ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΟΥΡΑΖΕΡΗ
ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣ 

Κεφάλαιο Β΄ 

 

 5. «Ἐκτίμησι τῆς καταστάσεως »

«α. Ἡ αὐτοδιάθεσι τῶν πληροφοριῶν: ἕνα χαμένο δικαίωμα »Μέρος Γ΄  (σελ. 108- 123)

 Για να διαβάσετε όσα έχουν δημοσιευτεί πατήστε: Η Ευθύνη της επιλογής μας

           

                                  Βιομετρικά διαβατήρια

                                  Ἡλεκτρονικές ταυτότητες

                                   666
                                   Bar code
                                   RFID
                                   Smart cards
                                   Ἐμφυτευόμενα μικροτσιπς

Τόσο στό δημόσιο ὄσο καί στόν ἰδιωτικό τομέα ὑπάρχουν καί λειτουργοῦν μηχανισμοί καί ἐλέγχου τῶν πολιτῶν μέ ἀποτέλεσμα νά πραγματοποιῆται κάθε μία ἀπό τίς ἀντριχιαστικές προφητεῖες πού κάνει ὀ GeorgeOrwell στό ἐφιαλτικό βιβλίο τοῦ ¨1984¨⁵⁹ (⁵⁹Βλ. Γέροντα,ἔ.ἀ., σ.60).

 

Ἴσως βέβαια καί αὐτές οἱ προφητεῖες θεωρηθοῦν πρό καιροῦ ἤδη ἐκπληρωμένες, ἀφοῦ ἡ σύγχρονη «Ἀστυνομία Σκέψης» ἔχει τή δυνατότητα ὄχι μόνο νά γνωρίσῃ τίς σκέψεις τῶν ἀνθρώπων ⁶⁰ (⁶⁰ Βλ. ἀνωτ., σ. 79-83 καί κατωτ., σ. 166-167), ἀλλά ὁραματίζεται νά τούς προλάβῃ  σ’ αὐτά πού...σκέπτονται νά σκεφθοῦν! Καί ἐδῶ ἰσχύει «πρίν ἀπό σᾶς, γιά σᾶς»!

Θύελλα ἀντιδράσεων προκάλεσε στήν Ὀμοσπονδιακή Δημοκρατία τῆς Γερμανίας ὁ ὁμοσπονδιακός νόμος γιά τήν ἀπογραφή τοῦ πληθυσμοῦ πού δημοσιεύθηκε στίς 26 Μαρτίου 1982 καί ὄρισε ὡς ἡμερομηνία τῆς ἀπογραφῆς τήν 27^η Ἀπριλίου 1983. Σωματεία καί πολιτικές ὀργανώσεις ἄρχισαν νά παρουσιάζουν τούς κινδύνους πού ἐγκυμονοῦσαν ἀπό τήν κρατική κατοχή προσωπικῶν πληροφοριῶν καί τήν ἀνταλλαγή τους μεταξύ τῶν κρατικῶν ἀρχῶν.

Οἱ πληροφορίες γιά τήν ἀπογραφή τοῦ πληθυσμοῦ καί τῶν ἐπαγγελμάτων ἀναφέρονται στό ὀνοματεπώνυμο, τήν ἀκριβή διεύθυνσι, τόν ἀριθμό τηλεφώνου, τό γένος, τήν ἡμερομηνία γεννήσεως, τήν οἰκογενειακή κατάστασι, τήν ἰθαγένεια καί τό θρησκευτικό δόγμα. Ἐπιπλέον σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 2 τοῦ νόμου ἔπρεπε νά δηλωθοῦν ἡ κυρία πηγή τοῦ εἰσοδήματος, ἡ διεύθυνσι καί τό εἶδος τῆς ἐργασίας, τό ἐπάγγελμα, καθώς καί λεπτομερεῖς πληροφορίες γιά τήν ἐκπαίδευσι, τή μόρφωσι καί τίς σπουδές. 

Τά στατιστικά ἐρωτήματα γιά τήν κατοικία ἀφοροῦσαν τήν διεύθυνσι, τόν τόπο τό ἔτος κατασκευῆς καί τόν κύριο τῆς οἰκοδομῆς, τό μέγεθος καί τό εἶδος τῆς κατοικίας, τόν ἀριθμό δωματίων, τόν τρόπο θερμάνσεως, τά στεγαστικά δάνεια, καθώς καί τό ὕψος τοῦ ἐνοικίου.  Τέλος, τό ἄρθρο 9 ἀφοροῦσε στίς δυνατότητες ἀξιοποιήσεως τῶν πληροφοριῶν καί τῆς ἀνταλλαγῆς τους μεταξύ τῶν κρατικῶν ἀρχῶν.

