Ἡ ἔννοια τῆς οἰκογένειας

Ὁ τυπικὸς ὁρισμὸς τῆς οἰκογένειας περιγράφει τὴν ὁμάδα προσώπων ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ τὴ νόμιμη σύζευξη ἑνὸς ἄνδρα καὶ μιᾶς γυναίκας καὶ τὴν ἐξ αὐτῆς ἀπόκτηση παιδιῶν μὲ φυσικὴ γέννηση ἢ υἱοθεσία. Ἀποτελεῖται συνήθως ἀπὸ τὸν πατέρα, τὴ μητέρα καὶ τὰ παιδιά, ποὺ συμβιώνουν στὴν ἴδια κατοικία καὶ συνδέονται μὲ ἰσχυροὺς δεσμοὺς αἵματος, ψυχικῆς ἐγγύτητας καὶ ἀγαπητικῆς σχέσης.

Βασικὸ χαρακτηριστικὸ τῆς οἰκογένειας εἶναι ἡ ἑνότητα καὶ ἡ συνεργασία μεταξὺ τῶν μελῶν της γιὰ τὴν ἐπιτυχία κοινῶν στόχων. Ἐξ αὐτοῦ ἡ λέξη χρησιμοποιεῖται καὶ μεταφορικὰ γιὰ ἄλλες ὁμάδες ἀνθρώπων, δίνοντας σ’ αὐτὲς τὸν χαρακτῆρα ζεστῆς οἰκειότητας καὶ στενῆς συνεργασίας σὲ ἔργα κοινῆς ὠφελείας.

Μὲ τὸν τυπικὸ ὁρισμὸ τῆς οἰκογένειας, ὡστόσο, ὅπως παραπάνω διατυπώθηκε, μᾶς δίδεται μία περιορισμένη ἰδέα γιὰ τὸ τί εἶναι οἰκογένεια ὡς κοινωνία προσώπων στὴν οὐσία καὶ τὸ βάθος της. Δὲν μᾶς λέει ποιὲς εἶναι οἱ βαθύτερες λειτουργίες καὶ οἱ οὐσιαστικοὶ ρόλοι τῶν προσώπων μέσα στὴν οἰκογένεια. Οὔτε καὶ ποιὲς εἶναι οἱ θετικὲς συνέπειες γιὰ τὸ κάθε μέλος καὶ γιὰ τὸ σύνολο τῆς οἰκογενειακῆς κοινότητας, ὅταν ὑπάρχει πληρότητα στὴ δομὴ καὶ τὴ λειτουργία της, ἀλλ’ οὔτε καὶ τὶς ἀρνητικὲς συνέπειες ἀπὸ ἐλλείψεις καὶ κενά. Εἶναι ἀπαραίτητος ἑπομένως καὶ ἕνας πιὸ οὐσιαστικὸς ὁρισμός, ὁ ὁποῖος ἀναδύεται μέσα ἀπὸ τὴν ἀνάλυση τῆς δομῆς καὶ λειτουργίας τῆς οἰκογένειας στὶς τρεῖς διαστάσεις της, τὴ βιολογική, τὴν ψυχολογικὴ καὶ τὴν πνευματική. Ὁ δεύτερος αὐτὸς ὁρισμὸς συμπληρώνει καὶ ὁλοκληρώνει τὸν τυπικό, καὶ παρέχει τὰ βασικὰ κριτήρια ἀξιολόγησης μιᾶς ὁποιασδήποτε οἰκογένειας ὡς πρὸς τὶς προϋποθέσεις καὶ τὶς δυνατότητες ποὺ διαθέτει, γιὰ νὰ λειτουργεῖ ὡς ὁλοκληρωμένη οἰκογένεια  καὶ νὰ ἐπιτυγχάνει τὸν βασικό της σκοπό καὶ τοὺς ἐπιμέρους στόχους της. Ὁ σύνθετος πλέον καὶ περιεκτικὸς αὐτὸς ὁρισμὸς δίνει τὴν εἰκόνα τῆς πλήρους οἰκογένειας καὶ μπορεῖ νὰ λειτουργήσει καὶ ὡς βασικὸ κριτήριο καὶ πρότυπο σκέψης, γιὰ ὅσους ἐνδιαφέρονται, στὶς περιπτώσεις ποὺ κάποια οἰκογένεια παρουσιάζει ἐλλείψεις ἢ ἀδυναμίες καὶ ὑπάρχει διάθεση καὶ δυνατότητα ἀναπλήρωσής τους.

