Σχόλιο Τ.Ι.: Για την ψυχή της μανούλας μου, για το καλό του κόσμου το κάνω, για τους πολίτες που διψούν για Δημοκρατία. Απλώς να υπενθυμίσουμε ότι η κάλυψη των ΜΜΕ και των μηχανών αναζήτησης (όλων των εταιρειών) σε κρίσιμες στιγμές και γεγονότα όπως επί παραδείγματι το περυσινό δημοψήφισμα στην Αυστραλία για την αποδοχή ή μη του γάμου των ομοφυλοφίλων, τον πόλεμο στη Συρία ή στην Υεμένη κτλ, είναι τόσο μονόπλευρη που σχεδόν αδυνατείς να εντοπίσεις επιχειρήματα της αντίθετης γνώμης.
Το Internet αποτελεί πλέον το «νευρικό σύστημα» του κόσμου αλλά και νέο πεδίο μάχης. «To Βήμα» βρέθηκε στο Jigsaw, το εκκολαπτήριο τεχνολογίας της Google, όπου χτίζονται τα εργαλεία άμυνας απέναντι σε fake news και παραπληροφόρηση – Τι επισημαίνουν κορυφαίοι ειδικοί για τη νέα παγκόσμια απειλή.
Στην καρδιά της Chelsea Μarket, της πολύβουης κλειστής αγοράς στην ομώνυμη καλλιτεχνική γειτονιά της Νέας Υόρκης με τις 200 γκαλερί, βρίσκεται το στρατηγείο του Jigsaw. Η λέξη σημαίνει «κομμάτι παζλ» και πρόκειται για ένα εκκολαπτήριο τεχνολογίας της Alphabet, η οποία ιδρύθηκε το 2015 ως μητρική εταιρεία της Google. Τίποτα, ούτε η πιο μικρή και διακριτική πινακίδα, δεν προδίδει τι κρύβεται πίσω από τη γυάλινη πόρτα και τα τσιμεντένια σκαλιά που οδηγούν σε κάποιον χώρο αόρατο για τον περαστικό επισκέπτη της αγοράς, το ενδιαφέρον του οποίου είναι πιθανότερο να τραβήξουν τα περίτεχνα ανατολίτικα χαλιά του διπλανού καταστήματος.
Στο αρχηγείο των ειδικών της Google
Αλλά και οι προσκεκλημένοι στο Jigsaw ελάχιστα επιτρέπεται να δουν από όσα συμβαίνουν στους αντισυμβατικούς χώρους του, όπου οι εργαζόμενοι ξεκουράζονται σε δωμάτια που ονομάζονται «Νάρνια» και «Μόρντορ» – τα δύο φανταστικά βασίλεια των Κλάιβ Στέιπλς Λιούις και Τόλκιν -, παρεκτός μιας κλεφτής ματιάς στην καφετέρια, καθώς την προσπερνούν, όπου σερβίρονται φαγητά προερχόμενα από όλον τον κόσμο. Οι επισκέπτες – στην προκειμένη περίπτωση οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα με αντικείμενο τα fake news και την παραπληροφόρηση που διοργάνωσε το Κέντρο Ξένου Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ – οδηγούνται κατευθείαν σε ένα μικρό αμφιθέατρο με αναπαυτικά μαξιλάρια στα ευρύχωρα καθίσματά του, τα οποία καταργούν αμέσως κάθε ίχνος παραδοσιακού καθωσπρεπισμού.
Τα μέτρα ασφαλείας είναι αυστηρά, απαγορεύονται φωτογραφίες και βίντεο, καθώς οι μηχανικοί, οι ερευνητές, οι πρώην διπλωμάτες, οι πολιτικοί επιστήμονες και οι δικηγόροι του Jigsaw σχεδιάζουν καινοτόμα εργαλεία για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος ψηφιακά διασυνδεμένος κόσμος, από την αποτροπή της λογοκρισίας στο Διαδίκτυο και τον περιορισμό των κυβερνοεπιθέσεων από εξτρεμιστές, τρομοκράτες αλλά και κυβερνήσεις χωρών όπως η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν ως την προστασία των χρηστών του Internet από κάθε είδους παρενόχληση.