Ὁ διαμαρτυρόμενος λαός ἀπαιτοῦσε τή ματαίωσι ἤ τουλάχιστον τήν ἀναβολή τῆς ἀπογραφῆς.  Πράγματι, τό Γερμανικό Ὁμοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο  BVerfG ἐξέδωσε ἀπόφασι στίς 15 Δεκεμβρίου 1983, στήν  ὁποία ἔθετε γενικές ἀρχές γιά τήν προστασία τοῦ πολίτου ἀπό τήν ἐπεξεργασία προσωπικῶν πληροφοριῶν καί ἔκρινε ὡς ἀντισυνταγματικές ὁρισμένες ἀπό τίς διατάξεις τοῦ νομοθετήμτατος.  Ἡ ἀπογραφή τελικά ματαιώθηκε⁶¹ (⁶¹Βλ. Γέροντα, ἔ, ἀ., σ,44-45, ἰδίως σ. 64 κἑ. μέ ἐκτενεῖς ἀναφορές στήν νομολογία τοῦ γερμανικοῦ Συνταγματικοῦ Δικαστηρίου. Ἐπίσης σχετικά βλ. S. Simitis, ἐν  Simitis Damman, Geiger Mallmann, Walz, Kommentar zumBundesdatenschutzgesetz, σ. 22 κἑ., 162 κἑ., τοῦ ἰδίου  Die informationell Selbstbestimmung –  Grundbedingung einerverfassungskonformen Inforamationsordnug, , NJW 1984, 402΄ Ἀπ. Γέροντα, Ἠ ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία τῶν πληροφοριῶν καί ἡ προστασία τῶν θεμελιωδῶν δικαιωμάτων, ἑλλΔνη 1989, σ. 511΄ Β. Σκουρῆ, Ἀτομικά δικαιώματα καί ἀπογραφη τοῦ πληθυσμοῦ, Αρμ 1981, σ. 689 κἑ.)

 

Σήμερα, στό 2010, οἱ πολίτες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ἔχουν πλέον ἡσυχάσει καί ἀσχολοῦνται ἀμέριμνοι μέ κάθε εἴδους ἐξωτερικές ὑποθέσεις, μέ τά «περί αὐτούς», ἀφοῦ ἄλλοι... φιλοτιμοῦνται νά ἀσχολοῦνται μ’ αὐτούς!  Πόσο ἄλλαξαν οἱ καιροί! Σήμερα δέν γίνεται ἀπογραφή πληθυσμοῦ μέ τά συνεπακόλουθα συστατικά στοιχεῖα-πληροφορίες, ἀλλά δημουργοῦνται βάσεις δεδομένων DNA στά κράτη μέλη⁶² (⁶² Βλ. σχετικά κατωτ., σ. 143 κἑ.).  Καί οἱ Εὐρωπαῖοι καθεύδουν καί ρέχγουν, διότι ἔχουν .... ἐμπιστοσύνη στούς ἀντιπροσώπους τους! 

 

Τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσεως τῶν πληροφιρῶν εἶναι δυνατόν νά περιορισθῇ μόνο γιά λόγους ὑπερτέρου γενικοῦ συμφέροντος⁶³ (⁶³Πρβλ. ἄρθρο 19 παρ. 1 Συντάγματος), πού πρέπει νά προβλέπωνται στή σχετική ρύθμισι. Ἐπί πλέον, ἡ συλλογή καί ἡ ἐπεξεργασία τῶν πληροφοριῶν πρέπει νά προβλέπεται ρητῶς στή νομοθετική ρύθμισι, στήν ὁποία νά προσδιορίζεται μέ κάθε σαφήνεια καί ὁ σκοπός χρήσεως τους⁶⁴ (⁶⁴ BverGe 65,1/42 κἑ.)

 

Συνεπῶς ὁ νομοθέτης ὀφείλει νά θέσῃ φραγμούς στην ἀπόλυτη ἀνταλλαγή τῶν πληροφοριῶν, ὥστε νά ἀποτραπῇ ἡ χρῆσι τους γιά σκοπούς ἄλλους ἀπό ἐκείνους, γιά τούς ὁποίους ἔχουν συλλεγῇ ⁶⁵ (⁶⁵ Grissm Das Recgt auf informationelle Selbtbestimmung mit Blick auf dieVolkszahlung 1987, das neue Bundessttatistikgesetz und die Amtshife, ἐν AoR 2 (1988), σ. 169 κἑ.)

 

Ἐδῶ ἀκριβῶς βρίσκεται ἡ ἀξία τοῦ δικαίου τῆς πληροφορικῆς ἤ τοῦ δικαίου τῶν πληροφοριῶν, στό ὁποῖο ἐντάσσοτναι ὅλοι οἱ κανόνες πού ἔχουν σημεῖο ἀναφορᾶς τίς πληροφορίες. Τό δίκαιο τῆς πληροφορικῆς εἶναι ἕνας νέος, σχετικά, κλάδος τῆς νομικῆς ἐπιστήμης, ὁ ὁποῖος ἔχει ὡς ἀντικείμενο τήν ἀντιμετώπισι τῶν προβλημάτων πού προκύπτουν ἀπό τή χρῆσι τῶν νέων τεχνολογιῶν τῆς πληροφορικῆς καί τῶν ἐπικοινωνιῶν καί, πιό συγκεκριμένα, τή θέσπισι ρυθμίσεων σχετικά μέ τίς τεχνολογίες αὐτές.   

Τό δίκαιο αὐτό ἀναφέρται στίς σχέσεις μεταξύ ὑποκειμένων δικαίου (φυσικά ἤ νομικά πρόσωπα δημοσίου ἤ ἰδιώτικοῦ δικαίου) πού προκύπτουν ἀπό τήν συλλογή, καταχώρησι, ἐπεξεργασία καί ἀξιοποίησι τῶν πληροφοριῶν μέ τή χρῆσι συστημάτων πληφορικῆς⁶⁶ (⁶⁶ Βλ. Γέροντας ἔ.ἀ., σ. 40. Ἐπίσης Ἰω. Ἰγγλεζάκη, Εἰσαγωγή στό δίκαιο τῆς πληροφορικῆς 2006, σ.1. Σήμερα παρατηρεῖται ἡ τάσι κατατμήσεως τοῦ γνωστοῦ ἀντικειμένου τοῦ δικαίου τῆς πληροφορικῆς σέ εἰδικώτερα ἀντικείμενα, ὅπως λ.χ. «δίκαιο τοῦ Διαδικτύου», «δίκαιο τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ἐμπορίου», «δίκαιο λογισμικοῦ», «δίκαιο ἠλεκτρονικῆς ἐκγληματικότητος» κλ.π. Βλ.W. Kilian, B. Heussen, Einfuhrung  ἐνComputerrechts Handbuch, Munchen 1993, σ.133) 

