«Είχαν οργανωθεί ειδικοί πυρήνες αθέων, που πήγαιναν στα σχολεία, στα χωριά, στους χώρους εργασίας και διεξήγαγαν μια αντιθρησκευτική προπαγάνδα συστηματικά» επισημαίνει στο σχετικό άρθρο του ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης
Γ ια τους διωγμούς που έχουν υποστεί οι χριστιανικοί πληθυσμοί από το καθεστώς της Σοβιετικής Ενωσης έχουν γραφτεί πολλά και η αλήθεια είναι ότι η Ιστορία του 20ού αιώνα στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ είναι γεμάτη από τέτοιες διώξεις εναντίον κάθε θρησκείας. Ο τρόπος όμως με τον οποίο το αθεϊστικό καθεστώς έκανε κατά καιρούς προπαγάνδα εναντίον των χριστιανών αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της ιστορίας.
Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης αναφέρεται στους τρόπους αυτούς, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, προϋπέθεταν και τη δημιουργία ειδικών ταγμάτων, τα οποία είχαν βασικό σκοπό να στηρίξουν την κυρίαρχη αντιθρησκευτική προπαγάνδα. Πιο συγκεκριμένα, σημειώνει ο κ. Αγτζίδης: «Για την αντιμετώπιση του θρησκευτικού αισθήματος είχαν οργανωθεί ειδικοί πυρήνες αθέων στα σχολεία, στα χωριά και στους χώρους εργασίας. Οι πυρήνες αυτοί εντάσσονταν στην κεντρική σοβιετική οργάνωση Ενωση Αθεων Πολεμιστών. Διεξήγαγαν συστηματικά αντιθρησκευτική προπαγάνδα, με στόχο τη δημιουργία μιας “νέας γενιάς αθέων”».
Επιπλέον, αναφέρει: «Η Ενωση διέθετε δική της εφημερίδα, θεατρικό όμιλο εξειδικευμένο σε παρουσίαση αντιθρησκευτικών έργων, οργάνωνε ομιλίες και διαλέξεις. Οι πυρήνες της Ενωσης συντόνιζαν και προωθούσαν την αντιθρησκευτική δράση. Ενας τρόπος ήταν η πρόκληση συναγωνισμού, η γνωστή σοσιαλιστική άμιλλα, μεταξύ διάφορων πυρήνων για τη μεγαλύτερη αντιθρησκευτική δραστηριότητα. Στρατευμένο στην κατεύθυνση αυτή ήταν και το σχολείο. Η εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα είχε, εκτός από την εξασφάλιση της μάθησης, και αντιθρησκευτικούς σκοπούς, ώστε τα παιδιά να μπουν πιο εύκολα “στον δρόμο του σοσιαλισμού”».
Η δράση τους δεν θα μπορούσε, βέβαια, να μείνει εκτός των σχολικών χώρων, γι' αυτό και «τα σχολεία γέμιζαν με αντιθρησκευτικά συνθήματα, ενώ οι δάσκαλοι μιλούσαν στους μαθητές για τις αρνητικές συνέπειες της θρησκείας. Συνηθισμένα θέματα ομιλίας ήταν “Η αντιδραστική ουσία της γιορτής του Πάσχα” και “Η γέννηση του Χριστού και το Πάσχα”» σημειώνει ο κ. Αγτζίδης και συμπληρώνει: «Στόχος όλων αυτών ήταν να πειστεί η νεολαία που συμμετείχε να απορρίψει τη θρησκεία και να την αντικαταστήσει με την “προλεταριακή της πατρίδα”. Αλλος τρόπος αντίδρασης στις θρησκευτικές γιορτές ήταν η απόσπαση υποσχέσεων από τους μαθητές να διαβάζουν τις ημέρες των γιορτών τις βιογραφίες των αρχηγών της επανάστασης».
Ολες αυτές οι λυσσαλέες επιθέσεις εναντίον της θρησκείας και πιο συγκεκριμένα εναντίον του χριστιανισμού τελικά δεν ευοδώθηκαν. Η απόδειξη γι' αυτή την ατελέσφορη -αν και μανιώδη- προσπάθεια εναντίον των χριστιανών ήρθε μέσα από το ίδιο καθεστώς, το οποίο δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη διείσδυση του χριστιανισμού στις τάξεις των απλών ανθρώπων, που δεν μπορούσαν, παρά τον διάχυτο φόβο, να αρνηθούν τα πιστεύω τους.
