Η πίστη του στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι βαθιά. Ο προπάππος του ήταν ιερέας στην Πελοπόννησο και η γιαγιά του τον οδήγησε, από μικρό,

Θεμελιώδης κανόνας του εθιμικού δικαίου είναι ο εξής: ορθόν είναι το αεί γινόμενον. Με βάση αυτή την αρχή ό,τι έχει υπάρξει λαμβάνει εξ αυτού του γεγονότος και μόνο το δικαίωμα ύπαρξης. Πάνω σε αυτή την ιδέα στηρίχθηκε ο μεσαιωνικός πολιτισμός της Δύσης. Δεν επρόκειτο για καινοτομία. Την άποψη αυτή σέβονταν ακόμη και οι Ρωμαίοι, λαός με ιδιαίτερη επίδοση στον γραπτό νόμο. Για παράδειγμα, οι Ρωμαίοι μπορούσαν να ανεχθούν τον Ιουδαϊσμό, μόνο και μόνο επειδή ήταν η θρησκεία των πατέρων των Εβραίων, για κανένα άλλο λόγο. Ομοίως και τον Χριστιανισμό, μέχρι την στιγμή που οι Εβραίοι ενημέρωσαν τον Νέρωνα, ότι δεν επρόκειτο για την πατρογονική τους θρησκεία, αλλά για κάτι νέο. Όσο και αν αυτό φαίνεται παράξενο στον σύγχρονο άνθρωπο, που διψά για καινοτομίες ικανές να ταράξουν τα λιμνάζοντα ύδατα της ρηχότητάς του, στην ύστερη αρχαιότητα, όπως και στον Μεσαίωνα κάθε τι καινοτόμο ήταν αξιοκατάκριτο.  

Σε έναν κόσμο όπου τον σύνολο δικαϊικό καθεστώς στηρίζεται στον άγραφο νόμο, κυριαρχεί το κύρος του παρελθόντος. Αυτό το κύρος μπορούσε ν’ αμφισβητηθεί μόνο αν του αντιπαρέθεταν ένα παρελθόν ακόμη αρχαιότερο. Εξαίρεση αποτελούσε η Εκκλησία. Το κανονικό δίκαιο ήταν το μόνο καταγεγραμμένο στην Δύση. Και βέβαια, το ορθό για την Εκκλησία δεν ήταν το παλαιό, αλλά το σύμφωνο με το θέλημα του Θεού, ακόμη κι αν εκφράζονταν από μόνο τον πάπα. Ο Hincmar της Ρεμ διακήρυσσε ότι ο βασιλιάς δεν μπορεί να κρίνει με βάση το έθιμο, αν αυτό ήταν αντίθετο με την χριστιανική δικαιοσύνη[2]. Στο τέλος του ΙΑ’ αι. ο πάπας Ουρβάνος ο Β’ (1088-1099), επαναλαμβάνοντας την άποψη του Τερτυλλιανού είπε στον κόμη της Φλάνδρας:

«Ισχυρίζεσαι ότι μέχρι τώρα δεν έκανες τίποτα από το να συμμορφώνεσαι με την πανάρχαια συνήθεια του τόπου; Πρέπει να ξέρεις όμως ότι ο Πλάστης σου είπε: το όνομά μου είναι Αλήθεια. Δεν είπε: το όνομά μου είναι Συνήθεια[3]».

Η μεγάλη αντίφαση της άποψης του πάπα Ουρβάνου είναι ότι γράφοντας τα παραπάνω μέσα στην παραζάλη της γρηγοριανής μεταρρύθμισης, επιτίθεται στην αρχαία παράδοση της Εκκλησίας στην προσπάθεια των Φράγκων παπών να επιβάλλουν το παπικό δίκαιο, καταργώντας ουσιαστικά μαζί με την εκκλησιαστική παράδοση και το γραπτό κανονικό δίκαιο. Και αυτά σε μια εποχή κατά την οποία αναβιώνει το γραπτό δίκαιο, τουλάχιστον στην Ιταλία. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας.  

Το εθιμικό δίκαιο του Μεσαίωνα, μιας εποχής όπου η έννοια της ιδιοκτησίας είναι ανύπαρκτη, προσπαθεί να καθορίσει και να κανονίσει το δικαίωμα της κατοχής και της χρήσης. Μέσα από αυτό αναφύεται το φεουδαρχικό καθεστώς. Γαίες και αξιώματα παραχωρούνται μέσα από μια τελετή που σκοπό έχει να εντυπώσει στην συλλογική μνήμη την, ας πούμε, νομική πράξη δια της οποίας το αγαθό περνά στα χέρια του κατόχου. Γιατί; Διότι τίτλοι ιδιοκτησίας ούτε νοούνται ούτε υφίστανται. Αν και όταν εγερθεί απαίτηση, το δικαστήριο κρίνει με βάση την μαρτυρία περί της κατοχής. Αν ο αντίδικος αποδείξει με την χρήση της συλλογικής μνήμης ότι κατέχει το αγαθό από παλιά, πολύ δε περισσότερο αν αποδείξει ότι το κατείχαν και οι πρόγονοί του, τότε, ακόμη και αν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας είναι άκυροι. Εξ αυτής της συλλογικής μνήμης προέκυψε η λεγόμενη «κοινή γνώμη», την οποία οι αντίδικοι ή οι εμπόλεμοι έπρεπε να έχουν με το μέρος τους, για να είναι η διαμάχη του δίκαιη, νομικά καλυμμένη. Γίνεται κατανοητό γιατί ακόμη και σήμερα οι απόγονοι των Φράγκων προσπαθούν να έχουν την κοινή γνώμη με το μέρος τους, διαμορφώνοντάς την ανάλογα, ακόμη και όταν οι πράξεις τους δεν δικαιολογούνται από το διεθνές δίκαιο. Σε περίπτωση, βέβαια που η μνήμη αδυνατούσε να στηρίξει μια αξίωση και η ανάμνηση είχε ξεθωριάσει, δύο λύσης υπήρχαν: η θεοδικία και η δικανική μονομαχία.

Ο σεβασμός του γεγενημένου επέδρασε στο σύστημα των πραγματικών δικαιωμάτων. Σε όλη την Δύση, εκτός από την Ιταλία, δίκες δεν γίνονταν για την ιδιοκτησία, αλλά για την Gewere, όπως αναφέρεται στο γερμανικό δίκαιο της εποχής, την κατοχή, δηλαδή, που έγινε σεβαστή δια της διάρκειας. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι τίτλοι ευγενείας (λόρδοι, μαρκήσιοι, κόμηδες) δεν ήταν άμεσα εξαρτημένοι από την γαιοκατοχή. Έχουν, βέβαια, τοπικό χαρακτήρα. Δεν εννοείται τίτλος ευγενείας «άνευ χαρτοφυλακίου», εκτός από τον κατώτερο βαθμό του ιππότη. Ο τίτλος αντλεί το δικαίωμα ύπαρξης από την περιφέρεια στην οποία αναφέρεται. Δεν συνεπάγεται, όμως, αυτόματα την κατοχή της περιφέρειας, την ιδιοκτησία της θα λέγαμε σήμερα. Συνεπάγεται το δικαίωμα επί της οικονομικής εκμετάλλευσης της περιοχής. Σημαντική προϋπόθεση για την άντληση του δικαιώματος ήταν το αδιαίρετο της επικράτειας, εκ της οποίας ο τίτλος λάμβανε την ύπαρξη. Έτσι, τα φέουδα δεν έπρεπε να διαιρούνται. Πρακτικά, η μόνη διαίρεση της γης ήταν αυτή που προέκυπτε από την παραχώρηση τμημάτων αυτής στης ιεραρχικά κατώτερες βαθμίδες. Αυτό επηρέασε άμεσα το δίκαιο της κληρονομιάς.  

Αρχικά, η παραχώρηση της γης δεν γεννούσε κληρονομικό δικαίωμα. Ένας φεουδάρχης μπορούσε ν’ ανακαλέσει οποιαδήποτε στιγμή ήθελε το δικαίωμα της παραχώρησης και να το δώσει σε όποιον άλλο ήθελε. Από την στιγμή που ο δικαιούχος πέθαινε, οι κληρονόμοι δεν είχαν κανένα δικαίωμα. Στην πράξη αυτό αποδείχθηκε ανώφελο. Η κάθετη ιεράρχηση στηρίζονταν στην οριζόντια. Ο φεουδάρχης καλό ήταν να έχει τους δικούς του ανθρώπους, τους πιστούς υποτελείς, με τους οποίους τον συνέδεε η υποτέλεια, το ομάζ (hommage). Ωστόσο, αν ένας από τους «ανθρώπους» του πέθαινε, ήταν δύσκολο, όχι ακατόρθωτο, να αντικατασταθεί. Έτσι, προέκυψε η προτίμηση. Ο κληρονόμοι του θανόντος εξασφάλιζαν την πιστή συνέχεια της υποτέλειας. Αυτό, σε συνδυασμό με την ανάγκη για την διατήρηση του αδιαίρετου, οδήγησε στην ανάγκη για περιορισμό των κληρονόμων σε κληρονόμο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων εφαρμόζονταν η πρωτοτοκία. Έτσι, γεννήθηκε η κληρονομικότητα. Έτσι, γεννήθηκαν οι μακροσκελείς γενεαλογικοί κατάλογοι της φεουδαρχικής αριστοκρατίας. Το εθιμικό αυτό δίκαιο, όπως είναι φυσικό εφαρμόζονταν με την ελαστικότητα που αναλογούσε στις τοπικές και χρονικές διαφοροποιήσεις και διαμορφώσεις.  

Η συγγένεια του αίματος είχε την τιμητική της στον μεσαιωνικό βίο. Είτε το θέμα αφορούσε βεντέτες, είτε αξιώσεις και δικαιώματα, ο μεσαιωνικός άνθρωπος έβρισκε τον φυσικό σύμμαχό του στον συγγενή του, όμαιμο ή εξ αγχιστείας. Μεταφρασμένο αυτό στο αριστοκρατικό λεξιλόγιο του ΙΒ’ αι. γέννησε τους γαλαζοαίματους (ο όρος είναι πολύ μεταγενέστερος). Οι γαλαζοαίματοι αριστοκράτες, γόνοι ευγενικής καταγωγής που βαστούσε από οίκους που άπλωναν τις ρίζες τους όσο μακριά έφτανε η καταγεγραμμένη ιστορία, γόνοι γενεών και γενεών ηγεμόνων, θεωρούσαν εαυτούς ανώτερους από τους απλούς ανθρώπους, τους λαϊκούς. Ακόμη και αν οι δεύτεροι μπορούσαν να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στην αριστοκρατία με την απόκτηση κάποιου τίτλου, εκμεταλλευόμενοι τις οικονομικές συγκυρίες, εξακολουθούσαν να θεωρούνται κατώτεροι. Η αριστοκρατία περιχαράκωσε την κοινωνική τάξη της, την έκανε απροσπέλαστη.  

