γράφει ο Δρ. Γιάννος Χαραλαμπίδης,
23/3/2025
Εναλλακτικό σχέδιο Β’ για αποτροπή «δύο κρατών» και μοντέλο συμβίωσης
Βήμα προς την πολιτική της εν δυνάμει λύσης αποτελεί η Πενταμερής της Γενεύης, η οποία θα πρέπει να εξεταστεί μακριά από τα πυροτεχνήματα και τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Εάν συνιστά, όπως λέγεται, νέα αρχή, προς ποία κατεύθυνση κινείται ή μπορεί να κινηθεί; Τι συνέβη, τελικά, στη Γενεύη; Και πώς μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα;
Τα καπέλα του Προέδρου…
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:
Πρώτο, ήταν μια άτυπη Πενταμερής διάσκεψη, στην οποία υπήρχε μια πολιτική και νομική ισοϋψής συμμετοχή μεταξύ των ηγετών των δυο Κοινοτήτων, που παραπέμπει στην πολιτική ισότητα, η οποία, όμως, μεταφράζεται από την τουρκική πλευρά ως ισότιμη κυριαρχία. Χωρίς κάτι τέτοιο να γίνεται δεκτό από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ο οποίος συμβιβάστηκε με το καπέλο του ηγέτη αντί του Προέδρου, για να μην προκαλέσει.
Δεύτερο, εφόσον όλοι ήταν ικανοποιημένοι από τη Γενεύη, ο κακός ώς σήμερα Τατάρ βελτιώνει την εικόνα του και εσωτερικά και διεθνώς. Μπορεί, μάλιστα, να χρησιμοποιεί τις θετικές έως και διθυραμβικές θέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς και του ΓΓ του ΟΗΕ, ότι πρόκειται για νέα αρχή, στην οποία συναίνεσε! Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία, η οποία μπορεί να ισχυρίζεται ότι τον τράβηξε από το αφτί για να είναι φρόνιμος. Ρεαλιστικά ομιλούντες, αφού ξεπλύθηκε από την πολιτική των ήρεμων νερών του Αιγαίου, τώρα ξεπλένεται, χωρίς να υποχωρήσει ούτε κατά ένα «ιώτα», από τη διαδικασία της Γενεύης. Είναι ενδεικτική η δημόσια διαρροή της διατυπωθείσας θέσης του Προέδρου, πόσο καλά διαβασμένος ήταν ο Φιντάν, τι καλός περίπου που είναι, αφού μιλά με τον Χριστοδουλίδη, και τι μετριοπαθής που ήταν ο Τατάρ, επειδή δεν ήταν προκλητικός. Ασχέτως εάν προέβη και σε δηλώσεις για τα δύο κράτη και εντός και εκτός αιθούσης.
Τρίτο, στην Πενταμερή δεν συζητήθηκε η ουσία, αλλά η διαδικασία των ΜΟΕ, χωρίς να ληφθούν εκεί οι όποιες αποφάσεις. Ο ΓΓ του ΟΗΕ έστειλε πίσω στην Κύπρο τους δυο ηγέτες για να κάνουν τι; Για να συζητήσουν τα ΜΟΕ (από το άνοιγμα οδοφραγμάτων ώς τα φωτοβολταϊκά στη «νεκρή ζώνη» και τη δημιουργία κουλτούρας μέσω νεολαιών), μαζί με τον νέο προσωπικό του απεσταλμένο, και να καθορίσουν νέο ραντεβού περί τα τέλη Ιουλίου.
Χωρίς βάση…
Τέταρτο, ακόμη δεν υπάρχει βάση των συνομιλιών. Η μεν τουρκική πλευρά επιμένει στα δύο κράτη και την ισότιμη κυριαρχία, η δε κυπριακή Κυβέρνηση στα δύο συνιστώντα κράτη με πολιτική ισότητα. Άλλωστε, ο Ερσίν Τατάρ έθεσε επί τάπητος τη δημιουργία ενός «Συμβουλίου Συνεργασίας» μεταξύ των δύο πλευρών -δύο κρατών όπως διευκρίνισε- με την κυριαρχία τους. Ορθώς ο Πρόεδρος τού είπε όχι. Αλίμονο να έλεγε ναι! Βεβαίως, οι Τούρκοι έχουν πάντα τη δεύτερη γραμμή αμύνης. Αποδέχθηκαν τα ΜΟΕ στη λογική της δημιουργίας μιας «κουλτούρας», όπως είπαν, μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, την οποία εντάσσουν στη λογική και πρακτική της «καλής γειτονίας» των «δύο κρατών», σε αντίθεση με τους ημετέρους, οι οποίοι την εμφανίζουν ως βήματα προς την επανένωση. Με άλλα λόγια, ο καθένας την ερμηνεύει όπως τον βολεύει. Και είναι όλοι happy!