 

Ἡ ἀνάγκη προστασίας τῆς ἀνθρωπίνης προσωπικότητος ἀπέναντι στό πανίσχυρο «ἠλεκτρονικό» ἐξοπλισμένο κράτος καί τῶν διαφόρων φορέων τῆς κρατικῆς ἐξουσίας ὁδήγησε ὕστερα ἀπό ἔντονες ἀντιδράσεις στή θέσπισι –σέ ἐνθνικό καί διεθνές ἐπίπεδο- κειμένων, μέ τά ὁποῖα τέθηκαν γενικές ἀρχές καί θεσπίσθηκαν διατάξεις γιά τή ρύθμιση τῶν θεμάτων πού προκύπτουν ἀπό τήν πληροφορική ἐξέλιξι.

·        Ἡ ἀπόφασι 2450/ 19-12-1968 τῆς Γενικῆς Συνελεύσεως τῶν Ἠνωμένων Ἐθνῶν, ἡ ὁποία ἀσχολεῖται μέ τά προβλήματα πού ἀνακύπτουν σχετικά μέ τά ἀνθρώπινα δικαιώματα ἀπό τήν ἀνάπτυξι τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας καί εἰδικώτερα ἀπό τή χρῆσι τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων καί μέ τά ὅρια πού πρέπει νά τεθοῦν στή χρῆσι τους μέσα σέ μία δημοκρατική κοινωνία.

·        Ὁ νόμος τοῦ γερμανικοῦ κρατιδίου τῆς Ἔσσης, μέ τό ὁποῖο ἀντιμετωπίσθηκε γιά πρώτη φορά τό 1970 τό ζήτημα τῆς προστασίας τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία τῶν πληροφοριῶν.

·        Ὁ νόμος   SES 1973-289/1973 γιά τήν informatique στήν Σουηδία.

·        Ὁ  Privacy Act   στίς ΗΠΑ, πού ψηφίσθηκε τό 1974.

·        Ὁ ὁμοσπονδιακός νόμος τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας «περί προστασίας ἐναντίον τῆς καταχρήσεως τῶν προσωπικῶν πληροφοριῶν κατά τήν ἐπεξεργασία αὐτῶν» τό 1977.

 

·        Ἄλλα ἐθνικά νομοθετήματα ὄπως τῆς Αὐτστρίας, Γαλλίας, Δανίας, Νορβηγίας τό 1978, τῆς Ἰσλανδίας τό 1981 καί τῆς Μεγάλης Βρετανίας τό 1984⁶⁷ (Βλ. Dammann, Mallamann, Simitis, Die Gesetzgebung Datenschutz, eine internationale Dokumentation, 1977. Ἐπίσης βλ. ἀ. Μαρίνου, ἔ,ἀ.,σ. 75κἑ)  

      Ἡθέσπισινομοθετημάτωνστόντομέααὐτόσυνεχίσθηκεκαθ’ ὅλητήδιάρκειατῆςδεκαετίαςτοῦ 1980, μέτήνεἰσαγωγήνομοθεσιῶν «δεύτερηςγενεᾶς» καίστίςχῶρεςὅπωςἸραλανδία, Ὁλλανδία, Βέλγιο, ἸσπανίακαίΠορτογαλία, ἀλλάκαίτήνἀναθεώρησιπαλαιοτέρωννομοθεσιῶν. 

      Ἀκολούθως, ἡ ψήφισι τῆς κοινοτικῆς ὁδηγίας 95/46/ΕΚ⁶⁸ (⁶⁸ Ἡ κοινοτική ὁδηγία 95/46 ἐπιδιώκει τήν προσέγγισι τῶν ἐθνικῶν νομοθεσιῶν, ὥστε, χάρι στήν ἰσοδύναμη προστασία πού θά προκύψῃ, τά κράτη μέλλη νά μήν εἶναι σέ θέσι νά παρεμποδίζουν τήν ἐλεύθερη κυκλοφορία τῶν δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτῆρος γιά λόγους προστασίας τῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτῶν. 

      Ἡ ὁδηγία διαλαμβάνει λεπτομερεῖς ρυθμίσεις γιά τό εἶδος καί τήν ποιότητα τῆς ἐπεξεργασίας τῶν προσωπικῶν δεδομένων καί τά σχετικά μέ τή διαβίβασι τῶν δεδομένων πρός τρίτες χῶρες (βλ. Σαχπεκίδου, Πληροφορική καί Κοινοτικό δίκαιο, Αρμ 2007, σ. 1041κἑ.) εἶχε ὡς συνέπεια νά ἀκολουθήσῃ μία τρίτη γενεά νομοθετημάτων κατά τή διάρκεια τοῦ 1980 καί μετέπειτα⁶⁹ (⁶⁹Βλ. Μ. Αὐγουστιανάκη, Προστασία τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομένων, ΔτΑ11/20001, σ.673 κἑ. (681κἑ)΄ Δ. Κατραμάδου, Προστασία τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομένων (Ν.2472/1997), ΔτΑ 1999, σ. 578 κἑ. ΄ Β. Ἀραβαντινοῦ, Ἠ προστασία τῶν  στοιχείων προσωπικοῦ χαρακτήρα ἀπό τήν ἀθέμιτη ἐπεξεργασία τους μέ ἠλεκτρονικό ὑπολογιστή 1997, σ. 19).

