Η συμμετοχική δημοκρατία είναι ένας τύπος φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία δίνει έμφαση στην ευρεία εμπλοκή των Πολιτών, στην διεύθυνση και διαχείριση των πολιτικών υποθέσεων

Έχουμε την εντύπωση ότι, αν και μέχρι χθες η Ελλάδα μάλλον είχε την επιλογή της χρεοκοπίας, ήταν ελεύθερη δηλαδή όσον αφορά τη συγκεκριμένη, οδυνηρή απόφαση, η δυνατότητα αυτή έχει πλέον «εκλείψει» – ταυτόχρονα ίσως με την ψευδαίσθηση πως το ΔΝΤ θα δίσταζε να λεηλατήσει τόσο το δημόσιο, όσο και τον ιδιωτικό πλούτο της. Όταν όμως κανείς παίζει σκάκι με το διάβολο, η παρτίδα είναι συνήθως χαμένη. Εάν δε επιτρέψει σε μία εγκληματική οργάνωση να εισβάλλει στο σπίτι του για να τον «προστατεύσει», είναι προφανώς πολύ δύσκολο να αποφύγει ο ίδιος τη ληστεία – ενώ είναι ανόητο να μην την αναμένει. Εν τούτοις, η δύναμη δεν δημιουργεί Δίκαιο και δεν είμαστε υποχρεωμένοι να υπακούμε παρά μόνο τις νόμιμες δυνάμεις (J.J.Rousseau).  

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, όπως έχουμε αναλύσει στο κείμενο μας «Η τελική, αντίστροφη μέτρηση», “Εκτός των γενικότερων προβλημάτων της εξόδου μίας χώρας από την Ευρωζώνη (άρθρο μας), έχουμε την άποψη ότι, θα ήταν σίγουρα σωστό να μην είχαμε εισέλθει στο χώρο του Ευρώ, αφού είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον να ανταγωνιστούν οι δικές μας επιχειρήσεις, αυτές των ανεπτυγμένων χωρών του ευρωπαϊκού Βορά – πόσο μάλλον όταν, ενώ εμείς «χρησιμοποιούσαμε» τη συμμετοχή μας ανόητα για την αύξηση του δανεισμού μας, η Γερμανία λειτουργούσε με απόλυτη ιδιοτέλεια, ύπουλα και επιθετικά, υποτιμώντας εσωτερικά το κοινό νόμισμα. Εν τούτοις, είναι πλέον αδύνατον να εξέλθουμε, τουλάχιστον για τους εξής λόγους:

(α)  Το δημόσιο χρέος μας είναι (και θα παρέμενε βέβαια) σε Ευρώ. Επομένως, μία επαναφορά του εθνικού μας νομίσματος (δραχμή), το οποίο θα έπρεπε να υποτιμηθεί τουλάχιστον κατά 20% (η διαφορά μας με το γερμανικό ευρώ είναι της τάξης του 35%), θα είχε σαν αποτέλεσμα μία ανάλογη αύξηση του χρέους μας. Το δημόσιο χρέος μας τώρα, ύψους 340 δις € (2010), θα εκτοξευόταν «αυτόματα» στα 408 δις € (20%), ενώ θα επιβαρυνόταν επί πλέον από το κόστος της κρίσης (40%), έτσι όπως το έχουμε ήδη αναλύσει (σε δραχμές, θα ξεπερνούσε τα 500 δις €).

(β)  Το επιτόκιο του χρέους μας θα αυξανόταν πολύ περισσότερο από το ύψος των σημερινών spreads – αν και θα ήταν μάλλον απίθανη η συνέχιση του δανεισμού μας από τις «αγορές», ανεξαρτήτως επιτοκίων, αφού το δημόσιο χρέος μας θα υπερέβαινε κατά πολύ το 200% του ΑΕΠ μας.

(γ)  Τα ίδια θα συνέβαιναν και με το ιδιωτικό χρέος μας (τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά) – τουλάχιστον όσον αφορά το μέρος που έχουμε δανεισθεί από το εξωτερικό.

(δ) Τα αποτελέσματα της τραπεζικής κρίσης, καθώς επίσης του υπερπληθωρισμού που θα ακολουθούσαν την επαναφορά της δραχμής (οι τράπεζες οφείλουν σε ευρώ), θα ήταν κατά πολύ χειρότερα από αυτά της Αργεντινής – οπότε θα ήταν αδύνατον να ανταπεξέλθει η Οικονομία μας. 

