμαχία. Η στάση αυτή της Τουρκίας εμπόδισε την υλοποίηση του μεγάλης αξίας «Συμμαχικού Σχεδίου Ταχείας Ενίσχυσης» που προέβλεπε τη δημιουργία σταθμών για υποστήριξη Νατοϊκών Δυνάμεων που θα προωθούντο στην περιοχή σε περίπτωση κρίσεως. Απ’ αυτό αντιλαμβανόμεθα την στρατηγική αξία αυτών των νησιών καθώς και το κόστος στη Συμμαχία εξαιτίας της αδικαιολόγητης στάσης της Τουρκίας. Cf.  ΣΚΟΔΡΑ Α.,  «Ιδεολογικό, Στρατηγικό και Νομικό Πλαίσιο της Κρίσης του Αιγαίου»,  σελ. 277-91.
16.  Είναι γεγονός όμως ότι στη Σύμβαση του Μοντρέ υπάρχει προσαρτημένο και ένα Πρωτόκολλο που ομιλεί για άμεση επαναστρατιωτικοποίηση μόνο από το μέρος της Τουρκίας. Το πρωτόκολλο αυτό στο τρίτο άρθρο του λέει «Το παρόν Πρωτόκολλον θα ισχύσει από της σήμερον» δηλαδή από τις 20 Ιουλίου του 1936 και όχι όταν θα τεθεί σε ισχύ η Σύμβαση στις 9 Νοεμβρίου του 1939. Αυτή η ειδική διάταξη έδωσε στην Τουρκία το ειδικό πλεονέκτημα να ασκήσει τα δικαιώματα της νωρίτερα από την εφαρμογή της Σύμβασης, χωρίς αυτό βέβαια να στερεί από τα υπόλοιπα κράτη κανένα από τα δικαιώματα τους τα οποία θα μπορούσαν να ασκήσουν μόνο μετά τη θέση της σε ισχύ. Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ op. cit., supra, υποσ. 14, σελ. 22.
17.  Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit. supra, υποσ. 5 σελ. 145-8.
18.  Βλ. άρθρο 31 Σύμβασης της Βιέννης περί του Δικαίου των Συνθηκών και του προσηρτημένου αυτή παραρτήματος, op. cit., supra, υποσ. 2.
19.  Cf. ΚΕΝΤΡΩΤΗ Κ., Εξωτερική Πολιτική, Ζητήματα Ασφαλείας και Διεθνές Δίκαιο. Η Ελληνο-Τουρκική  Αντιπαράθεση  κατά  τη  Διεξαγωγή  Αεροναυτικών  Ασκήσεων  στο Αιγαίο  Πέλαγος,  σελ. 84-7.
20.  Cf. POLITIS S., “The Legal Regime of Imia Islands in International Law”, Revue Hellenique de Droit Internationale, vol. 54, (2001).
21.  Για την επέκταση της χωρικής θάλασσας βλ. ΙΩΑΝΝΟΥ Κ., ΣΤΡΑΤΗ Α., Δίκαιο της Θάλασσας, σελ. 93-8.
22.  ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., «Το Νομικό Καθεστώς του Αιγαίου: Η Νομιμότητα Εξοπλισμού των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου» σελ. 27-34. Θεμελιώδη αλλαγή των περιστάσεων επικαλέσθηκε και η Ιταλία με δήλωση της υποστηρίζοντας το 1954, ότι παύει να θεωρεί πως δεσμεύεται από τις διατάξεις περί αποστρατιωτικοποίησης της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947, για τα νησιά της Αδριατικής. ΡΟΥΚΟΥΝΑ, οp. cit., supra, υποσ. 4, σελ. 166, Infra, υποσ. 32.