Για τη δημιουργία των νέων εργαλείων – πρόκειται στην ουσία για ασπίδες ασφαλείας – οι επιστήμονες του Jigsaw αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση (machine learning), την αιχμή της τεχνολογίας δηλαδή, και διαθέτουν τα περισσότερα προϊόντα τους δωρεάν στην ιστοσελίδα jigsaw.google.com. Ενα κομμάτι της δουλειάς τους απευθύνεται στους απλούς χρήστες του Διαδικτύου και των social media, με εφαρμογές όπως το Perspective (κατά της διαδικτυακής παρενόχλησης και των τοξικών σχολίων).
Ενα άλλο, το Password Alert, στους ακτιβιστές, οι οποίοι συχνά πέφτουν θύματα κλοπής των κωδικών τους. Ενα τρίτο στα μέσα ενημέρωσης, ειδικά σε όσα δεν έχουν την εξειδίκευση να αντιμετωπίσουν επιθέσεις όπως ο βομβαρδισμός με εκατομμύρια σχόλια ώστε να βγουν εκτός λειτουργίας οι servers τους. Το σχετικό πρόγραμμα ονομάζεται Project Shield και έχει επεκταθεί για να καλύψει και πολιτικούς οργανισμούς στις ΗΠΑ, οι οποίοι το 2017 δέχθηκαν 132 εκατομμύρια κακόβουλες επιθέσεις. Υπάρχει η εφαρμογή Intra κατά της χειραγώγησης του domain name service, της πιο κοινής μορφής διαδικτυακής λογοκρισίας, και άλλα εργαλεία, όπως π.χ. αυτά για την αποτροπή της στρατολόγησης νέων από τρομοκρατικές οργανώσεις, για την αποτελεσματικότητα των οποίων διενεργούνται συνεντεύξεις με πρώην τρομοκράτες, οι οποίοι αποκαλύπτουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούν στο Διαδίκτυο.
Προστασία από τις ψηφιακές επιθέσεις
Η Google και το Jigsaw έχουν αναπτύξει και ένα σύνολο δωρεάν εργαλείων υπό την ονομασία Protect Your Election, για υποψηφίους και τις καμπάνιες τους, δημοσιογράφους, ΜΚΟ, και ιστοσελίδες που παρακολουθούν την προεκλογική και εκλογική δραστηριότητα. Στόχος είναι η προστασία τους από τις ψηφιακές επιθέσεις και η παροχή αξιόπιστης ενημέρωσης για τις εκλογές. Η δέσμη των εργαλείων αυτών έχει χρησιμοποιηθεί από αρκετές χώρες σε όλον τον κόσμο αλλά και από Πολιτείες των ΗΠΑ.
Το ενδιαφέρον εντός των ΗΠΑ έχει αυξηθεί εξαιτίας της διάχυτης ανησυχίας για τη δραστηριότητα που μπορεί να αναπτύξουν ρωσικά ή άλλα τρολ στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου. Η ερώτηση προς τον υπεύθυνο Τύπου του Jigsaw, τον 34χρονο Νταν Κίσερλινγκ, ήταν αναπόφευκτη: «Είναι δυνατόν να μεταβιβάσουν οι πολίτες την ευθύνη για τη διεξαγωγή αξιόπιστων και έγκυρων εκλογών από τις κυβερνήσεις τους σε μια ιδιωτική εταιρεία;».
