Μετανάστευση, φιλοξενία, «ξενοφοβία» και Χριστιανισμός
του Γιάννη Κολοβού

* || 9. Νοεμβρίου 2008 | 20.4
Κάποιοι θρησκευόμενοι Χριστιανοί συμπολίτες μας, αλλά και κάποιοι κληρικοί διστάζουν να υποστηρίξουν μία περιοριστική και επιλεκτική πολιτική για το μεταναστευτικό πρόβλημα της χώρας θεωρώντας ότι αυτή έρχεται σε αντίθεση με την θέση της Χριστιανικής θρησκείας για την συμπεριφορά μας προς τους ξένους.

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρισθεί ότι μία περιοριστική και επιλεκτική μεταναστευτική πολιτική δεν έρχεται σε αντίθεση με την αρχή του σεβασμού του ξένου και της παροχής περίθαλψης σε αυτόν. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται ούτε την υιοθέτηση μίας μεταναστευτικής πολιτικής ανοικτών συνόρων, ούτε την εισδοχή απεριορίστου αριθμού μεταναστών, ούτε την άκριτη παροχή υπηκοότητας και δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Η περίθαλψη των αλλοδαπών που εισέρχονται στην χώρα είτε νομίμως, είτε παρανόμως και η κάλυψη των πρώτων αναγκών τους αποτελούν ένα αυτονόητο Χριστιανικό και ανθρωπιστικό καθήκον. Από εκεί και πέρα η μεταναστευτική πολιτική της χώρας θα πρέπει να χαράσσεται με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και να μην υπονομεύει την εθνική ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή και τον πολιτισμικό χαρακτήρα της χώρας.

Ειδικά στην περίπτωση των παρανόμων μεταναστών, μετά την παροχή σε αυτούς ιατρικής περίθαλψης, τροφής και στέγης θα πρέπει να τυγχάνουν ταχείας επεξεργασίας όσες αιτήσεις για πολιτικό άσυλο προκύψουν. Εκείνοι στους οποίους θα αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα θα πρέπει να τύχουν της αρμόζουσας προστασίας. Οι υπόλοιποι όμως θα πρέπει να επαναπατρισθούν ως παρανόμως εισελθόντες, καθώς για τους οικονομικούς μετανάστες θα πρέπει να ακολουθούνται οι θεσπισθείσες από το κράτος διαδικασίες μετάκλησης αλλοδαπών.

Τα αποτελέσματα της απώλειας του ελέγχου της μετανάστευσης αλλά και της κατάχρησης των διαδικασιών ασύλου έχουν φανεί ανάγλυφα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως για παράδειγμα η Βρετανία. Και οι συνέπειες επηρεάζουν βαθύτατα όλους τους πυλώνες των ευρωπαϊκών κοινωνιών, ένας εκ των οποίων είναι και η Χριστιανική θρησκεία. Οι συνέπειες αυτές δεν έχουν διαφύγει της προσοχής υψηλόβαθμων και σεβαστών στελεχών της Αγγλικανικής εκκλησίας που έχουν ευθαρσώς εκφράσει τους προβληματισμούς τους.

Όπως υπογραμμίζει σε σχετικό άρθρο του ο (πακιστανικής καταγωγής) Επίσκοπος του Rochester Michael Nazir-Ali: «Σε λιγότερο από 50 χρόνια, η Βρετανία έχει μεταβληθεί από μία κοινωνία με αναγνωρισμένη Χριστιανική βάση σε μία κοινωνία που περιγράφεται όλο και συχνότερα από πολιτικούς και δημοσιογράφους ως «πολυθρησκευτική».