23.  «Η Κύπρος είναι το πρώτο βήμα στο Αιγαίο!». Αυτό δήλωσε αλαζονικά ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μελίχ Εζεμπέλ (Esebel) στις 22 Ιανουαρίου 1975. Associated Press 1η Απριλίου 1975.
24.  Στην αρχαιότητα άνθισε στα Δωδεκάνησα ένας μεγάλος πολιτισμός. Στο κεντρικότερο νησί του συμπλέγματος συντάχθηκε για πρώτη φορά το Δίκαιο για τους ναυτικούς και γενικά για τις θαλάσσιες μεταφορές, ο γνωστός σε όλους «Ναυτικός Κώδιξ των Ροδίων» ή «Νόμος Ροδίων» ή «Ναυτικός Νόμος». Η ακμή των Δωδεκανήσων συνεχίσθηκε μέχρι την υποδούλωση του μεσαιωνικού ελληνισμού στους Τούρκους. Τα Δωδεκάνησα υποτάχθηκαν στην Οθωμανική (Τουρκική) Αυτοκρατορία το 1522 μέχρι το τέλος του Ιταλοτουρκικού πολέμου (1912) οπότε και πέρασαν στην κυριαρχία των Ιταλών.
25.  Cf. ΠΑΖΑΡΖΙ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit. supra, υποσ. 5 σελ. 162.
26.  ΣΚΟΔΡΑ, op. cit., supra, υποσ. 17, σελ. 291.
27.  Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο υπάρχουν μόνο νησιά. Οι όροι νησίδες βραχονησίδες κ.λ.π. που εμφανίσθηκαν παλαιότερα σε κάποια διεθνή κείμενα είναι νομικά ισοδύναμοι. Βλ. POLITIS, op. cit., supra, υποσ. 22.
28.  Σύμφωνα μ’ αυτό στο έδαφος των αποστρατιωτικοποιημένων περιοχών και στα χωρικά τους ύδατα απαγορεύεται: α. Κάθε εγκατάσταση και οχύρωση του Πολεμικού Ναυτικού, του Στρατού Ξηράς και της Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και η ύπαρξη οπλισμού γι΄ αυτές τις δυνάμεις. β. Τα τεχνητά στρατιωτικά, ναυτικά και αεροπορικά εμπόδια. γ. Η χρησιμοποίηση βάσεων από μονάδες του Στρατού Ξηράς του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας. δ. Η μόνιμος ή η προσωρινή στάθμευση μονάδων του Στρατού Ξηράς του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας. Επιτρέπεται μόνο η παραμονή «προσωπικού εσωτερικής ασφαλείας περιορισμένου αριθμού, δια την εκπλήρωσιν καθηκόντων εσωτερικού χαρακτήρος», εφοδιασμένο με όπλα που μπορούν να φέρονται και να χειρίζονται από ένα άτομο. ε. Κάθε μορφής στρατιωτική εκπαίδευση εκτός από την απαραίτητη στρατιωτική εκπαίδευση του «προσωπικού εσωτερικής ασφαλείας». στ. Η κατασκευή πολεμικού υλικού.
29.  Βλ. ΡΟΥΚΟΥΝΑ, op. cit., supra, υποσ. 4, σελ. 166.
30.  Βλ. ΙΝΣΤ. ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΗΜ. ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΕΘ. ΣΧΕΣΕΩΝ, Πρώτος Στόχος το Αιγαίο, σελ. 27-8, καθώς επίσης ΣΚΑΛΤΣΑ Κ., Ο Αμυντικός Εξοπλισμός των Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, σελ. 56.