 

·        Σέ εὐρωαπαϊκό -ὑπερθετικό ἐπίπεδο κινήθηκε κατ’ ἀρχάς ὁ Ὀργανισμός Οἰκονομικῆς Συνεργασίας καί Ἀναπτύξεως ἐκδίδοντας τίς πρῶτες  συστάσεις τό ἔτος 1980.

·        Τό πρῶτο δεσμευτικό διεθνές κείμενο προέρχεται ἀπό τό Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης καί εἶναι ἡ Εὑρωπαϊκή Σύμβασι τῆς 28-1-1981 «γιά τήν προστασία τῶν ἀτόμων ἀπό τήν αὐτόματη ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν πληροφοριῶν»⁷⁰ (⁷⁰ Βλ. Ἀντ. Μανιτάκη, Τό Σύνταγμα καί τά δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου, 2000, σ.623-638 Γέροντα, Ἡ προστασία τοῦ πολίτη ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομέων, σ. 101, σημ. 194. Πρβλ. ἀνωτ., σ. 107, σημ. 41)   

     Ὑπογράφηκε στό Στρασβοῦργο καί ἐπικυρώθηκε ἀπό τή χώρα μας μετά ἀπό διαδοχικές ἀναβολές -ὡς μή ὤφειλε! –μέ τό ν.2068/1992⁷¹  (⁷¹ ΦΕΚ Α΄118/9-7-1992. Σχετικά βλ. Γέροντα, ἔ. ἀ., σ.110)  

      Ἡ Σύμβασι ἔχει ἐπί πλέον συμπληρωθῆ ἀπό τό Πρόσθετο Πρωτόκολλο τοῦ 2001, πού ἀναφέρεται στή διασυνοριακή ροή δεδομένων καί στή δημιουργία ἐποτπικῶν ἀρχῶν⁷²  (⁷² Σήμερα οἱ δραστηριότητες τῶν Κοινωντήτων σέ θέματα σχετικά μέ τήν Πληροφορική καταλαμβάνουν μιά τεράστια κλίμακα καί ἐπεκτείνονται σέ ποικιλία θεμάτων καί σέ κάθε εἴδους πράξεις, ἀπό τίς πλέον δεσμευτικές, κανονισμός, ὁδηγίες, ἀποφάσεις (βλ. σημ. 94 καί 175) μέχρι Πράσινα Βιβλία καί Ἀνακοινώσεις τῆς Ἐπιτροπῆς, πράξεις δηλαδή μή δεσμευτικές.                                                                  

      Ὁ χῶρος ὅμως πού το κανονικό δίκαιο ἔθεσε τή σφραγῖδα του στίς ἐθνικές ἔννομες τάξεις, εἶναι ἡ προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων, ἡ ὀποία διέπεται ἀπό τήν ὁδηγία 95/46 τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου καί τοῦ Συμβουλίου γιά τήν προστασία τῶν φυσικῶν προσώπων ἀπό τήν ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων καί τήν ἐλεύθερη κυκλοφορία τῶν δεδομένων αὐτῶν (ΕΕ L 281/23.11.1995, σ. 31). 

 

      Στήν Ἐλλάδα ν.2472/1997 ἀποτελεῖ τήν πράξι μεταφορᾶς τῆς ὁδηγίας στό ἐθνικό δίκαιο (βλ. κατωτ., σ. 193 κἑ).                

      Ἡ ἀνάγκη προστασίας τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδεμένων ἐνσωματώθηκε λίγο ἀργότερα, χάρι στή συνθήκη τοῦ ἀμστερνταμ (1997), (βλ.κατωτ. σ.174-175) καί σέ διάταξι τοῦ πρωτογενοῦς κοινοτικοῦ δικαίου (ἄρθρο 286 τῆς Συνθήκης περί ἰδρύσεως τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινόητας). Ἀκολούθησε ἡ ἔκδοση τοῦ κανονισμοῦ 45/2001 καί τῆς ὁδηγίας 2002/58.   

      Τέλος, τροποποιήθηκε ἡ τελευταία ἀπό τήν ὁδηγία 2006/24 γιά τή διατήρησι τῶν δεδομένων πού ὑποβάλλονται σέ ἐπεξεργασία σέ συνάρτησι μέ τήν παροχή διαθεσίμων στό κοινό ὑπηρεσιῶν ἠλεκτρονικῶν ἐπικοινωνιῶν ἤ δημοσίων ἐπικοινωνιῶν.  Αὐτή ἡ ὁδηγία ἐπισπεύθηκε μετά τίς τρομοκρατικές ἐπιθέσεις στή Μαδρίτη τό 2004 καί στό Λονδίνο τό 2005. Τό σημεῖο ἀναφορᾶς πάντως βρίσκεται στήν ὁδηγία 95/46, πού ἔχει σκοπό τή μή παρεμπόδιση τῆς ἐλεύθερης κυκλοφορίας τῶν προσωπικῶν δεδομένων (βλ.Σαχπεκίδου, Πληροφορική καί κοινοτικό δίκαιο, Αρμ 2007, σ.1037-1042).                                                                                                     

      Ἔτσι καί στό χῶρο αὐτό τῆς προστασίας κάθε φυσικοῦ προσώπου ἀπό τήν ἐπεξεργασία δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτῆρα ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας -ἡ ὁποία ἀναισχυντία!...-στραγγαλίζεται κάθε εἴδους ἐλευθερία μέ τό πιό εὔσχημο καί «νόμιμο» τρόπο.... 

