Ἔκπληκτοι οἱ Τοῦρκοι ἐρευνητές καί οἱ κάτοικοι τῆς ἱστορικῆς βυζαντινῆς πόλης τῆς Νίκαιας, ἀντίκρισαν ἕνα πρωί νά ἐμφανίζεται στήν λίμνη τῆς περιοχῆς καί κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ, ὁ σκελετός μιᾶς μεγαλοπρεποῦς βυζαντινῆς ἑλληνορθόδοξης ἐκκλησίας. Σημάδια τῶν καιρῶν;
Σύμφωνα μέ τά δημοσιεύματα τοῦ τοπικοῦ τύπου ἀλλά καί τῶν ἐφημερίδων, Milliyet καί Zaman, οἱ πρῶτοι πού ἀντιλήφτηκαν τήν ὕπαρξη τῶν θεμελίων αὐτή τῆς ἱστορικῆς βυζαντινῆς ἐκκλησίας ἦταν οἱ πιλότοι κάποιου ἀεροπλάνου πού πραγματοποιοῦσε πτήση πάνω ἀπό τήν λίμνη. Οἱ πρῶτες ἀναφορές τῶν ἴδιων των Τούρκων κάνουν λόγο γιά τήν ἱστορική μεγάλη ἐκκλησία πού ἦταν ἀφιερωμένη στόν ἅγιο Πέτρο καί ἡ ὁποία κτίστηκε τόν τέταρτο αἰώνα, ἦταν δηλαδή ἀπό τούς πρώτους μεγάλους ναούς πού κόσμησαν στήν συνέχεια ὅλη τήν.... ἑλληνορθόδοξη χριστιανική Μικρά Ἀσία.
Οἱ πρῶτες πληροφορίες γιά τό ἱστορικό αὐτό κτίσμα πού ἔμεινε κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς λίμνης, εἶναι ὅτι βρίσκεται 20 περίπου μέτρα ἀπό τήν ἀκτή καί σέ βάθος δυό μέτρων ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς λίμνης. Ὅπως ἀνέφερε σχετικά ὁ πρόεδρος τοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Τμήματος τοῦ πανεπιστημίου Uludag τῆς Προύσας, Mustafa Sahin, στό μέρος αὐτό ὅπου βρέθηκαν τά ἐρείπια τῆς ἐκκλησίας ἔπρεπε νά βρίσκονταν ἐπίσης τό κτίριο τῆς τοπικῆς βουλῆς ἐπί ρωμαϊκῆς ἐποχῆς. Δίπλα ἀκριβῶς ἀπό αὐτό τό κτίριο εἶχε κτιστεῖ αὐτή ἡ μεγαλοπρεπής ἐκκλησία πού ὅπως δείχνουν καί οἱ φωτογραφίες πρέπει νά δέσποζε σέ ὅλη τήν περιοχή. Τά πρῶτα ἱστορικά στοιχεῖα πού προβάλουν οἱ Τοῦρκοι εἶναι ὅτι ἡ ἀνέγερση αὐτοῦ του ναοῦ ἔγινε ἀμέσως μετά τήν ἐπικράτηση, τό 313 ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντῖνο, τοῦ χριστιανισμοῦ.
Τό κοσμοϊστορικό αὐτό γεγονός σηματοδότησε τήν ἀνέγερση καί ἄλλων περικαλλῶν ναῶν σέ ὅλο το μῆκος καί τό πλάτος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὅπου κατοικοῦσε ἐκείνη τήν περίοδο ὁ πυκνότερος χριστιανικός πληθυσμός ἀπό ὅλες τίς ρωμαϊκές ἐπαρχίες. Ὁ ναός λέγεται ὅτι ἀπό τόν μεγάλο σεισμό τοῦ 740 πού ἔπληξε τήν εὐρύτερη περιοχή εἶχε πάθει μεγάλες ζημιές καί στή συνέχεια ἀνακαινίστηκε στήν νεότερή του μορφή. Προφανῶς οἱ διάφοροι σεισμοί πού ἔγιναν στό παρελθόν στήν περιοχή τῆς Νίκαιας, ὅπως ὁ μεγάλος σεισμός τοῦ 1999, βύθισαν τήν ἐκκλησία κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς λίμνης. Σήμερα καί κάτω ἀπό ἄγνωστες μέχρι στιγμῆς συνθῆκες, ὁ ναός ἐπανῆλθε στήν ἐπιφάνεια σέ μιά ἀεροφωτογράφιση ἀπό ἕνα τουρκικό ἀεροπλάνο πού πετοῦσε πάνω ἄπ τήν λίμνη.
