του Νίκου Χειλαδάκη

Δημοσιογράφου - Συγγραφέα – Τουρκολόγου

.

Την τραγική διαπίστωση ότι η άλλοτε ανθούσα ελληνική ομογένεια της Κωνσταντινούπολης βρίσκεται ένα βήμα πριν από τον οριστικό της θάνατο, έκανε η ίδια η τουρκική εφημερίδα Σταρ, σε ένα αποκαλυπτικό άρθρο της όπου περιγράφεται η σκληρή πραγματικότητα για το ζοφερό μέλλον της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης. Η τουρκική εφημερίδα αναφερόμενη σε μια έρευνα που έκανε στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ομογένειας, διαπίστωσε ότι από τα 22 υπάρχοντα σήμερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ελληνικής ομογένειας της Πόλης, στην πραγματικότητα λειτουργούν μόνο τα 11, ενώ ο συνολικός αριθμός των μαθητών έχει πέσει στο αποκαρδιωτικό νούμερο των 214 μαθητών σε όλη την Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την ίδια την τουρκική εφημερίδα, ορισμένα σχολεία της ελληνικής ομογένειας λειτουργούν… μόνο με ένα η δυο μαθητές. Η εικόνα δυστυχώς είναι αποκαρδιωτική  από τις έρημες σχολικές αίθουσες που κάποτε έσφυζαν από ζωή και στα προαύλια τους ακούγονταν χαρούμενες ελληνικές φωνές που έδιναν ξεχωριστό τόνο στην καθημερινή ζωή της ομογένειας της Πόλης.

Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα στοιχεία που παραθέτει στην εφημερίδα η ίδια η Διεύθυνση Εθνικής Παιδείας της Πόλης, των ελληνικών σχολείων των περιοχών Μπακίρκιοϊ, Γιεσίλκιοϊ, Μπεύογλου, (άλλοτε ανθούσα ελληνική περιοχή), Ταράμπια, (τα γνωστά Θεραπιά ), Γιενίκιοϊ, Φερίκιοϊ, Καράκιοϊ και Κουρτουλούς. Σε όλες αυτές τις περιοχές, στα εννέα υπάρχοντα ελληνικά δημοτικά σχολεία, δεν υπάρχει πλέον κανένας μαθητής για να παρακολουθήσει μαθήματα με αποτέλεσμα να πάψουν πλέον να λειτουργούν. Επίσης το Ρωμαίικο Λύκειο της Χάλκης και το Ιωακείμιο Παρθεναγωγείο, έμειναν από μαθητές με αποτέλεσμα και αυτά τα άλλοτε πασίγνωστα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Πόλης που  σε άλλες εποχές  είχαν εκατοντάδες σπουδαστές, να πάψουν να λειτουργούν. Tα μόνα σήμερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ομογένειας που παραμένουν σε κάποια λειτουργική δυνατότητα, είναι το Ζωγράφειον Λύκειο, με 28 μαθητές, το Ζάππειο Δημοτικό σχολείο, με 93 μαθητές, (εδώ να σημειώσουμε ότι αρκετοί μαθητές είναι αραβόφωνοι χριστιανοί από την περιοχή της Αντιόχειας), και το Λύκειο του Φαναριού, με 40 μαθητές.  Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι μερικά σκολεία λειτουργούν με ένα η δυο μαθητές, μια άκρως αποκαρδιωτική εικόνα, όπως το Δημοτικό σχολείο του Καντίκιοϊ που έχει μόνο ένα μαθητή. Την θλιβερή αυτή κατάσταση που προδικάζει και το επιθανάτιο μέλλον της ελληνικής ομογένειας, περιγράφουν στην τουρκική εφημερίδα οι ίδιοι οι σημερινοί διευθυντές των ελληνικών σχολικών ιδρυμάτων της Πόλης, όπως ο γενικός διευθυντής των ρωμαίικων σχολείων, Χρήστος Παστερματζίολγου, η διευθύντρια του Ζάππειου, Ευαγγελία Καναριά και ο διευθυντής του Σχολικού Ιδρύματος του Ζωγράφειου Λυκείου, Λάκης Βίνγκας που δίνουν και τον χαρακτηριστικό τόνο της γενικής ερήμωσης των σχολικών αιθουσών.

