Χιλιάδες παιδιά μας λείπουν κάθε χρόνο
Των ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΝΤΩΝΙΑΣ ΞΥΝΟΥ
Μια σοβαρή απειλή, με επικίνδυνες συνέπειες, πλανάται πάνω από τη χώρα μας. Το όνομά της δημογραφική κρίση, η οποία, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, παίρνει πλέον ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Εάν η πολιτεία δεν προχωρήσει άμεσα σε καθοριστικές μεταρρυθμίσεις και όχι σε ημίμετρα, όπως δείχνουν οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών και στατιστικών υπηρεσιών, μέχρι τα επόμενα 50 χρόνια η Ελλάδα θα μετατραπεί σε χώρα γερόντων με σημαντική μείωση του αμιγούς ελληνικού πληθυσμού της.
Ενα πρόβλημα που, μετά το '81, αντιμετωπίζει στο σύνολό της σχεδόν όλη η Ευρώπη -ελάχιστες οι εξαιρέσεις- αφού σταδιακά μειώνονται οι γεννήσεις και αυξάνονται οι θάνατοι. Οι προβλέψεις λένε ότι μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μειωθεί κατά 8,5 εκατομμύρια κατοίκους, παρά την εισροή των μεταναστών, οι οποίοι, κατά τους μελετητές, αποτελούν «δημογραφική ένεση» για τους πληθυσμούς πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βουλγαρία αντιμετωπίζουν σήμερα το πιο σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα στην Ευρώπη, αφού οι δείκτες γονιμότητας είναι πολύ κάτω από τα όρια για την αντικατάσταση των γενεών. Στη χώρα μας από 2,1 που ήταν το 1981 έφτασε το 1,2 το 2004. Είναι ο χαμηλότερος δείκτης στην Ευρώπη των 15 και ο πέμπτος χαμηλότερος στην Ευρώπη των 25. Την ιδια ώρα η Κομισιόν υποστηρίζει ότι, για ν' αντιστραφεί η τάση συρρίκνωσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού, θα πρέπει ο δείκτης γονιμότητας να ανεβεί στο 2,7.
Οσον αφορά την Ελλάδα, οι αριθμοί που ακολουθούν δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος: σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, κατακόρυφη πτώση σημείωσαν οι γεννήσεις. Από τις 148.000, που ήταν το 1980, κατέβηκαν περίπου στις 100.000 το 2004. Το σημαντικό στοιχείο όμως, που προκύπτει από τη μελέτη που έχει κάνει ο καθηγητής Μανώλης Δρεττάκης, είναι ότι από τις 105.655 γεννήσεις που σημειώθηκαν το 2004, οι 16.852 (16,0%) ήταν από αλλοδαπές μητέρες, ενώ οι γεννήσεις από Ελληνίδες μητέρες το 2004 ήταν περίπου 55.000 λιγότερες απ' ό,τι το '80.
Η δυτική Μακεδονία και η Ηπειρος είναι οι περιοχές της χώρας που αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη υπογεννητικότητα, αντίθετα το νότιο Αιγαίο και η Κρήτη τη μικρότερη. Η πιο σημαντική επίπτωση από την αύξηση της υπογεννητικότητας, σύμφωνα με τον κ. Δρεττάκη, είναι η μείωση των μαθητών με Ελληνες γονείς. Κατά 435.000 μειώθηκαν από το '80 έως το 2004 στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
«Σε 30 χρόνια με τα σημερινά δεδομένα οι μετανάστες θα αντιστοιχούν στο 30% του συνολικού πληθυσμού της χώρας» τονίζει ο γενικός γραμματέας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος (ΕΣΥΕ), Μανώλης Κοντοπυράκης, και προτείνει την πλήρη ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Οσο για τις αιτίες της υπογεννητικότητας πιστεύει ότι η πρώτη και βασική αιτία είναι η αλλαγή νοοτροπίας της Ελληνίδας, η οποία πρέπει να πειστεί και πάλι ότι το να φέρνεις παιδιά στον κόσμο είναι ευλογία και δεν είναι πρόβλημα. «Η πολιτεία αναμφισβήτητα πρέπει να συμβάλει με μέτρα και κίνητρα, αλλά και οι Ελληνες πρέπει ν' αλλάξουν σκέψη και νοοτροπία. Δεν σημαίνει ότι όταν κάνεις παιδιά, ξεβολεύεσαι από την άνεσή σου» προσθέτει ο κ. Κοντοπυράκης.
Τα τελευταία 14 χρόνια (σύμφωνα με την ΕΣΥΕ) οι γάμοι από 65.568 το 1991 κατέβηκαν στους 51.377 το 2004, ενώ αυξήθηκαν σημαντικά οι πολιτικοί από 5.858 (1991) σε 13.881 (2004), γεγονός που αποδίδεται στους γάμους Ελλήνων με μετανάστες ή μεταξύ μεταναστών. Ο δείκτης διαζυγίων αυξήθηκε και από 8% το 1984 έφτασε το 21% το 2004, ενώ οι γυναίκες αποκτούν πλέον το πρώτο τους παιδί σε ηλικία περίπου 29 χρονών, από 25 που ήταν το 1991.
Παράλληλα αυξήθηκαν οι θάνατοι και από 53.000 που ήταν το 1951 έφτασαν τους 105.000 το 2004, όχι από νοσηρότητα, αλλά από γήρανση, όπως επισημαίνει ο καθηγητής του ΕΜΠ Κωστής Κουτσόπουλος. Ετσι τριπλασιάστηκαν τα ηλικωμένα άτομα πάνω των 65 χρόνων. Σήμερα οι νέοι είναι 10% λιγότεροι από τους ηλικωμένους και να σκεφτεί κανείς ότι το 1950 ήταν υπερτετραπλάσιοι των ηλικιωμένων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μια χώρα θεωρείται γερασμένη όταν το 7% στο σύνολο του πληθυσμού της είναι άνω των 65 ετών. Στη χώρα μας σήμερα το ποσοστό αυτό φτάνει περίπου στο 18%, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις το 2025 θα φτάσει το 25%.
Η υπογεννητικότητα, όπως πολύ σωστά επισημαίνει η καθηγήτρια Κοινωνιολογίας Αλεξάνδρα Κορωναίου, είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που έχει να κάνει με τις αλλαγές στη σύνθεση της παραδοσιακής οικογένειας αλλά και στις σύγχρονες κοινωνίες, σε επίπεδο σχέσεων και κουλτούρας.
Ως σύνθετο λοιπόν και όχι ως ένα απλό κοινωνικό φαινόμενο πρέπει να το αντιμετωπίσει η πολιτεία και οι εκάστοτε κυβερνήσεις, έτσι ώστε οι γυναίκες που το επιθυμούν -γιατί η μητρότητα είναι επιθυμία και επιλογή- να πειστούν ότι, όταν αποκτήσουν παιδιά, θα μπορέσουν να τα μεγαλώσουν με αξιοπρέπεια και με μια σχετική οικονομική άνεση, η οποία, σήμερα, στην πλειονότητα των ελληνικών ζευγαριών δεν υπάρχει.
