Ο Νίκος Αβούρης, Καθηγητής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών μιλάει στην «ΠτΚ» γι ατην αλληλεπίδραση ανθρώπου – υπολογιστή και μέχρι που μπορεί η μηχανή να αντικαταστήσει τον άνθρωπο.

Αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή, ηλεκτρονικές μηχανές που λειτουργούν υπέρ μας, «υπερφυσικές» μορφές τέχνης και ένα νέο είδος «βελτιωμένου ανθρώπου».

Αυτό που μέχρι πρόσφατα ήταν το μέλλον, τώρα είναι το παρόν, καθώς η αστραπιαία ταχύτητα με την οποία παράγεται γνώση σε συνδυασμό με την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης σε κάθε κλάδο έχουν φέρει μια «νέα τεχνολογική επανάσταση» στον πλανήτη μας.
Ο Νίκος Αβούρης, καθηγητής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών, με τους φοιτητές του διεθνούς μεταπτυχιακού προγράμματος «Human –Computer Interaction» έφτιαξαν «χωρικά παιχνίδια» τα οποία μας ξεναγούν μέσω της μυθολογίας στις γειτονιές και στους δρόμους της Πάτρας.

Ο ίδιος αποδίδει την ορθή χρήση των «ευφυών» μηχανών την ασταμάτητη πρόσβαση στη γνώση, την ανάπτυξη των εφαρμογών στα κινητά, την αίσθηση πως τα πάντα συμβαίνουν ταυτόχρονα-όλο αυτό τον κυκλώνα της σύγχρονης τεχνολογικής εξέλιξης- σε μια νέα εποχή ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας όπου τα πάντα είναι αλληλοεπιδρώντα δίκτυα πολύπλοκων λογισμικών συστημάτων προσβλέποντας στην ανάληψη δράσης από ενεργούς πολίτες προκειμένου να υπάρξει μια παγκόσμια συνείδηση και μια κοινή νοημοσύνη μέσω του διαδικτύου που θα μας βοηθήσει να επιλύσουμε τα οποιαδήποτε πολύπλοκα προβλήματα προς όφελος και μόνο του ανθρώπου.

Τι ήταν αυτό που σας έδωσε το έναυσμα να δημιουργήσετε τη συγκεκριμένη πλατφόρμα των χωρικών παιχνιδιών στην πόλη της Πάτρας;
Είναι αντικείμενο ενός μαθήματος που διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο Πατρών στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή». Σε αυτό αναπτύσσουμε εφαρμογές σε κινητά, που επιτρέπουν στους χρήστες να αλληλεπιδρούν με συγκεκριμένους χώρους και να παίρνουν οδηγίες για το πώς να κινηθούν και να δράσουν σε αυτούς, διασκεδάζοντας και μαθαίνοντας.

Πού αποσκοπούν τα προγράμματα αυτά και πόση επισκεψιμότητα έχουν;
Οι εφαρμογές που δημιουργήθηκαν με χρήση της πλατφόρμας TaleBlazer ήταν ευκαιρία να πειραματιστούν οι φοιτητές με τις χωρικές εφαρμογές, αλλά και να διερευνήσουν την ιστορία και τη γεωγραφία της Πάτρας. Αναδεικνύουν έτσι την πόλη μας μέσα από τις εφαρμογές αυτές. Η χρήση τους είναι σήμερα περιορισμένη αφού δεν συνέχισε η ανάπτυξή τους.

Ποιο είναι το αντικείμενο και τα άμεσα σχέδια της Ομάδας; Τι έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα;
Ασχολούμαστε με την ανάπτυξη τεχνολογιών που σέβονται τον άνθρωπο, τον υποστηρίζουν στις ανάγκες του, προσαρμόζονται στα χαρακτηριστικά του και επιτρέπουν την ενσωμάτωση όλων των πολιτών στην τεχνολογική κοινωνία που ζούμε.

Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη; Ποια η φιλοσοφία πάνω στην οποία «χτίστηκε» η θεωρία της; Θεωρείτε ότι θα καλυτερεύσει τον κόσμο;
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια λέξη που ακούγεται συχνά στις μέρες μας. Αφορά τεχνολογίες που επιτρέπουν την αυτοματοποίηση πολλών λειτουργιών -που ως τώρα έκανε ο άνθρωπος- με χρήση της επιστήμης των υπολογιστών και της πληροφορικής. Στο πλαίσιο αυτό, τεχνολογίες που επιτρέπουν στον υπολογιστή να μαθαίνει από μεγάλο όγκο δεδομένων είναι αξιοθαύμαστες, όπως για παράδειγμα η «αναγνώριση» του περιεχομένου μιας εικόνας. Όμως θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στη χρήση των τεχνολογιών αυτών γιατί οι μηχανές κάνουν λάθη και όταν τα λάθη αφορούν την ανθρώπινη ζωή ή υγεία είναι μη αποδεκτά.

Ποια η αίσθησή σας για τις εξελίξεις στην ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης; Μήπως οι διαδικτυωμένες μηχανές (ρομπότ-υπολογιστές) μελλοντικά θα έχουν αναπτύξει την τεχνητή νοημοσύνη σε βαθμό που να ξεπερνά την ανθρώπινη;
Οι «ευφυείς» μηχανές που υποστηρίζουν ανθρώπινες δραστηριότητες είναι εργαλεία στα χέρια μας, είναι καλόδεχτες, όμως, αν αφεθούν να παίρνουν αποφάσεις υποκαθιστώντας μας πλήρως, μπορούν να γίνουν επικίνδυνες. Ενα αυτοκίνητο-ρομποτ που οδηγεί μόνο του και μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα, είναι εφιάλτης, ιδιαίτερα αφού η μηχανή δεν φέρει καμιά «ευθύνη» για τις πράξεις της, αντίθετα, ένα αυτοκίνητο που περιέχει αυτοματισμούς ώστε να βοηθάει τον οδηγό του να οδηγεί με ασφάλεια, να φρενάρει στα εμπόδια, να τον ξυπνάει αν έχει την τάση να κοιμηθεί είναι ένα καλό παράδειγμα χρήσης της τεχνολογίας αυτής.

Είναι δικαιολογημένες οι ανησυχίες περί αδυναμίας να ελέγξουμε τις εξελίξεις της Τεχνητής Νοημοσύνης, κι αν ναι, πού θα πρέπει να επικεντρώσουμε τις ρυθμιστικές μας προσπάθειες;
Ζούμε σε μια περίοδο που έχουμε σε μεγάλο βαθμό θεοποιήσει την πρόοδο της τεχνολογίας, ταυτίζοντάς την με την πρόοδο της κοινωνίας μας. Οι επιλογές που έχουμε να κάνουμε στη χρήση της τεχνολογίας για το καλό της ανθρωπότητας και της κοινωνίας μας δεν είναι νομοτελειακές· υπάρχει συλλογική ευθύνη που αφορά ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα. Συνεπώς, είμαστε υποχρεωμένοι να προτείνουμε τεχνολογίες που υπηρετούν τον άνθρωπο.

Ποιες οι προϋποθέσεις για την ομαλή υιοθέτηση της τεχνολογίας αυτής;
Παρατηρώ στα πανεπιστήμια της χώρας μας αλλά και διεθνώς, μια προτεραιότητα στις θετικές επιστήμες, οι οποίες παράγουν γνώση και νέες τεχνολογίες χωρίς να λαμβάνουν υπόψη πάντα την ηθική διάσταση της τεχνολογίας που αναπτύσσεται. Δείτε το πρόγραμμα σπουδών των αντίστοιχων σχολών. Τα θέματα της ηθικής της επιστήμης θεωρούνται δευτερεύοντα, ασήμαντα. Αυτό οδηγεί στη θεοποίηση της τεχνολογικής εξέλιξης με άκριτο τελικά τρόπο. Οι νέοι μηχανικοί έχουν μάθει ότι για να πετύχουν στη δουλειά τους, πρέπει απλά να υπηρετούν την εξέλιξη της τεχνολογίας, χωρίς να είναι σε θέση να σκεφτούν ή να κρίνουν τις συνέπειες.