– Γέροντα επιτρέπετε; Επειδή είμαστε κι εδώ διάφοροι νέοι άνθρωποι και είμαστε λίγο προβληματισμένοι τώρα τελευταία με αυτά που εκεί, στο Κολυμπάρι, ο Ζήσης κτλ. Μπορείτε να μας πείτε δυο κουβέντες να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα;

Γέροντας Γαβριήλ: Τα πράγματα είναι καθαρά, είναι καθαρισμένα. Ο πάπας είναι αιρετικός. Δεν μπορούμε να έχουμε επικοινωνία με τους αιρετικούς. Είναι εχθρός του Θεού και της Παναγίας. Το ότι είναι και οικουμενισταί, είναι εχθροί του Θεού και της Παναγίας.

Παράδειγμα έχουμε την Παράδοση της Εκκλησίας μας.

1274. Ο Βέκκος ο Πατριάρχης με τον Μιχαήλ τον Η’ στείλανε εδώ τους Λατίνους να πείσουν τους Πατέρες να ενωθούνε. Οι Πατέρες αντιδράσανε και τον Άγιο Κοσμά τον Πρώτο τον απαγχονίσανε, τους άλλους τους σφάξανε. Όταν μπαίνετε μέσα στο Πρωτάτο δεξιά δεν έχει ένα καντήλι; Και τι έχει το καντήλι αυτό; Δεν υπάρχει εικόνα. Έχει το μάρμαρο που κόψαν τα κεφάλια απ’ τους Πατέρες. Αυτό το είχαν έξω κι όταν χιόνιζε, εκεί δεν πήγαινε χιόνι. Έμενε έτσι ακάλυπτο. Εκεί, τους κόψαν τα κεφάλια.

Εκείνη την εποχή, έξω από το Βουλγαρικό Μοναστήρι ήταν ένα γεροντάκι και ένα βράδυ που έλεγε τους Χαιρετισμούς μπροστά στην εικόνα της Παναγίας και είπε Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε, του μίλησε η Παναγία και του είπε,

Χαίρε κι εσύ Γέρων του Θεού.

Το γεροντάκι φοβήθηκε, ταράχθηκε. Του λέει η Παναγία,

Μην φοβάσαι. Τρέξε στο Μοναστήρι και πες στους Πατέρες ότι οι εχθροί μου και οι εχθροί του Υιού μου έρχονται, και όσοι θέλουν ας φύγουν να σωθούν, όσοι θέλουν ας μείνουν να αγωνιστούν.

Και έτρεξε το γεροντάκι και όταν το ανήγγειλε αυτό μερικοί Πατέρες φύγαν στα δάση, 26 με τον Ηγούμενο κλείστηκαν στον πύργο και η Παναγία πήγε εκεί να τους εμψυχώσει μόνη Της.

Πήγαν οι Λατίνοι και απαίτησαν να αναγνωρίσουν κεφαλή της Εκκλησίας τον πάπα. Οι Πατέρες αρνήθηκαν, λένε εμείς κεφαλή της Εκκλησίας αναγνωρίζουμε τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και τους κάψανε. -Πως τους αποκάλεσε [ενν. τους αιρετικούς] η Παναγία.

Στο Λειμωνάριο ένα βιβλίο, διαβάζουμε τα εξής:

Εκεί στα μέρη του Ιορδάνου ήταν ένας ασκητής και ένα βράδυ είδε την Παναγία μας με συνοδεία δύο ιεροπρεπείς άντρες έξω από το κελλί του. Έβαλε μετάνοια και λέει, Παναγία να ‘ρθεις να ευλογήσεις το κελλί μου. Του λέει η Παναγία,

Δεν έρχομαι γιατί έχεις μέσα τον εχθρό μου.

Και έφυγε. Δεν είχε κανέναν μέσα και δεν μπορούσε να καταλάβει τί ήταν αυτό που είπε η Παναγία. Είχε δανειστεί ένα βιβλίο από έναν γείτονά του και όταν το τελείωσε και το διάβασε στο τέλος είχε δύο λόγους του Νεστορίου κατά της Παναγίας μας που Την αποκαλούσε Χριστοτόκο και ανθρωποτόκο και όχι Θεοτόκο και αυτό ήταν που η Παναγία μας δεν πήγε μέσα. –Έχεις τον εχθρό μου.

Όποιος έχει φιλίες με τους εχθρούς του Θεού και της Παναγίας, που είναι οι οικουμενισταί και ο πάπας και οι άλλοι αιρετικοί, αυτός θα χαθεί μαζί τους.

Τι λέει ο Ιερός Χρυσόστομος.