Ένας λόγος γι’ αυτό είναι η άφιξη μεγάλου αριθμού ατόμων άλλων θρησκειών στις ακτές αυτές. [Ταυτοχρόνως] από την μία οι Βρετανοί έχαναν την πίστη τους στο Χριστιανικό όραμα το οποίο αποτελεί το υπόστρωμα των περισσότερων επιτευγμάτων και των αξιών του πολιτισμού και, από την άλλη, προσπάθησαν να εξυπηρετήσουν τους νεοαφιχθέντες στην βάση μία νέας φιλοσοφίας της «πολυπολιτισμικότητας». Είναι πλέον λιγότερο εφικτό για τον Χριστιανισμό να είναι η δημόσια θρησκεία στην Βρετανία. Η ύπαρξη παρεκκλησιών και ιερέων σε μέρη όπως νοσοκομεία, φυλακές και εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι υπό αίρεση είτε λόγω οικονομικών περικοπών, είτε γιατί οι αρχές επιθυμούν μία «πολυθρησκευτική» παροχή αδιαφορώντας για τον διακριτά Χριστιανικό χαρακτήρα των νόμων, των αξιών και του πολιτισμού του έθνους» (The Sunday Telegraph, 6/1/2008).

Ο Επίσκοπος του Rochester ιδιαιτέρως υπογραμμίζει τον ρόλο του ισλαμικού φονταμενταλισμού επισημαίνοντας ότι, εξ’ αιτίας του, περιοχές έχουν μεταβληθεί σε «άβατο» όπου άτομα άλλης θρησκείας ή φυλής δυσκολεύονται να ζήσουν ή να εργασθούν λόγω της εχθρότητας που αντιμετωπίζουν, ενώ στις ίδιες αυτές περιοχές γίνονται προσπάθειες επιβολής ενός «Ισλαμικού» χαρακτήρα (The Sunday Telegraph, 6/1/2008).
Την ύπαρξη «άβατων» περιοχών ουσιαστικά επιβεβαίωσαν και άλλοι κληρικοί με δηλώσεις τους. O Επίσκοπος του Blackburn (πόλη με πολυπληθή μουσουλμανική κοινότητα) Nicholas Reade τόνισε ότι γίνεται όλο και περισσότερο δύσκολο για τους Χριστιανούς να συμμεριστούν την πίστη τους σε περιοχές με μεγάλο ποσοστό αλλόθρησκων μεταναστών (The Sunday Telegraph, 6/1/2008). Ομοίως και ο Επίσκοπος του Burnley - μίας από τις πόλεις του Αγγλικού Βορρά όπου το καλοκαίρι του 2001 σημειώθηκαν σοβαρές ταραχές μεταξύ γηγενών λευκών και μουσουλμάνων νοτιοασιατών - John Goddard σχολίασε ότι σε πόλεις με μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων οι Χριστιανοί κάποιες φορές αισθάνονται ως ξένοι (The Daily Telegraph, 7/1/2008).

Επιπλέον αυξάνονται και τα περιστατικά βίας κατά Χριστιανών κληρικών όπως ο 57χρονος εφημέριος του ναού St George-in-the-East στο Stepney του Ανατολικού Λονδίνου (μία περιοχή με πολλούς μουσουλμάνους από το Μπανγκλαντές) Michael Ainsworth ο οποίος δέθηκε επίθεση στο προαύλιο του ναού από 3 νεαρούς μουσουλμάνους οι οποίοι τον χτύπησαν στο πρόσωπο και στο σώμα και τον έστειλαν στο νοσοκομείο (The Sunday Telegraph, 16/3/2008).

Για να γίνει αντιληπτό το πόσο συχνά και εκτεταμένα είναι τα περιστατικά βίας κατά Χριστιανών κληρικών αξίζει να αναφερθεί ότι σε έρευνα που έγινε μεταξύ των κληρικών του Λονδίνου, σχεδόν οι μισοί δηλώσαν ότι είχαν πέσει θύματα επίθεσης κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Λόγω της κατάστασης αυτής έχει γίνει η πρόταση να βγάζουν οι εφημέριοι το λευκό κολλάρο τους όταν είναι κάπου μόνοι τους (The Sunday Telegraph, 16/3/2008)!
Αιχμηρό ήταν και το άρθρο του πρώην Αρχιεπισκόπου του Canterbury (και νυν Λόρδου) George Carey. Πιο συγκεκριμένα ο Λόρδος Carey αναφέρει: «Η απάντηση της Εκκλησίας στο θέμα της μετανάστευσης κατά τα τελευταία χρόνια βασίστηκε εν πολλοίς στο καθήκον του καλωσορίσματος και της μεταχείρισης του ξένου ωσάν να έχεις τον Χριστό ανάμεσά σου. Αυτό είναι απολύτως σωστό, αλλά θα πρέπει επίσης να αναρωτηθούμε αν τα πρωτοφανή επίπεδα μετανάστευσης τα οποία βλέπουμε τελευταία μπορούν ειλικρινά να συνεισφέρουν στο «κοινό καλό» - ένα άλλο θέμα στο οποίο δίνουν έμφαση οι ναοί στην διδασκαλία τους για κοινωνική δικαιοσύνη. Οι Βρετανοί δεν είναι ρατσιστές, αλλά βλέπουν την κοινωνία να αλλάζει μπροστά στα μάτια τους, σαν ταινία παιγμένη γρήγορα.