Σύμφωνα μέ τίς ἱστορικές πληροφορίες ἡ Νίκαια ἦταν ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα χριστιανικά κέντρα ἀπό τήν πρώτη περίοδο τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας καί ὅπως εἶναι γνωστό ἐκεῖ ἔγινε ἡ πρώτη μεγάλη οἰκουμενική σύνοδος τῶν χριστιανῶν. Τό κτίριο τῆς τοπικῆς γερουσίας, (Senato Saray), ὅπως ἀναφέρουν καί οἱ ἴδιοι οἱ Τοῦρκοι, κτίστηκε τό 325. Πολύ κοντά κτίστηκε ὁ μεγάλος ναός τῆς ἁγίας Σοφίας πού σώζεται μέχρι σήμερα ἀλλά οἱ Τοῦρκοι πρίν ἀπό δυό χρόνια τόν μετέτρεψαν σέ τζαμί.
Οἱ διάφορες μαρτυρίες τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς, ὅπως ἀνέφερε ὁ καθηγητής τοῦ πανεπιστημίου τῆς Προύσας, Bedri Yalman, ἔλεγαν ὅτι οἱ ψαράδες ἐδῶ καί καιρό ἔβλεπαν κάποια περίεργα ἐρείπια νά βρίσκονται στόν βυθό τῆς λίμνης χωρίς ὅμως νά δώσουν σημασία γιά τήν ἱστορική καί ἀρχαιολογική τους ἀξία. Ξαφνικά μιά τυχαῖα πτήση ἀπό ἕνα τουρκικό ἐρευνητικό ἀεροπλάνο πού χαρτογραφοῦσε τήν περιοχή ἀνακάλυψε τόν ἱστορικό αὐτό ἑλληνορθόδοξο χριστιανικό ναό. Οἱ πρῶτες φωτογραφίες πού βγῆκαν στήν δημοσιότητα δείχνουν τό μεγάλο μέγεθος αὐτοῦ του ναοῦ βασιλικοῦ ρυθμοῦ. Ὅπως διαπιστώνουν καί οἱ Τοῦρκοι ἐρευνητές, εἶναι μεγαλύτερος καί ἀπό τήν ἁγία Σοφία, γεγονός πού δείχνει τήν μεγάλη ἱστορική ἀλλά καί θρησκευτική ἀξία του. Ὁ ναός αὐτός θεωρεῖται ὅτι ἦταν ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα χριστιανικά κέντρα ὅλης της Μικρᾶς Ἀσίας καί γιά τόν λόγο αὐτό θά προσήλκυε πολλούς προσκυνητές ἀπό πολλές περιοχές.
Ἄγνωστο εἶναι τό πότε ἀκριβῶς βυθίστηκε κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς λίμνης, ἀλλά τό σημαντικότερο εἶναι πώς ἐντελῶς ἀπροσδόκητα ἐμφανίστηκε ξανά γιά νά δείξει γιά ἄλλη μιά φορά πώς ἡ ἑλληνορθόδοξη χριστιανική ταυτότητα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ποτέ δέν χάθηκε καί ἀκόμα καί σήμερα μέ διάφορα «σημάδια» ἐκπλήσσει ἀκόμα καί τούς ἴδιους τους σημερινούς κατοίκους της.
