- Κάθε άλλο παρά ακαδημαϊκό είναι το ερώτημα. Η κοινωνιολόγος ερευνήτρια Χριστίνα Λοΐζου έχει πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις για το κοινωνικό αυτό φαινόμενο.
Συνέντευξη στον Πέτρο Παπαγιώργη
Η βία στα γήπεδα είναι σήμερα το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα, του κυπριακού αθλητισμού. (Είδατε τι ευφάνταστη εισαγωγή ε;). Παρά το ότι είναι φαινόμενο διαχρονικό έρχεται στην επιφάνεια κάθε φορά, που σημειώνονται κρούσματα βίας όπως -κακή ώρα- το περασμένο Σαββατοκύριακο, όπου είδαμε την ανθρώπινη κτηνωδία σε όλο της το μεγαλείο να εκφράζεται μέσα σε ένα αθλητικό χώρο. Οταν δεν υπάρχουν κρούσματα κανείς δεν ενδιαφέρεται σοβαρά για την αντιμετώπισή της. Κλασσικό παράδειγμα της διαπίστωσης, το γεγονός ότι κάθε φορά που επισυμβαίνουν αυτά τα τραγικά γεγονότα διαπιστώνουμε ότι υπάρχει αδυναμία ακόμη και κατανόησης του φαινομένου. Και αφού υπάρχει αδυναμία κατανόησης του φαινομένου είναι φυσικό να υπάρχει και αδυναμία αντιμετώπισής του. Τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και θεραπείας. Η κοινωνιολόγος ερευνήτρια Χριστίνα Λοΐζου είναι ένας από τους ανθρώπους που ασχολήθηκε με τη βία στα γήπεδα σε βάθος. Μαζί με δύο άλλους επιστήμονες, τους Νίκο Περιστιάνη, Πρόεδρο του Συνδέσμου Κοινωνιολόγων και εκτελεστικό διευθυντή του Ιντερκόλλεϊτζ- και Ανδρέα Καπαρδή, Ποινικό Ψυχολόγο Εγκληματολόγο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου, είναι οι επιστήμονες που έχουν κάνει τη μόνη έρευνα που έχει γίνει για το φαινόμενο στην Κύπρο. Μια έρευνα που έγινε μεταξύ Δεκέβρη 2000 - Μάρτη 2001 και αφορούσε δείγμα 200 ατόμων. Ομως αυτή η έρευνα ήταν πρωτοβουλία κάποιων ανθρώπων. Αυτό που χρειάζεται είναι έρευνα πιο επισταμένη και σε βάθος χρόνου. Στη συνομιλία μας με την κα Λοΐζου είπαμε αρκετά ενδιαφέροντα σε σχέση με το κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο μέχρι στιγμής έχουμε αποτύχει παταγωδώς, όχι να αντιμετωπίσουμε αλλά να κατανοήσουμε καλά καλά.
ΕΡ. Ποιος είναι ο Κύπριος χούλιγκαν κα Λοΐζου;
Ο Κύπριος χούλιγκαν προέρχεται απ' όλες τις κοινωνικές τάξεις του πληθυσμού σε αντίθεση με τον χούλιγκαν στην Αγγλία για παράδειγμα, που συνήθως προέρχεται από τις κατώτερες τάξεις. Αυτό είναι αποτέλεσμα της έρευνας που έχουμε κάνει. Αυτό βέβαια είναι ένα από τα αποτελέσματα.
ΕΡ. Ποια είναι η συμπεριφορά του;
Δεν μπορεί να δεκτεί τη διαφορετικότητα του άλλου. Αυτό οφείλεται στο ότι ούτε η οικογένεια ούτε η εκπαίδευση έχουν καταφέρει να περάσουν στο νέο το σεβασμό στο διαφορετικό. Ο Κύπριος χούλιγκαν είναι αδύνατο να δεκτεί την ήττα της ομάδας του. Θέλει τη νίκη ανεξάρτητα από το μέσο που θα χρησιμοποιηθεί για την επίτευξή της. Δέχεται για παράδειγμα τη νίκη της ομάδας του που θα έλθει ύστερα από χρηματισμό του αντιπάλου, αλλά δεν τη δέχεται σε καμιά περίπτωση αν προέρχεται μετά από χρηματισμό για τη δική του ομάδα.