«Η ευθύνη ανήκει πλέον σε περισσότερους» απαντά χωρίς δισταγμό. «Εμείς δεν προσπαθούμε να προστατεύσουμε τις κυβερνήσεις, αλλά τους πολίτες, οι οποίοι δικαιούνται να έχουν σωστή και πλήρη ενημέρωση και να μην πέφτουν θύματα παραπληροφόρησης και ψεύτικων ειδήσεων» προσέθεσε. Οπως έχει διαπιστωθεί, οι ψηφοφόροι με κριτική στάση για την εκλογική διαδικασία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εκτεθούν σε ηλεκτρονικό ψάρεμα (phishing attack). «Η προστασία της ενημέρωσης και των δημοκρατικών θεσμών απαιτεί ισχυρή τεχνολογία για την προστασία από τις κυβερνοεπιθέσεις. Εμείς χτίζουμε τεχνολογία, κατασκευάζουμε εργαλεία» διευκρίνισε ο Κίσερλινγκ αποποιούμενος κάθε σκέψη ανάμειξης του Jigsaw στις πολιτικές εξελίξεις. Αλλωστε, τo Jigsaw δεν δημιουργήθηκε για να προστατεύει εκλογικές διαδικασίες, άλλαξε όμως πορεία μετά την προεδρική εκλογή του 2016. Εκτοτε τα στελέχη του μίλησαν με περισσότερους από 10.000 ανθρώπους και εκπαίδευσαν εκατοντάδες για το πώς να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία κατά την προεκλογική περίοδο.
Είναι δυνατόν τέτοιες διαβεβαιώσεις να κατευνάσουν τις ανησυχίες, όταν η Google, όπως και οι άλλες τεχνολογικές εταιρείες, το Facebook και το Twitter, βασίζεται στα δεδομένα των χρηστών και όταν η αξιοπιστία του κλάδου συνολικά έχει πληγεί από τα πρόσφατα κρούσματα διαρροής δεδομένων; Και με δύο μεγάλες αναμετρήσεις το προσεχές διάστημα, τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2019 και την προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2020, οι οποίες είναι βέβαιο ότι δεχθούν κυβερνοεπιθέσεις; Στο Jigsaw επισημαίνουν ότι αναμένουν σε αυτές τις αναμετρήσεις να χρησιμοποιηθούν νέα εργαλεία, προσθέτουν όμως ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν δει κάτι δραματικά καινούργιο για μαζική χρήση.
Οι εκλογές του 2016 στην Αμερική άλλαξαν για πάντα την πολιτική και τη δημοσιογραφία. Ωστόσο το φαινόμενο των κυβερνοεπιθέσεων, των fake news και της παραπληροφόρησης αφορά πλέον όλον τον κόσμο. Ολο και περισσότερες κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, ΜΜΕ, οργανισμοί, αλλά και πολίτες σε όλο και περισσότερες χώρες χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία.
«Να κατανοήσουμε τους όρους του παιχνιδιού»
«Το Internet αποτελεί πλέον το νευρικό σύστημα του κόσμου αλλά και ένα πεδίο μάχης. Πρέπει να κατανοήσουμε τους όρους του νέου παιχνιδιού και να προσαρμοστούμε» παρατήρησε ο Πίτερ Σίνγκερ, ειδήμων στις τεχνικές πολέμου του 21ου αιώνα, κατά την παρουσίαση του βιβλίου που συνέγραψε με τον Εμερσον Μπρούκινγκ, «LikeWar: The Weaponization of Social Media», στο think tank CSIS.
Η μετατροπή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε όπλα είναι ένα μαχαίρι με δύο λεπίδες. Η μία έκοψε την Αμερική το 2016, όταν η ρωσική προπαγάνδα έφτασε σε 140 εκατομμύρια πολίτες πριν από τις εκλογές. Η άλλη έκοψε τη Ρωσία, η οποία διέψευδε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Κριμαία το 2014 αλλά οι ρώσοι στρατιώτες τις επιβεβαίωναν με τις αναρτήσεις φωτογραφιών τους στο Facebook και τη μετέπειτα ταυτοποίηση, από αμερικανικούς φορείς, όπως το Εργαστήριο Ψηφιακής Πραγματογνωμοσύνης του Atlantic Council, των τοποθεσιών στις οποίες ελήφθησαν.