Ἡ μονογονεϊκὴ οἰκογένεια

Τὸ βασικὸ κριτήριο γιὰ νὰ ὀνομαστεῖ μιὰ οἰκογένεια μονογονεϊκὴ εἶναι ἡ ὕπαρξη σὲ αὐτὴν ἑνὸς μόνου γονέα, πατέρα ἢ μητέρας ποὺ ἔχει παιδί. Μὲ αὐτὴ τὴν ἔννοια, περιπτώσεις μονογονεϊκῆς οἰκογένειας παρουσιάζονται ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς καθιέρωσης τοῦ θεσμοῦ, ὅταν στὴν πορεία τῆς ζωῆς της μιὰ οἰκογένεια, ποὺ συγκροτήθηκε μὲ τὸν γάμο ἑνὸς ἄνδρα καὶ μιᾶς γυναίκας καὶ ἀπέκτησαν παιδιά, χάνει ἀπὸ κάποια ἀπροσδόκητη αἰτία τὴ δυαδικότητα τῆς συζυγίας τῶν γονέων. Στὶς περιπτώσεις αὐτές, μὲ μόνο τὸ κριτήριο τῆς ἀπουσίας τοῦ ἑνός ἐκ τῶν συζύγων, ἡ οἰκογένεια μὲ παιδιὰ κρίνεται μὲν ἐλλιπής, ὄχι ὅμως ὁπωσδήποτε ἕνα σύνολο μὲ δυσμενεῖς συνέπειες καὶ δυσαναπλήρωτο κενό, τουλάχιστον ὡς πρὸς τὴν ψυχικὴ κατάσταση τῶν μελῶν της.

Τὰ κενὰ καὶ τὰ προβλήματα, οἱ ἐλλείψεις καὶ οἱ δυσμενεῖς συνέπειες ποὺ προκαλοῦνται ὀφείλονται κυρίως στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο σχηματίστηκε ἡ μονογονεϊκὴ οἰκογένεια. Πρόκειται γιὰ ὅλες τὶς περίπλοκες καὶ προβληματικὲς καταστάσεις ποὺ ὁδηγοῦν στὸ νὰ μείνει μόνος ἕνας γονιὸς μὲ παιδιά, μὲ τὶς ὀδυνηρὲς καὶ μὴ ἀνατρέψιμες βαθύτερες ψυχολογικὲς καὶ ἄλλες συνέπειες στὰ ἐμπλεκόμενα μέλη της,  τόσο σὲ ἐκεῖνα ποὺ εἶναι οἱ ὑπαίτιοι ὅσο καὶ σὲ ἐκεῖνα ποὺ εἶναι τὰ θύματα. Σὲ αὐτὲς τὶς οἰκογένειες περιλαμβάνονται κυρίως ὅσες ὀφείλονται στὸ διαζύγιο, στὴν ἐγκατάλειψη τῆς μητέρας καὶ στὴν ἐπιλογὴ τῆς μητρότητας χωρὶς πατέρα. Σὲ κάθε περίπτωση, ὡστόσο, τὸ ζητούμενο εἶναι νὰ μὴ θεωροῦνται φυσικὲς καὶ ἀνώδυνες καταστάσεις, ὅπως αὐτὸ συμβαίνει συχνὰ ἀπὸ ὅσους ἔχουν ἄγνοια ἢ ἐπιχειροῦν νὰ δικαιολογήσουν τὰ ἀδικαιολόγητα καὶ νὰ συγκαλύψουν τὴν εὐθύνη καὶ τὴν ἐνοχή τους. Καί, ἐπιπλέον, νὰ μὴν περιπλέκονται ἀκόμη πιὸ πολὺ οἱ καταστάσεις αὐτὲς μὲ ἀλλεπάλληλες λαθεμένες ἐπιλογές. Ἀντίθετα, ἐπιβάλλεται νὰ περιορίζεται τὸ κακὸ καὶ οἱ συνέπειές του, καὶ νὰ ἐπιδιώκεται κάθε δυνατὴ ἐπανόρθωση. Νὰ μειώνονται τὰ ναυάγια, νὰ στηρίζονται τὰ θύματα καὶ νὰ θεραπεύονται οἱ πληγές.

