Η ένταση σιγοέβραζε επί μήνες μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Άγκυρας για τη συνεχιζόμενη φυλάκιση του Αμερικανού ποιμένα στην Τουρκία, σχετικά με την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 εναντίον του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τις τελευταίες εβδομάδες, η ένταση κορυφώθηκε, προκαλώντας αμερικανικές κυρώσεις και δασμούς που έριξαν την οικονομία της Τουρκίας σε κρίση. Ενώ οι επιπτώσεις έγιναν γνωστές σε όλο τον κόσμο, εγείρονται πέντε ερωτήματα σχετικά με την κρίση και τις πιθανές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Ο Πρόεδρος Donald Trump ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα διπλασιάσει τους δασμούς των Η.Π.Α. στον τουρκικό χάλυβα και το αλουμίνιο, ανησυχώντας τις διεθνείς αγορές και τροφοδοτώντας το φόβο μιας πιθανής κατάρρευσης της τουρκικής λίρας. Ωστόσο, η οικονομική κρίση της Τουρκίας σωβεί εδώ και καιρό. Για το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επωφεληθεί από τα αξιοζήλευτα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, τα οποία τροφοδοτούνται από ξένες επενδύσεις και από την οικοδομική έκρηξη. Αλλά η άνοδος των παγκόσμιων επιτοκίων, σε συνδυασμό με το ψύχος του επενδυτικού ενδιαφέροντος σε αναδυόμενες αγορές όπως η Τουρκία, απειλούν να σταματήσουν τις καλές εποχές. Ένα μεγάλο μέρος του χρέους της Τουρκίας είναι σε αμερικανικά δολάρια, καθιστώντας ακόμη πιο δαπανηρή την πληρωμή με μια αποδυναμωμένη τουρκική λίρα. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους διεθνείς επενδυτές, σύμφωνα με τον Aaron Stein, ανώτερο σύμβουλο στο Ατλαντικό Συμβούλιο, ήταν η απόφαση του Ερντογάν να διορίσει τον γαμπρό του ως υπουργό Οικονομικών. Το αδιαμφισβήτητο μήνυμα, σύμφωνα με τον Stein, ήταν ότι "δεν θα αυξήσουμε τα επιτόκια για να αποτρέψουμε μια κατάρρευση του νομίσματος".
Πώς απάντησε η παγκόσμια οικονομία;
Οι δασμοί των ΗΠΑ και η απότομη πτώση της τουρκικής λίρας έχουν τρομάξει τους επενδυτές σε αναδυόμενες αγορές σε όλο τον κόσμο, όπως στην Αργεντινή και την Νότια Αφρική, οι οποίες είναι επίσης πιθανό να δουν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται. Η ινδική ρούπια έφτασε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και άλλες χώρες ανησυχούν για τα δικά τους νομίσματα. "Δράσεις που αυξάνουν αυτές τις εντάσεις κινδυνεύουν να μεταδώσουν τις σημερινές οικονομικές προκλήσεις σε άλλες αναδυόμενες αγορές, σε ευρωπαϊκές τράπεζες και, τελικά, στην αμερικανική οικονομία", δήλωσε ο Myron Brilliant, εκτελεστικός αντιπρόεδρος και επικεφαλής διεθνών υποθέσεων για το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, σε μια δήλωση του την Τρίτη. "Επί μήνες, το Εμπορικό Επιμελητήριο των Η.Π.Α. προειδοποιούσε ότι η αποξένωση των συμμάχων μας σε έναν εμπορικό πόλεμο tit-for-tat θα βλάψει την οικονομία των Η.Π.Α. και θα υπονομεύσει την αμερικανική παγκόσμια ηγεσία", δήλωσε. Ωστόσο, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Heather Nauert, ανέφερε ότι η ευθύνη βαραίνει την Τουρκία. "Οι οικονομικές δυσκολίες δεν ξεκίνησαν όταν θεσπίσαμε αυτές τις κυρώσεις", δήλωσε σε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη. Ο Eswar Prasad, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Cornell, δήλωσε ότι η τουρκική κρίση μπορεί να ενθαρρύνει τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ που δεν βλέπουν πλέον τις Ηνωμένες Πολιτείες ως αξιόπιστο και αξιόπιστο εταίρο σε θέματα εμπορίου, να στραφούν προς άλλες χώρες, όπως η Κίνα και η Ρωσία για να προστατευθούν από τις οικονομικές πιέσεις των ΗΠΑ.