Κομματική Εκκλησία
Ο κ. Αγτζίδης σημειώνει στο άρθρο του: «Λίγα χρόνια αργότερα ο ίδιος ο Στάλιν επανέφερε τη θρησκευτική λατρεία, για να αντιμετωπιστεί η γερμανική επίθεση, δημιουργώντας παράλληλα μια κομματική Εκκλησία, εξαρτημένη απολύτως από το καθεστώς.
Η ακραία σταλινική καταστολή δεν μπόρεσε να εξαλείψει το θρησκευτικό συναίσθημα ούτε να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές θρησκευτικές μορφές με νέες. Ισως το συμπέρασμα από μια πλούσια ιστορική εμπειρία να είναι ότι η απόπειρα των διάφορων συγκυριακών ιδεολογιών να ανταγωνιστούν τη θρησκευτική πίστη των λαών και να αντικαταστήσουν σύμβολα και βαθύτατα χαραγμένα στερεότυπα αποτελεί μια από τις πραγματικές χίμαιρες του ανθρώπινου πολιτισμού».
«Αντιπασχαλινή καζάνια» και εκστρατεία που είχε στο στόχαστρο τις εορτές
Στα σχολεία δημιουργήθηκαν αντιθρησκευτικοί όμιλοι μαζί με τους δραματικούς, τους ομίλους ραδιοφώνου. Οι κομματικές οργανώσεις ήταν επίσης υποχρεωμένες να συμπαρίστανται στη δράση των Αθεων Πολεμιστών.
Τα τάγματα αυτά περιέφεραν την προπαγάνδα του καθεστώτος παντού, στις γειτονιές, στους χώρους δουλειάς και σε οποιαδήποτε άλλη δημόσια δράση. Πιο συγκεκριμένα, «το καθήκον των κομματικών οργανωμένων ήταν να πηγαίνουν επιδεικτικά για δουλειά στα κολχόζ και στα εργοστάσια τις μέρες των θρησκευτικών εορτών. Επιστρατευόταν επίσης το θέατρο, το οποίο ανέβαζε αντιθρησκευτικά έργα, όπως το δράμα “Η ψευτιά” του Π. Χολίδη. Ειδικά τις ημέρες του Πάσχα, που ήταν και η μεγαλύτερη από τις θρησκευτικές γιορτές, οργανωνόταν μια προπαγανδιστική εκστρατεία που ονομαζόταν “αντιπασχαλινή καζάνια”. Συνήθως η εκστρατεία αυτή είχε κάποιο κεντρικό σύνθημα, όπως “Εμπρός για την κατάκτηση της επιστήμης και της τεχνικής” ή “Εμπρός για το μπολσεβίκικο δυνάμωμα των κολχόζ”, “Εμπρός για 100% έξοδο των εργαζομένων στη δουλειά τις μέρες τον Πάσχα”. Ενδιαφέρον έχει ακόμα ο τρόπος δράσης αυτών των ταγμάτων κατά τις μεγάλες χριστιανικές γιορτές του Πάσχα και των Χριστουγέννων».
Μπριγάδες
Οπως σημειώνει στο άρθρο του ο κ. Αγτζίδης, «τις ημέρες των θρησκευτικών γιορτών οι κομματικοί οργάνωναν ειδικές ομάδες με την ονομασία “μπριγάδες αθέων”, με σκοπό την οργάνωση της αντιθρησκευτικής εκστρατείας, ειδικά τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Η δημοτικιστική εφημερίδα “Κόκκινος Καπνός”, που εκδιδόταν στο Σοχούμι του Καυκάσου (1930-1937), απαριθμούσε όλες τις θρησκευτικές γιορτές οι οποίες βρίσκονταν στο στόχαστρό τους. Ετσι, αναφερόταν στη γιορτή του προφήτη Ηλία, τον οποίον αποκαλούσε “Αγιο Ηλία”, του Αγίου Παύλου, του Αγίου Ιωάννου, του Αγίου Παντελεήμονα και, βέβαια, τα Χριστούγεννα και κυρίως το Πάσχα».