Οι δύο συγγραφείς του «LikeWar» υποστηρίζουν ότι η έναρξη του νέου Ψυχρού Πολέμου τοποθετείται το 2011, όταν η Αραβική Ανοιξη μετέδωσε το κύμα διαμαρτυρίας στη Ρωσία. Ο Πούτιν κατέστειλε την αναταραχή, αλλά την ερμήνευσε ως προσπάθεια της Δύσης να τον ανατρέψει. Από τότε οι ρώσοι στρατιωτικοί έμαθαν καλά τον κυβερνοχώρο και χρησιμοποίησαν την τεχνολογία προκειμένου να οξύνουν τις εσωτερικές αντιθέσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Και οι αμερικανοί στρατιωτικοί όμως ερευνούν και αξιοποιούν τα μυστήρια του νέου ψηφιακού κόσμου.
Σύγκρουση πραγματικού και ψηφιακού κόσμου
Η σύγκρουση του πραγματικού με τον κατασκευασμένο κόσμο βρίσκεται στις μέρες μας σε πλήρη εξέλιξη. Η τρομοκρατία αποτελεί το ένα μεγάλο μέτωπο, και δεν αφορά μόνο τη στρατολόγηση· το βίντεο του ISIS με τον αποκεφαλισμό του δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ το 2014 φόβισε την αμερικανική κοινή γνώμη περισσότερο από την επίθεση στους δίδυμους πύργους το 2011. Η ασφάλεια των εκλογών, το δεύτερο μέτωπο. «Ακόμα δεν έχει γίνει χακάρισμα των μηχανών καταμέτρησης των ψήφων. Εγινε όμως χακάρισμα του ψηφοφόρου και της ατμόσφαιρας που τον περιβάλλει μέχρι να φτάσει στην κάλπη» σημείωσε ο Σίνγκερ.
Λίγες ημέρες νωρίτερα παρουσιάστηκε ένα άλλο βιβλίο: «The Perfect Weapon: War, Sabotage, and Fear in the Cyber Age» («Το τέλειο όπλο: Πόλεμος, σαμποτάζ και φόβος στην ψηφιακή εποχή») του βραβευμένου με Πούλιτζερ δημοσιογράφου των «New York Times» Ντέβιντ Σάνγκερ. Ο Σάνγκερ κατηγόρησε τους αμερικανούς πολιτικούς ότι επειδή δεν καταλαβαίνουν τη νέα εποχή και τις προκλήσεις της είναι απρόθυμοι να πάρουν τολμηρές αποφάσεις και σπρώχνουν την ευθύνη προς τις μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες είναι αναρμόδιες να πάρουν πολιτικές αποφάσεις.
Το ίδιο διάστημα δημοσιεύθηκαν η έρευνα των «New York Times» για την ανάμειξη της Ρωσίας στις εκλογές του 2016 και η έρευνα – η οποία διήρκεσε ένα έτος – του Bloomberg Businessweek για το πώς η Κίνα κατάφερε να διεισδύσει στα άδυτα των μεγαλύτερων αμερικανικών επιχειρήσεων, μέσω ενός μικροσκοπικού τσιπ στο μέγεθος κόκκου ρυζιού, το οποίο εντοπίστηκε ακόμα και σε servers του υπουργείου Αμυνας και της CIA. Είναι φανερό ότι τα θέματα αυτά απασχολούν βαθιά την κοινή γνώμη.
Τα social media μεταμόρφωσαν την πολιτική
Το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, το τέταρτο παλαιότερο στις ΗΠΑ (ιδρύθηκε το 1740) και ένα από τα οκτώ μέλη των υψηλού κύρους πανεπιστημίων Ivy League, είναι ένα συγκρότημα χαμηλών κτιρίων, τριγυρισμένων από πεζόδρομους με καταπράσινα παρτέρια. Σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία βρίσκεται το μπρούντζινο άγαλμα, σε φυσικό μέγεθος, του Βενιαμίν Φραγκλίνου – ενός εκ των πατέρων του αμερικανικού έθνους, σημαντικού εκφραστή του Διαφωτισμού και ιδρυτή του Οανεπιστημίου – καθισμένου σε ένα ξύλινο παγκάκι.