Υπάρχει ενδιάμεση οδός;
Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν φωνές που επικρίνουν αυτή την πορεία και προτείνουν μια πιο κριτική ματιά στην εξέλιξη της τεχνολογίας, ώστε αυτή να τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου, και όχι να τον υποκαταστήσει, να τον ακυρώσει. Η προσέγγιση που ακολουθεί το εργαστήριό μας εντάσσεται σε αυτήν την οπτική γωνία. Μπορούμε να αρχίσουμε από τα πανεπιστήμια και τα σχολεία μας, όπου πιστεύω ότι αυτή η άποψη θα πρέπει να συζητηθεί με πιο μεγάλη έμφαση με τους νέους σπουδαστές μας.

Ποια θετικά μπορεί να φέρει στο σύγχρονο άνθρωπο και ποιες οι αρνητικές επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη χρήση στη ζωή μας; Είναι τελικά κίνδυνος ή «ευλογία» για τη σημερινή πραγματικότητα;
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κακής χρήσης της τεχνολογίας, αυτόματα οχήματα που σκοτώνουν, αεροπορικά ατυχήματα (δείτε τα ατυχήματα του Boeing 737), ιατρικά μηχανήματα που προκαλούν βλάβη στους ασθενείς… Το θέμα της «ευθύνης» της τεχνολογίας σε αυτά τα παραδείγματα, είναι κρίσιμο, γιατί η μηχανή δεν μπορεί να είναι υπεύθυνη. Σκεφτείτε ένα ζοφερό μέλλον με ρομπότ στρατιώτες που σκοτώνουν, ρομπότ δικαστές που δικάζουν, ρομπότ τραπεζίτες που αποφασίζουν για την έγκριση δανείων. Ακούγεται εφιαλτικό, υπό το πρίσμα της αντικατάστασης του ανθρώπου. Εντούτοις μπορεί να γίνει η τεχνολογία χρήσιμη αν ιδωθεί υπό ένα άλλο πρίσμα: αυτό της υποστήριξης του ανθρώπου, της βοήθειας προς τον άνθρωπο, που παίρνει τελικά τις αποφάσεις και έχει τον έλεγχο. Μόνο τότε η τεχνολογία γίνεται «ευλογία».

Πώς αλλάζει η καθημερινότητά μας και πώς μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον;
Σας έδωσα ήδη παραδείγματα ενός εφιαλτικού μέλλοντος όπου μια μηχανή αποφασίζει αν θα πάρετε δάνειο, σας δικάζει, οδηγεί το αεροπλάνο ή το αυτοκίνητο με το οποίο ταξιδεύετε. Δεν είναι τόσο μακρινό αυτό το μέλλον, ήδη υπάρχουν τέτοια παραδείγματα. Είναι στο χέρι μας να μην επιτρέψουμε υποδούλωση σε μηχανές που δεν λογοδοτούν, δεν απαντάνε στην ερώτηση «γιατί αυτή η απόφαση;», και για αυτό τον λόγο μίλησα πριν για την ανάγκη κριτικής ματιάς στην πορεία που θα πάρει η τεχνολογία και η επιστήμη.

Υπάρχει χώρος για πειραματισμό σήμερα;
Ο άνθρωπος από τη φύση του δεν θα σταματήσει να πειραματίζεται, να διερευνά. Ο Θεός όμως μας έδωσε και την κριτική σκέψη, για να κρίνουμε και να αποφασίζουμε, ώστε να είμαστε υπεύθυνοι για τις επιλογές μας που θα επηρεάσουν το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας.

Πηγή: pelop.gr, ID-on't renounce my freedom