      Ἡ ἐπίκλησι τοῦ ἄρθρου 8 τῆς ΕΣΔΑ ὑπεραρκεῖ γιά νά ἀποδειχθεῖ ὁ πλήρης σεβασμός τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως «στά θεμελιώδη δικαιώματα τῶν πολιτῶν, στό σεβασμό τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς καί τῶν ἐπικοινωνιῶν τῶν πολιτῶν καί στήν προστασία δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτήρα, ὄπως κατοχυρώνονται μέ τά ἄρθρα 7 καί 8 τοῦ Χάρτη (τῶν Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης)» (βλ. Ἐκτιμήσεις 9,22 καί 25 τῆς Ὁδηγίας 2006/24/ΕΚ τῆς 15-3-2006). 

      Ἀφοῦ λοιπόν «λαμβάνονται τά δέοντα τεχνικά καί ὀργανωτικά μέτρα γιά νά διασφαλισθεῖ ὅτι στά δεδομένα ἔχει πρόσβασι μ ό ν ο (δικές μας οἱ ὑπογραμμίσεις) εἰδκά ἐξουσιοδοτημένο προσωπικό»  (ἔ. ἀ., ἄρθρο 7γ) καί «τά δεδομένα καταστρέφονται στό τέλος τοῦ χρονικοῦ διαστήματος διατήρησης  ἐ κ τ ό ςἀπό ἐκεῖνα στά ὁποῖα ἔχει ἀποκτηθεῖ πρόσβαση καί τά ὁποῖα ἔχουν φυλαχθεῖ (ἔ.ἀ., ἄρθρο 7δ), γιατί νά ἀνησυχοῦμε;   

      Οἱ ἐποπτικές ἀρχές τῶν κρατῶν μελῶν (βλ. ἔ., ἀ., ἄρθρο9) θά ἐνεργοῦν... «φιλοτίμως» γιά τά δέοντα, ἐπειδή θά ἐπιβάλλονυν κυρώσεις ἀποτελεσματικές, ἀναλογικές καί ἀποτρεπτικές, γιά κάθε ἐκ προθέσεως προσπέλασε ἤ μεταφορά δεδομένων διατηρουμένων (βλ. ἔ., ἀ. ἄρθρο 13 παρ.2) 

     Π ο ι ό ς θά φυλάσσῃ π ο ι ό ν; ...(Πρβλ. καί ἄρθρο 17 καί 24 τῆς Ὁδηγίας 95/46/ΕΚ).

 

Ἡ προστασία αὐτή ὄμως εἶναι προβληματική, γιατί συχνά τό ἄτομο ἀγνοεῖ τήν ἀρχειοθέτησι συγκεκριμένων πληροφοριῶν καί ἐπί πλέον ἡ σύγχρονη πληροφορική τεχνολογία καί ἡ τάσι τῆς διευρύνσεως τοῦ «κρατικοῦ ἀπορρήτου» περιορίζουν σημαντικά τή δυνατότητα προσβάσεως τοῦ ἀτόμου στά ἀρχεῖα. 

Γεγονός εἶναι ὄτι ἡ προστασία τοῦ πολίτου ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν πληροφοριῶν εἶναι ἐλλιπής, ἀφοῦ ἡ ἐφαρμογή τῆς πληροφορικῆς, ἡ ὁποία κατοχυρώνεται νομικά μέ τίς σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, περιορίζει σημαντικά τήν ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου⁷³ (⁷³ Βλ. Γέροντα, Πληροφορική καί Δίκαιο, ἔ., ἀ., σ. 199) .   

Αὐτό διαπιστώνεται μέ σαφήνεια στίς περιπτώσεις πού δέν εἶναι δυνατή ἡ «ἀνωνυμοποίησι τῶν πληροφοριῶν»⁷⁴ (⁷⁴ Βλ. τήν ἀπόφασι τῆς 14-9-1987 του BVerfG    (μεταφρ. Γιαννούλη, ἔ., ἀ.,σ. 342), δηλαδή ἡ ἀνεξαρτητοποίησί τους ἀπό τό συγκεκριμένο ἄτομο, ἐνῷ ἄλλωστε μέ τίς δυνατότητες τῆς ἠλεκτρονικῆς ἐπεξεργασίας καθίσταται ἐφικτή ἡ πολλαπλή χρῆσι τῶν πληροφοριῶν.

 

Ἡ προστασία λοιπόν προβληματική, ἡ πληροφοριακή τεχνολογία πέραν τοῦ δέοντος προηγμένη, τό κράτος ὅσο ποτέ ἄλλωτε παρεμβατικό, οἱ πληροφορίες πολλαπλῶς «ἀξιοποιοπούμενες», ἡ παραποίησί τους πραγματικό παιχνιδι καί ...ὁ ἄμοιρος πολίτης ἄβουλο πιόνι σ’ ἕνα ἐφιαλτικό μάτς πού παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις.....

 

____________________

Ὀρίζεται ρητῶς ὅτι «ἡ πρόσβαση στά δεδομένα ἐπιτρέπεται    μ ό ν ο ν (ἡ ὑπογράμμισι δική μας) ἐντός τῶν ὁρίων τῆς ἁρμοδιότητας τῶν ἐθνικῶν ἀρχῶν τοῦ ἄρθρου 27 καί σέ δεόντως ἐξουσιοδοτημένο προσωπικό» (ἄρθρο 31 παρ. 4).   

