Είναι νωπές οι μνήμες από το ναυτικό ατύχημα του Ιταλικού Ε/Γ-Ο/Γ «Norman Atlantic», το οποίο είχε ναυλώσει η ελληνική ΑΝΕΚ, που συνέβη στις 28 Δεκεμβρίου 2014 στην Αδριατική. Η φωτιά που ξέσπασε στο γκαράζ του πλοίου, ενώ έπνεαν άνεμοι έντασης τουλάχιστον 10 μποφόρ, είχε σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσει η επιχείρηση διάσωσης των επιβατών, και να εξελιχθεί σε τραγωδία… Μια σορός βρέθηκε απανθρακωμένη μέσα σε καμένο φορτηγό αυτοκίνητο και εννέα στη θάλασσα. Εννέα Έλληνες είναι ακόμα αγνοούμενοι και οι συγγενείς τους δεν έχουν απολύτως κανένα νέο. Δύο ναυτικοί του Αλβανικού ρυμουλκού «Ιλλυρία» έχασαν τη ζωή τους όταν ο κάβος που επεχείρησαν να προσδέσουν στο φλεγόμενο πλοίο έσπασε.
Ένα μήνα μετά, την 30 και 31/1/2015, νέα ατυχήματα συνέβησαν στα γκαράζ δυο επιβατηγών-οχηματαγωγών πλοίων που εκτελούσαν, εν μέσω σφοδρής θαλασσοταραχής - ίσως και πάνω από 10 Μποφόρ - το ίδιο δρομολόγιο. Πολλά φορτηγά μετακινηθήκαν, με αποτέλεσμα να πάθουν υλικές ζημιές, χωρίς ευτυχώς να σημειωθεί κανένας τραυματισμός.
Μετά από όλα αυτά, τίθεται εύλογα το ερώτημα : Πώς είναι δυνατόν ένα πλοίο, και μάλιστα επιβατηγό, να αποπλέει με τόσο άσχημες καιρικές συνθήκες ;
***
Είναι γεγονός ότι τα μεγάλα ναυτικά ατυχήματα, οδηγούν τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς στην υιοθέτηση, αυστηρότερων κανονισμών, οδηγιών και συμβάσεων ώστε, αν όχι να εξαλειφθούν, τουλάχιστο να μειωθούν. Θα αναφέρω ενδεικτικά τρεις τέτοιες περιπτώσεις με διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό ενδιαφέρον.
Η βύθιση του ΤΙΤΑΝΙΚΟΣ το 1912, όπου έχασαν τη ζωή τους 1.503 άτομα από τους 2.208 επιβαίνοντες, ήταν οι κύριος λόγος που δυο χρόνια μετά, το 1914, έγινε η πρώτη Διεθνής Σύμβαση Περί Ασφαλείας Ανθρώπινης Ζωής εν Θαλάσση, γνωστής ως ΠΑΖΕΘ – SOLAS.
Τα ναυτικά ατυχήματα των Δ/Ξ ERIKA (Δεκέμβριος 1999) και PRESTIGE (Νοέμβριος 2002) στις Γαλλικές και Ισπανικές ακτές αντίστοιχα, τα οποία μέσα σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες κόπηκαν στα δυο και προκάλεσαν οικολογική καταστροφή, έκαναν την Ευρώπη να πάρει νέα μετρά. Έτσι εκδόθηκε η Κοινοτική Οδηγία 2002/59 η οποία εκτός άλλων προβλέπει και τον (προ)καθορισμό περιοχών καταφυγής για την αντιμετώπιση περιστατικών πλοίων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης ή κίνδυνου. Η χώρα μας με την αριθ. 2411.1/07/18-06-2003 Απόφαση ΥΕΝ (ΦΕΚ 850 Β/27-6-2003) την ενσωμάτωσε στο εσωτερικό της δίκαιο.
Στις 8-12-1966 συνέβη στην Ελλάδα το τραγικό ναυάγιο του Ε/Γ-Ο/Γ «ΗΡΑΚΛΕΙΟ». Το πλοίο είχε αποπλεύσει από Χανιά για Πειραιά. Κοντά στη βραχονησίδα Φαλκονέρα η σφοδρή θαλασσοταραχή με τα 9 BF προμήνυε την καταστροφή. Παρέσυρε στον υγρό τάφο του, μέσα σε λίγα λεπτά, 247 άτομα. Μόλις 47 σώθηκαν.
Το ναυάγιο αυτό, αφύπνισε το Ελληνικό κράτος και έγινε αφορμή για πολλές εξελίξεις. Θεσμοθετήθηκε το απαγορευτικό απόπλου λόγω καιρού, οργανώθηκε ο ‘’Θάλαμος Επιχειρήσεων’’ για την έρευνα και διάσωση, μπήκαν οι πρώτες ιδέες για την δημιουργία των Ναυτιλιακών Εταιρειών Λαϊκής Βάσης κ.ο.κ.
Στο θέμα της απαγόρευσης του απόπλου λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, μετά το ναυάγιο του «ΗΡΑΚΛΕΙΟ». και μέχρι τη νομοθετική ρύθμιση, εξέδωσε την αριθ. 106771/8-12-1967 Εγκύκλιο με συγκεκριμένες οδηγίες για την ομοιόμορφη εφαρμογή του απαγορευτικού του απόπλου από όλες τις Λιμενικές Αρχές.
Στη συνέχεια, με το άρθρο 42 του Ν.Δ 187/1973 «Περί Κώδικος Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου» προβλέφτηκε η έκδοση σχετικού Π.Δ και εκδόθηκε το Π.Δ 852/1976 «Περί απαγορεύσεως απόπλου εν περιπτώσει δυσμενών καιρικών συνθηκών» ΦΕΚ 312Α/23-11-1976, το οποίο ισχύει και σήμερα. Όμως, το Π.Δ 852/1976 δεν προβλέπει απαγόρευση απόπλου για τα πλοία με ξένη σημαία (άρθρο 2).
***
Όπως το τραγικό ναυάγιο του «ΗΡΑΚΛΕΙΟ» αφύπνισε τότε το Ελληνικό κράτος, έτσι και σήμερα το τραγικό ναυτικό ατύχημα του Ιταλικού Ε/Γ-Ο/Γ «Norman Atlantic» στην Αδριατική, πρέπει να αφυπνίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και να προβεί στην τροποποίηση-συμπλήρωση της οδηγίας 2002/59/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2002 ‘’Για τη δημιουργία κοινοτικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας των πλοίων και ενημέρωσης’’, έτσι ώστε να περάσει σε όλες τις Ευρωπαϊκές Λιμενικές Αρχές η απαγόρευση του απόπλου, τουλάχιστον των επιβατηγών δρομολογημένων πλοίων, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, απόφαση την οποία τώρα παίρνει ο πλοίαρχος.
Η Οδηγία 2002/59/ΕΚ, στοχεύει κυρίως στην προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. Καιρός είναι να προστατευτεί και η ανθρώπινη ζωή, γατί χωρίς αυτή, δεν έχει αξία το θαλάσσιο περιβάλλον.
Αλεξανδρούπολη Φεβρουάριος 2015
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