Οἱ εἰδικοὶ θεωροῦν σήμερα τὴν μονογονεϊκὴ οἰκογένεια ὡς σύμπτωμα παρακμῆς τοῦ οἰκογενειακοῦ θεσμοῦ, καθὼς σημειώνεται ραγδαία αὔξηση τῶν περιπτώσεων ἑνὸς μόνου γονέα μὲ παιδί. Τοποθετεῖται μέσα στὸ εὐρύτερο πλαίσιο τῶν οἰκογενειῶν ποὺ παρουσιάζουν, μεγαλύτερη ἢ μικρότερη, ἀπόκλιση ἀπὸ τὴν «παραδοσιακή», τὴν κανονικὴ ἢ τὴν πλήρη οἰκογένεια. Ἀποδίδεται κυρίως στὶς «μεταβολὲς καὶ τάσεις» τῆς σημερινῆς ἐποχῆς, ὅπως εἶναι ἡ μείωση τῶν γάμων, ἡ αὔξηση τῶν διαζυγίων, οἱ μονογονεϊκὲς οἰκογένειες, ἡ ὑπογεννητικότητα, οἱ ἐκτὸς γάμου γεννήσεις, ἡ ἐλεύθερη συμβίωση, ἡ συρρίκνωση τῆς οἰκογενειακῆς ὁμάδας κ.ἄ. (Μουσούρου, στὸ «Γάμος καὶ Οἰκογένεια», 2004). Καὶ μόνο ἡ ἀναφορὰ τῶν συμπτωμάτων αὐτῶν ἀποκαλύπτει, ὡστόσο, ὅτι δὲν πρόκειται ἁπλῶς γιὰ «φυσικὲς κοινωνικὲς μεταβολὲς» ἢ «ἐναλλακτικὲς μορφὲς οἰκογένειας», ὅπως μερικοὶ λαθεμένα τὶς χαρακτηρίζουν, ἀλλὰ γιὰ ἀνατροπὲς τῶν θεμελίων τοῦ οἰκογενειακοῦ θεσμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἔγινε δεκτὸς ὡς «συγκλήρωσις βίου παντός, θείου τε καὶ ἀνθρωπίνου δικαίου κοινωνία» (Μοδεστῖνος). Ἡ κλιμάκωση καὶ ἡ ποικιλία τῶν περιπτώσεων αὐτῶν εἶναι πολὺ μεγάλη. Ἀρχίζει ἀπὸ τὶς πλήρεις οἰκογένειες ποὺ ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς γονεῖς, συνήθως ὁ πατέρας, ἀπουσιάζει γιὰ πολὺ μεγάλο χρονικὸ διάστημα ἀπὸ τὴν οἰκογένεια ἢ ἔχει φύγει ἀπὸ τὴ ζωή, λόγῳ θανάτου. Καὶ στὶς δύο αὐτὲς περιπτώσεις οἱ μονογονεϊκὲς οἰκογένειες, ἐφόσον ἔχουν ξεκινήσει ὡς πλήρεις οἰκογένειες, διαθέτουν συνήθως τὶς προϋποθέσεις καὶ τὶς δυνατότητες νὰ συνεχίσουν νὰ λειτουργοῦν ὡς πλήρεις, ἀναπληρώνοντας μὲ ἐπάρκεια, κυρίως ψυχολογικὰ καὶ πνευματικά, τὴν ἔλλειψη τοῦ γονέα ποὺ ἀπουσιάζει.

Οἱ δυσκολίες ἀναπλήρωσης αὐξάνουν, ὡστόσο, μᾶλλον περιπλέκονται ἀκόμη πιὸ πολύ, στὶς πολυδαίδαλες περιπτώσεις ποὺ προκύπτουν ὅταν μία μονογονεϊκὴ οἰκογένεια εἶναι ἀποτέλεσμα διαζυγίου, ἐγκατάλειψης τῆς οἰκογένειας ἀπὸ τὸν ἕνα γονέα, ἄγαμης μητέρας, ἢ  προσωπικῆς ἐπιλογῆς. Θὰ μποροῦσε νὰ διατυπωθεῖ ὁ κανόνας ὅτι ὅσο πιὸ πολὺ μία μονογονεϊκὴ οἰκογένεια ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸ πρότυπο τῆς πλήρους οἰκογένειας, τόσο πιὸ πολὺ προκαλοῦνται ἀρνητικὲς συνέπειες στὴ ζωὴ καὶ τὴν ψυχικὴ ὑγεία καὶ ἰσορροπία τῶν μελῶν της, κυρίως τῶν παιδιῶν.