(ε)  Για να ήταν βιώσιμη η Ελλάδα εκτός της ζώνης του ευρώ, θα έπρεπε το δημόσιο χρέος της να μην υπερέβαινε το 50% του ΑΕΠ της – άρα, τα 120 δις €. Επομένως, μαζί με την επαναφορά της δραχμής, θα έπρεπε να βρεθεί τρόπος διαγραφής χρεών, ύψους τουλάχιστον 300 δις € – συμπεριλαμβανομένου του κόστους της υποτίμησης του νέου νομίσματος, αλλά μόνο εν μέρει την επιβάρυνση της κρίσης”.

Υπό την τελευταία προϋπόθεση, εάν δηλαδή μπορούσαμε να διαγράψουμε 300 δις €, θα ήταν ευχής έργο η, έστω και μονομερής, αποχώρηση μας από την Ευρωζώνη – παραμένοντας στην ΕΕ και διευρύνοντας τον «ζωτικό» μας χώρο προς τη Ρωσία, την Κίνα, την πλησιέστερη Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Έτσι, θα μπορούσαμε ίσως να ξεκινήσουμε από την αρχή, επαναβιομηχανοποιώντας την Ελλάδα – χωρίς τις αρνητικές συνέπειες ενός μη άριστου νομισματικού χώρου, υπό τη διαρκή απειλή της υποταγής του στη Γερμανία και στο Καρτέλ. Οι εξαγωγές μας, οι οποίες είναι σχεδόν μηδενικές (Πίνακας Ι), θα αποτελούσαν αναμφίβολα την σημαντικότερη προτεραιότητα μας, σε μία τέτοια περίπτωση.  

ΠΙΝΑΚΑΣ I: Εργαζόμενοι, ΑΕΠ σε δις $, εξαγωγές και εργαζόμενοι ανά εξαγωγές (παραγωγικότητα)

* 2007 σε δις $ , f.o.b.

Πηγή: ip    

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος 

Σε σχέση με όλες τις άλλες χώρες που αναφέρονται στον Πίνακα I, υστερούμε εντελώς αδικαιολόγητα τόσο στις εξαγωγές, όσο και στην παραγωγικότητα των εργαζομένων μας. Ακόμη και η Πορτογαλία, με τα ελάχιστα σχετικά μέσα που διαθέτει,  πόσο μάλλον με τη γεωγραφική θέση που βρίσκεται, έχει διπλάσιες εξαγωγές από εμάς (περί τα 50 δις $). Επομένως, υπάρχει εύκολη διέξοδος για την Ελλάδα, αρκεί να ανοίξει νέες αγορές (Κίνα, Αραβία, Ρωσία κλπ), αυξάνοντας ταυτόχρονα την παραγωγικότητα των εργαζομένων της.   

Περαιτέρω οι διαπιστώσεις μας, όσον αφορά την «καταναγκαστική» παραμονή μας στο χώρο του Ευρώ, από τον οποίο φυσικά κανένας δεν έχει το δικαίωμα να μας διώξει, δε σημαίνουν ότι δεν πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, σε σχέση με τυχόν «διάλυση» του. Η διάλυση αυτή, η κατάρρευση καλύτερα, δεν αποτελεί ένα εντελώς εξωπραγματικό σενάριο (άρθρο μας), αφού συνεχίζουν να αναπτύσσονται οι «φυγόκεντρες δυνάμεις» εντός της Ευρωζώνης –  παρά τις αντίθετες προθέσεις των Η.Π.Α. (Wall Street), πιθανότατα σε συνεργασία με τη Γερμανία (αν και η Γερμανία δεν διαθέτει ούτε τα στελέχη, ούτε τη δομή που θα μπορούσε να της εξασφαλίσει την ηγεμονία της ΕΕ). Εκτός αυτού, η «υποχρεωτική» παραμονή μας στην Ευρωζώνη δεν λύνει φυσικά τα προβλήματα της Οικονομίας μας τα οποία, κατά την άποψη μας, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα – προς όφελος μας φυσικά και όχι για το καλό των δανειστών μας, χωρίς να στηριζόμαστε αποκλειστικά και μόνο σε ξένη βοήθεια.

