Ο όσιος Λάζαρος ήταν ελληνικής καταγωγής. Κλήθηκε στο Νόβγκοροντ από τον αρχιεπίσκοπο Βασίλειο και πέρασε μερικά χρόνια υπό την πνευματική του καθοδήγηση. Όταν εκοιμήθη ο ιεράρχης, είδε σε όραμα ότι καλείτο να ιδρύσει μονή στο νησάκι Μουρμάνς (1) στην λίμνη Ονέγκα, όπου ζούσαν ειδωλολατρικές φυλές. Αφού του παραχωρήθηκε έκταση που ανήκε σε έναν ευγενή του Νόβγκοροντ, ο Λάζαρος εγκαταστάθηκε εκεί, αλλά αντιμετώπισε γρήγορα την εχθρότητα των κατοίκων που πυρπόλησαν το κελλί του.

Ο άγιος κατέφυγε σε σπήλαιο, χωρίς να έχει χρόνο να πάρει μαζί του την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την οποία είχε λάβει την ημέρα της κουράς του. Λίγο αργότερα, αντίκρισε την εικόνα να κρέμεται στα κλαδιά ενός δέντρου και φωνή εξ ουρανού τον πρόσταξε να κτίσει εκεί ναό αφιερωμένο στην Κοίμηση. Πάραυτα αφοσιώθηκε στο έργο και η ακτινοβολία των αρετών του, καθώς και η θεραπεία πολλών ασθενών χάρις στις προσευχές του, δεν άργησαν να προσελκύσουν κοντά του τους ιθαγενείς που μεταστράφηκαν.

Επί επισκοπείας αγίου Μωυσή του Νόβγκοροντ [25 Ιαν.], ο όσιος Λάζαρος επισκέφθηκε την πόλη και επικυρώθηκε η ίδρυση της Μονής. Μαθητές από μακριά άρχισαν να προσέρχονται και να τον βοηθούν στην οικοδόμηση ναού αφιερωμένου στην Ανάσταση του Λαζάρου (2). Κατόπιν δύο μαθητές, καταγόμενοι από το Κίεβο, ο Ιωνάς και ο Ευφρόσυνος, έκτισαν τον ναό της Κοιμήσεως, και ένας άλλος μαθητής, ο Θεοδόσιος, προερχόμενος από το Άγιον Όρος, έκτισε τον ναό του Αγίου Ιωάννου. Όταν ο όσιος Λάζαρος παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο (1391), ο Θεοδόσιος ανέλαβε τη καθοδήγηση της αδελφότητος και αφιέρωσε την Μονή στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα, ο μακάριος Αθανάσιος, που φημιζόταν για την ασκητική βιοτή του, ανέλαβε καθήκοντα ηγουμένου και διέλαμψε με την αγιότητά του. Το σκήνωμά του τιμάτο σε ένα παρεκκλήσιο δίπλα στον ναό του Αγίου Λαζάρου, όπου είχαν αποθέσει τα λείψανα του αγίου κτίτορος, και στο πλάι της λειψανοθήκης, εξέθεταν τις αλυσίδες που ο Αθανάσιος φορούσε κατάσαρκα.

_____________________________________

(1) Δεν πρόκειται για το Μουρμάνσκ στην χερσόνησο Κόλα της Λαπωνίας.

(2) Ο ναός αυτός σώζεται μέχρι σήμερα, και είναι αυτός που απεικονίζεται στη φωτογραφία.

Πηγή: (Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος έκτος, Φεβρουάριος. Εκδόσεις Ορμύλια, σελ. 89.), Κοινωνία Ορθοδοξίας