Τι διακυβεύεται για την Ουάσινγκτον;
Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι η επιθετική προσέγγιση του Τράμπ απέναντι στην Τουρκία, σύμμαχο του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ. Η αεροπορική βάση του Incirlik στη νότια Τουρκία αποτελεί τη βάση της εκστρατείας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία και φιλοξενεί επίσης ένα απόθεμα των πυρηνικών βομβών B61 των ΗΠΑ, ένα πυρηνικό αποτρεπτικό όπλο για την Ευρώπη. Ο στρατός της Τουρκίας και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA) που υποστηρίζεται από την Τουρκία, συμμετέχουν επίσης σε επιχειρήσεις στη βορειοδυτική Συρία κοντά στην επαρχία Idlib. Το Πεντάγωνο ανακοίνωσε πρόσφατα ότι οι Η.Π.Α. και η Τουρκία θα αρχίσουν σύντομα να πραγματοποιούν κοινές περιπολίες στη βόρεια Συρία κοντά στην πόλη του Manbij. Οι τελευταίες εντάσεις θα μπορούσαν να θέσουν υπό αμφισβήτηση ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις. Πέρα από τη Συρία, η γεωγραφική θέση της Τουρκίας στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ παρέχει στη συμμαχία μοναδικό μοχλό πίεσης της Ρωσίας. "Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ουάσιγκτον είναι ότι η γεωγραφική θέση της Τουρκίας είναι ανεκτίμητη", δήλωσε ο Loren Thompson, αναλυτής του Ινστιτούτου του Lexington. Η απόφαση του Trump να αναστείλει την παράδοση 100 μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία είναι ένα ακόμα χτύπημα στην Άγκυρα, αλλά θα μπορούσε επίσης να περιπλέξει τα θέματα στην περιοχή για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ποια είναι η στρατηγική της Τουρκίας;
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει πλησιάσει περισσότερο το Ιράν και τη Ρωσία, δύο από τους στρατηγικούς αντιπάλους των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχει συνεργαστεί και με τις δύο χώρες στη στρατηγική της για τη Συρία και κινήθηκε για την απόκτηση του συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400 από τη Μόσχα. Ο Πρόεδρος Ερντογάν προειδοποίησε σε άρθρο του στους New York Times, που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, ότι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες της Τουρκίας, η Τουρκία ίσως πρέπει να "αρχίσει να αναζητά νέους φίλους και συμμάχους." Ορισμένοι παρατηρητές το θεώρησαν ως μπλόφα, σε μία προσπάθεια να στραφεί η μία μεγάλη δύναμη εναντίον της άλλης. Όμως άλλοι πιστεύουν ότι ήταν αναπόφευκτο η Άγκυρα να συγκρουστεί με τη Δύση. Ο Aykan Erdemir, πρώην μέλος του τουρκικού κοινοβουλίου και τώρα μέλος του Ιδρύματος για την Προάσπιση των Δημοκρατιών, δήλωσε ότι η διαμάχη ξεκίνησε βάθυνε μετά τη φυλάκιση του Αμερικανού ποιμένα. "Ο Ερντογάν έχει στρέψει την Τουρκία μακριά από την ατλαντική συμμαχία και προς το Ιράν εδώ και λίγο καιρό και ήταν απλώς θέμα χρόνου η Τουρκία να βρεθεί σε κρίση με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ", δήλωσε. Ο Erdemir υποστήριξε ότι η αυξανόμενη αποξένωση του Ερντογάν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν συνέπεια της «αυξανόμενης εδραίωσης της εξουσίας του στην Τουρκία». Ωστόσο, ο Stein του Ατλαντικού Συμβουλίου, δήλωσε ότι για την Τουρκία διακυβεύονται πολλά για να εγκαταλείψει τη θέση της στο ΝΑΤΟ. "Η Τουρκία δεν θέλει να εγκαταλείψει τη συμμαχία", είπε.
Μπορούν Τράμπ και Ερντογάν να επανορθώσουν;
Η κρίση φέρνει αντιμέτωπους δύο πολιτικούς ηγέτες με υπερμεγέθης εγωισμό και τάση κλιμάκωσης, ακόμη και σχετικά μικρών εχθροπραξιών. Ο Τράμπ επεδίωξε να εκμεταλλευτεί τις οικονομικές δυσκολίες της Τουρκίας, για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του ευαγγελιστή ποιμένα, Andrew Craig Brunson, ο οποίος κατηγορείται ότι βοήθησε τους αντιπάλους του Ερντογάν στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Ο Λευκός Οίκος ισχυρίζεται ότι ο Μπράνσον είναι θύμα μιας εκστρατείας πολιτικών επιθέσεων κατα "δικαίων και άδικων". Ο Trump φερόταν να έχει επιτύχει μία συμφωνία τον περασμένο μήνα με τον Ερντογάν για την απελευθέρωση του Brunson, ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση από το Ισραήλ μιας Τουρκάλας που κατηγορείται ότι παρέχει κεφάλαια στη Χαμάς. Η γυναίκα αυτή, ονόματι Ebru Ozakan, απελευθερώθηκε στις 16 Ιουλίου. Όμως ο Brunson παρέμεινε σε κατ 'οίκον περιορισμό. Στις 8 Αυγούστου, οι συνομιλίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας στην Ουάσινγκτον διεκόπησαν, αφότου η τουρκική αντιπροσωπεία ζήτησε την εξαίρεση μιας τουρκικής τράπεζας που συμπεριλαμβάνονταν στις κυρώσεις. Δύο μέρες αργότερα, ο Trump tweeταρε ότι θα διπλασιάσει τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμινίο, προβλέποντας ότι η τουρκική λίρα θα διολισθήσει "γρήγορα προς τα κάτω, έναντι του πολύ ισχυρού δολαρίου μας!" Αμερικανοί και Τούρκοι αξιωματούχοι συνέχισαν να συναντώνται, προσπαθώντας να τερματίσουν την κρίση. Όμως, η Nauert, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι δεν υπήρχαν νέα για τον Brunson από την Τρίτη. "Πρόοδος θα είναι να δούμε τον [Πάστορα] Μπράνσον σε αεροπλάνο, που θα επιστρέφει στις Ηνωμένες Πολιτείες", είπε. "Ελπίζουμε αυτό να γίνει πολύ σύντομα. Από καιρό έχουμε πει ότι έχει ήδη καθυστερήσει πολύ."