Μεγάλη η συμβολή του Ιντερνετ
ΕΡ. Ποιοι είναι οι παράγοντες που έχουν συμβάλει στην εξάπλωση του φαινομένου της βίας στα γήπεδα τα τελευταία χρόνια;
Είναι πρώτα η τεχνολογική ανάπτυξη. Παρακολουθώντας κάποιος τηλεόραση - η δυνατότητα στις μέρες μας να παρακολουθούμε τι γίνεται παγκόσμια ανήκει σε όλους - βλέπει τις σκηνές βίας που διαδραματίζονται από τους οργανωμένους οπαδούς ομάδων σε άλλες χώρες και προσπαθεί να τους μιμηθεί. Αυτό το πράγμα δεν γινόταν τόσο συχνά τα προηγούμενα χρόνια, αφού δεν υπήρχε τέτοια δυνατότητα επαφής με τα παγκοσμίως διαδραματιζόμενα.
Λειτουργεί ο μιμητισμός στους νεαρούς οπαδούς. Ενα δείγμα του μιμητισμού είναι το γεγονός ότι οι «πορτοκαλί» ιδρύθηκαν όταν η ομάδα τους είχε πάει στην Ελλάδα το 1992 να αγωνιστεί με την ΑΕΚ και είδαν τους οργανωμένους οπαδούς της ΑΕΚ.
Επίσης είναι το άλλο. Εχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι ένα παιδί μέχρι τα έξι του χρόνια έχει παρακολουθήσει 16000 στιγμιότυπα βίας στην τηλεόραση. Αυτό νομίζω λέει πολλά για το τι βιώνει ένα παιδί στις μέρες μας. Εθίζεται στη βία χωρίς να το αντιλαμβάνεται.
Ενα άλλο πολύ σημαντικό μέσο για την ανάπτυξη του φαινομένου είναι το «Ιντερνετ». Είναι απίστευτο αυτό που διαπιστώνει κανείς όταν μπει στο διαδίκτυο και παρακολουθήσει την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των οπαδών των ομάδων. Το τι βρισίδι πέφτει και το τι φωτογραφίες μπορεί να αντικρύσει το ανθρώπινο μάτι δεν λέγεται. Το δε χειρότερο είναι ότι , αυτό το μέσο είναι αδύνατο να ελεχθεί.
Να σταματήσει αμέσως ο σχολιασμός φάσεων από τους παράγοντες
ΕΡ. - Αλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του φαινομένου, ειδικά στη δική μας πραγματικότητα;
Υπάρχουν δυο παράγοντες που συμβάλλουν πάρα πολύ στην εξάπλωση του φαινομένου. Η από τηλεοράσεως εμφάνιση των παραγόντων των ομάδων. Ο πρόεδρος για παράδειγμα μιας ομάδας που έχει επενδύσει λεφτά στην ομάδα του όταν κληθεί να πει την άποψή του για ένα γεγονός σίγουρα αυτό που θα πει δεν θα είναι αντικειμενικό, αφού κοιτάει το συμφέρον της ομάδας του. Επίσης, ένα άλλο γεγονός που είναι αρνητικό είναι η συζήτηση των αμφισβητουμένων φάσεων από τους παράγοντες. Ο καθένας λέει αυτό που του συμφέρει. Πώς να μην εξάπτεται ο φανατισμός; Σ' αυτό το σημείο φταίνε και τα ΜΜΕ που για λόγους θεαματικότητας προβάλλουν αυτά τα πράγματα. Εχω την άποψη ότι αυτό πράγμα, δηλαδή η συζήτηση των φάσεων από τους παράγοντες θα πρέπει να σταματήσει αμέσως.
Οι μόνες χώρες του κόσμου που οι παράγοντες βγαίνουν τόσο συχνά από την τηλεόραση είναι η Κύπρος και η Ελλάδα.
ΕΡ. - Είστε υπέρ της πρόληψης υποθέτω.
Βέβαια και είμαι υπέρ της πρόληψης Αφού η οικογένεια για παράδειγμα αποτυγχάνει να καταφέρει τα παιδιά να δέχονται τη διαφορετικότητα, θα πρέπει η πολιτεία και ειδικά η εκπαίδευση να αναλάβει αυτό το ρόλο. Ας σημειώσουμε ακόμη ότι η παραβατικότητα στα γήπεδα συνδέεται και με τη σχολική παραβατικότητα. Από τις έρευνες μας έχει αποδεικτεί ότι πολλοί από τους παραβάτες των γηπέδων είναι και παραβάτες των κανονισμών του σχολείου.
Η κοινωνιολογία είναι μάθημα επάναγκες. Στα γυμνάσια για παράδειγμα διδάσκεται από τους φιλόλογους. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εγκύψει επί του θέματος. Αυτό σαν παρένθεση.
