Των ΧΡ. ΖΕΡΒΑ, ΝΙΚ. ΡΟΥΣΣΗ
Οριστική και αμετάκλητη είναι πλέον η καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη στάση της να μην επιτρέπει τη λειτουργία ενώσεων των μειονοτήτων στη χώρα.
Αυτή τη φορά η ομόφωνη καταδίκη του Ευρωδικαστηρίου αφορούσε τη διάλυση του σωματείου Τουρκική Ενωση Ξάνθης και της Ενωσης Γυναικών Ροδόπης.
Οι ευρωδικαστές, ανάμεσά τους και ο Ελληνας ad hoc δικαστής Πέτρος Παραράς (ο οποίος αντικατέστησε τον Χρ. Ροζάκη, που δήλωσε κώλυμα), αλλά και ο Κύπριος Γ. Νικολάου, έκριναν ότι η Ελλάδα, απαγορεύοντας τη νόμιμη λειτουργία των παραπάνω σωματείων, παραβιάζει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στο σκεπτικό των αποφάσεων, που είναι αφοπλιστικό για τις ελληνικές θέσεις, αναφέρεται χαρακτηριστικά πως «ακόμη και αν θεωρηθεί ότι πραγματικός σκοπός των παραπάνω ενώσεων ήταν να προωθήσουν την ιδέα της ύπαρξης μιας εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα, αυτό δεν μπορεί να αποτελεί απειλή για μια δημοκρατική κοινωνία».
Σύμφωνα πάντα με το ίδιο σκεπτικό, «η ύπαρξη μειονοτήτων με διαφορετική κουλτούρα σε μια χώρα ήταν ιστορικό γεγονός, το οποίο μια δημοκρατική κοινωνία οφείλει να ανέχεται, ακόμη και να προστατεύει και να υποστηρίζει σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς δικαίου».
Η απόφαση δέχεται ακόμη ότι δεν αποδείχθηκε από τα στοιχεία που επικαλείται η απόφαση του Εφετείου Θράκης (η οποία διέταξε τη διάλυση του σωματείου Τουρκική Ενωση Θράκης) ότι τα μέλη της είχαν εμπλακεί σε δραστηριότητες αντίθετες με τους διακηρυγμένους σκοπούς του σωματείου.
Πολύ περισσότερο μάλιστα δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι ο πρόεδρος και τα μέλη του σωματείου είχαν ποτέ καλέσει άλλους σε χρήση βίας, εξέγερση ή όποια άλλη μορφή απόρριψης των δημοκρατικών αρχών.
Το Ευρωδικαστήριο θεωρεί ότι η ελευθερία τού συνεταιρίζεσθαι αφορά το δικαίωμα οποιουδήποτε να εκφράζει με νόμιμο τρόπο τις απόψεις του για την εθνική του ταυτότητα.
Παραδέχεται όμως ότι αν και ορισμένες απόψεις ή λέξεις που χρησιμοποιούνται από κάποιους, μπορούν να φανούν σοκαριστικές ή απαράδεκτες στις Αρχές, εν τούτοις η διάδοσή τους δεν θα πρέπει να θεωρείται αυτομάτως απειλή για τη δημόσια τάξη και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Είχε προηγηθεί άλλη μία παρόμοια απόφαση του Ευρωδικαστηρίου τον περασμένο Οκτώβριο, λόγω της άρνησης των ελληνικών Αρχών να αναγνωρίσουν τη νόμιμη σύσταση του σωματείου «Σύλλογος Νεολαίας Μειονότητας Εβρου». Ωστόσο, ήδη από το 2001 είχε εκδοθεί και άλλη απόφαση-καταδίκη για την άρνηση της Ελλάδας να αναγνωρίσει τη λειτουργία του σωματείου «Στέγη μακεδονικού πολιτισμού», από μειονοτικούς κατοίκους της Φλώρινας, με το σκεπτικό ότι υποδηλωνόταν πρόθεση αμφισβήτησης της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας.
Στην τελευταία απόφαση όμως, το θέμα αντιμετωπίζεται πλέον επί τον τύπον των ήλων, καθώς γίνεται ευθεία αναφορά στον όρο «τουρκική μειονότητα».
Η Τουρκική Ενωση Ξάνθης ιδρύθηκε το 1927 αλλά η απόφαση να μη χρησιμοποιεί τον όρο «Τουρκική» εκδόθηκε το 1983. Ωστόσο ουδέποτε, αναφέρεται στην απόφαση, το ελληνικό κράτος προσκόμισε έγγραφο που να αποδεικνύει ότι η δράση της στράφηκε κατά του δημοσίου συμφέροντος.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε έτσι ότι η Ελλάδα, στην περίπτωση της Τουρκικής Ενωσης Ξάνθης, παραβίασε και το δικαίωμα της δίκαιης δίκης, καθώς οι δικαστικές διαδικασίες διήρκεσαν περισσότερο από 21 χρόνια! Επιδίκασαν έτσι για τον λόγο αυτό αποζημίωση 8.000 ευρώ.
Μετά τις αποφάσεις αυτές, η Ελλάδα υποχρεούται πλέον να αλλάξει τη στάση της και να συμμορφωθεί προς τις «ευρωπαϊκές υποδείξεις», που θέτουν ζήτημα αναγνώρισης του δικαιώματος του εθνικού αυτοπροσδιορισμού.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Η δημοκρατία και η «δημόσια» τάξη
Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΜΑΛΛΙΟΥ*
Με δύο αποφάσεις του (Emin κατά Ελλάδας, Τουρκική Ενωση Ξάνθης κατά Ελλάδας), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε χθες (27.3.2008) την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Οι υποθέσεις είναι παρεμφερείς: στην πρώτη, τα ελληνικά δικαστήρια αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το σωματείο «Πολιτιστικός Σύλλογος Τούρκων Γυναικών Νομού Ροδόπης», με το σκεπτικό ότι το επίθετο «Τουρκική» στην επωνυμία του σωματείου έρχεται σε αντίθεση με τη Συνθήκη της Λωζάννης και προσκρούει στη δημόσια τάξη. Στη δεύτερη υπόθεση, τα ελληνικά δικαστήρια έκριναν ότι είναι θεμιτή η διάλυση του σωματείου «Τουρκική Ενωση Ξάνθης», αφού σκοπός του τελευταίου ήταν η εμφάνιση και η προώθηση εθνικής τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου δεν δίστασε να καταδικάσει -και μάλιστα ομόφωνα- την Ελλάδα. Ακολουθώντας την πάγια νομολογία του, έκρινε ότι η αντίθεση στη δημόσια τάξη δεν μπορεί να πιθανολογηθεί προληπτικά και αόριστα, παρά μόνον αν ένα σωματείο διαπράξει συγκεκριμένες παράνομες πράξεις. Κάτι που δεν συνέβη εν προκειμένω. Αντίστοιχα, επισήμανε ότι η επίκληση της ύπαρξης εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα δεν συνιστά από μόνη της απειλή για τη δημόσια τάξη και θεμιτό λόγο διάλυσης (ή μη αναγνώρισης) ενός σωματείου. Και τούτο, αφού η ύπαρξη μειονοτήτων και διαφορετικών πολιτισμών σε ένα κράτος αποτελούν ιστορικό γεγονός, το οποίο μια δημοκρατική κοινωνία θα έπρεπε να ανέχεται, να προστατεύει και να υποστηρίζει.
*Διδάκτωρ Νομικής, δικηγόρος
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/03/2008
