2058/1993 ΠΛΗΜΜ ΘΕΣΣΑΛ ( 67916)
ΑΡΜ/1994 (209)
Καθύβριση θρησκευμάτων. Αντικειμενικά και υποκειμενικά στοιχεία του εγκλήματος. Προβολή στον κινηματογράφο της ταινίας "Ο Ιησούς του Μόντρεαλ". Κρίνεται ότι δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα της καθιβρύσεως ελλείψει των υποκειμενικών στοιχείων του αδικήματος.
ΒουλΣυμβΠλημΘεσ 2058/1993
Πρόεδρος:Γεώργιος Σερδένης
Δικαστές: Α. Ζαρκαδούλα, Κ. Τρανός.
Εισαγγελέας:Δημήτριος Παπαγεωργίου.
Η εισαγγελική πρόταση που έγινε δεκτή από το Συμβούλιο, έχει ως εξής:
Επειδή, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 199 ΠΚ, "όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δυο ετών". Από τη διάταξη αυτή συνάγεται ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος (πλημμελήματος) της καθυβρίσεως θρησκευμάτων απαιτούνται τα εξής στοιχεία (βλ. ΑΠ 1869/1984, ΠοινΧρονΛΕ` 574):Α`) Αντικειμενικώς: καθύβριση οποιαδήποτε από τις θρησκείες που προστατεύει, δηλαδή κάθε περιφροντητική εκδήλωση και β")
Υποκειμενικώς: άμεσος δόλος ο οποίο ςπεριλαμβάνει: α`) τη συνείδηση του δράστη ότι η καθύβριση κατευθύνεται κατά προστατευομένης θρησκείας και την αντίστοιχη θέλησή του, β`) τη συνείδη ότι τελεί αυτήν δημόσια, γ`) τη συνείδηση του καθυβριστικού χαρακτήρα της και δ`) ως ιδιαίτερο στοιχείο της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος αυτού απαιτείται η
καθύβριση να γίνεται κακοβούλως. Τούτο σημαίνει ότι ο δράστης με την καθυβριστική ενέργειά του σκοπεί απευθείας στην καθύβριση της θρησκείας και με την καθύβρισή της επιζητεί την ικανοποίησή του (βλ. ΑΠ 1969/1984, ό.π.).
Επειδή από τα αποδεικτικά στοιχεία της προανακριτικής δικογραφίας και ειδικότερα από τις μαρτυρικές καταθέσεις και τα έγγραφα σε συνδυασμό με την απολογία του κατηγορουμένου, προέκυψαν κατά την κρίση μας τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Κατά την εβδομάδα 17-23 Απριλίου 1992 προβλήθηκε στον κινηματογράφο "Θυμέλη" της Θεσσαλονίκης, τον οποίο
εκμεταλλεύεται ο κατηγορούμενος Κ.Γ., η ταινία "Ο Ιησούς του Μόντρεαλ (Jesus de Montreal) του γαλλοκαναδού σκηνοθέτη Ντενίς Αρκάν. Για την προβολή της ταινίας αυτής έχει εκδοθεί η υπ`αριθμ. 1386/6.5.90 άδεια της Γενικής Γραμματείας Του και Πληροφοριών (βλ. αντίγραφο), ενώ είχε προβληθεί τον Απριλίο του 1991 στην Αθήνακαθώς και το Σεπτεμβρίο του 1991 σε άλλη κινηματογραφική αίθουσα της Θεσσαλονίκης, χωρίς να υπάρξει οποιαδήποτε διαμαρτυρία από τους θεατές. Οι κριτικές μάλιστα που γράφτηκαν στις αντίστοιχες στήλες των εφημερίδων ήταν ενθουσιώδεις και επαναετικές για την καλλιτεχνική αξία της ταινίας.