Σε κάποιες εξεζητημένες περιπτώσεις, το αριστοκρατικό αίμα θεωρούνταν ότι έχει θαυματουργικές ιδιότητες. Ξεκινώντας από τον Εδουάρδο τον Ομολογητή (1042-1066), επικράτησε ένα βασιλικό έθιμο στην Αγγλία οι γαλαζοαίματοι να αγγίζουν τους αρρώστους για να τους θεραπεύσουν. Παρόμοιες ιδιότητες αξίωναν οι Ροβερτος ΙΙ της Φραγκίας (996-1131), Ερρίκος Ι της Αγγλίας (1100-1131), Φίλιππος Ι (1060-1108) και Λουδοβίκος VI (1108-1137) της Γαλλίας[4]. Αν και στην περίπτωση του Εδουάρδου του Ομολογητή η εκκλησία διατείνονταν ότι οι θαυματουργικές θεραπείες οφείλονταν στην αγιότητά του, o William του Malmesbury ομολογεί ότι στην εποχή του πίστευαν ότι οφείλονταν στο βασιλικό του αίμα, εκφράζοντας έτσι το λαϊκό αίσθημα[5].  

Οι Καθαροί της Languedoc εκμεταλλεύτηκαν την γενεσιουργό αιτία τέτοιων πεποιθήσεων, την αλαζονεία, για να πετύχουν την εύνοια των ευγενών της περιοχής τους. Εφόσον οι κοσμικές αρχές ήταν αυτές που επέβαλαν την θανατική ποινή, ο προσεταιρισμός τους θα τους γλίτωνε από πολλά προβλήματα. Στην Languedoc το κατάφεραν δίνοντας μια θρησκευτική χροιά στην έπαρση της αριστοκρατίας λόγω καταγωγής.  

Στην Νότια Γαλλία σέβονταν ιδιαίτερα την Αγία Μαρία την Μαγδαληνή. Υπήρχαν αρκετοί τοπικοί θρύλοι, προφορικές παραδόσεις που ήθελαν την Αγία να έχει ταξιδέψει στην περιοχή μετά την Σταύρωση. Συμμετέχοντας με τον δικό τους τρόπο οι Καθαροί της Languedoc στην εξέλιξη αυτών των θρύλων ισχυρίζονταν τα εξής:

«Επίσης, διδάσκουν στις μυστικές τους συναντήσεις ότι η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η σύζυγος του Χριστού. Ήταν η Σαμαρίτιδα στην οποία είπε “Κάλεσε τον άντρα σου[6]”. Ήταν η γυναίκα που καταδικάστηκε για μοιχεία, την οποία θα είχαν λιθοβολήσει οι Εβραίοι, αν δεν την είχε ελευθερώσει ο Χριστός, και ήταν μαζί του σε τρία μέρη, στον ναό, στο πηγάδι, και στον κήπο. Μετά την Ανάσταση, εμφανίστηκε πρώτα σ’ αυτήν[7]».  

Το παραπάνω απόσπασμα περιλαμβάνεται σε ένα ανώνυμο μανιφέστο των πεποιθήσεων των Καθαρών και των Βάλδιων. Βρίσκεται σε ένα μόνο χειρόγραφο, το οποίο περιλαμβάνει επίσης ένα αντίγραφο του Contra haereticos του Ermengarde της Béziers, φίλου του Durand de Huesca. Αυτό σε συνδυασμό με την ομολογία του ανώνυμου συγγραφέα ότι ήταν εξοικειωμένος με τους Βάλδιους, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Emrengarde είναι ο συγγραφέας. Το κείμενο έχει εκδοθεί από τον Antoine Dondaine, Durand de Huesca et la polémique anti-cathare, Archivum Fratrum praedicatorum 29 (1959), 268-271.  

Όπως προκύπτει από την ανάγνωση του αποσπάσματος η διδασκαλία περί της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής ήταν μια εσωτερική διδασκαλία, ένα μυστικό δόγμα (secret doctrine). Διδάσκονταν στις μυστικές τους συναντήσεις. Το δόγμα αυτό έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι ότι η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή ταυτίζονταν με την μοιχαλίδα του Ευαγγελίου. Την άποψη αυτή ασπάστηκαν και οι παπικοί, ίσως επηρεασμένοι από την παράδοση του Καθαρισμού. Στην Ορθόδοξη παράδοση πρόκειται για διαφορετικά πρόσωπα. Στην Αγία Γραφή δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να συνδέει την Αγία Μαρία την Μαγδαληνή με την μοιχαλίδα.  

Το δεύτερο σκέλος αφορά την γνωστή βλασφημία που επαναλαμβάνεται και στις μέρες μας, ότι η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η σύζυγος του Χριστού. Αυτή η πεποίθηση ήταν μοναδική στους Καθαρούς της Languedoc. Δεν υπήρχε ούτε σε κάποια άλλη δυαρχική αίρεση, στους Παυλικιανούς ή τους Βογομίλους, όπως βεβαιώνει ο Yuri Stoyanof, αλλά ούτε και στους Καθαρούς κάποιας άλλης περιοχής. Ωστόσο υπήρχε στο απόκρυφο Ευαγγέλιο του Φιλίππου. Ο συγγραφέας του παραπάνω μανιφέστου ξεκαθαρίζει από την αρχή του κειμένου ότι αναφέρεται

«Η ομάδα των αιρετικών που κατοικούν στην περιοχή μας, δηλαδή, στις επαρχίες της Ναρβόννης, της Béziers, Carcassonne, Τουλούζης, Albi, Rodez, Cahors, Agen και Périgueux…[8]».  

Η ύπαρξη αυτού του δόγματος στους Καθαρούς της Languedoc επιβεβαιώνεται και από μια άλλη πηγή, τον Pierre de Vaux-de-Cernay :

«Οι αιρετικοί ακόμη βεβαιώνουν στις μυστικές τους συγκεντρώσεις ότι ο Χριστός που γεννήθηκε στην επίγεια και ορατή Βηθλεέμ και σταυρώθηκε στην Ιερουσαλήμ ήταν κακός, και ότι η Μαρία Μαγδαληνή ήταν ερωμένη του και η γυναίκα που κυνηγήθηκε ως μοιχαλίδα και για την οποία διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο΄ διότι ο καλός Χριστός, λένε, ποτέ δεν έφαγε ούτε ήπιε ούτε έλαβε πραγματική σάρκα, και δεν ήρθε ποτέ σ’ αυτόν τον κόσμο, εκτός με πνευματική έννοια στο σώμα του Παύλου. Γι’ αυτό λένε “που γεννήθηκε στην επίγεια και ορατή Βηθλεέμ”, επειδή υποστηρίζουν οι αιρετικοί ότι υπάρχει άλλη, νέα και αόρατη χώρα, στην οποία, σύμφωνα με μερικούς από αυτούς, ο καλός Χριστός γεννήθηκε και σταυρώθηκε. Οι αιρετικοί επίσης υποστηρίζουν ότι ο καλός Θεός είχε δύο γυναίκες, την Oolla και την Ooliba[9], από τις οποίες απόκτησε γιους και κόρες[10]».

Ο συγγραφέας της Hystoria Albigensis[11], ο Πέτρος ήταν μοναχός στο αβαείο του Vaux-de-Cerney εικοσιπέντε μίλια περίπου νοτιοδυτικά του Παρισιού. Ο θείος του Guy ήταν ηγούμενος στο ίδιο αβαείο και συμμετείχε στην αλβιγηνική εκστρατεία. Ο Πέτρος ακολούθησε τον θείο του και παρακολούθησε τις επιχειρήσεις εναντίον των Καθαρών της Languedoc. Το παραπάνω απόσπασμα ανήκε στο πρώτο μέρος της ιστορίας, γραμμένο το 1213.  

Μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του δόγματος περί της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής από την εποχή του προηγούμενου μανιφέστου μέχρι την ιστορία του Πέτρου. Το δόγμα επηρεάζεται από τον δοκητισμό, τον συνηθισμένο στις δυαρχικές ομάδες. Αναφέρονται ένας επίγειος Χριστός, κακός, και ένας πνευματικός και καλός. Επαναλαμβάνεται η άποψη ότι η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η μοιχαλίδα και σύζυγος του επίγειου Χριστού. Επίσης εμφανίζεται η άποψη ότι ο καλός θεός είχε απογόνους, άποψη που στο τέλος αποδίδεται στην σχέση του επίγειου Χριστού με την Μαγδαληνή, ώστε να συνδεθεί η επίγεια πραγματικότητα με την επουράνια. Από τον γάμο του Χριστού με την Μαγδαληνή ξεκίνησε μια γενεαλογία (Bloodline) απογόνων, η οποία κατέληξε στην Languedoc.

Αυτή η γραμμή του αίματος, του “Sang Réal” (= βασιλικό αίμα, το ποτό σαγκριά οφείλει εδώ την ονομασία του), ήταν στους τοπικούς θρύλους το san graal (παλαιογαλλικό), το γνωστό από τον μύθο του Αρθούρου, Holy Grail (grail από το λατινικό gradale=δισκάριο), το Άγιο Δισκοπότηρο. Να σημειωθεί ότι ο μύθος του Αρθούρου, ο οποίος έφθασε στις μέρες μας είναι μεσαιωνικής έκδοσης και έχει αλλοιωθεί σημαντικά σε σχέση με τον αρχαίο μύθο.  

Οι Καθαροί επενέβησαν στην τοπική παράδοση. Όταν η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή ήλθε στην Νότια Γαλατία είχε μαζί και τα παιδιά της. Απόγονοι των παιδιών της ήταν οι ντόπιοι αριστοκράτες. Μάλιστα, στην δική τους έκδοση η Αγία Μαρία ήταν το μυθικό Άγιο Δισκοπότηρο, διότι έφερε στην κοιλιά της το αίμα του Χριστού. Αυτή η άποψη, η διδασκαλία των Καθαρών έγινε αμέσως ανάρπαστη από την ντόπια αριστοκρατία. Το να κατάγονται από τον Χριστό εξηγούσε την ευγένεια του αίματός τους και ανέβαζε το κύρος τους στα ύψη, επιβεβαίωνε την ανωτερότητά τους. Δέχθηκαν ευμενώς τους Καθαρούς στις επαρχίες τους κι έγιναν προστάτες τους. Οι τελευταίοι έγιναν όργανα προπαγάνδας της πολιτικής ιδεολογίας των πρώτων. Για τους Καθαρούς, βέβαια, δεν προέκυψε συνειδησιακό πρόβλημα. Ο υλικός κόσμος εξακολουθούσε να παραμένει κακός, και οι άρχοντές του κακοί, απόγονοι ενός κακού Χριστού. Δεν άλλαξε κάτι στην κοσμοθεωρία τους.  

Κατόπιν όλων αυτών γίνεται ξεκάθαρο γιατί η πτώση της Béziers στις 22 Ιουλίου του 1209, την ημέρα της εορτής της Αγίας, και η σφαγή των Καθαρών που ζήτησαν άσυλο στον ομώνυμο ναό, θεωρήθηκε από τους παπικούς ως ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης.

Οι απόψεις αυτές δεν εξαφανίστηκαν, αλλά πέρασαν μαζί με τον Καθαρισμό στην σκιά μετά την πάταξη του Καθαρισμού. Επανεμφανίστηκαν στην νεώτερη εποχή κι έγιναν γνωστές μέσω των έργων του δικού μας Νίκου Καζαντζάκη (Τελευταίος πειρασμός) και του Dan Brown (The Da Vinci Code).  