Γι’ αυτό δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση το ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι η συγκολλητική ουσία που ενώνει την κοινωνία μας αδυνατίζει. Χρειάζεται χρόνος ώστε οι άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς να προσαρμοσθούν στις συνήθειες των άλλων και, δυστυχώς, δεν είναι όλοι οι νεοεισερχόμενοι δεσμευμένοι στην ενσωμάτωση. Κάποιοι δεν είναι καν σίγουροι περί των δημοκρατικών αξιών που αποτελούν το βασικό θεμέλιο της κοινωνίας μας…Πώς θα ανταπεξέλθει η Αγγλία αν τα προβλεπόμενα επίπεδα μαζικής μετανάστευσης επισυμβούν; Αν η μετανάστευση συνεχισθεί σε αυτήν την κλίμακα, με ανθρώπους με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις, πολιτισμούς και παραδόσεις να έρχονται εδώ, τι θα σημαίνει να είσαι Βρετανός; Η μετανάστευση πρέπει να τεθεί υπό έλεγχο αν πρόκειται να διατηρήσουμε τα ουσιώδη της Βρετανικής κοινωνίας που έχουν διαμορφωθεί από γενιά σε γενιά» (The Times, 10/9/2008).


Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το 24% των μελών της Ιεράς Συνόδου της Αγγλικανικής Εκκλησίας θεωρούν ότι οι μετανάστες έχουν ενσωματωθεί επιτυχώς στην Βρετανική κοινωνία, ενώ το 35% των μελών της Ιεράς Συνόδου της Αγγλικανικής Εκκλησίας θεωρούν ότι η μαζική μετανάστευση ανθρώπων από άλλες θρησκείες στην χώρα απαμβλύνει την Χριστιανική φύση της Βρετανίας (The Sunday Telegraph, 6/1/2008).


Η προσπάθεια ικανοποιήσεως των αιτημάτων των μουσουλμάνων και ο παραγκωνισμός των Χριστιανών καταγράφηκε σε μία εμπιστευτική έκθεση που συνέταξε ο Guy Wilkinson, ο διαθρησκευτικός σύμβουλος του Αρχιεπισκόπου του Canterbury Dr Rowan Williams. Η έκθεση που έχει τίτλο «Συνοχή και Ενσωμάτωση» παρατηρεί ότι οι κυβερνητικές προσπάθειες για να ενσωματωθούν οι μειονοτικές θρησκευτικές κοινότητες έχουν φέρει τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα καθώς η κοινωνία είναι πιό απομονωμένη από ποτέ. Η έκθεση αποκαλεί την προσπάθεια της κυβέρνησης των Εργατικών να επιβάλλει την πολυπολιτισμικότητα ως «σχιζοφρενική», ενώ θεωρεί λανθασμένη την περιγραφή της Βρετανίας ως «πολυθρησκευτικής» χώρας όταν, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το 72% των Βρετανών αυτοχαρακτηρίσθηκαν ως «Χριστιανοί», ενώ οι Μουσουλμάνοι είναι μόλις το 3% του πληθυσμού.