Η κουλτούρα των δύο κρατών…
Η έννοια τη «καλής γειτονίας» στηρίζεται στην εν δυνάμει λύση, την οποία έφερε στο προσκήνιο ο μ. Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και αναφέρει: Εφόσον με την ομοσπονδία ο βορράς θα είναι εσαεί υπό τουρκική διοίκηση και ο νότος υπό ελληνοκυπριακή, στη βάση των δύο συνιστώντων κρατών, θα πρέπει να γίνονται βήματα αποδοχής του ενός από τον άλλο, μέσω ΜΟΕ στην πολιτική και νομική αντίληψη του acknowledgment (μορφή αναγνώρισης, αλλά ανακλητή, πριν από την τελική αμετάκλητη). Και με τον τρόπο αυτό δημιουργείται κουλτούρα περί της αποδοχής κυρίως από τους Ελληνοκυπρίους ότι θα πρέπει να εμπεδώσουν πως ο βορράς θα είναι εσαεί τουρκικός, ασχέτως εάν σήμερα θεωρείται ως ψευδοκράτος επί τη βάσει των ψηφισμάτων 541 και 550 του Σ. Ασφαλείας, καθότι παραβιάζεται το άρθρο 2 παράγραφος 4 του Χάρτη των Ην. Εθνών και ως εκ τούτου καμιά οντότητα, Αρχή η κράτος μπορούν ν’ αναγνωριστούν από τη χρήση και τη βία των όπλων. Ταυτοχρόνως, τι συναφώς συμβαίνει; Ενισχύεται η χωριστή κρατική συνείδηση κυρίως προς τους Τουρκοκυπρίους, αλλά και για τους Ελληνοκυπρίους.
«Χαλαρή ομπρέλα»
Η «καλή γειτονία» θα ισχύσει στην πράξη είτε είναι ομοσπονδία και δη χαλαρή με δύο ισότιμα συνιστώντα κράτη είτε θα είναι δύο χωριστά κράτη με ή χωρίς συνομοσπονδία, αφού δεν θα υπάρχει πλέον το υφιστάμενο ενιαίο κράτος. Τι λένε οι ημέτεροι ότι θα υπάρχει; Εν ολίγοις υποστηρίζουν ότι: Το υφιστάμενο ψευδοκράτος θα αναγνωριστεί ως ισότιμο, στην καλύτερη για μας περίπτωση, συνιστών κράτος και οι ελεύθερες σήμερα περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας θα υποβιβαστούν από ενιαίο υπό μερική κατοχή κράτος, σε ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος. Τα δύο συνιστώντα κράτη θα συνυπάρχουν μεταξύ τους με «χαλαρή ομπρέλα» κοινής συνεταιρικής συγκατοίκησης και επί του εδάφους «χαλαρά σύνορα». Επί του παρόντος έχουμε ΜΟΕ με «χαλαρά σύνορα» και σκληρό στρατό κατοχής. Άλλωστε, έχουν γίνει δεκτά στις συγκλίσεις τα εξή: 1) Το κατάλοιπο εξουσίας. Ό,τι δηλαδή δεν ανήκει στην κοινή – συνεταιρική εξουσία θα ανήκει πρωτογενώς στα κρατίδια, που σημαίνει πολιτική ισότητα με χωριστή μερική ισότιμη κυριαρχία. Αυτή η θέση πριν από το Σχέδιο Ανάν εθεωρείτο ως διχοτομική από το Εθνικό Συμβούλιο και τώρα ως στοιχείο επανένωσης! 2) Οι Ελληνοκύπριοι που θα επιστρέψουν στον βορρά δεν θα έχουν εκεί δικαίωμα ψήφου, για να είναι ο βορράς εσαεί τουρκικός. Εφόσον το δικαίωμα της ψήφου είναι συμφυές με την πατρίδα και δη αυθύπαρκτο, ο βορράς θα είναι άλλο στην ουσία κράτος και το Κεκτημένο θα εφαρμόζεται για τους Ελληνοκυπρίους στον βορρά όπως στη Γερμανία και στη Γαλλία. Ως να βρίσκονται σε άλλο κράτος. Υπάρχει και η προοπτική της εκ Περιτροπής Προεδρίας, που συνιστά τη διχοτόμηση της εκτελεστικής εξουσίας και της χωριστής διπλής κυριαρχίας.
