Το λιγότερο οργή μας προκάλεσε άρθρο-ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στην ελληνική έκδοση της «Φωνής της Ρωσίας» με άκρως παραπλανητικό τίτλο «Οι θησαυροί της Θράκης μιλούν για την αρχαία Ελλάδα», καθώς το λιγότερο που προκύπτει είναι η αμφισβήτηση της ελληνικότητας του θρακιώτικου πολιτισμού…
Χρησιμοποιούμε τις εξαιρετικές φωτογραφίες του δημοσιεύματος, που έχει τραβήξει η Αλεξάνδρα Σόποβα, καθώς από μόνες του αποκαλύπτουν πολλά… Το δημοσίευμα βρίσκεται στη διεύθυνση http://rbth.gr/arts/2013/10/16/oi_thisayroi_ti_thraki_miloyn_gia_tin_arxaia_ellada_25723.html).
Χωρίς να επιθυμούμε καθ’ οιονδήποτε τρόπο να «ξύσουμε» ιστορικές πληγές και αντιλαμβανόμενοι απόλυτα ότι το περίεργο δημοσίευμα θα αποτελέσει όπλο στα χέρια της ευφυούς ρωσικής διπλωματίας που θα το αξιοποιήσει απέναντι στους Βουλγάρους και όχι μόνο, οφείλουμε να δηλώσουμε ότι το θέμα δεν είναι απλό και το υπουργείο Εξωτερικών δεν πρέπει να κάτσει με σταυρωμένα χέρια.
Να θυμίσουμε, ότι η Βουλγαρία, ιστορικά, επεδίωκε – αυτονόητα – να βρει διέξοδο στο Αιγαίο μεγιστοποιώντας τη γεωπολιτική και γεωστρατηγικη της αξία. Όχι ότι θα επιδιώξουν να το πράξουν σήμερα, αλλά ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις ότι στην οργή τους για τη μη υλοποίηση των γεωπολιτικών τους σχεδιασμών που περιλάμβαναν τη χώρα μας, οι Ρώσοι δεν θα είχαν τον παραμικρό δισταγμό να «σπείρουν ζιζάνια» σε δυο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ… Παλιά κόλπα.
Ας δούμε όμως πρώτα την είδηση και στη συνέχεια μερικά ιστορικά στοιχεία, για να βοηθήσουμε το υπουργείο Εξωτερικών και τον Ευάγγελο Βενιζέλο, να αξιολογήσει σωστά την κατάσταση και να κινηθεί εγκαίρως.
Στις 30 Σεπτεμβρίου εγκαινιάστηκε στο Κρατικό ιστορικό μουσείο της Μόσχας η έκθεση «Θρακιώτικα χρυσά από τη Βουλγαρία. Ο μύθος αναβιώνει». Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα των υπουργείων Πολιτισμού της Ρωσίας και της Βουλγαρίας. Τα εκθέματα δε χρονολογούνται από τον 8ο μέχρι τον 4ο αι. π.Χ. Μέχρι εδώ όλα καλά, θα πει κανείς. Τα προβλήματα όμως ακολουθούν, καθώς Βούλγαροι, αλλά και Ρώσοι αρχαιολόγοι διαχωρίζουν σαφώς τους Θράκες από τους Έλληνες, αναφέροντάς τους ως έναν άλλο λαό, χωρίς αλφάβητο και γραφή, επηρεασμένο από τους Σκύθες.
«Συχνά οι Έλληνες συνάδελφοί μας διαφωνούν. Κι’ αυτό γιατί λέμε ότι οι θησαυροί αποτελούν τεκμήρια του θρακιώτικου πολιτισμού, σχετικά με την ταυτότητά του, ενώ τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν είναι ελληνικά. Ναι, είναι ελληνικά, αλλά τα συναντάμε στη Θράκη και στη Σκυθία, ενώ δεν εντοπίζουμε παρόμοια στην Ελλάδα», λέει ο δρ. Ιβάν Μαράζοφ, μέλος του Ιδρύματος «Θράκη», συνεργάτης του ιδιωτικού μουσείου «Βασίλι Μπόζκοφ», καθηγητής του Νέου πανεπιστήμιου της Βουλγαρίας.
Θα μας επιτρέψει ο σεβαστός καθηγητής να εκθέσουμε ορισμένες παρατηρήσεις. Οι Θράκες αναφέρονται, για πρώτη φορά στην ιστορία, σε γραπτό κείμενο, από τον Όμηρο (Ιλιάδα). Κάποιοι σύμμαχοι των Τρώων ήταν Θράκες, όπως οι Παίονες. Θράκες ήταν και οι Κίκονες με τους οποίους πολέμησε ο Οδυσσέας. Θράκας ήταν και ο Ορφέας, ο θρυλικός μουσικός και ήρωας, ο οποίος πήρε μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία στο πλευρό των άλλων Πανελλήνων συντρόφων του. Ο δε γενάρχης τους, ο Θραξ, ήταν γιος του θεού Άρη, σύμφωνα με την ελληνική και τη θρακική μυθολογία.