Καί ἀκολούθως στήν παρ. 5. «Τά δεδομένα δέν εἶναι δυνατόν νά χρησιμοποιοῦνται γιά διοικητικούς σκοπούς.  Κατά  π α ρ έ κ κ λ ι σ η  (ἡ ὑπογράμμισι δική μας), τά δεδομένα πού εἰσάγονται δυνάμει τοῦ παρόντος κανονισμοῦ εἶναι δυνατόν νά χρησιμοποιοῦνται, σύμφωνα μέ τό ἐθνικό δίκαιο ἑκάστου κράτους μέλους, ἀπό τίς ἀρχές τοῦ ἄρθρου 27, παράγραφος 3, γιά τήν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων τους». 

Κατά δέ τό ἄρθρο 27 οἱ ἀρχές μέ δικαίωμα προσβάσεως στά δεδομένα πού εἰσάγονται στό  SIS II εἴτε ἀπ’ εὐθείας στά δεδομένα αὐτά εἴτε σέ ἀντίγραφο δεδομένων τοῦ  SIS II  εἶναι οἱ ἁρμόδιες γιά τούς συνοριακούς ἐλέγχους¹⁰², (¹⁰² Βλ. κανονισμό (ΕΚ) ἀριθ. 562/2006 τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου καί τοῦ Συμβουλίου τῆς 15^ης Μαρτίου 2006, «γιά τή θέσπισι τοῦ Κοινοτικοῦ κώδικα σχετικά μέ τό καθεστώς διέλευσης προσώπων ἀπό τά σύνορα (κώδικας συνόρων τοῦ Σένγκεν)» . EEL 105/13-4-2006, σ.1),  ἄλλους ἀστυνομικούς καί τελωνειακούς ἐλέγχους.   

 

Προστίθεται οἱ ἐθνικές διακαστικές ἀρχές μεταξύ ἄλλων ἐκεῖνες πού εἶναι ἁρμόδιες γιά τήν ἄσκησι ποινικῆς διώξεως στό  πλαίσιο τῆς ποινικῆς διαδικασίας καί τή διενέργεια δικαστικῆς ἀνακρίσεως πρίν ἀπό τήν ἀπαγγελία κατηγορίας, κατά τήν ἄσκησι τῶν καθηκόντων τους, καθώς καί οἱ ἀρχές πού ἔχουν συντονιστικές ἁρμοδιότητες.   

Ἐπιπροσθέτως, τό δικαίωμα προσβάσεως ἐπιτρέπεται σέ ἀρχές ἁρμόδιες γιά τή χορήγησι θεωρήσεων, γιά τήν ἐξέτασι τῶν αἰτήσεων θεωρήσεως, γιά την χορήγησι τίτλων διανομῆς κλπ.

Ἐπιστρατεύονται δηλαδή οἱ πάντες γιά νά φυλάξουν τούς ὑπόλοιπους (ποιούς ἄραγε;).   

Ναί, ὑπάρχουν ὑπεύθυνοι καί συνειδητοί λειτουργοί, φύλακες τῆς δημοσίας τάξεως και δικαιοσύνης. Ἄμεμπτοι καί ἀμερόληπτοι, ἀκριβοδίκαιοι καί ὑπεύθυνοι.   

 

Ἀ λ λ’  ὅ μ ω ς  δέν ἁγνοοῦμε καί τό λεγόμενο «παραδικαστικό» τό ὁποῖο μαστίζει τή χώρα μας περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη χώρα τῆς Εὐρώπης.  Δέν ὑποτιμᾶμε τό χρῆμα πού ἀγοράζει συνειδήσεις, πού καταδικάζει ἀναιτίους καί ἐλευθερώνει ἐνόχους.  Φοβούμεθα ὅτι σήμερα αὐτός εἶναι ὁ κανόνας καί οἱ ἐξαιρέσεις ἐλάχιστες.   

Οἱ εὐθύνες γιά τίς ζημίες πού προκαλοῦνται σέ πρόσωπα ἐξ αἰτίας τῆς χρήσεως τοῦ  SIS II καταλογίζονται και τά ποσά τῶν ἀποζημιώσεων καταβάλλονται (ἄρθρο 48)΄ οἱ καταχρήσεις δεδομένων πού ἔχουν εἰσαχθῆ στό  SIS II ἤ οἱ ἀνταλλαγές συμπληρωματικῶν πληροφοριῶν πού ἀντίκεινται στόν παρόντα κανονισμό ὑπόκεινται σέ ἀποτελεσματικές καί ἀποτρεπτικές κυρώσεις (ἄρθρο 49)΄ ἀπό  π ο ι ό ν  ὅμως καί σέ   π ο ι ό ν ;

Δέν προβλέπεται δικαστικό ὄργανο, ἁρμόδιο γιά τη δικαστικό ἑρμηνεία καί τή διευθέτησι τῶν διαφορῶν πού ἀνακύπτουν κατά τήν ἐφαρμογή τοῦ κανονισμοῦ καί κυρίως ὅ,τι σχετίζεται μέ τήν προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων.   

Προβλέπεται ρητῶς ὅτι τά μέτρα πού ἀφοροῦν στήν τήρησι τῆς δημοσίας τάξεως καί στή διαφύλαξι τῆς ἑσωτερικῆς ἀσφαλείας δέν ὑπάγονται στόν ἔλεγχο τοῦ ΔΕΚ. Ἐνῷ ὁδηγούμεθα στόν ἔλεγχο ὅλων τῶν πολιτῶν ἀπουσιάζει ὁποιαδήποτε δυνατότης προσφυγῆς σέ δικαστική ἀρχή! ¹⁰³ (¹⁰³ Βλ. Ἑ.-Ἔ. Μιχαλακοπούλου, ἔ.ἄ., σ. 83.                        