Τέλος, έχουμε συμπεράνει πως, «Όσο περνάει πολύτιμος χρόνος, χωρίς ριζικές αποφάσεις, τόσο υψηλότερη θα γίνεται η απαιτούμενη διαγραφή χρεών και τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος χρεοκοπίας της χώρας μας – παράλληλα με την πλήρη  υποδούλωση της στους εντολείς του συνδίκου του διαβόλου». Ας μην ξεχνάμε ότι, η Αργεντινή τελικά χρεοκόπησε, μετά από πολύχρονη παραμονή στα «νύχια» του ΔΝΤ, από το οποίο στην κυριολεξία λεηλατήθηκε. Η πορεία των μεγεθών της οικονομίας μας, όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙ που ακολουθεί, είναι αρκετά «εύγλωττη», σε σχέση με τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας της χώρας μας.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Εξέλιξη ΑΕΠ, εσόδων, δαπανών και ελλειμμάτων (των ζημιών δηλαδή του κράτους) σε εκ. €, στην Ελλάδα  

 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών  (εκτιμήσεις σελ. 49 και 64)

Πίνακας: Β. Βιλιάρδος

* ΑΕΠ 2005 αναθεωρημένο, δηλαδή 20% περίπου «τεχνητά» αυξημένο σε σχέση με το 2004, μετά την πρόσθεση εσόδων από την «μαύρη οικονομία» εκ μέρους της κυβέρνησης, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί το ποσοστό του ελλείμματος και να βρεθεί εντός του συμφώνου σταθερότητας της Ε.Ε. (ουσιαστικά, πλασματικό ΑΕΠ).

** Χρέος κεντρικής κυβέρνησης  

Τουλάχιστον από την αύξηση των δαπανών, φαίνεται καθαρά η αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας – αφού είναι η μοναδική υπεύθυνη για την «εκτροπή» τους. Δυστυχώς (άρθρο μας), αφού οι κυβερνήσεις έχουν στη διάθεση τους ένα ορισμένο «budget», έτσι όπως εμφανίζεται στον εκάστοτε ετήσιο προϋπολογισμό, δεν ξοδεύουν, όπως ο κάθε συνετός «οικογενειάρχης», το ποσόν που ευρίσκεται στα ταμεία τους, αλλά δανείζονται πολύ περισσότερα – χωρίς καθόλου να ρωτήσουν τους Πολίτες που εκπροσωπούν (κάτι που συμβαίνει συνεχώς, τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια).

Όπως συμπεραίνεται λοιπόν και από τον Πίνακα ΙΙ, οφείλουμε να αναζητήσουμε επειγόντως λύσεις οι οποίες, αφενός μεν θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τυχόν έξοδο μας από την Ευρωζώνη, αφετέρου θα κάνουν εφικτή την παραμονή μας εντός της – πάντοτε σε συνδυασμό με την εκδίωξη του ΔΝΤ αφού, όσο παραμένει στη χώρα μας, δεν υπάρχει απολύτως κανένα μέλλον (ειδικά τώρα που το ΔΝΤ, εγκαταλείποντας με θράσος τη σκιώδη διακυβέρνηση, καθώς επίσης το μανδύα της «Τρόικας», ανέλαβε «πραξικοπηματικά» την επίσημη κυβέρνηση της Ελλάδας – κρίνοντας τις απεργιακές κινητοποιήσεις και επεμβαίνοντας σε διάφορα εσωτερικά μας ζητήματα).   

Σε κάθε περίπτωση βέβαια είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, ακόμη και αν το δημόσιο χρέος μας περιοριζόταν στο 50% του ΑΕΠ μας, θα επανερχόταν σύντομα «στη θέση του», στο 150% δηλαδή, εάν δεν αλλάξουμε το πολίτευμα μας ή όσο η Ευρωζώνη δεν αποφασίζει την πολιτική ένωση της – όχι βέβαια απλά τη «δημοσιονομική», έτσι όπως σχεδιάζεται σήμερα μονόπλευρα από τη Γερμανία αλλά, κυρίως, τη μεταφορά πόρων, από τις πλεονασματικές προς τις ελλειμματικές οικονομίες (Transfer Union).