Ο πρώτος εμφανίστηκε ως ένας ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος, ένας άνθρωπος με ελεύθερο πνεύμα. Βέβαια, αν κάποιος ισχυρίζονταν τον ΙΓ’ αι ότι είναι «ελεύθερο πνεύμα» όλοι θα καταλάβαιναν ότι είναι αιρετικός, μέλος της ομώνυμης αίρεσης, για την οποία θα μιλήσουμε σε άλλη ενότητα. Αλλά την εποχή που έζησε κι έγραψε ο Καζαντζάκης, αυτή η γνώση είχε ξεχαστεί. Κανένας τότε δεν μπορούσε να καταλάβει ότι ο Καζαντζάκης αναβίωνε στα έργα του τις αιρετικές απόψεις των Καθαρών, εκτός, φυσικά, και αν ήταν μυημένος σε αυτές της απόψεις και τις γνώριζε. Ο Καζαντζάκης δηλαδή, δεν ήταν καθόλου ελεύθερο πνεύμα. Δεν ήταν ελεύθερα σκεπτόμενος. Ήταν αιρετικός και βλάσφημος. Θα ήταν αφέλεια να πιστέψουμε ότι ήταν ο μόνος, αλλά από πού έλαβε αυτή την απόκρυφη γνώση δεν είναι του παρόντος. Ως προς αυτές τις απόψεις του ο Καζαντζάκης ήταν μεσαιωνιστής, εκφράζοντας ταυτόχρονα το ίδιο αντι-εκκλησιαστικό πνεύμα και επαναλαμβάνοντας τις κατηγορίες των μεσαιωνικών αιρετικών, εναντίον της Εκκλησίας. Οι βλασφημίες του επαναλήφθηκαν από τον Μίμη Ανδρουλάκη στο βιβλίο του Μν, από έναν πολιτικό της αριστεράς. Τι σχέση μπορεί να έχει η αριστερή ιδεολογία με την ιδεολογία των Καθαρών; Ίσως το ανακαλύψουμε στην συνέχεια της έρευνας.  

Υποθέτουμε, βέβαια, ότι ο Καζαντζάκης δεν είχε υπόψη του το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Φιλίππου, διότι ήταν απολεσθέν και ανακαλύφθηκε με τα υπόλοιπα κείμενα της βιβλιοθήκης του Nag-Hammadi. Εκτός και αν το είχε βρει καταχωνιασμένο σε καμιά βιβλιοθήκη του Παρισιού, πριν το φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, αλλά αυτή είναι μια υπόθεση που δεν στηρίζεται πουθενά. Να θυμίσουμε ότι ο Καζαντζάκης ήταν δηλωμένος φίλος της Οκτωβριανής Επανάστασης Είχε διατελέσει ιδιαίτερος του Ελ. Βενιζέλου το 1912, και από το 1919 Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου. Εκμεταλλεύτηκε την θέση αυτή για να διαδώσει τις ιδέες του κομμουνισμού στους δυστυχείς και άπορους επαναπατρισθέντες. Το 1924 φυλακίστηκε γιατί ανέλαβε τον ρόλο του καθοδηγητή σε μια κομμουνιστική οργάνωση δυσαρεστημένων προσφύγων στο Ηράκλειο[12]. Αυτά για να θυμηθούμε έναν από τους πρωτεργάτες της διάδοσης του κουμμουνισμού στην Ελλάδα και για να συνεχίσουμε να αναρωτιόμαστε για την σχέση αριστερής ιδεολογίας και Καθαρισμού.  

O Dan Brown πλασάρισε τις ίδιες απόψεις με έναν διαφορετικό τρόπο, ως θεωρία συνομωσίας. Με τον τρόπο αυτό κατάφερε να περάσει ιδέες που ως παλαιό ψέμα είναι αναπόδεικτες, δίνοντάς τους την γοητεία του μυστηρίου, την σαγήνη της καλά φυλαγμένης γνώσης. Έτσι έγιναν ελκυστικές στην αφέλεια, η οποία αφέλεια δεν γνωρίζει ότι οι υποτιθέμενες μυστικές αδελφότητες στις ημέρες μας δεν είναι καθόλου μυστικές, αλλά δημόσια δραστηριοποιούνται ασκούν προσηλυτισμό, ως καταστροφικές λατρείες[13]

___________________________
[1] Για την πολιτική θεωρία της φεουδαρχίας χρησιμοποιήθηκε το κλασσικό πλέον έργο του Marc Bloch, Η Φεουδαλική Κοινωνία, εκδ. Κάλβος 1987.
[2] Hincmari Remensis Archiepiscopi, De ordine palatii XXI: “Si quid vero tale esset quod leges mundane hoc in suis diffinitionibus statuum non haberent, aut secundum gentilium consuetudinem crudelius sancitum esset, quam Christianitatis reclitudo vel sancta auctoritas merito non consentiret, hoc ad regis mederationem perduceretur, ut ipse cum his qui utramque legem nossent, et Dei magis quam humanarum legume statute metuerent, ita decerneret, ita statueret ut, ubi utrumque servari posset, utrumque servavetur; sin autem, lex saeculi merito compimeretur, justitia Dei conservaretur”, ed. Maurice Prou, Bibliothèque de l’ École des Hautes Études (Paris 1883), 54-56 με γαλλική μετάφραση.
[3] Urbani II Epistola ad Robertum Flandriae comita: “Quod si praetendis hoc ex antique usu in terra tua processisse, seire debes Creatorem tuum dixisse: Ego sum veritas, non autem usus vel consuetude”. PL 151.456C.
Tertulliani Liber De Virginibus Velandis I.2: “Sed dominus noster Christus veritatem se, non consuetudinem cognominavit” CSEL  76(1957), 76. Ο Τερτυλλιανός έγραψε το Περί του καλύμματος των Παρθένων για να στιγματίσει την κακή συνήθεια της εποχής του, οι ανύπαντρες να εισέρχονται στην εκκλησία ακάλυπτες. Ακάλυπτες την εποχή εκείνη κυκλοφορούσαν μόνο οι πόρνες.
[4] David Charles Dougles, William the Conqueror: the norman impact upon England, University of California Press 1964, p. 254.
[5] Gesta Regum Anglorum II.222, ed. Thomas Duffus Hardy, London 1840, vol. 1 p. 375, λατινικό κείμενο. Chronicle of the Kings of England, translated by Rev. John Sharpe, edited by J.A. Giles, London: George Bell and Sons, 1904p.209, αγγλική μετάφραση.
[6] Ματθ. 11.29.
[7] W. Wakefield-A. Evans, Heresies in the High Middle Ages, 234.
[8] W. Wakefield-A. Evans, Heresies in the High Middle Ages, 231.
[9] Έτσι είναι γραμμένα τα ονόματα στην μετάφραση των W. Wakefield-A. Evans. Στην μετάφραση του Maitland, Facts and Documents Illustrative of the History, Doctrine and Rites of the Ancient Albigenses & Waldenses, London 1832, p. 393 αναφέρονται ως Collant & Colibant. Δεν γνωρίζω την ερμηνεία τους.
[10] W. Wakefield-A. Evans, Heresies in the High Middle Ages, 238.
[11] Petri Vallium Sarnaii monachi, Hystoria Albigensis, ed. P. Guébin- E. Lyon, Paris 1926-1939, 3 vols.
[12] http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%
CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82
[13] Μια απλή πλοήγηση στο διαδίκτυο με λέξη-κλειδί «sangreal» αρκεί για να καταλάβει ο αναγνώστης τι εννοούμε. Δεν επιθυμούμε να παραθέσουμε διευθύνσεις.

(Απόσπασμα εκ της μελέτης περί Γνωστικισμού της Ιεράς Μονής μας)

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Ζώντας σε καιρούς αποκαλυπτικούς, βιώνουμε μια πρωτοφανή παραδοξότητα.Oι ευγενείς ανθρώπινες ενασχολήσεις να υπηρετούν το σύγχρονο κακό. Να προάγουν την πλάνη και να γίνονται δίαυλοι, μέσω των οποίων ο μέσος άνθρωπος να οδηγείται μακριά από το Σωτήρα Χριστό και την Εκκλησία Του και να μυείται στα φοβερά διδάγματα και τις πρακτικές της «Νέας Εποχής» και του διεθνούς σκηνικού του αποκρυφισμού, δηλαδή της δαιμονολατρίας. Μια από τις ευγενείς αυτές ανθρώπινες ενασχολήσεις, η οποία χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό, είναι και η λογοτεχνία, και δη όταν γίνεται δημόσιο θέαμα, δια της «Έβδομης Τέχνης», δηλαδή του κινηματογράφου. Το πλέον τραγικό είναι, όταν, αυτής της δόλιας πρακτικής, γίνονται συνήγοροι και εκκλησιαστικά πρόσωπα, και ιδίως μεγαλόσχημοι κληρικοί, οι οποίοι γίνονται (εκόντες – άκοντες) χειροκροτητές σαθρών και το χειρότερο βλάσφημων συγγραφέων, λογοτεχνών και κινηματογραφικών παραγωγών.

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Εν Πειραιεί τη 7η Δεκεμβρίου 2017

ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΤΟ ΝΑ ΤΙΜΑΤΑΙ Ο Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ;

Ζώντας σε καιρούς αποκαλυπτικούς, βιώνουμε μια πρωτοφανή παραδοξότητα.Oι ευγενείς ανθρώπινες ενασχολήσεις να υπηρετούν το σύγχρονο κακό. Να προάγουν την πλάνη και να γίνονται δίαυλοι, μέσω των οποίων ο μέσος άνθρωπος να οδηγείται μακριά από το Σωτήρα Χριστό και την Εκκλησία Του και να μυείται στα φοβερά διδάγματα και τις πρακτικές της «Νέας Εποχής» και του διεθνούς σκηνικού του αποκρυφισμού, δηλαδή της δαιμονολατρίας. Μια από τις ευγενείς αυτές ανθρώπινες ενασχολήσεις, η οποία χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό, είναι και η λογοτεχνία, και δη όταν γίνεται δημόσιο θέαμα, δια της «Έβδομης Τέχνης», δηλαδή του κινηματογράφου. Το πλέον τραγικό είναι, όταν, αυτής της δόλιας πρακτικής, γίνονται συνήγοροι και εκκλησιαστικά πρόσωπα, και ιδίως μεγαλόσχημοι κληρικοί, οι οποίοι γίνονται (εκόντες – άκοντες) χειροκροτητές σαθρών και το χειρότερο βλάσφημων συγγραφέων, λογοτεχνών και κινηματογραφικών παραγωγών.

Αφορμή για το παρόν σχόλιό μας πήραμε από πρόσφατη εκδήλωση των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας, στις 17 Νοεμβρίου, για τον γνωστό κρητικό συγγραφέα Ν. Καζαντζάκη, στην οποία πήρε μέρος και μίλησε και ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος. Άλλωστε η φετινή χρονιά είναι αφιερωμένη στα 60 χρόνια από το θάνατο του λογοτέχνη και για το λόγο αυτό γυρίστηκε ταινία η ζωή του και γίνονται διάφορες εκδηλώσεις. Η συμμετοχή του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και η ομιλία του στην εκδήλωση αυτή έλαβε μεγάλη δημοσιότητα και προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση και πικρία στον πιστό λαό, διότι ο συγκεκριμένος συγγραφέας, πέρα από τις αντιφατικές και αλλοπρόσαλλες δοξασίες του, υπήρξε ένας σφοδρός πολέμιος της πίστεως της Εκκλησίας στο Πρόσωπο του Χριστού. Υπήρξε ο εισηγητής ενός «Χριστού», που είναι πιστό αντίγραφο των θεοσοφικών και νεοεποχίτικων «Χριστών» -  «Αντιχρίστων», οι οποίοι «ενσαρκώνουν» τα διδάγματα της «Νέας Εποχής». Ενός «Χριστού» ολότελα απογυμνωμένου από τη Θεότητά Του.