Στήν παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας ἡ δικαιοσύνη γίνεται διαχειριστική («actuarial  justice») καί τό σύστημα ἀσφαλείας ἐπικεντρώνεται στή πρόσληψι καί καταστολή τῶν κινδύνων πού προέρχονται ἀπό τίς «ὑπάλληλες τάξεις» καί ὄχι σέ μεμονωμένα ἄτομα.   

 

Στόχος τῆς Νέας Ποινολογίας δέν εἶναι ἡ ἐξακρίβωσι τῆς εὐθύνης γιά τήν ἐγκληματική πρᾶξι.  Δέν ὑποχρεώνεται ὁ ἔνοχος νά πληρώσῃ γιά τό «ἔγκλημα»του ἤ νά ἀλλάξῃ. Ἡ Νέα Ποινολογία διαχειρίζεται τώρα ὁμάδες στά πλαίσια μιᾶς στρατηγικῆς γιά τή διαχείρισι τοῦ κινδύνου.   

Αὐξάνεται λοιπόν ἡ ἐπιτήρησι τῶν δημοσίων χώρων, ἡ παρακολούθησι τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν, ἡ ποινικοποίησι προσπαρασκευαστικῶν πράξεων γιά  μή ἐπακριβῶς καθορισμένα ἐγκλήματα, ἡ ὑποχρέωσι ἐπιδείξεως τῆς ταυτότητος σέ χώρους ἐργασίας, μέσα μαζικῆς μεταφορᾶς καί πδοσφαιρικούς ἀγῶνες καί ἡ αὐτσηροποίησι τῆς νομοθεσίας σχετικά μέ τήν μετανάστευτική πολιτική (Σχετικά, βλ. τά ἄρθρα τῶν M. Feely, J. Simon, Actuarial Justice the Emerging New Criminal Law, The Futures of Criminology, 1994, p. 173 καί   R. Van Swaaningen, Critical Criminology, Visions from Europe, 1997, p. 177)

 

Τά ἐρωτήματα παραμένουν: Π ο ι ό ς  θά φυλάσσῃ  π ο ι ό ν;   Π ο ι ό ς  θά ἐλέγχῃ   π ο ι ό ν;  Π ο ι ό ς θά φοβᾶται  π ο ι ό ν ; ; ....

Ποιά θά εἶναι ἐκείνη ἡ ἀντίχριστη ἀρχή πού θά χρησιμοποιήση αὐτό τό σύστημα - ἄν δέν τό χρησιμοποιῇ ἤδη - γιά νά «λυτρώσῃ» τόν ἄνθρωπο ἀπό τά δεινά, γιά νά τόν «ἐλευθερώσῃ» ἀπό τά ἐδιέξοδα καί νά τόν κάνῃ ὁλοκληρωματικά σκλάβο, καί ὑποτελή της;....

 

Οἱ ἀσάφειες στίς διατάξεις τῶν ἄρθρων εἶναι ἀνησυχητικές.  Ποιά εἶναι τά ὅρια τῶν ἁρμοδιοτήτων τῶν ἀρχῶν πού θά ἔχουν πρόσβασι στά δεδομένα τοῦ SIS II (ἄρθρο 12 παρ. 6); 

Π ῶ ς  θά κρίνεται ἀναγκαία ἡ διατήρησι τοῦ ἀρχείου καί ὄχι ἡ καταστροφή του (ἄρθρο 12 παρ. 5,  ἄρθρο 18 παρ. 4, ἄρθρο 38 παρ. 2 καί 3); 

Ἡ ἐπεξεργασία τῶν εὐαισθήτων κατηγοριῶν δεδομένων ἀπαγορεύεται, ἀλλά ὅμως.... ἐπιτρέπεται (ἄρθρο 40 καί 41).   

Παντοῦ ὑπάρχουν ἀόριστες ἐξαιρέσεις καί πολλαπλες παρεκλίσεις.   

«Ὑπάρχει τό δικαίωμα τῶν προσώπων νά ἔχουν πρόσβαση στά δεδομένα πού τά ἀφοροῦν καί τά ὁποία καταχωρίζονται στό SIS II» (ἄρθρο 41 παρ. 1), ἀλλ’ ὅμως δέν ἀνακοινώνονται οἱ πληροφορίες πρός τό πρόσωπο τό ὁποῖο ἀφοροῦν τά δεδομένα ἐάν τοῦτο εἶναι ἀναγκαῖο γιά τήν ἐκτέλεση νόμιμου ἔργου σέ συνάρτηση μέ την καταχώριση ἤ γιά λόγους προστασίας τῶν δικαιωμάτων καί ἐλευθεριῶν τρίτων» (ἄρθρο 41 παρ.4 ).  

 Στή περίπτωσι δέ ὑπηκόου τρίτης χώρας, ἡ ἐνημέρωσι αὐτή δέν παρέχεται «ὁσάκις ἡ παροχή πληροφοριῶν ἀποδεικνύεται ἀδύνατη ἤ θά συνεπαγόταν δυσανάλογη προσπάθεια»(ἄρθρο 42 παρ. 2α περιπτ.ii), «ὁσάκις, σύμφωνα μέ τήν ἐθνική νομοθεσία προβλέπεται περιορισμός τοῦ δικαιώματος ἐνημέρωσης, ἰδίως γιά τή διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς ἀσφάλειας καί ἄμυνας, τῆς δημοσίας τάξης καί τῆς πρόληψης, ἔρευνας, ἀνακάλυψης καί διωξης ἀξιόποινων πράξεων» (ἄρθρο 42 παρ. 2γ).   