Αλλαγή φρουράς… και χρονοδιαγράμματα
Πέραν των ανωτέρω, γίνεται πλέον λόγος για χρονοδιαγράμματα. Μετά τον Ιούλιο θα έρθει ο Σεπτέμβριος, οπότε θα μεταβεί ο Πρόεδρος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Οι όποιες εξελίξεις εκεί θα είναι συνάρτηση των λεγόμενων «προεδρικών εκλογών» στο ψευδοκράτος. Αληθές είναι ότι τα χαρτιά μοιράζονται από την Άγκυρα. Θα πάει, με άλλα λόγια, ο Τατάρ στη Νέα Υόρκη για να συζητήσει, εάν αυτό τον βοηθά στην «επανεκλογή» του ή εάν το θέλει η Τουρκία, η οποία θα αποφασίσει εάν θα τον διατηρήσει ή εάν θα τον αντικαταστήσει με κάποιον, που είναι επικοινωνιακά πιο διαλλακτικός, αλλά το ίδιο διχοτομιστής επί της ουσίας, έχοντας ως διαπραγματευτικό βάθος τις θέσεις Τατάρ. Ως ένας τέτοιος πολιτικός εμφανίζεται ο ηγέτης του Τουρκοκυπριακού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Τουφάν Ερχουρμάν, ο οποίος καλύπτει της διχοτομικές του απόψεις κάτω από την ομοσπονδία και την πολιτική ισότητα, την οποία όταν αναλύει, την εντάσσει στους δύο λαούς και στην εκ Περιτροπής Προεδρία, που παραπέμπει στην ισότιμη κυριαρχία. Και μόνο η έννοια των δύο λαών -εάν συνδυαστεί με το κατάλοιπο εξουσίας- παραπέμπει στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, άρθρο 1 παρ. 2 του ΟΗΕ, στη χωριστή κυριαρχία και στην παρθενογένεση. Άρα, ακόμη και αυτή η αλλαγή φρουράς στο ψευδοκράτος δεν σημαίνει την αλλαγή πλεύσης από την Τουρκία. Το αντίθετο θα συμβεί. Θα εμφανιστεί ως η καλή πλευρά και θα αξιώνει τις υποχωρήσεις που υποσχέθηκε ο Πρόεδρος εντός της ΕΕ, δηλαδή την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, τομέας άλλωστε που η Κυβέρνηση δεν έχει βέτο, και την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας – Ένωσης όπου έχουμε δικαίωμα βέτο. Όμως, πώς θα πούμε ναι στην αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, όταν η Τουρκία δεν εφαρμόζει την υφιστάμενη δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και όταν δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία;
Πολεμική βιομηχανία
Βεβαίως, τώρα, στη λογική των ανταλλαγμάτων μπαίνει και η συμμετοχή της Τουρκίας στα νέα προγράμματα της ΕΕ για την αμυντική βιομηχανία, που φτάνουν τα 150 δις ευρώ ετησίως. Στη Λευκή Βίβλο υπάρχει σχετική ρήτρα, που αναφέρει ότι τα τρίτα κράτη για να μπορούν να συμμετάσχουν θα πρέπει να υπογράψουν εταιρική με την ΕΕ σχέση για αμυντικά ζητήματα. Ήδη, στη σύσκεψη της 3ης Φεβρουαρίου, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες μεταξύ του ΓΓ του ΝΑΤΟ και των εταίρων, ο Μαρκ Ρούτε διατύπωσε τη θέση ότι η Τουρκία θα πρέπει να συμμετάσχει στα προγράμματα της ΕΕ ως τρίτη χώρα. Γιατί; Διότι αφενός διαθέτει πολεμική βιομηχανία και, αφετέρου, τον μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ και είναι σημαντική για την αρχιτεκτονική της άμυνας και της ασφάλειας στη Γηραιά Ήπειρο. Άρχισαν ήδη οι πιέσεις. Όταν, άλλωστε, μιλά ο Ρούτε είναι κατόπιν συνεννόησης με τις ΗΠΑ.
Πιέσεις, βέτο και Σχέδιο Β’…
Υπό αυτές τις συνθήκες, η όποια προς την Αθήνα και Λευκωσία πίεση θα πρέπει να μετακινηθεί στους ώμους της Άγκυρας με την εξής αξίωση: Για να άρουν η Κύπρος και η Ελλάδα τα βέτο τους θα πρέπει η Τουρκία ν’ αρχίσει και να συμπληρώσει την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Κύπρο εντός 12 μηνών, για παράδειγμα υπό την επίβλεψη των Ην. Εθνών και της ΕΕ για να μπορέσουν οι δυο πλευρές, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, να αποφασίσουν τι λύση θέλουν, η οποία θα πρέπει, όπως όλοι υποστηρίζουν, να είναι συμβατή με το διεθνές δίκαιο και με τις αρχές και αξίες της ΕΕ. Το δε βέτο της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να στηριχθεί, όχι μόνο νομικά, αλλά και πολιτικά, στο άρθρο 4 των Συνθηκών σε συνδυασμό με το άρθρο 31 της ΣΕΕ, που, εκτός των άλλων, αφορά ζητήματα εθνικής ασφάλειας, εφόσον τελεί υπό κατοχή και διαρκή απειλή. Πώς κράτος μέλος της ΕΕ θα άρει το βέτο του και θα επιτρέψει στην Τουρκία να κατασκευάζει όπλα για να το κατέχει και να συνεχίσει να το απειλεί;
Βάση συνομιλιών και μοντέλο συμβίωσης
Συναφώς, επισημαίνονται τα εξής:
Α) Η βάση της λύσης θα πρέπει να είναι:
1) Τα ψηφίσματα 186 (περί της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας), 360 (για την αποκατάσταση της παραβιασθείσας εννόμου τάξεως, τον σεβασμό της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και της εδαφικής της ακεραιότητας), και τα 541 και 550, που ρητώς τονίζουν ότι δεν μπορεί να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Κάτι που μπορεί να συμβεί μόνο εάν το θύμα το θελήσει, στη μορφή του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους σε μια ομοσπονδία ή συνομοσπονδία.
2) Το Πρωτόκολλο 10, που προνοεί ολόκληρη την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ με αναστολή του Κεκτημένου στο βόρειο τμήμα του νησιού, και η εν συνεχεία εφαρμογή του, κατόπιν ομόφωνης απόφασης του Συμβουλίου, που σημαίνει ότι χρειάζεται τη σύμφωνη γνώμη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εφόσον, δε, υπάρχει δέσμευση της τουρκικής πλευράς για την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου επί τη βάσει των Δεύτερων Συμφωνιών Κορυφής του 1979 και σχετικού ψηφίσματος του Σ. Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα πρέπει να τεθεί ως ΜΟΕ η επιστροφή του συνόλου της πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους, κάτω από τους νόμους της ΕΕ, όπως αυτοί ισχύουν στο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κάτι τέτοιο θα αποτελέσει: Α) Μοντέλο κοινής συμβίωσης και ανάπτυξης εμπορίου μέσω του λιμανιού της Αμμοχώστου, που θα τελεί κάτω από την ευθύνη τής ΕΕ κατόπιν εξουσιοδότησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Β) Μοντέλο διάχυσης σε ολόκληρη την Κύπρο. Γ) Μερική άρση αυτού, που η άλλη πλευρά ονομάζει ως εμπάργκο. Η άρνηση της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων επί αυτών των εισηγήσεων θα τους φέρει σε δύσκολη θέση, διότι θα είναι υπόλογοι γιατί δεν θέλουν λύση, αλλά διχοτόμηση και ότι, ταυτοχρόνως, δικαίως Αθήνα και Ελλάδα ασκούν βέτο στην ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας και στη συμμετοχή της στα προγράμματα των 150 δις για την αμυντική βιομηχανία.
Μετά τα βεγγαλικά
Αυτά βεβαίως προϋποθέτουν σχέδιο Β. Διότι, αργά ή γρήγορα, μετά τα βεγγαλικά της Γενεύης είτε θα έρθει νέα ξηρασία στο Κυπριακό είτε θα μπούμε με το σχέδιο Α΄ στα βαθιά νερά της διχοτόμησης, ανεξαρτήτως εάν ονομάζεται ομοσπονδία ή συνομοσπονδία δύο συνιστώντων ή μη κρατών…
Πηγή: simerini.sigmalive.com, onisilos.gr