Εναλλακτικά υπάρχει επίσης η λύση, στην οποία είχε αναφερθεί πολλά χρόνια πριν ο Keynes: η αύξηση της κατανάλωσης των πλεονασματικών χωρών, ειδικά σε προϊόντα εισαγωγής τους από τις ελλειμματικές χώρες, σε συνδυασμό με τις «παραγωγικές» επενδύσεις τους στις ίδιες – δηλαδή, η αύξηση των εισαγωγών σήμερα από τους ασθενέστερους «εταίρους» της ΕΕ, καθώς επίσης οι παραγωγικές επενδύσεις των πλεονασματικών χωρών τις ΕΕ, στις ελλειμματικές (και όχι στην Κίνα ή αλλού, όπως δυστυχώς συμβαίνει).   

Οι λύσεις αυτές τώρα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν, πριν από οτιδήποτε άλλο και αμέσως μετά την εκδίωξη του ΔΝΤ (σαφώς προηγείται), την «αναθεώρηση» του «διεφθαρμένου» πολιτεύματος μας – αφού, εάν παραμείνει ως έχει, καμία από τις όποιες «διεργασίες» δεν πρόκειται να έχει «διατηρήσιμα» αποτελέσματα. Άλλωστε, όπως έχει ιστορικά αποδειχθεί (K.Rogoff), εκείνες οι χώρες, οι οποίες διέγραψαν χρέη τους (haircut), διατηρώντας την αντιπροσωπευτική δημοκρατία μέσα σε ένα καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, πολύ σύντομα χρεώθηκαν ξανά. Δυστυχώς, η παράλληλη «υποχρέωση» μας, ο έλεγχος των τοκογλυφικών αγορών δηλαδή, ο οποίος είναι απόλυτα απαραίτητος, δεν είναι δυνατόν να εξασφαλισθεί μόνο από μία χώρα, στα πλαίσια της ασύμμετρης παγκοσμιοποίησης – οπότε μπορούμε μόνο να περιορίσουμε τις συνέπειες του.

Στη συνέχεια, αφού δηλαδή διώξουμε το ΔΝΤ και αναθεωρήσουμε το πολίτευμα μας, οφείλουμε να ασχοληθούμε με τη σωστή διαχείριση του δημοσίου χρέους μας – με την διαγραφή ενός εύλογου μέρους του λοιπόν (απεχθές χρέος), καθώς επίσης με την εξόφληση του υπολοίπου, με εφικτούς τόκους και «βιώσιμα» χρεολύσια. Αμέσως μετά, πρέπει να μηδενίσουμε τα ελλείμματα του προϋπολογισμού μας, έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να χρεωθούμε ξανά.

Παράλληλα, είναι απαραίτητο να εξασφαλίσουνε την ανάπτυξη της οικονομίας μας, με κέντρο βάρους τις εξαγωγές – αφού, χωρίς ανάπτυξη, αφενός μεν καμία χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει μακροπρόθεσμα (πόσο μάλλον μόνη της), αφετέρου δεν δημιουργούνται ρεζέρβες (πλεονάσματα), με τις οποίες εξασφαλίζεται το μέλλον μίας οικονομίας, ανεξαρτήτως συγκυριακών αναταράξεων.  

Για παράδειγμα (αποδείχθηκε από την κατάρρευση της κάποτε κελτικής τίγρης, της Ιρλανδίας), εάν δεν είναι μία χώρα έγκαιρα και κατάλληλα προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει τυχόν οικονομικές κρίσεις, οι οποίες δεν είναι η εξαίρεση σήμερα αλλά, αντίθετα, ο κανόνας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί ορθολογικά, όσο και αν εξωτερικά φαίνεται υγιής.

Δεν φτάνει λοιπόν να βρούμε «προσωρινές», πόσο μάλλον «λύσεις» ανάγκης, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα, αλλά τέτοιες, οι οποίες να είναι «διατηρήσιμες» – να έχουν δηλαδή συμπεριλάβει τουλάχιστον εκείνους τους κινδύνους, οι οποίοι εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των συνήθων οικονομικών κύκλων (ανοδικών και καθοδικών), η συχνότητα των οποίων έχει πια αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό.        

Πηγή: Analyst