Η έκθεση κάνει λόγο για προνομιακή μεταχείριση της μουσουλμανικής κοινότητας, παρά το μικρό της μέγεθος, κάτι που κατά την έκθεση δείχνει ότι προωθείται μία κρυφή ατζέντα εις βάρος της πλειονότητας (The Sunday Telegraph, 8/10/2006).

Μετά από αυτά δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη το γεγονός ότι, σύμφωνα με μελέτη του καθηγητού του Πανεπιστημίου του Exeter Terence Copley, πολλά δημοτικά σχολεία της χώρας αποτυγχάνουν στο να μεταδώσουν στους μαθητές τα βασικά μηνύματα του Χριστιανισμού. Η μελέτη, η οποία συμπεριέλαβε πάνω από 500 παιδιά ηλικίας 12 ετών, βρήκε ότι μόνο το 54% γνώριζε ότι το Πάσχα εορταζόταν η Ανάσταση. Κάποια από τα παιδιά πίστευαν ότι ο Ιησούς ήταν υιός του Ιωσήφ και όχι του Θεού, ενώ το 6% δεν πίστευαν ότι ο Χριστός υπήρξε. Σύμφωνα με τον Copley η έρευνα κατέδειξε ευρεία σύγχυση γύρω από τα γεγονότα της Βίβλου, δυσκολία στην διάκριση μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης ή μεταξύ θαυμάτων και παραβολών.

Για παράδειγμα, μόλις το 30% των παιδιών μπορούσαν να εντοπίσουν μία παραβολή και να περιγράψουν το νόημά της. Δύο τρίτα των μαθητών γνώριζαν την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, αλλά δεν είχαν αντιληφθεί το κεντρικό της μήνυμα που είναι «αγάπα τον εχθρό σου» και όχι «βοήθα τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη» όπως οι μαθητές νόμιζαν. Κατά τον Copley τα ευρήματα υπογράμμισαν την ανάγκη να δοθούν ξεκάθαρες οδηγίες στα σχολεία για το πώς θα διδαχθεί ο Χριστιανισμός ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση της άγνοιας σε μία ολοένα και πιό κοσμική κοινωνία. Επιπλέον, η μελέτη κατέδειξε και τον μειούμενο ρόλο της Εκκλησίας στην ζωή των παιδιών καθώς κατέγραψε σημαντική πτώση στον Κυριακάτικο εκκλησιασμό (The Sunday Telegraph, 15/12/2002).

Το θέμα της αλλαγής του περιεχομένου της εκπαίδευσης λόγω της αυξημένης παρουσίας παιδιών μεταναστών σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες έχει εμφανισθεί και στην χώρα μας. Πρώτα επηρεάσθηκε το μάθημα της Ιστορίας το οποίο θεωρήθηκε ότι ήταν «πολύ εθνοκεντρικό». Όπως χαρακτηριστικά σχολίαζε ο πρόεδρος του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ Παύλος Χαραμής «πολυπολιτισμική αντίληψη θα πρέπει να διαθέτουν και τα αναλυτικά προγράμματα όπως και η όλη καθημερινή λειτουργία του σχολείου. Στο σχολείο σήμερα προβάλλεται μία μονοπολιτισμική αντίληψη όπως για παράδειγμα με το μάθημα της Ιστορίας, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της θεματολογίας με την οποία δεν μπορούν να ταυτισθούν οι αλλοδαποί μαθητές» (Το Βήμα, 23/10/2004).

Με το ίδιο σκεπτικό θα «αναθεωρηθεί» και η αρχαιολογία της χώρας καθώς, όπως τονίζει ο λέκτωρ Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Δημήτρης Παπανικολάου, η αναθεώρηση αυτή καθίσταται «ακόμα πιο επιτακτική [λόγω της] νέα[ς] πληθυσμιακή[ς] σύνθεση[ς] του ελληνικού κράτους. Μήπως πρέπει να ξαναδούμε το παρελθόν με νέους, πιο ανοιχτούς όρους, ακριβώς για να μην αποκλείουμε τους νέους συμπατριώτες μας από την εθνική «μας» ταυτότητα;» (Τα Νέα, 23-24/8/2008).