Ἡ πλήρης οἰκογένεια

Ἡ πλήρης οἰκογένεια ὡς ἔννοια εἰσάγεται ἐδῶ ἀντὶ τοῦ ὄρου «παραδο- σιακὴ  νόμιμη οἰκογένεια», ὁ ὁποῖος ἀποδίδεται συνήθως σὲ μιὰ οἰκογένεια ποὺ ἔχει τὴν τυπικὴ δομὴ (γάμο, συζυγία, παιδιά), χωρὶς ὡστόσο νὰ νοεῖται πάντοτε καὶ οὐσιαστικὴ οἰκογενειακὴ πληρότητα (Παπαρηγοπούλου-Σκορίνη στὸ «Γάμος καὶ Οἰκογένεια», 2004). Χρησιμοποιεῖται μάλιστα σὲ ἀντιδιαστολὴ ἀπὸ τὶς μοντέρνες μορφὲς οἰκογένειας, ποὺ θεωροῦνται συγχρόνως συμπτώματα τῆς σημερινῆς κρίσης τοῦ οἰκογενειακοῦ θεσμοῦ. Τὰ βασικὰ χαρακτηριστικὰ τῆς πλήρους οἰκογένειας ἀναδύονται μέσα ἀπὸ μιὰ βαθύτερη ἀνάλυση τοῦ οἰκογενειακοῦ θεσμοῦ στὶς τρεῖς βασικές του διαστάσεις: τὴν βιολογική, τὴν ψυχολογικὴ καὶ τὴν πνευματική.

Ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα εἶναι τὰ πρόσωπα ποὺ ὡς σύζυγοι καὶ γονεῖς πραγματώνουν μέσα στὴν οἰκογένεια δύο διαφορετικὲς ἀλλὰ ἀλληλοσυμπληρούμενες λειτουργίες, τὴν πατρότητα καὶ τὴ μητρότητα. Ἡ μία δὲν νοεῖται χωρὶς τὴν ἄλλη, συνιστοῦν ἕνα ἑνιαῖο καὶ ἀδιάσπαστο σύνολο βιολογικῶν καὶ ψυχολογικῶν διαδικασιῶν, στὸ ὁποῖο ἡ καθεμιὰ συμμετέχει μὲ τὴ δική της ἰδιαίτερη συμβολή. Διαμορφώνουν τὸ ἀνθρώπινο πλαίσιο (φυσικό, ψυχικό καὶ πνευματικό), μέσα στὸ ὁποῖο συγκροτεῖται ἡ συζυγία τους καὶ βιώνεται ἡ ἀποκλειστικὴ σχέση τους ὡς ζευγαριοῦ καὶ στὴ συνέχεια γίνεται ἡ σύλληψη, ἡ κυοφορία, ἡ γέννηση, ἡ ἀνατροφή, ἡ ἀνάπτυξη καὶ ἡ διαμόρφωση τῆς προσωπικότητας τῶν παιδιῶν ποὺ φέρνουν στὸν κόσμο. Οἱ λειτουργίες, βιολογικὲς καὶ ψυχολογικές, μὲ τὶς ὁποῖες μετέχει ὁ πατέρας σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς διαδικασίες τῆς συζυγίας, τῆς ἀναπαραγωγῆς καὶ τῆς ἀνατροφῆς, συνιστοῦν τὴν ἔννοια τῆς πατρότητας (fatherhood). Καὶ οἱ ἀντίστοιχες βιολογικὲς καὶ ψυχολογικὲς λειτουργίες μὲ τὶς ὁποῖες μετέχει ἡ μητέρα, συνιστοῦν τὴν ἔννοια τῆς μητρότητας (motherhood). Πρόκειται γιὰ δύο πολυδιάστατες  ἰδιότητες καὶ δύο πολυδύναμους ρόλους ποὺ χαρακτηρίζουν ἀντίστοιχα τὸν ἄνδρα καὶ τὴν γυναῖκα ὡς συντελεστὲς συγκρότησης συζυγίας καὶ δημιουργίας οἰκογένειας.