Δυστυχώς ο Ν. Καζαντζάκης, ένας όντως οξυδερκής άνθρωπος και δυνατό μυαλό, με το έργο του υπήρξε ένας από τους προωθητές του «πνεύματος» της «Νέας Υδροχοϊκής Εποχής». Ένας τραγικός άνθρωπος, ο οποίος δε γνώρισε ποτέ στη ζωή του την ηρεμία και τη γαλήνη, βιώνοντας μια αδιάκοπη ταραχή και ανασφάλεια, προϊόν της εσωτερικής του κενότητας, την οποία μάταια προσπαθούσε να γεμίσει με δοξασίες του θεοσοφικού κινήματος, του ανατολικού μυστικισμού και του αποκρυφισμού. Τα έργα του είναι ο αψευδής μάρτυρας της εναγώνιας προσπάθειάς του, να δημιουργήσει μια δικής του εμπνεύσεως θρησκευτική πίστη, δομημένη με αποκρυφιστικά στοιχεία και ορθολογική φαινομενολογία, αρνούμενος την παραδεδομένη πίστη της Εκκλησίας.

Δεν αρκέστηκε ο Μακαριώτατος στην παρουσία του στην εκδήλωση, αλλά μίλησε κιόλας, εκθειάζοντας τον Καζαντζάκη. Παρουσίασε μια στρεβλή εικόνα για κείνον, αφήνοντας κατά μέρος το αντιχριστιανικό του πρόσωπο. Είπε χαρακτηριστικά: «Ο Καζαντζάκης ήταν ένας ταξιδευτής σ’ όλη του τη ζωή. Γι’ αυτό και αισθανόταν τον εαυτό του σαν ένα πουλί, που δεν τον χωράει η γη, γιατί ήθελε να πετάξει, να γνωρίσει λαούς, να γνωρίσει θρησκείες…». Πράγματι ο Καζαντζάκης το 1922 επισκέφτηκε τη Βιέννη, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Σίγκμουντ Φρόυντ και τις βουδιστικές γραφές, όπου και διαμόρφωσε τις δοξασίες του και τα πιστεύω του. Μπορούμε επομένως να εκθειάζουμε έναν άνθρωπο ο οποίος, ενώ γεννήθηκε σε ορθόδοξη χώρα, από ορθοδόξους γονείς, διδάχτηκε την ορθόδοξη πίστη στο σχολείο, συναναστράφηκε με ορθοδόξους συγγενείς και φίλους του και στο τέλος αρνήθηκε την Ορθοδοξία, ή τουλάχιστον την αμφισβήτησε και γι’ αυτό ψάχνει να βρει την αλήθεια και τις απαντήσεις στις ανησυχίες του σε άλλες θρησκείες; Ο Καζαντζάκης υπήρξε ένας αμφισβητίας της Ορθοδοξίας και αναζητητής της αλήθειας εκτός αυτής!

Αλλά δεν είναι μόνον η αμφισβήτηση της Ορθοδοξίας και οι θρησκευτικές αναζητήσεις του κρητικού λογοτέχνη, αλλά οι ύβρεις του κατά της Εκκλησίας και των θείων και ιερών προσώπων της Πίστεώς μας. Ο ταλαίπωρος εκείνος άνθρωπος, μέσα στον στροβιλισμό των εσωτερικών του συμπλεγμάτων, ξεσπούσε συχνά σε απίστευτες βλασφημίες κατά της Εκκλησίας μας, μιμούμενος ή και ξεπερνώντας τους γνωστούς διάσημους εχθρούς του χριστιανισμού. Κύριος στόχος του υπήρξε η απαξίωση και ο υποβιβασμός του Χριστού σε έναν σημαντικό άνθρωπο. Η απογύμνωσή Του από την Θεανθρώπινη υπόστασή Του και τον υποβιβασμό του όχι απλά σε έναν έστω ενάρετο σημαντικό άνθρωπο, αλλά σε εμπαθή. Σε άνθρωπο, ο οποίος διακατέχονταν από τα πλέον ταπεινά πάθη και αδυναμίες. Στο πλέον βλάσφημο έργο του «Ο Τελευταίος Πειρασμός», φτάνει στην έσχατη κατάντια να παρουσιάζει το Χριστό επάνω στο σταυρό, να διακατέχεται από αισχρούς λογισμούς και να παραδέχεται την ήττα του! Βεβαίως εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως αυτή τη προσπάθεια του Ν. Καζαντζάκη δεν είναι δική του επινόηση, αλλά πανάρχαια απόπειρα να αναιρεθεί ο Θεανθρώπινος χαρακτήρας του Χριστού και να πάψει έτσι να είναι ο σωτήρας του κόσμου. Ο Καζαντζάκης στρατεύτηκε σε αυτή την αναποτελεσματική προσπάθεια και χρησιμοποιώντας το λογοτεχνικό του ταλέντο, αποπειράθηκε να παρουσιάσει έναν άλλο «Χριστό», από τον Χριστό της Εκκλησίας, έναν «Χριστό» άνθρωπο, ανίκανο να σταθεί εμπόδιο στις επιδιώξεις των σκοτεινών κύκλων, οι οποίοι εργάζονταν (από τότε) για την εγκαθίδρυση της «Νέας Εποχής», την εποχή η οποία στόχο έχει να σβήσει από τη μνήμη των ανθρώπων τον Θεάνθρωπο Χριστό της Εκκλησίας. Να δεχτεί τον αντί Αυτού, τον ερχόμενο Αντίχριστο, το «Χριστό» της «Νέας Εποχής». Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, τη «Νέα Εποχή» εγκαινίασε και προώθησε το παγκόσμιο θεοσοφικό κίνημα και ο Καζαντζάκης υπήρξε αποδέκτης και φορές των θεοσοφικών αρχών και δοξασιών. Ολόκληρο το έργο του είναι εμπνευσμένο από τη Θεοσοφία.

Η Εκκλησία δεν έμεινε απαθής μπροστά στα βλάσφημα έργα του. Υπενθυμίζουμε ότι το 1928 εκδηλώθηκε η πρώτη αντίδραση για εκείνον, όταν ο Μητροπολίτης Σύρου Αθανάσιος έφερε στην Ιερά Σύνοδο καταγγελία για το βλάσφημο βιβλίο του «Ασκητική». Το 1930 παραπέμφθηκε σε δίκη για αθεϊσμό, του εν λόγω βιβλίο του, αλλά «αόρατοι παράγοντες» φρόντισαν να μη γίνει ποτέ αυτή η δίκη. Τη δεκαετία του 1950 εγέρθηκε νέα σφοδρή αντίδραση από μέρους της Εκκλησίας για το πλέον βλάσφημο έργο του «Ο Τελευταίος Πειρασμός». Οι καθηγητές Π. Μπρατσιώτης και Ν. Λούβαρης το θεώρησαν ως «ως εμπνεόμενο από τις Φροϋδικές θεωρίες και εκείνες του ιστορικού υλισμού. Η θεανδρική μορφή του Κυρίου κακοποιείται κατά τρόπον βλάσφημον». Το Βατικανό το 1954 εκδίδει καταδίκη και το εντάσσει στον «Κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων». Ο Μητροπολίτης Κασσανδρείας Καλλίνικος εισηγείται στην Ιερά Σύνοδο την επίσημη καταδίκη, θεωρώντας «πως ο Καζαντζάκης προσεγγίζει τη ζωή και τα πάθη του Χριστού κατά τρόπο δοκητικό πέρα από κάθε ιστορική και δογματική βάση, υποβαθμίζοντας τον θεανθρωπικό χαρακτήρα του». Ο καθηγητής Ν. Λούβαρης, σχολίαζοντας τον «Τελευταίο Πειρασμό», χαρακτήρισε τον Καζαντζάκη «ανίδεο θρησκευτικά». Η τέχνη για τον Kαζαντζάκη, κατά τον Λούβαρη, ήταν «μέσο μηδενιστικών προταγμάτων». Ο Κασσανδρείας Καλλίνικος στο μεταξύ υπέβαλε νέα εισήγηση, ασχολούμενος με το άλλο έργο του: «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται». Πολλοί Ιεράρχες πίεζαν για να εκδοθεί αφοριστική απόφαση για τον βλάσφημο λογοτέχνη. Αλλά αυτή προσέκρουε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, ο οποίος τον προστάτευε και του έδινε «εκκλησιαστική ασυλία», αρνούμενος κάθε καταδίκη του, με το αιτιολογικό ότι καταγόταν από επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου! Ο ίδιος ο Καζαντζάκης δεν έμεινε απλά απαθής στις απειλές περί αφορισμού του, αλλά αντιδρούσε με ιδιαίτερη θρασύτητα, διαμηνύοντας στους Ιεράρχες: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να 'ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να 'στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ»!  

Σε διαδικτυακό δημοσίευμα αναφέρεται επίσης πως, «ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, γεννημένος στα κρητικά χώματα, ανατράφηκε σαν παιδί με πολλές αναμνήσεις από αυτά που άφησε σαν παρακαταθήκη ο Κρητικός αυτός συγγραφέας, που κατάφερε μέσα από τα έργα του που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες του κόσμου να αναδείξει με γλαφυρό τρόπο τη φιλοσοφία της τοπικής κρητικής κοινωνίας, ακόμη και κάποια αρνητική της πλευρά, δίνοντάς της μία άλλη όψη, με την ωραία πένα του» (Ιστ.news247 )! Αλλά «ωραία πένα» είχαν και πολλοί αιρετικοί και χριστιανομάχοι του παρελθόντος, όμως η Εκκλησία μας τους έδωσε τις απαντήσεις που τους έπρεπε.

