Σχέσεις Εκκλησίας και κράτους
Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος Για τις απόψεις πολιτικών και καθηγητών
σχετικώς με το θέμα
«Χωρισμός Πολιτείας και Εκκλησίας»
Χωρίς καμία έκπληξη, αλλά με γεύση πικρίας και αίσθημα ανησυχίας ανεγνώσαμε στον Τύπο τις γνώμες των πολιτικών και πανεπιστημιακών καθηγητών για το ζήτημα του χωρισμού της Εκκλησίας και της Πολιτείας στη πατρίδα μας την Ελλάδα. Η ευκαιρία δόθηκε με εκδήλωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που διοργανώθηκε στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών.
Διευκρινίζομε ότι εκ των ομιλητών μόνον ο κ. Ευ. Βενιζέλος εδήλωσε εξ υστέρων ότι δεν έκαμε την τοποθέτηση όπως του αποδόθηκε. Ο «θρίαμβος» της δημοκρατικότητος αυτής της ευαρίθμου –όπως εμάθαμε- εκδηλώσεως είναι ότι όλοι οι ομιλήσαντες είχαν την ίδια γνώμη επί του θέματος σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας? Εύγε
Γραφικός και εξωπραγματικός ήτο ο κ. Στ. Μάνος, ζάπλουτος ακόμη και με κέρδη δισεκατομμυρίων από το Χρηματιστήριο, ο οποίος ζήτησε να διακοπή η μισθοδοσία του εφημεριακού Κλήρου της Εκκλησίας, και αναμάσησε τα περί αμυθήτου αξίας της εκκλησιαστικής περιουσίας. Αυτή είναι η υπεύθυνη θέση ενός Έλληνος πολιτικού, δισεκατομμυριούχου, να πάρη το κατά μέσον όρο των μισθοδοτουμένων εφημερίων ποσό των 1000 ευρώ μηνιαίως και να τους αφαιρέσει το δικαίωμα ιατρικής περιθάλψεως. Ακούστε κ. Μάνο, και λοιποί αυτού ομοϊδεάτες. Ναι, να διακοπεί η μισθοδοσία του ιερού κλήρου, εάν επιμένετε. Υπό ένα όμως απαράβατο όρο. Το Ελληνικό Κράτος να επιστρέψη στην Εκκλησία της Ελλάδος όλη την περιουσία που πήρε με οποιοδήποτε τρόπο από το 1850 μέχρι σήμερα. Σταματήστε, λοιπόν, την επωδό για αμύθητη περιουσία, αφού γνωρίζετε ότι και όση απέμεινε σε δάση και χωράφια είναι δεσμευμένη από το ίδιο το Κράτος.
Ο ιερός ορθόδοξος κλήρος, και ιδιαίτερα αυτός της υπαίθρου, συνεχιστής μιας μακράς σωτήριας κοινωνικής και εθνικής προσφοράς προς το Έθνος των Ελλήνων, με έμβλημα τον Σταυρό και τη Σημαία απευθύνει στους ομιλητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους στίχους του Στρατήγη στο ποίημα «Ο Ματρόζος» προς τον υπουργό Κανάρη:
«Αν οι ζητιάνοι σαν και με δεν έχυναν το αίμα
οι καπετάνιοι σαν και σε δεν θα φορούσαν στέμμα»
Το «στέμμα» είναι η εξουσία και τα αξιώματα.
Θα επιμείνωμε ακόμη στην κριτική έναντι αυτής της ομοβροντίας των ιδεών, που ξαναφύτρωσαν ξαφνικά, χωρίς καμμία απαίτηση του Ελληνικού λαού, πλην των γνωστών εξαιρέσεων, σχολιάζοντας τρία σημεία από αυτές.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, κάποιοι εζήτησαν «να κατεβάσωμε τις εικόνες από τα Σχολεία»! Έχομε, λοιπόν, και δημοσίους άνδρες εικονοκλάστες στην εποχή μας; Χάριν δηλαδή της μειοψηφίας κάποιων παιδιών εκ των μεταναστών, θα καταργήσωμε τα δικαιώματα της πλειοψηφίας των παιδιών μας; Η Εκκλησία επ’ αυτού έχει ατράνταχτο επιχείρημα. Συνεχώς στις ενοριακές εκκλησίες βαπτίζομε παιδιά μεταναστών, όπου τα φέρνουν ελευθέρως οι γονείς τους, από όλες τις εθνικότητες και τις θρησκείες. Οι Βυζαντινοί πρόγονοί μας εκχριστιάνισαν ολόκληρο Ρωσικό λαό και όλους τους Σλαύους, κι εμείς θα αποχριστιανίσωμε τη νέα γενηά των Ελλήνων; Μήπως εσκοτίσθη ο νους μερικών πειρασμικά;
Ισχυρίσθηκαν επίσης οι αγορητές πως πρέπει να παύση να είναι η Εκκλησία Ν.Π.Δ.Δ. Γιατί, κύριοι μονομάχοι, εν μέσω ενός ολοκλήρου ορθοδόξου χριστιανικού λαού, θέλετε να επιβάλετε αυτά που δεν σας ζητεί ο λαός μας; Υπάρχουν εκατοντάδες ή χιλιάδες Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου ? γιατί σεις θέλετε να πλήξετε μόνο την Εκκλησία; Δεν αντιλαμβάνεσθε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία μας κρατεί την κοινωνική ισορροπία του Ελληνικού Λαού και διασφαλίζει την ενότητά του εντός και του Κράτους και Έθνους μας; Ή σας επηρέασε τόσο ο κ. Νικ. Αλιβιζάτος με την άδικη και έωλη άποψη ότι «υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα δημόσιοι λειτουργοί (Ιερατείο) υπεράνω του νόμου»; Κύριε καθηγητά, στο τέλος-τέλος «δικαίω νόμος ου κείται» (Α΄ Τιμ. 1,9) διδάσκει το Ευαγγέλιο.