Ἡ πατρότητα καὶ ἡ μητρότητα, ἂν καὶ διαφορετικὲς λειτουργίες, ἔχουν κοινὰ χαρακτηριστικά, ὥστε ἡ μία νὰ συμπληρώνει καὶ νὰ στηρίζει τὴν ἄλλη. Τόσο ἡ μάνα ὅσο καί ὁ πατέρας, κατὰ κανόνα, διακατέχονται καὶ μοιράζονται μαζὶ τὸ ζωηρὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν ἔντονη ἐπιθυμία καὶ προσδοκία γιὰ τὴ σύλληψη καὶ τὴ γέννηση παιδιῶν. Ἡ προοπτικὴ καὶ ἡ ἀναμονὴ νὰ γίνουν γονεῖς, ἡ ἔμφυτη ψυχικὴ ὁρμὴ καὶ ἐσωτερικὴ ἀνάγκη νὰ βιώσουν τὴν πατρότητα καὶ τὴ μητρότητα, πραγματώνοντας τὴν γυναικεία καὶ ἀνδρικὴ φύση τους μέσα στὸν γάμο, ἀποτελοῦν, μεταξὺ ἄλλων, βασικὰ καὶ δυναμικὰ κίνητρα στὴν κοινὴ ἀπόφασή τους νὰ ἑνώσουν τὶς ὑπάρξεις τους καὶ νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια.

Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ πληρότητα τῆς οἰκογένειας δὲν εἶναι νοητὴ χωρὶς τὴν πνευματική της διάσταση, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέσα ἀπὸ τὶς ἰδέες, τὶς ἀρχὲς καὶ τὶς ἀξίες ποὺ πιστεύουν καὶ βιώνουν οἱ σύζυγοι γιὰ τὸν τρόπο δημιουργίας καὶ τὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο θέλουν τὴν οἰκογένεια (Καλλιακμάνη, στὸ «Γάμος καὶ Οἰκογένεια», 2004). Ἀπὸ τὸ πόσο πιστεύουν στὴ μεγάλη σημασία καὶ ἀξία ποὺ ἔχει ἡ ἄρτια οἰκογένεια γιὰ τοὺς ἴδιους καὶ γιὰ τὰ παιδιά. Ἀπὸ τὸ ἂν ἡ συζυγία εἶναι γι᾿ αὐτοὺς μία διὰ βίου ψυχοσωματικὴ ἕνωση, ἀπόλυτα σεβαστὴ καὶ ἄξια νὰ προστατευθεῖ ἀπὸ κάθε αἰτία ἢ ἀφορμὴ διατάραξης ἢ διάλυσής της. Ἀπὸ τὸν βαθμὸ ποὺ πιστεύουν στὴν ἀπόκτηση παιδιῶν, ὄχι μόνο ὡς μία βιολογικὴ καὶ ψυχικὴ λειτουργία ἀλλὰ κυρίως ὡς κορυφαία συνδημιουργία ἀνθρωπίνων ὑπάρξεων, ἄξιων ἀπόλυτου σεβασμοῦ καὶ ἀφιέρωσης στὴν ἀμέριστη φροντίδα τους καὶ τὴν καλὴ ἀνατροφή τους.

Οἱ διαφορετικοὶ ρόλοι

Οἱ καθιερωμένοι στὴν κοινωνία διαφορετικοὶ ρόλοι  τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας, μὲ τὸ νὰ θεωρεῖται ὁ ἕνας ὑπεύθυνος  κυρίως γιὰ τὴν ὑλικὴ στήριξη καὶ ὁ ἄλλος γιὰ τὴ συναισθηματικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωὴ τῆς οἰκογένειας, τελικὰ δὲν διαφοροποιοῦν τὴν σημασία ποὺ ἔχει ἡ συμβολὴ καὶ τῶν δύο συζύγων στὴν συγκρότηση, ἀνάπτυξη καὶ λειτουργία τῆς οἰκογένειας. Ἡ διαφορετικὴ φύση τοῦ ἄνδρα καὶ τῆς γυναίκας διαμορφώνουν ἀπὸ κοινοῦ τὸν ἀπαραίτητο χῶρο γέννησης καὶ ἀνάπτυξης τῶν παιδιῶν. Καθορίζουν τὴ διαφορετικὴ συμμετοχὴ καὶ συμβολὴ τοῦ κάθε γονέα, διατηρώντας ἰσότιμη ἀξία καὶ σημασία τῆς παρουσίας καὶ τῶν δύο στὴ διαδικασία τῆς σύλληψης, τῆς κυοφορίας, τῆς γέννησης, τῆς ἀνατροφῆς καὶ τῆς ψυχολογικῆς συγκρότησης τῆς προσωπικότητας τῶν παιδιῶν.