Επίσης ο Μακαριώτατος θέλησε να παρουσιάσει τον υβριστή του Χριστού Καζαντζάκη ως …ευσεβή προσκυνητή του Αγίου Όρους: «Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας δε λησμόνησε να αναφέρει τη συνάντηση του Νίκου Καζαντζάκη με μεγάλους ασκητές στο Άγιον Όρος, όπου γονάτισε κοντά τους, εκεί όπου σχηματοποίησε και την ιδέα του ότι «ο άνθρωπος είναι μία χούφτα από χώμα, γεμάτος από Θεό…»! Μόνο που παραβλέπει ο Μακαριώτατος πως μια μεγάλη μερίδα «προσκυνητών» του Αγίου Όρους είναι αγνωστικιστές και αλλόθρησκοι, οι οποίοι μεταβαίνουν στον Άθωνα για τουριστικούς λόγους. Προφανέστατα και η επίσκεψη του κρητικού λογοτέχνη ανήκε σε αυτή την κατηγορία. Επίσης η ανωτέρω φράση του Καζαντζάκη, τι άλλο μπορεί να σημαίνει, εκτός από τη θεοσοφική αντίληψη περί ανθρώπου;

Το ανωτέρω διαδικτυακό δημοσίευμα συνεχίζει: «Παίρνοντας αφορμή και από τα πρόσφατα Καβάφεια και την επιρροή του Κωνσταντίνου Καβάφη στην Αλεξάνδρεια αλλά και τα όσα ακούστηκαν για τις περιγραφές του Νίκου Καζαντζάκη για την Αίγυπτο, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας πρότεινε να γίνει στο μέλλον μία ημερίδα που να αναφερθεί από κοινού στο έργο των αυτών μεγάλων της ελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και οι δύο “αισθάνονται το χώμα όπου μυρίζει τη μυρωδιά της θνησιμότητας και μέσα τους να ανθίζει πάντα μία ελπίδα που είναι η αθανασία…”, όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο ίδιος ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος» (Όπου ανωτ.)! Ζητά λοιπόν ο Μακαριώτατος να τιμηθεί το συγγραφικό έργο, τόσο του γνωστού για την προσωπική του ζωή Καβάφη, όσο και του βλάσφημου Καζαντζάκη! Και πάλι ρωτάμε με έκπληξη για το λόγιό του: «αισθάνονται το χώμα όπου μυρίζει τη μυρωδιά της θνησιμότητας και μέσα τους να ανθίζει πάντα μία ελπίδα που είναι η αθανασία…». Έχει καμιά σχέση αυτή η θέση με την χριστιανική ανθρωπολογία και σωτηριολογία; Για «αθανασία της ψυχής» διδάσκουν όλες οι θρησκείες και φιλοσοφίες, αλλά αυτών οι αντιλήψεις είναι διαμετρικά αντίθετες με την χριστιανική διδασκαλία. Λυπούμαστε, αλλά η παραπάνω θέση είναι ταυτόσημη με την θεοσοφική ανθρωπολογία! Αλλά για ποια «αθανασία» του έργου του Καζαντζάκη μπορούμε να μιλάμε, αφού ο ίδιος παράγγειλε να γραφεί στον τάφο του το γνωστό απόφθεγμα, το οποίο συνοψίζει το πιστεύω του και το μηδενιστικό υπαρξιακό του κενό: «ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΙΠΟΤΑ, ΔΕΝ ΕΛΠΙΖΩ ΤΙΠΟΤΑ, ΕΙΜΑΙ ΛΕΥΤΕΡΟΣ»;

Ο αγωνιστής θεολόγος κ. Α. Κυριακού, σχολιάζοντας την επίσκεψη και ομιλία του Μακαριωτάτου Πατριάρχου στην εκδήλωση αυτή, παραθέτει ένα μικρό απόσπασμα ενός από τους πλέον εμβριθείς μελετητές του Καζαντζάκη, του Ι. Κορδορούμπα: «Απ’ τους κρατήρες που προκαλεί η απιστία του [Καζαντζάκη] εκτινάσσεται με δύναμη η καυστική λάβα των φρικτών του βλασφημιών κατά του προσώπου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της πανάγνου και αειπαρθένου Μητρός του, που όμοιές των μόνο ο Σατανάς θα μπορούσε να εμπνευσθεί».  

Δεν θέλουμε να επεκταθούμε περισσότερο, άλλωστε οι αναγνώστες μας και γενικά ο πιστός λαός μας γνωρίζει τι εστί Καζαντζάκης και πόσο μεγάλη ζημία προκάλεσε στην Εκκλησία μας. Απλά θέλουμε να εκφράσουμε τη λύπη μας για τα εκκλησιαστικά πρόσωπα, τα οποία παραβλέπουν το βλάσφημο και αντίχριστο έργο του και τον εκθειάζουν και τον τιμούν δημόσια. Λυπούμαστε ιδιαιτέρως για τη συμμετοχή και την ομιλία του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Αλεξανδρείας, ο οποίος, τιμώντας τον άνθρωπο Καζαντζάκη, τίμησε και το βλάσφημο έργο του. Προσπαθούμε να διαγνώσουμε την «αναγκαιότητα» της πατριαρχικής αυτής συμμετοχής και δε μπορούμε να τη βρούμε. Σε καμιά περίπτωση δε θεωρούμε επιτρεπτό να τιμώνται πρόσωπα σαν τον υβριστή του Κυρίου μας και άλλων ιερών προσώπων της πίστης μας Ν. Καζαντζάκη. Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είχε πει πως όποιος μας βρίζει προσωπικά έχουμε χρέος να τον συγχωρούμε, «αν όμως,όπως είπε, βρίζει το Χριστό και την Παναγία μου δεν θέλω ούτε να τον βλέπω!».Κλείνουμε, με τη βαθειά ανησυχία μας, για τα νέα ήθη, τα οποία εισήλθαν στην Εκκλησία μας και τα οποία στόχο έχουν να αλλοιώσουν το φρόνημά της, το οποίο είναι διαμετρικά αντίθετο με το φρόνημα του κόσμου.   

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών

Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς

Οἱ σκοτεινῆς ἐμπνεύσεως πεποιθήσεις καί σκέψεις τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, τίς ὁποῖες ἡ λογοτεχνική του ἱκανότητα ἐπένδυσε μέ ἐντέχνως ἡμιδιαφανῆ πέπλα, ἔχουν γίνει ἀντικείμενο προσεκτικῆς ἀποδελτιώσεως καί ἔρευνας καί παρουσιασθεῖ κατά καιρούς στό εὐρύ χριστιανικό κοινό μέ σκοπό τήν εὐαισθητοποίηση καί ἐνημέρωσή του [2].

Προσέγγιση «συναφειακή» καί «μαιευτική» στά καζαντζακικά «Καρούλια»

«Ἄς εἶναι καλά ὁ Θεοφονιᾶς ὁ Νίτσε, αὐτός μούδωσε τό κουράγιο» [1] Ν. Καζαντζάκης

1. Ἡ τάση ἐκκλησιαστικῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ Μασόνου Καζαντζάκη
2. Πρός ἕνα ἑλληνικό ... ἐθνοφυλετισμό;
3. Ἡ μασονική ἰδιότητα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη
4. Ὁ ἑωσφορισμός τῆς Μασονίας καί τῆς Θεοσοφίας
5. Ἡ αἰώνια εὐθύνη τοῦ Καζαντζάκη καί τῶν ὑποστηρικτῶν του
6. «Στά Καρούλια» - ἀπόσπασμα ἀπό τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο»
7. Ἑρμηνευτικά σχόλια ἐπί τοῦ κειμένου (α΄ - λβ)
8. Σημειώσεις τέλους

Εἰσαγωγή - ἐπιμέλεια - σχόλια: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου


Οἱ σκοτεινῆς ἐμπνεύσεως πεποιθήσεις καί σκέψεις τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, τίς ὁποῖες ἡ λογοτεχνική του ἱκανότητα ἐπένδυσε μέ ἐντέχνως ἡμιδιαφανῆ πέπλα, ἔχουν γίνει ἀντικείμενο προσεκτικῆς ἀποδελτιώσεως καί ἔρευνας καί παρουσιασθεῖ κατά καιρούς στό εὐρύ χριστιανικό κοινό μέ σκοπό τήν εὐαισθητοποίηση καί ἐνημέρωσή του [2] .

Τό ὅτι ὁ Νίκος Καζαντζάκης ἔχει παρά ταῦτα «πέραση» στό ἀνυποψίαστο εὐρύ ἀναγνωστικό κοινό, δέν συνιστᾷ ἔκπληξη: καθώς ὁ κόσμος γύρω μας ἀγνοεῖ τά ἀποκρυφιστικά ὑπονοούμενα τῆς -ἐκ πρώτης ὄψεως- θρησκευτικῆς ὁρολογίας τοῦ ἀποκρυφισμοῦ, καί καθώς ἔχει ἀποδεχθεῖ ἀνεπιγνώστως, στό μεγαλύτερό του τμῆμα, τά διδάγματα τοῦ νεο-σατανισμοῦ (ὅπως τό «κάνε ὅ,τι θέλεις» [3] ), εἶναι ἁπλῶς φυσικό ἐπακόλουθο ἡ ἀπόρριψη τῆς ὑπακοῆς στόν Θεό καί ἡ ἀποδοχή καί τοῦ ἑωσφορισμοῦ, ὡς θεμιτῆς προοπτικῆς αὐτο-θεώσεως, ἀφοῦ «ἄν δέν ὑπάρχει Θεός, τότε ἐγώ εἶμαι θεός», κατά τήν γνωστή φράση τοῦ Κυρίλλωφ στούς «Δαιμονισμένους»[4] τοῦ Ντοστογιέφσκι!


1. Ἡ τάση ἐκκλησιαστικῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ Μασόνου Καζαντζάκη

Τό ἐντελῶς παράδοξο εἶναι ὅμως, ὅτι ἡ μνήμη τοῦ σεσημασμένου Μασόνου καί ἑωσφοριστοῦ Καζαντζάκη, διέρχεται τελευταίως μιά ἐντατική προσπάθεια ἐκκλησιαστικῆς καί θεολογικῆς «ἀποκαθάρσεώς» της, ὥστε αὐτός νά παρουσιασθεῖ post mortem ὡς ἀναζητητής τοῦ Θεοῦ καί ὠφέλιμος συγγραφεύς καί φιλόσοφος, καί νά ἀμφισβητηθεῖ ἡ καταδικαστική γιά τό ἔργο του κοινή ἐκκλησιαστική συνείδηση [5] . Περαιτέρω δέ αὐτή ἡ ἐντός τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας τεχνητή «ἀναθεώρηση» τοῦ φαινομένου «Καζαντζάκης», προωθεῖται ἀπό τούς ἴδιους κύκλους πού ἐν γένει προωθοῦν συστηματικῶς τήν ἀλλοίωση τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως μέ τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τή «μετα-πατερικότητα», τή «μετα-κανονικότητα», τή νικολαϊτική «νεο-ορθοδοξία», τήν προσέγγιση μέ ἕναν νεο-ταξικοῦ τύπου «ἀριστερισμό» (δηλ. τεταγμένον ὑπέρ τῆς ὁμοφυλοφιλίας, τῆς τεχνητῆς δημιουργίας μειονοτήτων, τῆς θεολογικῆς θωπεύσεως τοῦ Ἰσλαμισμοῦ) κ.λπ. Κατά συνέπειαν ἡ «ἀποκάθαρση» τοῦ Καζαντζάκη «εἰσπράττεται» ὡς συνισταμένη ἑνός εὐρύτερου νεο-ταξικοῦ, νεοεποχικοῦ  θρησκευτικοῦ «πακέτου» ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ μασονική ἰδιότητα τοῦ Καζαντζάκη, ὁπωσδήποτε ὄχι ἄσχετη μέ τόν ἑωσφορισμό του, ὅπως θά φανεῖ κατωτέρω, μονίμως ἀποσιωπᾶται ἀπό τούς «προοδευτικούς» κύκλους αὐτούς, ἐνῷ θά ἀρκοῦσε καί μόνη – σύμφωνα μέ τούς ἱερούς ἐκκλησιαστικούς Κανόνες [6] – γιά νά ἐπιφέρει τόν ἀφορισμό του καί μετά θάνατον.

