"Every move you make. I'll be watching you" (Κάθε κίνηση που κάνεις . Σε παρακολουθώ): όπως και στο τραγούδι των Police, κάθε κίνηση και κάθε κείμενο που γράφουμε στο Twitter - τα λεγόμενα tweets - κάπου καταγράφονται. Ισως να μην το πολυσκεφτόμαστε, αλλά κάθε φορά που χρησιμοποιούμε ένα κοινωνικό δίκτυο ή ένα κινητό τηλέφωνο αφήνουμε πίσω μας ένα ψηφιακό ίχνος που περιγράφει τη συμπεριφορά μας, τις μετακινήσεις μας και τις προτιμήσεις μας, αποκαλύπτει τους φίλους μας, τη διάθεσή μας και τις απόψεις μας.
Από την άλλη μεριά, οι κοινωνιολόγοι είναι σε γενικές γραμμές υποχρεωμένοι να αρκεστούν σε απλά ερωτηματολόγια ή συνεντεύξεις προκειμένου να συγκεντρώνουν στοιχεία και να ελέγχουν τις θεωρίες τους. Οι μέθοδοι αυτές επηρεάζονται από την υποκειμενικότητα ή τη σκοπιμότητα των δηλώσεων και από το μέγεθος του δείγματος.
Η ψηφιακή εποχή αλλάζει όμως εντελώς τα δεδομένα. Από τη μια μέρα στην άλλη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι διαθέτουν πληθώρα στοιχείων για την ανθρώπινη συμπεριφορά και επικοινωνία. Και η αλλαγή αυτή τους οδηγεί να υιοθετήσουν διαφορετικές στρατηγικές, με αξιοσημείωτα συχνά αποτελέσματα.
Ολοι οι επιστήμονες που έχουν πρόσβαση σε ένα σημαντικό αριθμό δεδομένων ελπίζουν να ανακαλύψουν μαθηματικούς νόμους που επιτρέπουν την ανίχνευση τάσεων. Οι κοινωνιολόγοι προσπαθούν έτσι να εντοπίσουν κάποια μοντέλα συμπεριφοράς ώστε να μπορούν να προβλέψουν τη συμπεριφορά των ατόμων. Η Γιούκα-Πέκα Ονέλα και ο Φέλιξ Ριντ-Τσόχας, από το Said Business School του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, χρησιμοποιούν εδώ και καιρό το Facebook και τα 400 εκατομμύρια των χρηστών του ως ζωντανό εργαστήριο για να ανακαλύψουν τον τρόπο με τον οποίο οι συμπεριφορές και οι ιδέες διαδίδονται στο εσωτερικό των ομάδων.
Οι κοινωνιολόγοι αναρωτιόντουσαν ανέκαθεν αν οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί - η δημοτικότητα ενός πολιτικού, η υιοθέτηση μιας συμπεριφοράς με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής κλπ. - είναι αποτέλεσμα ατομικών επιλογών ή συνέπεια κοινωνικών επιρροών. Τα άτομα λαμβάνουν ταυτοχρόνως τις ίδιες αποφάσεις; Η έχουν την τάση να μιμούνται τη συμπεριφορά των άλλων;
Για να προσωποποιήσει κάποιος τη σελίδα του στο Facebook, μπορεί να επιλέξει την εγκατάσταση ορισμένων εφαρμογών. Στην περίπτωση αυτή, οι φίλοι του ενημερώνονται αυτομάτως. Ο χρήστης μπορεί επίσης να αποκτήσει πρόσβαση στον κατάλογο με τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές. Το 2007, η Ονέλα και ο Ριντ-Τσόχας μελέτησαν τη δημοτικότητα χιλιάδων εφαρμογών λίγο μετά την εισαγωγή τους. Στη συνέχεια μελέτησαν τη συμπεριφορά των χρηστών.
Όταν εισάγεται μια νέα εφαρμογή, υιοθετείται από τους χρήστες ανεξαρτήτως της γνώμης των φίλων τους. Όταν όμως η δημοτικότητά της περάσει ένα ορισμένο όριο, η χρησιμοποίησή της αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο.
Οι πληροφορίες που παρέχουν τα κοινωνικά δίκτυα επιτρέπουν επίσης τον εντοπισμό κοινωνικών τάσεων. Ο Μπερνάρντο Χιούμπερμαν και ο Σιταρούμ Ασούρ, από τα εργαστήρια HP του Πάλο Αλτο στην Καλιφόρνια, προσπάθησαν να προβλέψουν την επιτυχία μιας ταινίας μελετώντας τον τεράστιο όγκο των απόψεων που εκφράζονταν στο Twitter. Ξεκίνησαν από την υπόθεση ότι οι ταινίες που συζητιούνται πολύ καταλήγουν να είναι οι πιο δημοφιλείς. Και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο ρυθμός με τον οποίο οι χρήστες γράφουν tweets γύρω από μια ταινία επιτρέπει την ακριβή πρόβλεψη των εισπράξεων που θα έχει στο box-office.
Σύμφωνα με τον Χιούμπερμαν, μια τέτοια ανάλυση μπορεί να συμβάλει στη διατύπωση προβλέψεων και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα οι εκλογικές αναμετρήσεις, ή στη γρήγορη αξιολόγηση των αντιδράσεων του πληθυσμού σε σημαντικά γεγονότα. «Το Twitter και τα SMS έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα», λέει ο Χιούμπερμαν. «Ορισμένες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ήδη αυτό το είδος δεδομένων για να προβλέψουν την επιτυχία των προϊόντων τους».
Πλούτο πληροφοριών δίνουν βέβαια και τα κινητά τηλέφωνα. Ο κοινωνιολόγος Αλμπερτ-Λάζλο Μπαραμπάσι και οι συνάδελφοί του από το Northeastern University της Βοστώνης χρησιμοποίησαν τέτοιες πληροφορίες για να αναλύσουν τις ανθρώπινες μετακινήσεις, είτε με τα πόδια είτε με αυτοκίνητο ή με τις μαζικές μεταφορές. Και διαπίστωσαν ότι παρά τις διαφορές μεταξύ των ατόμων, οι μετακινήσεις τους υπακούουν σε ένα μαθηματικό σχήμα. Και υπαγορεύονται από νόμους, μοντέλα και μηχανισμούς που συναντώνται στις φυσικές επιστήμες.
(Πηγή: New Scientist)