Τονίζεται βεβαίως, παράλληλα, ἡ ξεχωριστὴ συμβολὴ τῆς μητέρας, ἐπειδὴ ἐκείνη κυρίως, μετὰ τὴ σύλληψη τοῦ παιδιοῦ, ἀναλαμβάνει πιὸ ἄμεσα νὰ φέρει σὲ πέρας ὅλες τὶς ὀργανικὲς καὶ ψυχολογικὲς διεργασίες καὶ ἀλλαγές, εὐαίσθητες, ὀδυνηρὲς καὶ ἐπικίνδυνες, πολλὲς φορές, τῆς  κυοφορίας, τῆς γέννησης καὶ τῆς φροντίδας τοῦ νεογέννητου στὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του. Ἐπειδὴ ἀκόμη, λόγῳ τοῦ ἰδιαίτερα δυνατοῦ δεσμοῦ ποὺ ἀναπτύσσεται μεταξὺ μητέρας καὶ παιδιοῦ, σημαντικοῦ γιὰ τὴν ἴδια τὴ μητέρα καὶ τὸ παιδί της, παραδοσιακὰ δόθηκε ἔμφαση στὴν ἰδιαίτερη συμβολὴ τῆς μητέρας. Τονίστηκε ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς κοινωνίας πιὸ πολὺ ὁ ρόλος τῆς μητέρας στὴ γέννηση καὶ ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἐσφαλμένη ὑποτίμηση τοῦ πατέρα  ὡς πρὸς τὴν συμβολή του στὴ λειτουργία τῆς μητρότητας καὶ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Καὶ τὸ χειρότερο εἶναι ὅτι θεωρήθηκε ἐπαρκὴς ἡ μητέρα νὰ καλύψει ὅλες τὶς ἀνάγκες τῶν παιδιῶν, κάτι ποὺ ἔχει συμβάλει στὸ νὰ ἐπιλέγεται συνειδητά, καὶ χωρὶς ἐπίγνωση τῶν συνεπειῶν, τὸ νὰ γίνει μιὰ γυναῖκα μητέρα χωρὶς σύζυγο.

Εὐαίσθητες ψυχολογικὲς παράμετροι τῆς μονογονεϊκῆς οἰκογένειας

Σὲ μιὰ μονογονεϊκὴ οἰκογένεια, σύμπτωμα κυρίως τῆς σημερινῆς κρίσης τοῦ οἰκογενειακοῦ θεσμοῦ καὶ μεγάλης ἀπόκλισης ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς πλήρους οἰκογένειας, ἐπισημαίνονται σοβαρὲς ἐλλείψεις καὶ μειονεκτήματα, τόσο γιὰ τὸν ἕνα γονέα ὅσο καὶ γιὰ τὰ παιδιὰ ποὺ εἶναι μαζί του. Ἡ ὕπαρξη ἑνὸς μόνου γονέα καθεαυτὴν εἶναι ἀδιανόητη ὡς ἐπιλογή. Σημαίνει ὅτι αὐτὸς ποὺ τὴν ἀποφασίζει στερεῖται ὡριμότητας γιὰ τὴν ζωὴ καὶ γιὰ τὴν οἰκογένεια, ἀφοῦ δὲν κατανοεῖ τὶς συνέπειες ποὺ ἔχει ἡ ἐπιλογή του στὸν ἴδιο καὶ στὰ παιδιά. Μαρτυρεῖ κενὰ στὴ συγκρότηση τῆς προσωπικότητάς του, χαμηλοῦ ἐπιπέδου παιδεία, ἀκόμη καὶ στὴν περίπτωση φοίτησης σὲ σχολεῖο, ἀνεπαρκῆ ἀνατροφὴ καὶ ἀγωγὴ ὡς προετοιμασία γιὰ τὸν ρόλο τοῦ συζύγου καὶ τοῦ γονέα ἀπὸ τὴν πατρική του οἰκογένεια, ἀδυναμία ἑπομένως διαχείρισης τῶν σοβαρῶν θεμάτων τῆς ζωῆς, ὅπως εἶναι ἡ οἰκογένεια.