Πιστεύω λοιπόν ότι θα πρέπει να διδάσκεται μάθημα κοινωνικής συμπεριφοράς στα σχολεία. Επίσης οι μαθητές στο μάθημα της φυσικής αγωγής θα πρέπει να διδάσκονται το ευ αγωνίζεσθαι. Ακόμη στο ίδιο μάθημα θα πρέπει να διδάσκονται και οι κανονισμοί παιδιάς.
Να εφαρμοστεί η κοινωνική εργασία
ΠΧωλαίνει επίσης και ο τομέας απονομής της δικαιοσύνης...
Αλλο μεγάλο πρόβλημα αυτό. Θα πρέπει να απλουστευτεί το δίκαιο της απόδειξης. επίσης οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες. Ενας έφηβος κατηγορείται για ένα αδίκημα και μέχρι να τελειώσει η υπόθεση γίνεται ενήλικας.
Στην Αγγλία για παράδειγμα υπήρχε κινητό δικαστήριο που δίκαζε την ίδια στιγμή με τη διάπραξη του αδικήματος και επέβαλλε ποινές.
Είναι και οι επιταγές του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα βίας. Θα έλεγα ότι αυτές οι διατάξεις θα πρέπει να διδάσκονται στα παιδιά από το... δημοτικό σχολείο.
Οσον αφορά την υπάρχουσα νομοθεσία, που έχει ψηφιστεί το 1994, προνοεί μόνο ποινές φυλάκισης. Υπάρχουν και άλλου είδους ποινές. Στην Αγγλία οι δράστες αναγκάζονται σε ποινές κοινωνικής εργασίας. Κατά την ώρα του αγώνα, εργάζονται για την καθαριότητα πάρκων η πηγαίνουν σε οίκους ευγηρίας και κρατάνε συντροφιά σε ηλικιωμένα άτομα, με την παρουσία ειδικού κηδεμόνα ή ακόμη αναγκάζονται να πηγαίνουν σε αστυνομικό τμήμα όσο διαρκεί ο αγώνας της ομάδας τους.
Μεγάλη η σημασία της έρευνας
ΠΑσχολείστε με την έρευνα για τη βια στα γήπεδα. Ποια η σημασία της για την καταπολέμηση του φαινομένου;
Είναι τεράστια η σημασία της έρευνας. Δεν έχουμε κάνει όμως κάτι το σημαντικό. Δεν υπάρχουν λεφτά. Εχουμε κάνει έρευνα αλλά είναι μόνο ποσοτική. Δεν έχουμε κάνει άλλου είδους έρευνα. Δεν έχουμε κάνει ποιοτική έρευνα. Δεν έχουμε ασχοληθεί με άτομα που έχουν προβεί επανειλημμένα σε πράξεις βίας στα γήπεδα. Δεν τους έχουμε μελετήσει αυτούς τους ανθρώπους. Δεν έχουμε τη δυνατότητα αν ξέρουμε πως συμπεριφέρονται, πώς μιλούν μεταξύ τους στο «Ιντερνετ» για παράδειγμα. Στην Αγγλία κάνουν έρευνες για πολλά χρόνια σε αυτό τον τομέα. Στη Γερμανία γίνεται έρευνα τα τελευταία δέκα χρόνια σε 29 σεσημασμένους χούλιγκανς στη Νυρεμβέργη.
Η έρευνα είναι αναγκαίο εργαλείο για να μελετήσουμε το φαινόμενο Αν δεν το μάθουμε, αν δεν πληροφορηθούμε επαρκώς γι' αυτό, πώς να το αντιμετωπίσουμε; Αυτό συμβαίνει σε όλους του τομείς. στην Κύπρο. Χρειάζονται λεφτά, είναι το επιχείρημα Αν δεν έχουμε τα δεδομένα και δουλεύουμε στα τυφλά, τι κάνουμε; Τίποτα στην ουσία. Για παράδειγμα. Στον τομέα της υγείας δουλεύουμε για 100 ασθενείς αλλά θα πρέπει να δουλεύουμε 10. Αυτό δεν είναι σπατάλη;
Δεν ξέρω αν έχετε καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα. Εμείς πάντως έχουμε καταλήξει. Αν είναι ευχάριστα; Σας αφήνουμε να μαντέψετε. Αν και δεν χρειάζεται να έχετε μαντικές ικανότητες για να αντιληφθείτε.
ΧΑΡΑΥΓΗ: 2/3/2003