ὁ τοῖς ἐχθροῖς τοῦ βασιλέως συμφιλιάζων, οὐ δύναται τοῦ βασιλέως φίλος εἶναι, ἀλλ᾽ οὐδὲ ζωῆς ἀξιοῦται, ἀλλὰ σὺν τοῖς ἐχθροῖς ἀπολεῖται

Πρέπει να κάνουμε αγώνες, δεν μπορούμε να ενωθούμε με τους παπικούς και τους άλλους αιρετικούς. Άμα αυτοί πιστέψουν ό,τι πιστεύει η Εκκλησία των 7 Οικουμενικών Συνόδων και αρνηθούν τις αιρέσεις τους, να ενωθούμε μετά χαράς.

– Ναι. Τώρα κάτι άλλο. Αυτός ο αρχηγός της Εκκλησίας που έχουμε πάνω εκεί στην Κωνσταντινούπολη, ο Βαρθολομαίος. Αυτό. Τι πρέπει να κάνει; Υπάρχει μία κίνηση εδώ μέσα, έχουμε ακούσει ότι υπάρχει μία κίνηση κάποιων παραδοσιακών μοναχών πατερικών, που δεν θέλουν αυτόν τον άνθρωπο να τον μνημονεύουν. Είναι σωστά αυτά;

Γέροντας Γαβριήλ: Ναι και βέβαια είναι. Αυτά που λένε οι Κανόνες .. ότι απαγορεύουν να έχουμε επικοινωνία. Αυτός ο Πατριάρχης έχει αιρετικά φρονήματα και κακόδοξα φρονήματα.

1274. Στην Κωνσταντινούπολη Ο Πατριάρχης Γερμανός ο Β’ γράφει μια επιστολή στους Κυπρίους που είχαν ουνιτίσει και τους λέει,

Σας εξορκίζω εν ονόματι του Θεού να φεύγετε ολοταχώς από τους ιερείς εκείνους που υπέπεσαν στην αίρεση των λατινοφρόνων και μήτε σε Εκκλησία που λειτουργούν αυτοί να πηγαίνετε, μήτε να κοινωνείτε από τα χέρια τους, μήτε αντίδωρο να παίρνετε, ειδάλλως θα υποστείτε την ίδια κόλαση μ’ αυτούς.

Βλέπεις τί λένε οι Πατέρες;

– Ναι πάτερ. Ο Βαρθολομαίος είναι λατινόφρονας δηλαδή;

Γέροντας Γαβριήλ:Ε τί είναι; Αφού πάει να ενωθεί και δεν παραδέχεται .. Αυτοί που δικαιώνουν την ‘Σύνοδο’ τους λέω το εξής: Ήταν σ’ αυτήν τη ‘Σύνοδο’ ανώτατοι παπικοί αξιωματούχοι; Ήταν, αφού τους έδειξε η τηλεόραση. Παρέστησαν στη Θεία Λειτουργία; Παρέστησαν. Επιτρέπεται να συμπροσευχόμαστε με τους αιρετικούς; ..

Τι λέει ο 45ος Αποστολικός Κανόνας.

Ἐπίσκοπος, ἢ πρεσβύτερος, ἢ διάκονος, αἱρετικοῖς συνευξάμενος μόνον, ἀφοριζέσθω· εἰ δὲ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς ὡς κληρικοῖς ἐνεργῆσαί τι, καθαιρείσθω.

Όλοι αυτοί εκεί είναι αφορισμένοι και καθηρημένοι σύμφωνα με τον 45ο Αποστολικό Κανόνα.

Επιτρέπετε να έχουμε φιλίες με τους αρχηγούς της αιρέσεως, να τους αγκαλιάζουμε και να τους ασπαζόμαστε; Ποιός μας το λεέι αυτό; Η Εκκλησία θα μας το πει γιατί η Εκκλησία είναι ο στύλος και το εδραίωμα της Αληθείας. Στη ‘Σύνοδο’ αυτή αγκάλιασαν τους παπικούς; Τους φίλησαν; Ναι ή όχι;

Τι λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης που είναι ο Ευαγγελιστής της αγάπης.