Το γλυπτό ονομάζεται «Ben on the Bench» και απέναντί του βρίσκεται η είσοδος του γραφείου του καθηγητή Τζέιμς Μακ Γκαν, επικεφαλής του προγράμματος «The Think Tanks and Civil Societies» (TTCSP) το οποίο ερευνά την επιρροή των πολιτικών ινστιτούτων στις κυβερνήσεις και στην κοινή γνώμη, παγκοσμίως – το TTCSP συχνά χαρακτηρίζεται ως το think tank των think tanks.
Ο Μακ Γκαν, 63 ετών, εξωστρεφής, με εντυπωσιακό βιογραφικό και έκδηλη σιγουριά για τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει τον κόσμο, έχει αριθμημένα τα ζητήματα της εποχής στο μυαλό του. Νο 1: Η παγκοσμιοποίηση. Ο κόσμος ενώθηκε αλλά ταυτόχρονα συρρικνώθηκε. Νο 2: Το Internet. Τίποτα πλέον δεν είναι τοπικό, όλα είναι παγκόσμια, που σημαίνει ότι αν δεν βρίσκεσαι μπροστά από τις εξελίξεις αυτές θα σε καταπιούν, διαπίστωση που ισχύει κατ’ εξοχήν για τα μέσα ενημέρωσης. Τι νόημα έχει να παράγεις κάτι που κανένας δεν ενδιαφέρεται να διαβάσει ή να παρακολουθήσει και ιδίως η νέα γενιά; Νο 3: Τα social media μεταμόρφωσαν την πολιτική. Αν δεν έχεις παρουσία σε αυτά, δεν έχεις επιρροή. Ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις εκλογές γιατί αγκάλιασε τη νέα τεχνολογία, η οποία τού έδωσε τη δυνατότητα να επικοινωνεί απευθείας με τους ψηφοφόρους, ιδίως με όσους πιστεύουν ότι οι πολιτικοί δεν τους ακούν, αψηφώντας τους ενδιάμεσους (μέσα ενημέρωσης, κόμμα, δεξαμενές σκέψης). Νο 4: Η κρίση εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και στους θεσμούς. Στις ΗΠΑ οι πολίτες εμπιστεύονται περισσότερο τον φιλικό τους κύκλο παρά τους πολιτικούς, και ηγέτες όπως ο Τραμπ και ο Πούτιν προσπαθούν να επηρεάσουν αυτόν ακριβώς τον κύκλο. Οι απελπισμένοι πολίτες ψηφίζουν συνήθως αυτόν που εμφανίζεται ισχυρός και υπόσχεται διέξοδο στα προβλήματά τους. Νο 5: Ανασφάλεια στην ενημέρωση. Ποιον εμπιστεύεσαι τελικά να σε ενημερώνει με εγκυρότητα;
«Μόλις είδαμε την κορυφή του παγόβουνου. Το τζίνι βρίσκεται έξω από το μπουκάλι» αποφάνθηκε ο καθηγητής Μακ Γκαν. «Αλλά χάνουμε όλοι χρόνο. Η πόλωση στην πολιτική, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, οδηγεί σε παράλυση. Στις βιομηχανικές οικονομίες ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να μειωθεί ή να μείνει στάσιμος. Χωρίς χρήματα για να προωθηθεί οτιδήποτε, με όλο και πιο γερασμένο πληθυσμό και με την πίεση του Μεταναστευτικού, πώς θα υπάρξει συνεργασία για την εξεύρεση των καλύτερων λύσεων;» διερωτάται.
Πηγή: Το Βήμα