Για τους αρχαίους Έλληνες υπήρχε πάντα σαφής διαχωρισμός των βόρειων και των νότιων θρακικών φυλών. Οι βόρειες, οι Γέτες και οι Δάκες, που κατοικούσαν στις όχθες του Δούναβη και βόρεια αυτού, πράγματι, δεν είχαν σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό. Από νωρίς ήρθαν σε επαφές με τους Σκύθες, τους Κέλτες και άλλους επιδρομείς. Οι νότιοι Θράκες όμως, που κατοικούσαν στην οροσειρά της Ροδόπης και του Αίμου, αλλά και όσοι κατοικούσαν στην σημερινή δυτική και ανατολική Θράκη, είχαν γνωρίσει τον ελληνικό πολιτισμό ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή.
Οι επαφές κορυφώθηκαν κατά τον Α’ Αποικισμό, με την ίδρυση δεκάδων ελληνικών πόλεων, στις παράκτιες κυρίως περιοχές των Θρακών. Οι Αγριάνες και οι Οδρύσες ήταν ελληνικής καταγωγής, πρόγονοι των σημερινών Πομάκων. Οι Βιθυνοί, οι οποίοι πέρασαν στη Μικρά Ασία και ίδρυσαν κράτος εκεί (με βασιλείς, τον Νικομήδη, ιδρυτή της Νικομήδειας και τον Προυσία, ιδρυτή της Προύσας), οι Μυσοί και οι Φρύγες, του περίφημου βασιλιά Μίδα, ήταν επίσης, τουλάχιστον, εξελληνισμένοι Θράκες, ήδη από τον 8ο αι π.Χ.
Οι αρχαίοι Έλληνες τους θεωρούσαν βαρβάρους, θα αντιτείνει κανείς, λόγω του μη αστικού τους τρόπου ζωής. Το ίδιο έλεγαν όμως και για τους Μακεδόνες, χωρίς σήμερα να υπάρχει ουδείς εχέφρων που να αμφιβάλει για την ελληνική τους καταγωγή. Ακόμα το ίδιο έλεγαν και οι Αχαιοί για τους Δωριείς, παρά το αναμφισβήτητο γεγονός ότι και οι μεν και οι δε ήταν Έλληνες. Άλλωστε οι Παίονες, είχαν στην πραγματικότητα ιδρύσει πόλεις. Η πρωτεύουσά τους μάλιστα, η Αμυδών, αναφέρεται από τον Όμηρο – βρίσκεται κοντά στο σημερινό Αξιοχώρι του νομού Κλικίς – και είχε ιδρυθεί στους νεολιθικούς χρόνους.
Στην εν λόγω έκθεση οι Θράκες αναφέρονται ξεκάθαρα ως ένα έθνος ξεχωριστό – με τρόπο παρόμοιο με τη θεώρηση των «μακεδόνων» των Σκοπίων για τον εαυτό τους, περίπου – οι οποίοι είχαν επαφές με τους Σκύθες. Τα αντικείμενα που εκτίθενται είναι ελληνικά, αλλά δεν έχουν βρεθεί αντίστοιχά τους στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των υπευθύνων. Και καθώς λένε, αυτά ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει χρυσά στεφάνια, ανάλογα των οποίων έχουν βρεθεί σε όλους τους μακεδονικούς τάφους. Ανάμεσα στα ελληνικά εκθέματα υπάρχουν φυσικά και πολλά σκυθικά, τα οποία αποδεικνύουν τις επαφές των βόρειων φυλών με τους Σκύθες, τις οποίες ουδείς άλλωστε αμφισβητεί.
Επειδή λοιπόν η αρχαιολογία είναι και πολιτική – δυστυχώς – όπως ανακαλύψαμε στη δεκαετία του ’90 (και να μην ξεχνάμε τις… μακεδονικές εκθέσεις των αναγνωρισμένων από τη Μόσχα Σκοπιανών στη Μόσχα), ελπίζουμε η εν λόγω αρχαιολογική προσέγγιση να μην αποτελέσει εφαλτήριο για τα όποια παρατράγουδα, ούτε για διάφορες νέες περίεργες ιδέες. Μην ξεχνάμε πως και ο Μακεδονικός Αγώνας σε κάποιες παρόμοιες πολιτιστικές ανακολουθίες είχε τις ρίζες του.