Ετσι στην κριτική του Νίνου Φενέκ Μικελίδη (εφημερίδα "Ελευθεροτυπία της 19.4.91)
αναφέρεται ότι πρόκειται για αλληγορική ταινία, στην οποία "με χιούμορ και ειρωνεία ο Αρκάν τοποθετεί την παρουσία ενός Χριστού σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη, αποκαλύπτοντάς μας τη μοναξιά, την εκμετάλλευση, την περιφρόνηση, τη ματαιοδοξία, τηνυποκρισία και την απανθρωπιά που κυριαρχούν σ`αυτήν"και συμπεραίνει ότι "ο Αρκάν μας στέλνει εάν ιδιαίτερα θερμό μήνυμα ελπίδας και αγάπης". Αλλά και στο ενημερωτικό σημειωμα του περιοδικού "Fix Karre" (τεύχος 171/17-23.4.92) η ταινία χαρακτηρίζεται ως πρωτότυπη και ριζοσπαστική αναπαράσταση των παθών του Κυρίου και μια από τις καλύτερες δημιουργίες των τελευταίων ετών, ενώ στην κριτική του Αλέξη Δερεμντζόγλου (εφημερίδα "Θεσσαλονίκη" της
21.4.92) τονίζεται ότι πρόκειται για μια μαγευτική και πανέρμορφη ταινία, ένα αριστούργημα.
Υπό το αναμφισβήτητα θετικό αυτό κλίμα, που δημιούργησαν οι γνώμες των κριτικών, ο κατηγορούμενος κινηματογραφιστής προέβαλε στην αίθουσα "Θυμέλη" την προαναφερθείσα ταινία. Ομως ο μηνυτής, έχοντας την ευαισθησία του θεολόγου (ιδιότητα που ο ίδιος
τονίζει), παρακολούθησε την προβολή της ταινίας και κατήγγειλε ότι προσβλήθηκε το θρησκευτικό του συναίσθημα από τη "βλάσφημη και άσεμνη κινηματογραφική ταινία", στην οποία "ακούνται πρόστυχοι και αισχροί διάλογοι"(βλ. μηνυτήρα αναφορά). Από τους μάρτυρες που ο μηνυτής πρότεινε και εξετάσθηκαν, πλην που επίσης θεολόγου Σ.Χ. που είδε την
ταινία και ταυτίζεται με τις απόψεις του Ι.Τ., τόσο οι τρεις καθηγητές της Θεολογικής Σχολής (Ματσούκας, Παπαδόπουλος, Κρικώνης) όσο και ο Μητροπολίτης Καλαμβαρίας (Προκόπιος Γεωργαντόπουλος) δεν παρακολούθησαν την προβολή της επίδικης ταινίας, ώστε να διατυπώσουν τη γνώμη τους από δική τους αντίληψη (βλ. μαρτυρικές καταθέσεις). Παράλληλα ο κριτικός του κινηματογράφου Αλέξης Δερεμντζόγλου υπεραμύνεται της αξίας της
ταινίας, θεωρώντας την έργο τέχνης, με περιεχόμενο σαφέστατα ανθρωπιστικό, που δείχενει ότι μπορούμε όλοι μας να εφαρμόζουμε τη διδασκαλία και τον τρόπο ζωής του Χριστού στην καθημερινή μας ζωή, φθάνοντας μέχρι τη θυσία (βλ. μαρτυρική κατάθεση Α. Δρεμεντζόγλου).
Επειδή από τα προεκτεθέντα συνάγεται κατά την κρίση μας ότι η συμπεριφορά του κατηγορουμένου Κ.Γ. δεν στοιχειοθετεί τη νομοτυπική μορφή του εγκλήματος της καθύβρισης θρησκευμάτων, τουλάχιστον ως προς την υποκειμενική υπόσταη και ιδίως ως προς το στοιχείο της κακοβουλίας, κατά την έννοια του άρθρου 199 ΠΚ, όπως αυτή γίνεται δεκτή από τη
νομολογία του Αρείου Πάγου και σημειώθηκε στην αρχή. Συνακόλουθα, αφού δεν υπάρχουν επαρκείες ενδείξεις για την παραπομπή του κατηγορουμένου στο ακροατήριο, πρέπει (άρθρα 309 παρ. 1 στοιχ. α`και 310 παρ. 1 εδ. α`ΚΠΔ) να μη γίνει κατηγορία εναντίον του για την αποδιδόμενη σ`αυτόν πράξη, να απαλλαγεί δε ο μηνυτής από τα δικαστικά έξοδα, για δεν
προέκυψε ότι η μήνυση υποβλήθηκε από δόλο ή βαριά αμέλεια (άρθρο 585 παρ. 1 ΚΠΔ).
