Του πρωτ. π. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου, Επικ. Καθ. Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Με την ονομασία «Σαββατιανοί» χαρακτηρίζονται οι αιρετικές κινήσεις, οι οποίες πολεμούν και αρνούνται την Κυριακή ως ημέρα λατρείας του Θεού. Αδυνατούν να κατανοήσουν το ριζικώς διαφορετικό θεολογικό περιεχόμενο της Κυριακής και εμμένουν στη διατήρηση του Ιουδαϊκού Σαββάτου.
Μέσα στην ιστορία η διατήρηση του Σαββάτου ως ημέρα λατρείας του Θεού, αποτελούσε διδασκαλία διαφόρων αιρετικών κινήσεων όπως των αρχαίων ιουδαϊζόντων αιρετικών κινήσεων (Εβιωνίτες, Ναζαρηνοί, Ελκεσαΐτες), ενώ στον ύστερο Μεσαίωνα (12ος αιώνας) των λεγομένων Passaginer.
Η συστηματική εμφάνιση των «Σαββατιανών» στους νεότερους χρόνους θα γίνει από τα χρόνια της Μεταρρύθμισης. Το θέμα θα το επαναφέρουν στην επικαιρότητα αρχικά οι Αναβαπτιστές. Τα επόμενα χρόνια οι O. Glait και A. Fischer, πρώην Ρωμαιοκαθολικοί ιερείς, διέδιδαν συστηματικά τη λατρεία του Σαββάτου αντί της Κυριακής, σε περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης.
Τον 16ο αιώνα στην Αγγλία, διάφορα άτομα προερχόμενα από το χώρο της Διαμαρτύρησης επανέφεραν το ζήτημα της λατρείας του Σαββάτου. Αποκήρυτταν την εκκλησιαστική διδασκαλία περί Κυριακής με το πρόσχημα, ότι δεν υπήρχε, κατ’ αυτούς, βιβλική κατοχύρωση παρερμηνεύοντας ταυτοχρόνως τις παλαιοδιαθηκικές μαρτυρίες περί του Σαββάτου που επικαλούνταν.
Στη συνέχεια, τη λατρεία του Σαββάτου, την υποστήριζαν οι προερχόμενοι από τον χώρο των πρώιμων Ουνιτάριων οι Davidisten, μια ιουδαΐζουσα αίρεση τον 16ο-17ο αιώνα στην Κεντρική Ευρώπη.
Το 1617 θα δημιουργηθεί στο Λονδίνο η πρώτη οργανωμένη κοινότητα, από το χώρο των Βαπτιστών, για τη λατρεία του Σαββάτου αντί της Κυριακής υπό την ηγεσία του John Trask.
Τον ίδιο αιώνα, το Σάββατο, θα γίνει ημέρα λατρείας του Θεού για μια ιουδαΐζουσα ρωσική αίρεση τους Subbotniki στην περιοχή του Καυκάσου, όπως επίσης και στην Αγγλία από τους οπαδούς της Αγγλίδας οραματίστριας Southcote Jane (1750-1814).
Την ίδια χρονική περίοδο, «Σαββατιανοί» εμφανίζονται και στις ΗΠΑ στο χώρο των Βαπτιστών, καθώς θα ιδρυθεί η πρώτη Βαπτιστική Εκκλησία της Εβδόμης Ημέρας (Seventh Day Baptist) από τον Stephen Mumford. Η κίνηση αυτή έγινε αφορμή για την περαιτέρω διάδοση της λατρείας του Σαββάτου αντί της Κυριακής στην Αμερικανική Ήπειρο και επηρέασε και άλλους προτεσταντικούς κλάδους και κοινότητες.
Την ίδια περίοδο θα δημιουργηθεί μια εθνική αγγλόφωνη οργάνωση για τους Βαπτιστές, που αποδέχονταν την λατρεία του Σαββάτου ή «The Seventh Day Baptist General Conference», η οποία στα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα εργαστεί συστηματικά μεταξύ των Βαπτιστικών κοινοτήτων για την αποδοχή του Σαββάτου και την αντικατάσταση της Κυριακής ως ημέρα λατρείας του Θεού.
Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα θα δημιουργηθούν στις ΗΠΑ η αίρεση των Αντβεντιστών της Εβδόμης Ημέρας από την E. G. White, όπου η λατρεία του Σαββάτου, με την συνδρομή των οραμάτων της, κατέχει δεσπόζουσα θέση με ταυτόχρονη άκρως επιθετική απόρριψη της Κυριακής.
Τον 20ο αιώνα η δεύτερη μεγάλη διεθνής αιρετική κίνηση που υιοθέτησε το Σάββατο ως ημέρα λατρείας είναι η «Παγκόσμια Εκκλησία του Θεού» (Worldwide Church of God), που ίδρυσε ο H. W. Armstrong.
Τον ίδιο αιώνα (1943) όλες οι Προτεσταντικές κοινότητες των ΗΠΑ που αποδέχονταν το Σάββατο αντί της Κυριακής, θα δημιουργήσουν την Bible Sabbath Association, ενώ στο χώρο των Βαπτιστών το 1965 για το ίδιο ζήτημα ιδρύθηκε ως συντονιστικός οργανισμός-ομπρέλα το «World Federation of Seventh Day Baptist Conferences».
Επιπλέον τον 20ο αιώνα, Προτεσταντικές κοινότητες που αντικατέστησαν την Κυριακή με το Σάββατο, θα εμφανιστούν και στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο (Αφρική) με πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτό στη Γκάνα με το Sabbath Association of Ghana.
Η πιο ριζοσπαστική κριτική για τις θέσεις των λεγομένων «Σαββατιανών», προέρχεται από τον άγιο Ιγνάτιο τον Θεοφόρο. Ο λόγος του με ανάλογες αφορμές, ακριβής, σαφής και διαχρονικός: «Ἄτοπον ἐστιν Ἰησοῦν Χριστόν λαλεῖν ἐπί γλώσσης, καί τόν παυσθέντα Ἰουδαϊσμόν ἐπί διανοίας ἔχειν. Οὗ γάρ Χριστιανισμός, οὐκ ἐστιν Ίουδαϊσμός» (Μαγνησίους, 10 ΒΕΠΕΣ 2, 296).
Ορθόδοξος Τύπος, Αριθμός Φύλλου 2030, 11 Ιουλίου 2014