 

Αὐτομάτως ὅλοι γίνονται ὕποπτοι, ἀνεπιθύμητοι, καταζητούμενοι¹⁰⁴.   

(¹⁰⁴ Ἡ ἔννοια τοῦ ὑπόπτου ἀποτελεῖ τήν Κερκόπορτα γιά τήν παραβίασι τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων. Ἀντίθετα πρός την ἔννοια τοῦ «κατηγορούμενου», πού εἶναι ἀντικειμενική,  ἡ ἔννοια τοῦ «ὑπόπτου», εἶναι ὑποκειμενική.  

 Ὁ ὕποπτος δέν ἔχει κανένα δικαίωμα ἀπέναντι στόν ἑκάστοτε ὑπερκρατικό ἤ κρατικό διωκτικό μηχανισμό, ἐνῷ ὁ κατηγορούμενος ἀπολαμβάνει ὁρισμένα δικαιώματα.  Σήμερα δίδεται βάρος στήν ἔννοια τοῦ ὑπόπτου καί στόν περιορισμό τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων γιά προληπτικούς καί ὄχι γιά κατασταλτικούς λόγους.  

 Ἀναβιώνει ὁ ὄρος τῆς «κοινωνικῆς ἐπικινδυνότητος», στόν ὁποῖοι ἐντάσσονται οἱ κοινωνικές περιπτώσεις πού δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπισθοῦν καί γι’ αὐτό χαρακτηρίζονται ὡς δυνητικά ἐπικίνδυνες.   

Οἱ πτωχοί, οἱ ἄστεγοι μετανάστες, οἱ πρόσφυγες ὁμαδοποιοῦνται ὥστε νά ἀντιμετωπισθοῦν μέ τή μέθοδο τῆς καταστολῆς. (Βλ. Σ. Ἀλεξιάδη, Ἡ ἔννοια τοῦ ὑπόπτου στην Ποινική Δίκη - Ἡ κερκόπορτα γιά παραβίαση τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων, ἐν Τιμητικός τόμος γιά τήν Α. Γιαννοπούλου –Μαραγκοπούλου, «Δικαιώματα τοῦ Ἀνθρώπου. Ἔγκλημα - Ἀντεγκληματική πολιτική, τόμ. Α΄,  Νομικη Βιβλιοθήκη, 2003, σ. 85-94. Ἐπίσης βλ. ἀναλυτικώτερα, Ἑ. - Ἔ. Μιχαλακοπούλου, ἔ., ἄ., σ. 32 -39).

Ἀναφέραμε προηγουμένως ὅτι οἱ πληροφορίες εἶναι δυνάμει ἐπικίνδυνες.  Ἡ χρῆσι τους εἶναι πολλαπλή καί ἡ παραποίησι τους δυνατή, ἀλλά καί οἱ φραγμοί πού ζητεῖ νά θέσῃ τό δικαίο τῆς πληροφορικῆς εἶναι ἀσθενεῖς.   

Καί ὄμως!   Ὁ κανονισμός γιά τό SIS II  διατείνεται ὅτι «σέβεται τά θεμελιώδη δικαιώματα καί συνάδει μέ τίς ἀρχές πού ἀναγνωρίζονται ἰδίως στόν Χάρτη τῶν Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνωσης»¹⁰⁵ !  

(¹⁰⁵ Ἐκτίμησι(26) ) Ἐπίσης ἀναγγέλλεται καί «ἐνημερωτική ἐκστρατεία γιά τήν ἐνημέρωση τοῦ κοινοῦ» (ἄρθρο 19) τό ὁποῖο θά ἔχῃ τήν .... εὐτυχία νά ἐνταχθῇ σ’ αὐτό τό ὁλοκληρωτικό σύστημα προκειμένου βέβαια νά μπορέσῃ νά ἐπιβιώσῃ, ἐνῷ οἱ ἐθνικές ἐποπτικές ἀρχές καί ὁ εὐρωπαῖος ἐπόπτης προστασίας δεδομένων ἐγγυῶνται τήν διασφάλισι τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων τῶν Εὐρωπαίων πολιτῶν, πρό πάντων δέ «προάγουν κατά τόν δέοντα τρόπο τήν εὐαισθητοποίηση ὅσον ἀφορᾶ τά δικαιώματα γιά τήν προστασία τῶν δεδομένων»  (ἄρθρο 46 παρ. 2)....

 

Ἡ βιομετρική καταγραφή (ψηφιακές φωτογραφίες και δακτυλικά ἀποτυπώματα) ὅπου τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πληθυσμοῦ ἔχει ἀρχίσει καί ἐπί πλέον αὐτό τό σύστημα χρησιμοποιεῖται γιά τόν ἀποκλεισμό ἑκατομμυρίων ἀτόμων ἀπό τόν εὐρωπαϊκό χῶρο, γιά τήν ἐπιτήρησι καί τόν ἔλεγχο πληθυσμῶν πού θεωροῦνται ὕποπτοι (κυρίως μεταναστῶν), καί γιά τή δημιουργία μιᾶς βάσεως βιομετρικῶν καταχωρίσεων ὅλων τῶν ἀτόμων πού εἰσέρχονται στό ἔδαφος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως¹⁰⁶.  (¹⁰⁶ Βλ. Ἑ.- Ἔ. Μιχαλοκοπούλου, ἔ., ἀ., σ. 69-71)

 

Ἄ ρ α γ ε   ποιός θα ξεφύγει ἀπό τό SIS II.....