εἴ τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τὴν διδαχὴν οὐ φέρει, μὴ λαμβάνετε αὐτὸν εἰς οἰκίαν, καὶ χαίρειν αὐτῷ μὴ λέγετε· ὁ γὰρ λέγων αὐτῷ χαίρειν κοινωνεῖ τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς πονηροῖς

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ερμηνεύοντας αυτόν τον στίχο λέει,

Κάποτε πήγε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στο λουτρό να πλυθεί και ήταν μέσα ο Κήρινθος, ένας αιρεσιάρχης του πρώτου αιώνος και έφυγε γρήγορα να μην τον συναντήσει.

Πάλι ο Άγιος Νικόδημος ερμηνεύοντας αυτόν τον στίχο λέει,

Κάποτε κάποια χριστιανόπουλα παίζαν μπάλα και η μπάλα κύλισε στα πόδια του αλόγου που ήταν πάνω ένας αιρετικός και θεώρησαν την μπάλα μολυσμένη και την κάψαν.

Καταλαβαίνεις;

– Δηλαδή τώρα αυτοί τί θέλουνε;

Γέροντας Γαβριήλ: Θέλουν να ενωθούν.

– Θέλουν να κάνουν την πανθρησκεία .. ;

Γέροντας Γαβριήλ: Ναι αυτό θέλουν. Αυτό. Όλες οι θρησκείες είναι οδοί σωτηρίας. Είτε στο Μωάμεθ πιστεύεις, είτε στον Κύριό μας πιστεύεις, είτε αλλού στο Βούδα είναι ένα και το αυτό, σώνεσαι. Καταλαβαίνεις; Θέλει να κάνουμε αγώνα.

Έρχονται μερικοί ιερείς εδώ και μου λένε, μου είπε ο Δεσπότης να στεφανώσω έναν Ορθόδοξο με έναν ετερόδοξο κι εγώ του λέω, απαγορεύουν οι Κανόνες Δέσποτα, δεν μπορώ να το κάνω. Και του λέει, είμαι ο Δεσπότης σου και πρέπει να κάνεις υπακοή και αναφέρει αυτό του Αποστόλου Παύλου.

Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε·

Πως ο Ιερός Χρυσόστομος ερμηνεύει αυτό το πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε·; Ρωτά ο Άγιος Χρυσόστομος,

Τί οὖν, φησίν, ὅταν πονηρὸς ᾖ, καὶ μὴ πειθώμεθα;

Και ρωτά και παροτρύνει ως εξής.

Πονηρός, πῶς λέγεις; Εἰ μὲν πίστεως ἕνεκεν, φεῦγε αὐτὸν καὶ παραίτησαι, μὴ μόνον ἐὰν ἄνθρωπος ᾖ, ἀλλὰ κἂν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ κατιών ..

Όχι μόνο Δεσπότης να είναι και Πατριάρχης, και άγγελος να είναι.

Τι γράφει ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτες.

καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ᾽ ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω

Σας ρωτάω, ήταν δυνατόν ποτέ ένας άγγελος να πάει στους Γαλάτες και να τους κηρύξει αντίθετα από αυτά που δίδαξε ο Απόστολος Παύλος; Όχι. Τότε γιατί το γράφει ο Απόστολος; Για να μην πέσουμε σε παγίδα και πούμε ο Δεσπότης μας είναι άγιος, με την προσευχή του ανασταίνει νεκρούς, ανοίγει τα μάτια από τυφλούς, ορθώνει παραλύτους, καθαρίζει λεπρούς, μετακομίζει όρη, όλα να τα κάνει αυτά, αφού λέει κάτι που δεν συμφωνεί με την Εκκλησία δεν πρέπει να του κάνουμε υπακοή.

Έχουμε καθήκοντα προς τους πνευματικούς μας πατέρες και καθήκοντα προς τον Θεό. Τα καθήκοντα προς τον Θεό είναι υπέρτερα των καθηκόντων προς τους πνευματικούς μας πατέρες. Αν ένα καθήκον προς τους πνευματικούς μας πατέρες συγκρούεται με το καθήκον προς τον Θεό, παύει να ισχύει, καταργείται.

Παράδειγμα έχουμε την Αγία Γραφή.

Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, οι Ιουδαίοι αρχιερείς ήταν πνευματικοί ηγέτες στην εποχή του Κυρίου μας. Πιάσαν τους Αποστόλους και τους βάλαν φυλακή και τους είπαν να μην κηρύξουν. Πήγε ο άγγελος και τους έβγαλε και τους είπε να κηρύξετε.

Και όταν τους πιάσαν και τους ζήτησαν τον λόγο, τί απολογήθηκε ο Απόστολος Πέτρος;

Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις

Πώς θα κάνω υπακοή στον Πατριάρχη, σε έναν Επίσκοπο, όταν λέει κάτι που δεν συμφωνεί με την Εκκλησία;

Και ένα ακόμη και τελείωσα γιατί είμαι άρρωστος, δεν μπορώ.

Αν ένας, Πατριάρχης είναι αυτός, Αρχιεπίσκοπος είναι, Επίσκοπος είναι, ό,τι και να ‘ναι, δεν σέβεται τους Αποστολικούς Κανόνες, δεν σέβεται τους Κανόνες των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων, δεν παραδέχεται αυτά που δίδαξαν οι Πατέρες μας, αυτός δεν είναι Ποιμένας. Τι είναι;

Μας το λέει ένας μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας μας του πρώτου αιώνος.

Πας ο λέγων παρά τα διατεταγμένα, καν τε αξιόπιστος ή, καν νηστεύει, καν παρθενεύει, καν σημεία ποιεί, καν προφητεύει, λύκος σοι φαινέσθω εν προβάτω δορά, προβάτων φθορά κατεργαζόμενος –Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος.

Τι θέλουμε τώρα; Υπάρχει κάτι πιο ξεκάθαρο από αυτό; Αυτή είναι η αλήθεια. Όταν παραποιώ την αλήθεια και λέω ότι σ’ αυτήν την ‘Σύνοδο’ δεν έγινε τίποτα και αθωώνω, λοιπόν θα ισχύσουν για μένα τα εξής.

Θα ισχύσουν τα φοβερά Ουαί που είπε ο Προφήτης Ησαΐας.

Οὐαὶ οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν, οἱ τιθέντες τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, οἱ τιθέντες τὸ πικρὸν γλυκὺ καὶ τὸ γλυκὺ πικρόν.

Θα ισχύσουν για μένα αυτά τα φοβερά λόγια που είπε ο Απόστολος Παύλος στην Κύπρο στη νήσο Πάφο στον μάγο τον Ελύμα.

Όταν κατηχούσε τον ανθύπατο Σέργιο επενέβη ο μάγος και διέστρεφε την αλήθεια. Και τί του είπε ο Απόστολος Παύλος; Φοβερά λόγια. Δεν τα είπε ο Απόστολος επειδή θίχτηκε ο εγωισμός του αλλά το ιερό κείμενο ρητώς λέει, πλησθεὶς Πνεύματος ἁγίου. Ρητά το λέει αυτό, και τί λέει;

ὦ πλήρης παντὸς δόλου καὶ πάσης ραδιουργίας, υἱὲ διαβόλου, ἐχθρὲ πάσης δικαιοσύνης, οὐ παύσῃ διαστρέφων τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείας;

Όταν διαστρέφουν την αλήθεια και λένε ότι η ‘Σύνοδος’ δεν είναι τίποτε, ενώ αυτοί προσευχήθηκαν και υπάρχουν Κανόνες που απαγορεύουν τις συμπροσευχές; ...

***

Πηγή: (Απομαγνητοφώνηση Φαίη για το Αβέρωφ )