Επομένως, δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη η πρόσφατη εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας για την απαλλαγή μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών με μία απλή δήλωση του κηδεμόνα τους. Όπως σχολίασε ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ Κώστας Μανιάτης: «Ήταν απαραίτητη η διευκρίνιση εάν σκεφτούμε ότι ένα ποσοστό περίπου 15% των μαθητών είναι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι. Το μάθημα των θρησκευτικών θα πρέπει να γίνει περισσότερο θρησκειολογικό, ούτως ώστε να μπορούν να το παρακολουθούν και μαθητές που δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι» (Έθνος, 31/7/2008). Βλέπουμε δηλαδή ότι η αυξανόμενη εισροή μεταναστών χρησιμοποιείται ως μοχλός για την αποδόμηση της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας και για την αποχριστιανοποίηση του δημόσιου χώρου και της δημόσιας ζωής.

Μετά τα προαναφερθέντα, τόσο οι προβληματισμένοι θρησκευόμενοι συμπολίτες μας όσο και οι κληρικοί θα πρέπει να αναρωτηθούν:
·    Τους ικανοποιεί η εικόνα των γκετοποιημένων περιοχών της Αθήνας όπως για παράδειγμα ο Άγιος Παντελεήμων, το Ιστορικό Κέντρο, η πλατεία Βάθη, η Κυψέλη;
·    Τους ικανοποιεί η συνεχής φυγή των Ελλήνων από τις προαναφερθείσες περιοχές;
·    Θεωρούν ότι η ενσωμάτωση των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία θα επιτευχθεί ανεξαρτήτως του αριθμού τους και της πολιτισμικής τους εγγύτητας με τον γηγενή πληθυσμό;
·    Τους προβληματίζει η άνοδος του ισλαμικού φονταμενταλισμού στην Ευρώπη;
·    Τους προβληματίζει η προώθηση της «πολυπολιτισμικότητας» και η συνεπακόλουθη αποχριστιανοποίηση της εκπαίδευσης και του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα;
·    Τους προβληματίζει η αυξανόμενη αποξένωση των ανθρώπων η οποία καταγράφεται στις σύγχρονες κοινωνίες λόγω της πολυπολιτισμικότητας; (πχ. δείτε τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης του καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Harvard Robert Putnam)
Αν, λοιπόν, δεν τους ευχαριστεί η εικόνα της σημερινής, «πολυπολιτισμικής» Ελλάδας και έχουν και τους προαναφερθέντες προβληματισμούς, πώς θεωρούν ότι θα αντιμετωπισθεί η κατάσταση αν όχι με την συνεπή εφαρμογή μίας περιοριστικής και επιλεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής;

Οι προβληματισμοί που εξέφρασαν ο Επίσκοπος του Rochester, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος του Canterbury αλλά και άλλοι κληρικοί δεν οφείλονται ασφαλώς στο ότι δεν έχουν κατανοήσει σωστά την Χριστιανική διδασκαλία, ούτε ότι δεν είναι καλοί Χριστιανοί. Απλά, σε αντίθεση με κάποιους Έλληνες κληρικούς και θρησκευόμενους, έχουν ζήσει από κοντά τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, τόσο στην καθημερινότητα του ποιμνίου τους όσο και στην κοινωνική ζωή της χώρας τους.

Επειδή, λοιπόν, υπάρχει και ένα μεγαλύτερο θέμα που επηρεάζει όλους μας και είναι το σε τι είδους χώρα θέλουμε να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας, καλό θα ήταν τα «παθήματα» άλλων χωρών να μας γίνουν μαθήματα, ώστε να μην αναγκασθούμε να αντιμετωπίσουμε αντίστοιχα ζητήματα και στην χώρα μας.
* Ο Γιάννης Κολοβός είναι επικοινωνιολόγος. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Το τέλος μίας ουτοπίας: η κατάρρευση των πολυπολιτισμικών κοινωνιών στην Δυτική Ευρώπη» μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πελασγός.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 26ης Οκτωβρίου 2008 της εφημερίδας Ελεύθερη Ώρα.