Θέλετε, κύριοι, να χωρίσωμεν την Εκκλησία από το Κράτος; Είναι αδύνατο όμως να αγνοήτε, ότι από αιώνων εμείς οι Έλληνες δεν ομονοούμε. Υποστήκαμε διχασμούς, τριχασμούς και πολυχασμούς. Αυτό που μας ενώνει είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, για να αποτρέψωμε τους διχασμούς, και ως Εκκλησία, θέλομε μια αρμονιική συνύπαρξη με το Κράτος μας, μέσω του Συντάγματος και των εξ αυτού Νόμων. Άλλωστε ο λόγος του Θεού διδάσκει: «πάσα ψυχή εξουσίαις υπερεχούσαις υποτασσέσθω? ου γαρ εστιν εξουσία ει μη υπό Θεού» (Ρωμ. 13,1). Αλλ’ εάν τεθή θέμα πίστεως ή εκκλησιαστικής τάξεως, τότε «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις» (Πράξ. 5,29).
Θρηνούμε για το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Κυττάξατε τι συνέβη. Αληθινή τραγωδία. Και δυστυχώς το είχαμε προβλέψει. Θέλετε μια τέτοια εικόνα στην Ελλάδα; Αποκλείεται. Στην εκλογή του Αρχιεπισκόπου κ. Χριστοδούλου, τον Απρίλιο του 1998, παρίστατο ο τότε υπουργός Παιδείας κ. Γερ. Αρσένης επί έξι ώρες. Και όταν ετελειώσαμε εδήλωσε: «Ουδέποτε παρηκολούθησα τέτοια διαδικασία εκλογής. Με τόση ευπρέπεια, πειθαρχία και ιερότητα. Ήταν ένα υπόδειγμα». Αλλ’ ενώπιόν μας ήσαν οι Κανόνες της Εκκλησίας και οι Νόμοι του Κράτους μας. Έτσι είσθε και όλοι εσείς στις Δοξολογίες και στις Τελετές. Βλάπτεσθε;
Την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, γίνονται, γίνονται δραματικές διαβουλεύσεις στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες για τα οικονομικά κυρίως θέματα της Ε.Ε. Μετά τα «όχι» των Γάλλων και των Ολλανδών για το Ευρωσύνταγμα, αυτή η κρίση είναι η οξύτερη στην ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης. Ευχόμεθα να παρέλθη η κρίση και να μη διασαλευθή η ενότητα και η σταθερότητά της. Αλλά πρέπει να δούμε και την ρευστότητα των ευρωπαϊκών δεδομένων, μετά μάλιστα από τη γνωστή διεύρυνση των νέων εταίρων. Είναι σημαντικώτατο γεγονός για την Ελλάδα η ένταξη μας στην Ε.Ε. Όχι όμως να προχωρήσωμε σ’ αυτή την πολυσήμαντη πραγματικότητα ανυπόδητοι και πνευματικά απογυμνωμένοι από τον πολιτισμό μας, την Ορθοδοξία μας, τον πλούτο της παραδόσεώς μας και την ιστορία μας.
Όσοι προσπαθούν να αποδυναμώσουν και να περιθωριοποιήσουν την Ορθόδοξη Εκκλησία, και τον απανταχού Ελληνισμό επιχειρούν να βλάψουν και «προς κέντρα λακτίζουν». Οι συγκυρίες και οι συνθήκες της εποχής μας, επιβάλλουν την απόλυτη ενότητά μας σε όλα τα επίπεδα και υποδεικνύουν τον στηριγμό μας στην ορθόδοξη πνευματική μας περιουσία, στον πολιτισμό μας και στην λαϊκή μας παράδοση. Μόνον έτσι θα ξεπεράσωμε όλους τους κινδύνους και θα κατορθώσωμε να λύσωμε τα μεγάλα μας προβλήματα, δηλαδή του Δημογραφικό, την Ανεργία, την Ανισότητα, το Ασφαλιστικό και το μέγα πρόβλημα της Οικονομίας. Πρέπει να δουλέψωμε όλοι, να δημιουργήσωμε όλοι, να σεβασθούμε αρχές και αξίες και να αγαπήσωμε την Ορθοδοξία μας και την Ελλάδα μας απόλυτα ενωμένοι.
Η εμπειρία μου επί τριάντα ένα χρόνια στο βορειοελλαδικό χώρο της Μακεδονίας και της Θράκης, όπου εγνώρισα πλείστους όσους αξίους Έλληνες και Ελληνίδες, γεμάτους καϋμούς και ελπίδες, ανανεώνουν μέσα μου, και σ’ αυτά τα χρόνια της ωριμότητάς μου, το αίσθημα της αντιστάσεως σε ιδέες, θεωρίες και απόψεις που βλάπτουν το όραμα της παρουσίας ενός Νέου Ελληνισμού, ποτισμένου από ορθόδοξη Παράδοση και τη σοφία των προγόνων μας, μέσα στη σύγχρονη Ευρώπη που εναγωνίως ζητάει στηρίγματα για «επιβίωση».
†Ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος
Θεσσαλονίκη, 18 Ιουνίου 2005.