Το ενδιαφέρων σε όλο αυτό το αποκαλυπτικό δημοσίευμα είναι ότι το συμπέρασμα που βγάζουν οι Τούρκοι και ο ίδιος ο Διευθυντής Εθνικής Παιδείας της Κωνσταντινούπολης, Μουαμέρ Γιντλίς, είναι ότι αφού δεν  υπάρχουν πλέον μαθητές στα μειονοτικά ελληνικά σχολεία το επόμενο βήμα είναι να… κλείσουν οριστικά και τυπικά γιατί τι άλλο μπορεί να γίνει ; Έτσι θα βάλουμε και την τυπική ταφόπλακα στην ελληνική ομογένεια της Κωνσταντινούπολης, την ιδία στιγμή που ο Ερντογάν θέτει θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας της δυτικής Θράκης, όπου ο πληθυσμός της συνεχώς αυξάνεται και τα σχολεία της, όπως το καινούργιο σχολικό ίδρυμα της Κομοτηνής, το άλλοτε Τζελάλ Μπαγιάρ, κατακαινούργιο και γεμάτο από εκατοντάδες μαθητές της μουσουλμανικής μειονότητας, δίνει ένα θλιβερό κοντράστ με την άλλοτε ιστορική ελληνική ομογένεια της Πόλης. 

                                                    ΒΑΘΥ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ

Διάφορες οργανώσεις στο παρελθόν είχαν βάλει στο στόχο τους την ομογένεια και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. «SuperNATO», «Εργκενεκόν», «Καφές», «Επιχείρηση Βαρεία», είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά ονόματα τουρκικών παραστρατιωτικών οργανώσεων του τουρκικού Βαθέως Κράτους που είχαν σαν στόχο τους την φυσική εξόντωση και την πλήρη και οριστική   εξαφάνιση της ομογένειας της Κωνσταντινούπολης.

Είναι αλήθεια πως έχουν γραφτεί και ειπωθεί πάρα πολλά για τον τρόπους και τις μεθόδους που εφάρμοσε η Τουρκία μετά την συνθήκη της Λοζάνης, με κύριο σκοπό τον αφανισμό της ελληνικής μειονότητας που παρέμενε σαν μη ανταλλάξιμη στην Κωνσταντινούπολη και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε πως συχνά επώνυμοι Τούρκοι διανοούμενοι, όπως ο γνωστός συγγραφέας Αζίζ Νεσίν, και ο πιο σύγχρονος μας νομπελίστας Ορχάν Παμούκ, έχουν κατακρίνει αυτή την πολιτική και έχουν στιγματίσει την εξόντωση του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης που αποτελούσε γι' αυτούς ένα από τα βασικά στοιχεία της ίδιας ύπαρξης  της  Πόλης. Ο Αζίζ Νεσίν, μετά τα γεγονότα του 1955 και το ιστορικό πογκρόμ και ενώ βρίσκονταν κρατούμενος στις φυλακές σαν υπεύθυνος γιατί η τότε κυβέρνηση Μεντερές είχε κατηγορήσει τους αριστερούς σαν υπαίτιους για τα γεγονότα, είχε παραδεχτεί πως οι συμφορές που είχε βρει τους συμπατριώτες του Ρωμιούς, ήταν πολύ μεγαλύτερες από ότι μπορούσε να φανταστεί.  Ο Νεσίν έτυχε να είναι αυτόπτης μάρτυρας  από το αυτοκίνητο της τουρκικής αστυνομίας όπου τον μετέφεραν στα κρατητήρια της Κωνσταντινούπολης, στα λεηλατημένα σπίτια της περιοχής του Γαλατά. Ο δε Ορχάν Παμούκ σε ένα ξέσπασμα αλήθειας είχε καταθέσει σε μια συνέντευξη του στο τουρκικό περιοδικό Ακτουέλ, πριν από τρία χρόνια, πως «η σημερινή Κωνσταντινούπολη είναι σαν ένα φάντασμα, μοιάζει να μην είναι η αληθινή, η πραγματική  Κωνσταντινούπολη. Βλέπουμε στους δρόμους χιλιάδες άγνωστες φυσιογνωμίες που κυκλοφορούν με ένα βάρος στο κεφάλι, άνθρωποι που έχουν έρθει από τα βάθη της Ανατολής, ξένοι στην Πόλη και στο φυσικό της περιβάλλον. Που  είναι η αληθινή Κωνσταντινούπολη; που είναι οι  Ρωμιοί που κοσμούσαν κάποτε τις ιστορικές περιοχές και έδιναν τον τόνο στην ζωή της Πόλης. Έχει αλλάξει τόσο πολύ η Πόλη που αισθάνομαι σαν ένα είμαι ένας ξένος, ένας μετανάστης στην ίδια μου τη πατρίδα. Θυμάμαι σε ένα στενό του Γαλατά κάποιο κύριο Σωκράτη που είχε ένα γαλακτοπωλείο. Σήμερα ο Σωκράτης δεν είναι πια εδώ και στο ίδιο μέρος  μένουν κάποιοι ένοικοι που έχουν  έρθει από τα βάθη της Ανατολίας».

Η Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με τα ίδια τα οθωμανικά στοιχεία, ήταν στις αρχές του εικοστού αιώνα η μεγαλύτερη συγκέντρωση αστικού πληθυσμού στην ελληνική ιστορία με πληθυσμό πάνω από 200.000, (για πολλούς 350.000), όταν η ελληνική πρωτεύουσα, η Αθήνα, δεν αριθμούσε παρά μερικές δεκάδες χιλιάδες πληθυσμό. Σήμερα δεν είναι παρά μια θλιβερή ανάμνηση και κάποια εναπομείναντα σημάδια που επιμένουν να δείχνουν πως ακόμα υπάρχει κάποια ελληνική σπίθα να σιγοκαίει κάτω από το τεράστιο βάρος ενός ασύνταχτου και πολύμορφου πληθυσμού, πάνω από 12 εκατομμύρια, ως επί το πλείστον επυλίδων και Ασιατών μεταναστών. Την μεγαλύτερη ευθύνη για αυτόν τον  σύγχρονο εξανδραποδισμό, που κράτησε με διάφορες φάσεις περίπου εξήντα χρόνια, την φέρουν ακέρια οι ελληνικές κυβέρνησης από το 1950 και μετά που έχει δείξει χαρακτηριστική αδιαφορία για την τύχη της ελληνικής ομογένειας της Τουρκίας

 Εκείνο όμως που μας ενδιαφέρει και θα εξετάσουμε παρακάτω είναι η συνολική στάση και πολιτική της σύγχρονης Τουρκίας έναντι της ελληνικής ομογένειας και πως διαμορφώθηκε αυτή και ποιο ρόλο παίζει   η ύπαρξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ένας θεσμός για τον οποίο υπάρχουν σήμερα  ακούγονται διάφορες απόψεις όσον αφορά την χρησιμότητα της ύπαρξης του και τον ρόλο που μπορεί  να παίξει στην πορεία της Ορθοδοξίας αλλά και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Βασικά δυο είναι τα κυρίαρχα στοιχεία που καθορίζουν την στάση και την πολιτική της Τουρκίας έναντι της ισχνής, υπαρκτής ακόμα ελληνικής μειονότητας της Τουρκίας: α) Η διάσταση της ομηρίας και ο χειρισμός της ομογένειας σαν ένας μοχλός πίεσης προς επίτευξη των τουρκικών στόχων και επεκτατικών σχεδίων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και, β) Η διάσταση των εύθραυστων εσωτερικών ισορροπιών στην ίδια την Τουρκία, που όσο και αν φαίνεται κατ αρχή παράλογο, η ύπαρξη της ελληνικής ομογένειας και κυρίως του Οικουμενικού Πατριαρχείου παίζει για πολλούς σημαντικό ρόλο. Με βάση αυτές τις αρχές η τουρκική πολιτεία, ανεξάρτητα το ποια θα είναι η τουρκική κυβέρνηση, ακολούθησε βήμα βήμα  συγκεκριμένη πολιτική  εξόντωσης της ελληνικής ομογένειας της Κωνσταντινούπολης. Άραγε σήμερα βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο σε δόξα της μόνιμης αδιαφορίας των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων;