Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, την Ε.Ε. και η εκλογή Τράμπ αλλάζουν τα δεδομένα στο τομέα της ενέργειας. Οι βαθιές και ουσιαστικές αλλαγές στην παγκόσμια πολιτική σκηνή των τελευταίων μηνών, ανοίγουν παράθυρο ευκαιρίας και για την Ελλάδα σε ό,τι αφορά τις μακροχρόνιες προσπάθειες της χώρας να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου.
Ιδιαιτέρως πρέπει να εκτιμηθεί η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ που φέρνει σημαντικότατες αλλαγές το προσεχές διάστημα:
>Την ενεργοποίηση του επενδυτικού πλάνου αξίας 500 δις. δολαρίων (για τα επόμενα 30 έτη) μεταξύ των εταιρειών Exxon-Rosneft και αφορά την εκμετάλλευση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων της Αρκτικής τα οποία θα αντικαταστήσουν τα εξαντλημένα αποθέματα της Βόρειας θάλασσας.
>Ταυτοχρόνως θα επιδιωχθεί η μείωση του ρόλου τόσο των Σουνιτικών πετρελαιοπαραγωγών κρατών όσο και του Ιράν σε ό,τι αφορά τον ανεφοδιασμό επιπλέον ποσοτήτων ενέργειας στην Ευρώπη.
>Ενώ θα κινηθούν οι διαδικασίες -ακολουθώντας το παράδειγμα των ΗΠΑ- για μαζικές επενδύσεις στην Ε.Ε. η οποία θα υποχρεωθεί -με κάθε τρόπο- να αλλάξει μοντέλο διακυβέρνησης και λειτουργίας.
>Επιπλέον η αναθέρμανση σχέσεων Δύσης-Ρωσίας, το οριστικό τέλος του πολέμου σε Συρία – Ιράκ – Λιβύη, θα αποτελέσει το έναυσμα για μια σταθεροποίηση του πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος της Μεσογείου που θα επιφέρει μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη.
>Η πιθανότητα η Τουρκία να αποτελέσει κόμβος ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα κοιτάσματα της Μεσογείου μειώνεται, όπως και τυχόν προσπάθειες της Άγκυρας να αποτελέσει αγωγό για την προώθηση των Ιρανικών κοιτασμάτων προς την Ευρώπη.
>Ως εκ τούτου αναφύονται ευοίωνες προοπτικές στον ενεργειακό τομέα και κυρίως άνοδος της κατανάλωσης, όπερ και συνεπάγεται ανάγκη για νέους ενεργειακούς διαδρόμους που θα διέρχονται από ασφαλείς διαδρομές.
Σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα έχει ήδη έργα υπό θεώρηση ή και κατασκευή και τις δίδεται η ευκαιρία να μετατραπεί σε ένα σημαντικό ενεργειακό κόμβο.
Ανεξαρτήτως τυχόν αναταράξεων της μελλοντικής πορείας της χώρας (λ.χ. έξοδος από την Ευρωζώνη), οι σταθερές του νέου συστήματος που ξεπροβάλλει δεν αλλοιώνονται, τουναντίον, ενδεχομένως η πορεία της χώρας μέσα από ένα λιγότερο ασφυκτικό και ρυθμιστικό περιβάλλον (βλέπε 3ο ενεργειακό πακέτο-ενεργειακή ένωση, κ.α.) να είναι προς όφελος του ενεργειακού τομέα της χώρας και ευρύτερα.
Τα σχέδια στα «σκαριά»
Αγωγός TAP
Ο αγωγός έχει αρχίσει ήδη να κατασκευάζεται. Θα διασχίζει την Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα και θα εξέρχεται στην ακτή της Ιταλίας κοντά στο Σαν Φόκα. Το συνολικό μήκος του αγωγού θα είναι 867 χιλιόμετρα, από τα οποία 547 στην Ελλάδα, 211 στην Αλβανία, 104 υποθαλάσσια, και 5 χιλιόμετρα στην Ιταλία.
Το υποθαλάσσιο τμήμα θα βρίσκεται σε μέγιστο βάθος 810 μέτρων. Η δυναμικότητα μεταφοράς του αγωγού ανέρχεται στα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, με τη δυνατότητα αύξησης της δυναμικότητας στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Το συνολικό κόστος κατασκευής ανέρχεται στο ποσό του 1.5 δις ευρώ και θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαιτζάν. Μέτοχοι της εταιρείας είναι οι BP (20%), SOCAR (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) και Axpo (5%).
Τουρκικό ρεύμα – Ελληνικό ρεύμα (Turkish / Greek stream)
Ο αγωγός αυτός που στην ουσία είναι μια παραλλαγή του «Νότιου ρεύματος» θα φέρνει 63 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Τουρκία και έπειτα το «Ελληνικό ρεύμα» θα έχει μια δυναμικότητα μεταφοράς από 10 έως και 40 δις. κ.μ., το όλο σχέδιο εξαρτάται από το ποιες ακριβώς ποσότητες θα δεσμεύει η Τουρκία, εάν θα συμμετέχει η Βουλγαρία ή η Σερβία ή και οι δύο και άλλες τεχνικές παραμέτρους.
Σε ό,τι αφορά το Ελληνικό τμήμα, δύο είναι οι διαδρομές που θεωρούνται, από την Ελλάδα σε ΠΓΔΜ-Σερβία-Ουγαρία-Αυστρία και από Ελλάδα προς Ιταλία, με τον σχεδιαζόμενο αγωγό «Ποσειδών» (ITGI) της κοινοπραξίας ΔΕΠΑ-Edison.
Η δυναμικότητα του αγωγού αυτού έχει προς το παρόν σχεδιαστεί για 11 δις κ.μ. ανά έτος. Ο αγωγός αυτός έχει ήδη λάβει από τις κοινοτικές αρχές άδεια εξαίρεσης από την υποχρεωτική πρόσβαση τρίτων στη χωρητικότητά του, καθώς επίσης έχει εξασφαλίσει από τις ιταλικές αρχές τις απαραίτητες περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις στα σημεία που θα διασχίσει το ιταλικό έδαφος.
Σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου Αλεξανδρούπολης
Το υπό διαμόρφωση σχέδιο του ομίλου Κοπελούζου και της ΔΕΠΑ με την πιθανή συμμετοχή πλέον του Έλληνα επιχειρηματία Πίτερ Λιβανού αλλά και της αμερικανικής εταιρείες Τσενιέρ, αφορά τη μετατροπή της Θράκης σε φορέα εισαγωγής στη χώρα και εξαγωγής σε Βουλγαρία και μετέπειτα σε άλλες χώρες, αερίου δυναμικότητας ανά έτος τουλάχιστον 1.5 δις κ.μ.
Αγωγός Ανατολικής Μεσογείου
Ένας αγωγός ο οποίος περιλαμβάνει διάφορες παραλλαγές, μεταξύ των οποίων τη μεταφορά του αερίου των Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου μέσω Ελλάδος προς Ιταλίας αλλά και τα Βαλκάνια. Στο μέγιστο σχεδιαστικό μοντέλο, αφορά ένα σχέδιο μεταφοράς 10 δις κ.μ ανά έτος.
Παλαιότερα «παγωμένα» έργα όπως ο αγωγός πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, δυναμικότητας 800.000 βαρελιών ημερησίως και 10 εκατ. βαρελιών αποθήκευση στην Αλεξανδρούπολη, είναι ένα ακόμα έργο άξιον προσοχής και ενδιαφέροντος.
Επιπλέον, η επέκταση του αγωγού Θεσσαλονίκης-Σκοπίων έως τη Βόρεια Σερβία ή και το Κόσοβο αποτελεί ένα ακόμα «στοίχημα» μιας εξωστρεφούς ελληνικής ενεργειακής πολιτικής.
Τέλος, η σταδιακή άνοδος των διεθνών τιμών υδρογονανθράκων -ελέω Τράμπ και προς κατευνασμό και των καθεστώτων στη Μέση Ανατολή- αυξάνει τις πιθανότητες εξόρυξης των υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια, με συνολικές απολήψιμες ποσότητες της Δυτικής Ελλάδος σε 1 δις βαρέλια συν τις πιθανολογούμενες ποσότητες νοτίου της Κρήτης αλλά και στο Βόρειο Ανατολικό Αιγαίο.
Σε κάθε περίπτωση όλα τα ανωτέρω συνολικά σχέδια, αφορούν επενδύσεις που ξεπερνούν τα 25 δις δολάρια ή 15% του σημερινού Ελληνικού ΑΕΠ σε συνδυασμό με καθολική αναβάθμιση της οικονομικής αλλά και διπλωματικής ισχύος της χώρας. Παράλληλα αποτελούν και έργα με σταθερή ετήσια πρόσοδο για τον κρατικό προϋπολογισμό της τάξεως του 2.5 δις δολάρια και τουλάχιστον 100.000 θέσεις άμεσης και έμμεσης εργασίας, τονώνοντας επιπλέον και τον ελληνικό βιομηχανικό, μηχανολογικό, κατασκευαστικό αλλά και ναυτιλιακό τομέα.
Ύστερα από μια δεκαετία και πλέον, ατέρμονης και λίαν ακριβής όσο και ανούσιας ενασχόλησης με τις ΑΠΕ, οι υδρογονάνθρακες φαντάζουν ως ένα δυνατό επενδυτικό και πολιτικό πλεονέκτημα της χώρας ενώ θα πρέπει να διερευνηθεί σοβαρά και η δυνατότητα περαιτέρω ενασχόλησης και αξιοποίησης των λιγνιτικών αποθεμάτων, σε συνδυασμό με την πιθανολογούμενη αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ-και πάλι ελέω Τραμπ- στη χρήση του άνθρακα. Οι δε συνέργειες που μπορούν να προκύψουν με τα γειτονικά κράτη της ΠΓΔΜ , Αλβανίας και Βουλγαρίας είναι σημαντικές και σε αυτό το τομέα.
Δίχως υπερβολή, τα ανωτέρω ενεργειακά σχέδια στο σύνολο τους, είναι ικανά να σηκώσουν το μακροχρόνιο βάρος μιας σταθερής ανάπτυξης στη χώρα σε συνδυασμό με ένα ολιστικό παραθεριστικό/τουριστικό μοντέλο και ένα διευρυμένο ναυτιλιακό τομέα.
Πηγή: RIMSE, Defence-point