Οἱ σοβαρὲς αὐτὲς ἐλλείψεις ἐμποδίζουν τὸν ἕνα γονέα τῆς κατ’ ἐπιλογὴν μονογονεϊκῆς οἰκογένειας νὰ συλλάβει τὶς ὀδυνηρὲς συνέπειες ποὺ ἔχει γιὰ τὸ παιδὶ ἡ ἐπιλογὴ καὶ ἡ ἀπόφασή του. Ὅτι, δηλαδή, γιὰ τὴν πλήρη ἀνάπτυξη καὶ ψυχικὴ ὡριμότητα τοῦ παιδιοῦ δὲν νοεῖται μονομερὴς λειτουργία τοῦ πατέρα ἢ τῆς μητέρας. Ἡ ἀπουσία τοῦ γονέα τοῦ ἑνὸς ἢ τοῦ ἄλλου φύλου ἀφήνει σοβαρὸ κενὸ στὴ διαμόρφωση τῆς ταυτότητας τοῦ φύλου στὸ παιδί. Στὸ νὰ ἀναπτύξει, δηλαδή, φυσιολογικὰ καὶ ἰσόρροπα τὰ σωματικὰ καὶ κυρίως τὰ ψυχικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ φύλου του, ἀπαραίτητα γιὰ νὰ ἀποδεχθεῖ τὸ ἀνδρικὸ ἢ γυναικεῖο φῦλο του καὶ νὰ βιώσει στὴ ζωή του τοὺς ρόλους ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ αὐτό. Ἐπιπλέον στερεῖται τὸ παιδὶ τὴν αἴσθηση  ἀσφάλειας ἀπὸ τὴν παρουσία καὶ τῶν δύο γονέων στὴ ζωή του, ἀλλὰ καὶ τὴ  στήριξη ποὺ τοῦ δίνει μία αἰσιόδοξη προοπτικὴ γιὰ τὸ μέλλον του. Μπορεῖ τὰ παιδιὰ νὰ εἶναι «οἱ ἄγκυρες ποὺ κρατοῦν μιὰ μητέρα στὴ ζωή» (Σοφοκλῆς), ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι γιὰ νὰ ἱκανοποιοῦν μόνο τὶς ἀνάγκες μιᾶς γυναίκας ποὺ θέλει νὰ εἶναι μητέρα, χωρὶς ὅμως νὰ ἀναλαμβάνει καὶ τὴν εὐθύνη νὰ ἱκανοποιοῦνται πρωτίστως καὶ οἱ ἀνάγκες τῶν παιδιῶν. Μπορεῖ «ἡ μητρότητα νὰ εἶναι παντοδύναμη καὶ νὰ μεταμορφώνει τὰ πάντα: τὴν δειλία σὲ κουράγιο, τὸ θάρρος σὲ ὑποταγή, τὴν ἀπερισκεψία σὲ πρόνοια, τὸ ἄγχος σὲ γαλήνη, τὸν ἐγωϊσμὸ σὲ αὐταπάρνηση» (G.Eliot). Ἀποκτᾶ ὡστόσο μία τέτοια δύναμη, μόνο ὅταν ἐναρμονίζεται μὲ τὴ λειτουργία τῆς πατρότητας.

Ἐνδεικτικὴ βιβλιογραφία

Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (2004) Γάμος καὶ Οἰκογένεια- Διαπιστώσεις καὶ προοπτικές. Διορθόδοξον Κέντρον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα.

Κακαβούλη Α. (1998) Ἡ δομὴ καὶ ἡ λειτουργία τῆς οἰκογένειας, στὸ τεῦχος Οἰκογένεια καὶ Δημογραφικό, Πρακτικὰ Πανελληνίου Συνεδρίου Πολυτέκνων.

Κακαβούλη Α. (2011)  Οἱ δυνάμεις ποὺ δημιουργοῦν, στηρίζουν καὶ ἀνανεώνουν τὴν οικογένεια, περιοδικὸ «Ἡ Δράση μας» τ. 489, Μάιος 2011.

Κακαβούλη Α. (2012) Πῶς ὁ ἔρωτας γίνεται ἀγάπη, Ἀθήνα, Ἁρμός.

Κυρακίδη Π. (2000) Ἡ οἰκογενειακὴ Σχέση, Ἀθήνα, Ἑλληνικὰ Γράμματα.

Πατρώνου Γ. (1981) Ὁ Γάμος στὴ Θεολογία καὶ στὴ Ζωή, Ἀθήνα.

Χατζηχρήστου Χ. (1999) Ὁ χωρισμὸς τῶν γονέων – Τὸ διαζύγιο καὶ τὰ παιδιά, β΄ ἔκδοση, Ἀθήνα, Ἑλληνικὰ

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη