Δεν έληξε ακόμη ο Μακεδονικός αγώνας
εφόσον το ζήτημα του ονόματος με τα Σκόπια δεν λύθηκε !
Ιωάννης Χασιώτης, Ομοτ Καθηγητής ΑΠΘ
Συνέντευξη: Στέλιος Κούκος
Αφορμή για την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον κ. Ιωάννη Χασιώτη, ιστορικό, ομότιμο καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρο του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα ήταν η έκθεση ντοκουμέντων “Γερμανός Καραβαγγέλης, ο μητροπολίτης των εμπεριστάτων” που εγκαινιάστηκε χθες στο Μουσείο.
Ο κ. Ιωάννης Χασιώτης απάντησε στις ερωτήσεις που του θέσαμε με ιδιαίτερη ενάργεια, χωρίς να κρύβει και τη αγωνία του για την πορεία του Μουσείου, αφού εδώ και τέσσερα χρόνια οι δραστηριότητες του Ιδρύματος και του Μουσείου βρίσκονται χωρίς κρατική επιχορήγηση.
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης ήταν ένας ιδιαίτερα προικισμένος άνθρωπος με ξεχωριστή μόρφωση, ο οποίος μάλιστα προοριζόταν να αναλάβει διευθυντής - σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ή ακόμη και να αναδειχθεί σε σημαντικό παράγοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εντούτοις η δράση του ήταν κυρίως εθνική και μάλιστα κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες για τον Ελληνισμό. Έτσι είναι ιδιαίτερα ταιριαστός ο τίτλος που δόθηκε στην έκθεση. Εσείς ως ιστορικός πώς αξιολογείται την πορεία του έλληνα ιεράρχη;
Την εποχή της δράσης του, το εθνικό και το εκκλησιαστικό ταυτιζόταν στη συνείδηση όλων σχεδόν των Ελλήνων ιεραρχών. Γι’ αυτό και ο μητροπολίτης Γερμανός, όταν στρατεύθηκε στη μητρόπολη Καστοριάς για να προστατεύσει τα πατριαρχικά δικαιώματα στη Μακεδονία έναντι της Εξαρχίας, υπηρέτησε ταυτόχρονα και τα εθνικά συμφέροντα του Ελληνισμού στον μακεδονικό χώρο.
Η μορφή του μητροπολίτη Καστοριάς έχει μελετηθεί όσο θα έπρεπε από την ελληνική ιστοριογραφία; Διδάσκεται ως ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο στα πανεπιστήμια;
Και ναι και όχι. Ο κόσμος γνωρίζει κάπως τον Καραβαγγέλη για τη δυναμική του παρουσία στον Μακεδονικό Αγώνα, αλλά αγνοεί τη γενικότερη δράση του, π.χ. το ρόλο του στον Πόντο εναντίον του νεοτουρκικού καθεστώτος. Σχετικά με τη διδασκαλία: Πιστεύω ότι η δράση του στην Καστοριά δεν μπορεί να λείπει από καμιά εξιστόρηση του μακεδονικού ζητήματος.
Ποια είναι η θέση της λοιπής ιστορίας του Μακεδονικού Αγώνα στην παιδεία μας;
Θα έλεγα περιορισμένη και, πάντως, ποιοτικά υποβαθμισμένη. Αλλά βέβαια δεν είναι το μόνο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας μας, που “αδικείται” στην εκπαίδευση...
Σήμερα μπορούμε να διδαχθούμε κάτι από τον αγώνα αυτόν;
Φυσικά. Εφόσον δεν λύθηκε το ζήτημα του ονόματος “Μακεδονία” με τα Σκόπια, δεν έληξε και ο αγώνας. Στο Μακεδονικό Αγώνα κερδίσαμε μιαν εξαιρετικά δύσκολη αναμέτρηση σε πολλά επίπεδα, κυρίως της παιδείας και των ιδεών και λιγότερο των όπλων. Τώρα ο αγώνας διεξάγεται σε διπλωματικά και όχι πολεμικά πεδία, αλλά με αποφασιστικό και πάλι τον ρόλο της παιδείας και της ιδεολογίας. Συνεπώς, πρόκειται για έναν αγώνα, που θα συνεχιστεί ακόμα και όταν “λήξει” (όπως θα λήξει) η διαφορά μας με τα Σκόπια, αφού αφορά το πεδίο της εθνικής αυτοσυνειδησίας. Με άλλα λόγια: θα πρέπει διαρκώς να αποδεικνύουμε ότι ήμασταν και είμαστε και Μακεδόνες και Έλληνες. Αν αδρανήσουμε μπορεί να μη χάσουμε την εθνότητά μας, αλλά θα μας υποκλαπεί το “μακεδονικό” της περιεχόμενο, που είναι συνυφασμένο όχι μόνο με την ιστορία μας, αλλά και με τον τόπο, την ιδιαίτερη πατρίδα, όπου γεννηθήκαμε και ζούμε. Και μια εθνική ιδεολογία χωρίς “πάτριο χώρο” είναι έωλη και μάλλον ευάλωτη.
Ποιες είναι οι λοιπές δράσεις του Ιδρύματος και του Μουσείου αυτόν τον καιρό;
Το Μουσείο έχει, όπως ξέρετε, ανακαινίσει εκ βάθρων τους εκθεσιακούς του χώρους. Αλλά για να το καταφέρει αυτό, έμεινε για μεγάλο διάστημα κλειστό. Τώρα ανακτούμε τον παλιό αριθμό των ώριμων στην ηλικία και των νεαρών επισκεπτών μας (που άρχισαν ήδη να αυξάνονται με εντυπωσιακό ρυθμό). Οι περιοδικές εκθέσεις μας άρχισαν και πάλι να διαδέχονται η μια την άλλη. Το επιστημονικό κέντρο του ιδρύματος δεν σταμάτησε ποτέ τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά του προγράμματα.
Το επιστημονικό έργο του ιδρύματος αξιοποιείται από την πολιτεία στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας; Είναι αρκετά τα κονδύλια που παρέχονται από το κράτος για το έργο σας;
Η συνδρομή μας στην εξωτερική πολιτική της χώρας εντοπίζεται (σε ποιο βαθμό δεν είμαι σε θέση να ξέρω) στις επιστημονικές μας εκδόσεις, πολλές και στα αγγλικά. Αλλά και η ίδια η λειτουργία του Μουσείου αποτελεί σταθερό συνήγορο της ιστορικής βάσης των εθνικών μας θέσεων. Επίσης έντονη είναι και η επιστημονική (και γι’ αυτό έγκυρη) παρέμβασή μας στο διαδίκτυο (στα ελληνικά και κυρίως στα αγγλικά), που διευκολύνει, πιστεύω, εκείνους που αγωνίζονται στις τρέχουσες φάσεις του “Μακεδονικού”. Εξάλλου η πάρα πολύ υψηλή επισκεψιμότητα των ιστοσελίδων μας δείχνει, αν τίποτε άλλο, ότι μας “μελετούν” οι φίλοι και μας “παρακολουθούν” οι αντίπαλοι. Εννοείται ότι, εκτός από τους διπλωμάτες, είναι και οι Έλληνες της Διασποράς, που βρίσκουν στη διαδικτυακή μας παρουσία το υλικό που όχι μόνο τους ανασυνδέει με την πατρίδα, αλλά που επιπλέον τους προσφέρει και υλικό για κάθε χρήση στα δικά τους παροικιακά ή διεθνή φόρα.
Σχετικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, δεν θα είμαι τόσο αισιόδοξος: Δυστυχώς, εδώ και αρκετά χρόνια (ουσιαστικά από τον Οκτώβριο του 2006) μένουμε χωρίς τακτική κρατική επιχορήγηση. Πώς είναι δυνατόν ένα ίδρυμα, σαν το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα, να αναπτύξει τις δραστηριότητές του (μουσειακές, παιδαγωγικές, εκδοτικές, επιστημονικές κλπ.) χωρίς τη συμπαράσταση της πολιτείας; Έχουμε βέβαια περιορίσει τα λειτουργικά μας έξοδα στο ελάχιστο δυνατόν. Αλλά υπάρχουν οι ανελαστικές δαπάνες, που απαιτούν άμεσες λύσεις. Πόσο θα αντέξουμε; Θα είναι τραγικό το Μουσείο, που είναι αφιερωμένο στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, να αναστείλει τη λειτουργία του, όταν θα γιορτάζουμε τα 100χρονα αυτού του μεγάλου γεγονότος, τόσο αποφασιστικού για την τύχη ολόκληρου του Ελληνισμού!
Ο κόσμος της Μακεδονίας βρίσκεται κοντά σας;
Αν οι ευαισθητοποιημένοι συμπατριώτες μας δεν ήταν μαζί μας, θα είχαμε κλείσει προ πολλού και το Μουσείο και το Επιστημονικό του Κέντρο. Αλλά η συνδρομή τους, που μας ενισχύει ηθικά και υλικά, δεν φτάνει. Χρειάζεται για πολλούς λόγους (και όχι μόνο υλικούς) και η συμπαράσταση της πολιτείας.
- Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα
Έκθεση: Γερμανός Καραβαγγέλης,
ο μητροπολίτης των εμπεριστάτων
- Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα
Προξένου Κορομηλά 23, Θεσσαλονίκη
Τηλ. 2310 229778
- Διάρκεια μέχρι 31 Μαΐου
Ώρες λειτουργίας:
Τρίτη-Παρασκευή: 9.00-14.00
Σάββατο: 10.00-14.00
http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=4492&Itemid=1