Ἁρμοδίως ἀνακαλοῦμε στή μνήμη μας, ὅτι ὁ μακαριστός Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης (†2006), ἀναφερόμενος σέ ἀκαδημαϊκό Καθηγητή Θεολόγο, ὑποστηρικτή τοῦ Καζαντζάκη (τόν Νίκο Ματσούκα,†2006), ἔγραφε τό 1989 τά ἑξῆς: «Οἱ ἀπόψεις αὐτές μέ ἀνεστάτωσαν καί δυσκολεύτηκα νά πιστέψω, ὅτι ἦταν δυνατόν νά εὑρεθεῖ πανεπιστημιακός θεολόγος συνήγορος τῶν ἀσυλλήπτου ἀσεβείας καί ἠλιθιότητος ἀντιχριστιανικῶν παραληρημάτων τοῦ Καζ. [...] Τό διάβασα καί ἔφριξα, τόσο γιά τήν ἄχαρι προσπάθεια τοῦ κ. Μ. νά ἐνδύσει “σώνει καί καλά”, ὅλες τίς θεοσκότεινες καί δαιμονικές κραυγές ἀπελπισίας καί ἀνταρσίας κατά τοῦ Θεοῦ, μέ φωτεινό χιτῶνα τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅσο καί γιά τούς ἀδικαιολόγητους παραλογισμούς τοῦ θεολόγου» [7] .

Στήν παρακάτω δημοσίευση, παρουσιάζουμε ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Καζαντζάκη «Ἀναφορά στόν Γκρέκο», ἀπό τό περιοδικό «Νέα Ἑστία» τῶν Χριστουγέννων τοῦ 1963· πρόκειται περί πλασματικοῦ διαλόγου τοῦ Καζαντζάκη μέ κάποιον ἀσκητή τῶν Καρουλίων τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ διάλογος τοῦ λογοτέχνη μέ τόν ἀσκητή προφανῶς ἀφωρμήθη ἀπό πραγματικά περιστατικά κατά τήν παραμονή τοῦ Καζαντζάκη μαζί μέ τόν Ἄγγελο Σικελιανό στό Ἅγιον Ὄρος ἐπί μικρό διάστημα [8] (1914). Ἐκτός τῆς τελικῆς «ἀπογεύσεως» τῆς συζητήσεως, τήν ὁποία θά σχολιάσουμε μετά τήν παράθεση τοῦ κειμένου, ἐντυπωσιάζει ἡ αὐτο-συνειδησία τοῦ Καζαντζάκη περί ἐνοικήσεως τοῦ ἑωσφόρου ἐντός του. Σέ ἄλλο κείμενό του, ἀπό τήν ἀλληλογραφία του μέ τόν Πρεβελάκη, ἐπιβεβαιώνεται ἡ ἴδια αὐτή ὑπαρξιακή του ἀνωμαλία, μιά ... «multiple-personality disorder» : «Ἕνας δαίμονας εἶναι μέσα μου, πού πολλές φορές ψυχανεμίζομαι μέ τρόμο πώς δέν εἶμαι ἐγώ. Ἐγώ εἶμαι μονάχα τό γαϊδοῦρι πού καβαλάει καί πάει, ποῦ πάει; Αὐτός ξέρει, ἐγώ δέν ξέρω – μέ νηματίζει ἀνέσπλαχνα καί προχωρεῖ. Αὐτή ‘ναι ἡ ζωή μου, καί νά τό ξέρης, κανένας δέν τό ξέρει, μά σέ σένα τό ἐξομολογοῦμαι καί γι΄ αὐτό οἱ βρισιές καί οἱ δόξες δέν μποροῦν νά μέ θίξουν. Ἔχω τό νοῦ μου στ’ Ἀφεντικό, πού κουβαλάω [...] πολεμῶ ὅσο μπορῶ νά μή βιάζομαι, μά βιάζεται μέσα μου ὁ Δαίμονας».[9]

2. Πρός ἕνα ἑλληνικό ... ἐθνοφυλετισμό;

Ἡ καταδίκη τῆς αἱρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ, πού ἐπισήμως καί δικαίως διετυπώθη στήν Κωνσταντινούπολη τό 1872 ἀπό τούς Πατριάρχες ΚΠόλεως, Ἀλεξανδρείας καί Ἀντιοχείας, τόν Ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου καί τήν Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χρησιμοποιεῖται συχνῶς, ἰδιαιτέρως στίς ἑλληνόφωνες Ἐκκλησίες, ἐναντίον τοῦ Πανσλαβισμοῦ, πού ὑπῆρξε καί τό ἀντικείμενο τῆς ἀποφάσεως αὐτῆς τοῦ 1872. Ἐπίσης, χρησιμοποιεῖται πολλές φορές (μέ παράχρηση) καί ἀπό τούς «Ὀρθοδόξους» νεο-ταξίτες, ὥστε νά ἀπαξιώσει καί νά περιθωριοποιήσει ὁποιαδήποτε ἔκφανση ὑγιοῦς πατριωτισμοῦ, πρός ὄφελος βεβαίως τοῦ νεο-ταξικοῦ διεθνισμοῦ (μιᾶς πολυ-πολιτισμικῆς «ἀνεκτικότητος»).

Ἡ καλλιεργούμενη ἀποδοχή πού ἔχει τό «φαινόμενο» Καζαντζάκης τελευταίως στούς ἐκκλησιαστικούς κύκλους, ἀποκαλύπτει ὅμως μία νέα πτυχή τῆς αἱρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ: τήν παρασιώπηση τῆς ἀποστασίας καί τῆς στρεβλώσεως τῆς Πίστεως γιά φυλετικούς λόγους, χάριν τῆς προβολῆς τοῦ «ἡμετέρου», Ἕλληνος Κρητός διανοουμένου, παρά τίς κραυγαλέες βλασφημίες του κατά τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ· πόσο ταιριάζει στήν περίπτωση αὐτή ἡ διαπίστωση τῆς Συνόδου: «Εἶτα ὁ φυλετικός ἐγωϊσμός, ὁ ἐν ἑκάστῃ τῶν φυλετικῶν Ἐκκλησιῶν ἀναπτυχθησόμενος, τοσούτῳ καταπνίξει τά θρησκευτικά αἰσθήματα, ὥστε δυσκόλως ἐπιτρέψει τινί αὐτῶν μεριμνᾶν καί συμπράττειν ὑπέρ τῆς ἑτέρας κατά καθῆκον χριστιανικόν» [10] . Ἀληθῶς, μέ ἑλληνική, ἀκόμη καί ρωμαίϊκη, καί ἐκκλησιαστική ἐτικέττα καί εὐθύνη, θά διατίθενται πρός παγκόσμια κατανάλωση τά ἀντίθεα σκύβαλα τῆς καζαντζακικῆς πέννας καί πενίας. Περιττόν ἴσως νά ὑπενθυμίσουμε καί τά αἰσθήματα τοῦ Καζαντζάκη γιά τούς Ἕλληνες, γραμμένα στή Μόσχα τό 1927: «Πόσο μακριά βρίσκεσαι ἐδῶ ἀπ’ τήν ἐπιπόλαιη, φτενή, μικρόμυαλη, μικρόψυχη Ἐλλάδα. Τί ντροπή ν’  ἀνήκεις σέ μιά ράτσα ξεπεσμένη, ξεπλυμένη, φελάχα. Πρέπει ὅλα αὐτά νά τά νικήσουμε, νά ξεφύγουμε, νά πολεμήσουμε μέσα μας, ὅ,τι μᾶς σμίγει μέ τό ρωμέϊκο αἷμα»[11].


3. Ἡ Μασονική ἰδιότητα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη

Ἡ τεκτονική ἰδιότητα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, ἡ ὁποία, καθώς ἐλέχθη, μονίμως ἀποσιωπᾶται ἐκ μέρους ὅσων ἐπιδιώκουν τήν ἐκκλησιαστική του «ἀποκατάσταση», σάν νά ἦταν θέμα ἐκκλησιαστικῶς ἀδιάφορο, μαρτυρεῖται πρωτίστως ἀπό τόν φίλο καί – τρόπον τινά βιογράφο του – λογοτέχνη Παντελῆ Πρεβελάκη, ἐκδότη τῆς μεταξύ τους ἀλληλογραφίας [12] · σύμφωνα μέ τόν Πρεβελάκη, ὁ Καζαντζάκης ἔγινε μέλος τῆς ἀθηναϊκῆς Μασονίας τόν Ἰούνιο τοῦ 1907 [13]· σύμφωνα μέ ἄλλες ἐκτιμήσεις (κατά τόν Δ. Τσινικόπουλο) ὁ Καζαντζάκης μυήθηκε στή Γαλλική Μασονία περί τό 1926 [14].

Ὁ «ἐσωτεριστής» [15] Μιχάλης Φυσεντζίδης, στό ἔργο του (πού δέν ἔχει ἑλκύσει ἀκόμη τήν δέουσα προσοχή τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν γιά τούς ἰσχυρισμούς του περί ἐκκλησιαστικῶν προσωπικοτήτων τῆς Μασονίας) «Ἐπιφανεῖς καί διάσημοι Ἕλληνες Ἐλευθεροτέκτονες 1800-1970» ἀποδέχεται τήν ἄποψη τοῦ Πρεβελάκη γιά πρώιμη μύηση τοῦ Κρητικοῦ λογοτέχνη καί διανοητῆ τό 1907 καί τόν προβάλλει ὡς τόν πιό μεταφρασμένο σύγχρονο Ἕλληνα λογοτέχνη, ὁ ὁποῖος [16]«κατατάσσεται ἀπό πολλούς, στούς δέκα σημαντικότερους συγγραφεῖς ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἀνάμεσα στόν συγγραφέα Λέων Τολστόι καί τόν κορυφαῖο λογοτέχνη Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι» !!!  (καταλληλότερα, νομίζουμε, κατατάσσεται στούς «Δαιμονισμένους» τοῦ Ντοστογιέφσκι).

Σέ εἰδικό ἀφιέρωμα τῆς Μεγάλης Στοᾶς τῆς Ἑλλάδος, τοῦ ἔτους 2011 (τό ὁποῖο χρονικῶς συμπίπτει μέ ἀνάλογες ἐνέργειες τοῦ ἑλληνικοῦ θεολογικοῦ ἀκαδημαϊκοῦ χώρου), ὁ Καζαντζάκης ἐξυμνεῖται ἀπό τόν Πρόεδρο τοῦ Τεκτονικοῦ Ἱδρύματος Νικόλαο Βουργίδη, ὡς «μεγάλος ταξιδευτής, Κρητικός, λογοτέχνης, ἄνθρωπος καί τέκτων», ὡς «ἐρευνητικό, ἀνήσυχο καί ἐλεύθερο πνεῦμα ... μεγάλος διανοούμενος», ὁ ὁποῖος «ἀγαποῦσε καί πίστευε στόν θεῖο σπινθῆρα, πού κρύβει ὁ ἄνθρωπος μέσα του»· ὁ Νίκος Καζαντζάκης, «ὁ μεγάλος στοχαστής ἀδελφός μας», τῶν Μασόνων, «εἶδε τό φῶς πού ἀναζητοῦσε στόν Τεκτονισμό» [17] .

Ἄς λεχθοῦν ὅμως καί μερικά περί τοῦ ἑωσφορισμοῦ τῆς Μασονίας καί τῆς Θεοσοφίας, οἱ ὁποῖες ἔχουν προφανῶς ἐμπνεύσει τόν Καζαντζάκη.


4. Ὁ ἑωσφορισμός τῆς Μασονίας καί τῆς Θεοσοφίας

Ἡ Μασονία ὡς ὁλοκληρωμένη θρησκεία [18] , μολονότι μυστική, ἔχει μεταξύ ἄλλων καί τήν δική της «ἑρμηνευτική ἐπιστήμη». Ἡ μασονική «ἑρμηνευτική», τήν ὁποίαν ἀκολουθεῖ κατά πόδας καί ἡ θεοσοφιστική ... «ἐξηγητική»[19], συστηματικῶς «ἐπανερμηνεύει» καί διαστρέφει τό ἀληθές νόημα τῶν χριστιανικῶν Ἁγίων Γραφῶν· ἄλλωστε ἡ Θεοσοφία, διά στόματος τῆς Ἀλίκης Μπέηλυ (καί πολλῶν ἄλλων), ὁμιλεῖ περί «ἀναγενέσεως τῶν ἐκκλησιῶν» (“regeneration of the Churches” [20]) πρός τόν σκοπό τῆς δημιουργίας τῆς πανθρησκείας (“The New World Religion”) [21]. Στό πλαίσιο αὐτό ἀναπλάθεται καί ἡ χριστιανικῶς ἀρνητική ἔννοια τοῦ προσώπου τοῦ ἑωσφόρου-σατανᾶ-διαβόλου.

Ὁ Ἄλμπερτ Πάικ (1809-1891), ὁ πασίγνωστος διαμορφωτής τῆς Ἀμερικανικῆς Μασονίας, γράφει στό βιβλίο του Ἤθη καί Δόγμα τοῦ Ἀ.Α.Σ.Τ. : «Ὁ Ἑωσφόρος, αὐτός πού φέρει τό φῶς! Παράξενο καί μυστήριο ὄνομα γιά νά δοθεῖ στό Πνεῦμα τοῦ Σκότους! Ὁ Ἑωσφόρος, ὁ υἱός τῆς Πρωΐας! Αὐτός εἶναι πού φέρει τό Φῶς, καί πού μέ τίς ἀφόρητες λαμπρότητές του τυφλώνει τίς ἀδύνατες, αἰσθησιακές ἤ ἐγωιστικές ψυχές;» [22] . Γράφει ὁ Pike σέ ἄλλο σημεῖο : «Ὁ Διάβολος εἶναι ἡ προσωποποίηση τοῦ Ἀθεϊσμοῦ ἤ τῆς Εἰδωλολατρίας. Γιά τούς Mῦστες αὐτό δέν εἶναι ἕνα Πρόσωπο, ἀλλά μία Δύναμη, δημιουργημένη γιά καλό, ἀλλά πού μπορεῖ νά χρησιμεύσει γιά κακό. Εἶναι τό ὄργανο τῆς Ἐλευθερίας ἤ Ἐλευθέρας Θελήσεως [...] ἐκεῖθεν προέκυψε ὁ τράγος τοῦ Σαββάτου, ἀδελφός τοῦ Ἀρχαίου Ὄφεως, καί Ἑωσφόρος ἤ Φωσφόρος, ἀπό τόν ὁποῖον οἱ ποιητές ἔχουν δημιουργήσει τόν ψευδῆ Λούσιφερ τοῦ μύθου»[23].

Ἡ Μασονική Ἐγκυκλοπαιδεία, ἐπαναλαμβάνει τόν ἀποκρυφιστικό μῦθο περί προελεύσεως τῶν πεφωτισμένων ἀνθρώπων ἀπό τόν ἑωσφόρο, μέσῳ τοῦ Κάιν, ἐνῷ οἱ χωμάτινοι ἄνθρωποι, «τά τέκνα τῆς ἰλύος», εἶναι τέκνα τοῦ Ἄβελ· «Ὁ Ἐβλίς ἐξομοιοῦται πρός τόν Ἑωσφόρον καί τόν Ἀζαζήλ τῶν Ἑβραίων. Κατά τήν ἀποκρυφιστικήν παράδοσιν, ὅταν ἀκόμη οἱ πρωτόπλαστοι Ἀδάμ καί Εὔα εὑρίσκοντο εἰς τόν κῆπον τῆς Ἐδέμ, ὁ Ἐβλίς, ὁ ἄγγελος τοῦ φωτός δέν ἠδυνήθη νά ἴδῃ τό κάλλος τῆς πρώτης γυναικός χωρίς νά συλλάβῃ πρός αὐτήν αἴσθημα ἔρωτος [...] Ὁ Κάϊν ὑπῆρξε καρπός τοῦ ἔρωτος τούτου, οἱ δ’ ἀπόγονοι αὐτοῦ εἶναι τέκνα τοῦ φωτός ἐνῷ οἱ ἐκ τοῦ Ἀδάμ ἀπόγονοι εἶναι τέκνα τῆς ἰλύος» [24] . Βεβαίως, πρόκειται περί ἄκρως σατανικῆς διαστροφῆς τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἡ ... ἐκ καταγωγῆς συγγένεια αὐτή τῶν «πεφωτισμένων» Μασόνων μέ τόν ἑωσφόρο, μέσῳ τοῦ Κάιν, δικαιολογεῖ καί τήν πεποίθηση τοῦ Καζαντζάκη ὅτι ἡ ψυχή του ἐνοικεῖται ἀπό τόν «ἑωσφόρο - δαίμονα», καθώς θά δοῦμε.

Ὁ Ροδόσταυρος Max Heindel γράφει: «αὐτό πού βλέπουμε σήμερα ὡς Ἐλευθεροτεκτονισμό εἶναι μιά προσπάθεια ἀπό τούς Ἱεράρχες τῆς Φωτιᾶς, τά Ἑωσφορικά Πνεύματα, νά μᾶς φέρουν τό φυλακισμένο πνεῦμα “Φῶς”, ὥστε μέσῳ αὐτοῦ νά δοῦμε καί νά μάθουμε. Ὁ Καθολικισμός εἶναι μιά δραστηριότητα τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ  Ὕδατος, καί βάζει “ Ἁγιασμό” στή θύρα τοῦ Ναοῦ, γιά νά κατανικήσει τά πνεύματα πού ἀναζητοῦν φῶς καί γνώση καί γιά νά ἐμφυσήσει πίστη στόν Ἰεχωβᾶ» [25] (ἐμφάσεις τοῦ κειμένου).

Ὁ Θεοσοφιστής Ἐδουᾶρδος Συρέ (1841 - 1929), ἰδεολογικός «συνοδοιπόρος» τῆς Ἕλενας Μπλαβάτσκυ, θαυμαστής δέ καί φίλος προσωπικός τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς Ἀνθρωποσοφίας Rudolf Steiner («σχισματικοῦ» Θεοσοφιστοῦ, ἱδρυτοῦ τῶν Σχολείων Waldorf) γράφει: «Παρόλα ὅμως αὐτά, ὑπάρχει ἀπό τήν ἀρχή τῆς χριστιανικῆς ἐποχῆς μιά παραγνωρισμένη καί καταδιωγμένη μειονότητα, πού εἶναι ὅμως ἄφθαρτη καί ἰσχυρή. Ἡ ἀκατάβλητη προσπάθεια καί ὁ ὑπέρτατος σκοπός της ἦταν πάντα νά συνδιαλλάξει τό χριστιανικό ρεῦμα μέ τό ἑωσφορικό ρεῦμα, ἑνώνοντας σέ μιά ζωντανή δέσμη, σέ ἕνα ὀργανικό σύνολο τήν Πίστη καί τήν Ἐπιστήμη ... Ὅσο καί οἱ ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ, ἔχουν ἀνάγκη νά ἀγαπᾶνε καί νά πιστεύουν, καί ὅσο καί τά τέκνα τοῦ Ἑωσφόρου, φλογίζονται ἀπό τήν ἐπιθυμία νά μαθαίνουν καί νά κατανοοῦν» (οἱ ἐμφάσεις εἶναι τοῦ κειμένου) [26] . Βεβαίως, ἡ ἐν λόγῳ μειονότητα, δέν εἶναι παρά ὁ Γνωστικισμός, σέ ὅλες του τίς διαφορετικές ἐκφάνσεις διά τῶν αἰώνων, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ Μασονία.

Παρακάτω, σέ θέσεις ταυτόσημες μέ τοῦ Καζαντζάκη (στό παρακάτω κείμενο τῶν «Καρουλίων») περί τελικῆς ἀποκαταστάσεως καί σωτηρίας καί τοῦ ἑωσφόρου, γράφει ὁ Συρέ μέσα σέ συνάφεια ροδοσταυρικῆς ἐσχατολογίας: «Ὅταν ἡ ψυχή θά ἔχει καταλάβει ὅλη τή σημασία τῆς θυσίας του καί θά ἔχει ἐκπληρώσει τήν ἀποστολή της, ὁ Ἀρχάγγελος Ἑωσφόρος, ἐλευθερωμένος καί λαμπρότερος ἀπό κάθε ἄλλη φορά, θά γίνει ὁ θεός τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη [...] Ὅσο γιά τόν Ἑωσφόρο, ἀφοῦ ἐπανακτήσει τό ἄστρο του καί τό διάδημά του, θά συγκεντρώσει τίς λεγεῶνες του γιά καινούργιες δημιουργίες ... Καί τότε ὁ πυρσός τοῦ Ἑωσφόρου θά βροντοφωνάξει “Ἀπό τόν Οὐρανό στή Γῆ”! καί ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ θά ἀπαντήσει: “Ἀπό τή Γῆ στόν Οὐρανό!”» [27] .

Μέσα ἀπό τό πρῖσμα τῶν παραπάνω κειμένων, πού ἐκθέτουν τή μασονική «συνάφεια» τῆς ἑωσφορικῆς σκέψεως τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, θά σταθοῦμε ἐπεξηγητικῶς σέ συγκεκριμένα σημεῖα.


5. Ἡ αἰώνια εὐθύνη τοῦ Καζαντζάκη καί τῶν ὑποστηρικτῶν του

Τό ἀψευδές στόμα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, δογμάτισε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού πραγματικῶς ἐπιθυμεῖ νά ἀκολουθήσει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀδύνατο νά μή πληροφορηθεῖ περί τοῦ Προσώπου καί τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ, ὡς τελείου Θεοῦ: «Ἐάν τις θέλῃ τό θέλημα αὐτοῦ ποιεῖν, γνώσεται περί τῆς διδαχῆς, πότερον ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, ἤ ἐγώ ἀπ’ ἐμαυτοῦ λαλῶ»[28] . Ὁ ταλαίπωρος Καζαντζάκης, ὑπῆρξεν ὡστόσο ἐπίμονος καί ἀμετανόητος πολέμιος τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀποδεικνύεται καί ἀπό τά τελευταῖα ἔργα του, τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο» καί τήν «Ἀσκητική». Γράφει:

«Πέθανε ὁ Θεός, ἄδειασε ὁ θρόνος του, θά θρονιασθοῦμε ἐμεῖς. Μείναμε μόνοι στόν κόσμο; Πέθανε τό ἀφεντικό; Τόσο τό καλύτερο· τώρα θά δουλεύουμε ὄχι γιατί αὐτός διατάζει, ὄχι γιατί φοβούμαστε ἤ ἐλπίζουμε, παρά γιατί ἐμεῖς τό θέμε [...] θέλω νά δώσω στούς ἀνθρώπους μιά καινούργια πίστη νά ξέρουν τό μυστικό πώς ὄξω ἀπ’ αὐτούς δέν ὑπάρχει τίποτα, καί νά δέχονται τή φοβερή τούτη γνώση ἡρωϊκά, ὄρθιοι ὡς τό τέλος στό ταμπούρι πού ὁ καθένας διάλεξε περιφρονῶντας τίς μεταφυσικές παρηγοριές»[29].

Ἄν ὅμως ὁ Καζαντζάκης ἔχει φύγει ἀπό τόν κόσμο αὐτό καί ἔχει καταλήξει κατά πνευματική νομοτελειακή ἔκβαση τῆς ἐλεύθερης θελήσεώς του μακράν τοῦ Χριστοῦ, στόν Ὁποῖον δέν βρῆκε τόν Θεόν καί Σωτῆρα ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ὡστόσο ἡ ὑπονόμευση τῶν χριστιανικῶν δομῶν συνεχίζεται μέσῳ τῶν συγγραμμάτων του καί τῆς ὑποστηρίξεως ἀπό μέρους τῶν θαυμαστῶν του. Εἶναι ἆραγε χωρίς συνέπειες γιά τόν ἴδιο -καί ὅσους τόν προβάλλουν- ἡ συνέχιση τοῦ ἔργου του;

Στή μελέτη του Περί Παρθενίας ὁ ἅγιος Βασίλειος Ἀγκύρας ἑρμηνεύοντας τό χωρίον Α΄ Τιμ. 5,24 [30] , διατυπώνει τόν πνευματικό νόμο περί τῆς μετά θάνατον εὐθύνης τῶν προαγωγῶν τοῦ κακοῦ:«... ἔτσι καί στήν ἀντίθετη περίπτωση, ἄλλες μέν ἁμαρτίες προηγοῦνται, δηλαδή αὐτῶν πού ἐβλάβησαν ἀπό μοχθηρούς λόγους ἤ πράξεις καί πού ἔχουν προηγηθεῖ στόν ἅδη, οἱ ὁποῖοι καί προετοιμάζουν τά κολαστήρια γιά τούς ὑπαιτίους τῆς βλάβης, ἐκεῖ δέ ἄλλες ἐπακολουθοῦν, αὐτῶν πού βλάπτονται μετά τόν θάνατον ἐκείνων (τῶν ὑπαιτίων), ἐξ αἰτίας τῆς κακίας πού (οἱ ὑπαίτιοι) ἄφησαν στή ζωή  [...]  Ἔτσι καί ὁ Μαρκίων καί οἱ ὑπόλοιποι πού ἐγκατέσπειραν αἱρετικά δόγματα στή ζωή βλάπτουν, ὅλοι δέ ὅσοι εἰς τό ἑξῆς βλάπτονται ἐξ αἰτίας τους, παραδίδουν ἐκεῖ σέ πικρότερα κολαστήρια ἐκείνους πού ξεκίνησαν τήν κακία, ἀκόμη καί ἄν ἐκεῖνοι πέθαναν παλιά. Διότι ἐάν λέγει ὅτι κάποιος κρίνεται ἄξιος αὐτοῦ τοῦ θανάτου, “ἄν ἕναν τῶν μικρῶν σκανδαλίσει”, τότε ἐκεῖνος πού τόσο πολλούς σκανδαλίζει, ἔχοντας ἀφήσει ὑποδείγματα μοχθηροῦ βίου γιά διαφθορά ἠθῶν ἤ μέ τήν ἀναβλάστηση ψυχοφθόρων δογμάτων, αὐτός μετά τόν δικό του θάνατο θά μποροῦσε ἐπαξίως καί δικαίως νά χαρακτηρισθεῖ ὑπεύθυνος γιά ὅλους τούς θανάτους ἐκείνων πού ἀπέθαναν ἐξ αἰτίας του· γιά καθέναν πού ἐδῶ ἐξ αἰτίας του τραυματίζεται ἤ ἀποθνήσκει, ὁ ὑπαίτιος τραυματίζεται καί πεθαίνει σέ ἐκεῖνον τόν αἰῶνα»[31]. Ἀκολουθεῖ τό ἀπόσπασμα ἀπό τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο»  καί ὁ σχολιασμός.

6. «Στά Καρούλια» - ἀπόσπασμα ἀπό τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο»

Τέλειωνε πια το προσκύνημά μας. Τις παραμονές του μισεμού πήρα τον ανήφορο μοναχός, ν’ ανέβω στ’ άγρια ησυχαστήρια, ανάμεσα στους βράχους αψηλά απάνω από τη θάλασσα, στα Καρούλια. Τρυπωμένοι μέσα σε σπηλιές, ζουν εκεί και προσεύχουνται για τις αμαρτίες του κόσμου, καθένας μακριά από τον άλλο, για να μην έχουν και την παρηγοριά να βλέπουν ανθρώπους, οι πιο άγριοι, οι πιο άγιοι [α] ασκητές του Αγ. Όρους. Ένα καλαθάκι έχουν κρεμασμένο στη θάλασσα, κι οι βάρκες που τυχαίνει κάποτε να περνούν ζυγώνουν και ρίχνουν μέσα λίγο ψωμί, ελιές, ό,τι έχουν, για να μην αφήσουν τους ασκητές να πεθάνουν της πείνας [β]. Πολλοί από τους άγριους αυτούς ασκητές τρελαίνουνται· θαρρούν πως έκαμαν φτερά, πετούν απάνω από τον γκρεμό και γκρεμίζουνται· κάτω ο γιαλός είναι γεμάτος κόκκαλα [γ].

Ανάμεσα στους ερημίτες τούτους ζούσε τα χρόνια εκείνα, ξακουστός για την αγιοσύνη του, ο Μακάριος ο Σπηλαιώτης. Αυτόν κίνησα να δω· από τη στιγμή που πάτησα στο ιερό βουνό, είχα πάρει την απόφαση να πάω να τον δω, να σκύψω να του φιλήσω το χέρι και να του ξομολογηθώ. Όχι τα κρίματά μου, δεν πίστευα να ‘χα κάμει ως τότε πολλά, όχι τα κρίματά μου παρά την εωσφορική αλαζονεία που συχνά μ’ έσπρωχνε να μιλώ με αναίδεια για τα εφτά μυστήρια και τις δέκα εντολές και να θέλω να χαράξω δικό μου δεκάλογο [δ].

Έφτασα κατά το μεσημέρι στ’ ασκηταριά· τρύπες μαύρες στον γκρεμό, σιδερένιοι σταυροί καρφωμένοι στους βράχους, ένας σκελετός πρόβαλε από μια σπηλιά, τρόμαξα· σα να ‘χε φτάσει κιόλας η Δευτέρα Παρουσία και ξεπρόβαλε ο σκελετός αυτός από τη γης και δεν είχε ακόμα προφτάσει να ντυθεί όλες τις σάρκες του. Φόβος κι αηδία [ε] με κυρίεψε, και συνάμα κρυφός ανομολόγητος θαμασμός· δεν τόλμησα να τον ζυγώσω, τον ρώτησα από μακριά· άπλωσε το ξεραμένο μπράτσο, αμίλητος, και μου ‘δειξε  μια μαύρη σπηλιά αψηλά στα χείλια του γκρεμού.

Πήρα ν’ ανεβαίνω πάλι τους βράχους, με καταξέσκισαν τ’ αγκρίφια τους, έφτασα στη σπηλιά. Έσκυψα να δω μέσα· μυρωδιά χωματίλα και λιβάνι, σκοτάδι βαθύ· σιγά σιγά διέκρινα ένα σταμνάκι δεξά, σε μια σκισμάδα του βράχου, τίποτα άλλο· έκαμα να φωνάξω, μα η σιωπή μέσα στο σκοτάδι ετούτο μου φάνηκε τόσο ιερή, τόσο ανησυχαστική που δεν τόλμησα· σαν αμαρτία, σαν ιεροσυλία μού φάνηκε εδώ η φωνή του ανθρώπου.

Είχαν πια συνηθίσει τα μάτια μου στο σκοτάδι, κι ως τα γούρλωνα και κοίταζα, ένας φωσφορισμός απαλός, ένα πρόσωπο χλωμό, δυο χέρια σκελεθρωμένα κουνήθηκαν στο βάθος της σπηλιάς κι ακούστηκε γλυκιά ξεπνεμένη φωνή:

- Καλώς τον [στ]!

Έκαμα κουράγιο, μπήκα στη σπηλιά, προχώρησα κατά τη φωνή. Κουλουριασμένος χάμω, είχε σηκώσει το κεφάλι ο ασκητής, και διέκρινα στο μεσόφωτο το πρόσωπό του άτριχο, φαγωμένο από τις αγρυπνίες και την πείνα, με αδειανούς βολβούς, να γυαλίζει βυθισμένο σε ανείπωτη μακαριότητα· τα μαλλιά του είχαν πέσει, έλαμπε το κεφάλι του σαν κρανίο.

- Ευλόγησον, πάτερ, είπα κι έσκυψα να του φιλήσω το κοκαλιασμένο χέρι.

Κάμποση ώρα σωπαίναμε· κοίταζα με απληστία την ψυχή τούτη που είχε εξαφανίσει το κορμί της, αυτό βάραινε τις φτερούγες της και δεν την άφηνε ν’ ανέβει στον ουρανό. Ανήλεο, ανθρωποφάγο θεριό η ψυχή που πιστεύει [ζ]· κρέατα, μάτια, μαλλιά, όλα του τα ‘χε φάει.

Δεν ήξερα τι να πω, από πού ν’ αρχίσω. Σαν ένα στρατόπεδο ύστερα από φοβερή σφαγή μού φάνταζε το σαράβαλο κορμί μπροστά μου· ξέκρινα απάνω του τις νυχιές και τις δαγκωματιές του Πειρασμού.

Αποκότησα τέλος:
- Παλεύεις ακόμα με το Διάβολο, πάτερ Μακάριε; τον ρώτησα.

- Όχι πια, παιδί μου· τώρα γέρασα, γέρασε κι αυτός μαζί μου· δεν έχει δύναμη· παλεύω με το Θεό [η].

- Με το Θεό! έκαμα ξαφνιασμένος· κι ελπίζεις να νικήσεις;

- Ελπίζω να νικηθώ, παιδί μου· μού απόμειναν ακόμα τα κόκαλα· αυτά αντιστέκουνται [θ].

- Βαριά η ζωή σου, γέροντά μου· θέλω κι εγώ να σωθώ, δεν υπάρχει άλλος δρόμος;

- Πιο βολικός; έκαμε ο ασκητής και χαμογέλασε με συμπόνια.

- Πιο ανθρώπινος, γέροντά μου.

- Ένας μονάχα δρόμος.

- Πώς τον λεν;

- Ανήφορο· ν’ ανεβαίνεις ένα σκαλί· από το χορτασμό στην πείνα, από τον ξεδιψασμό στη δίψα, από τη χαρά στον πόνο· στην κορφή της πείνας, της δίψας, του πόνου κάθεται ο Θεός. Στην κορφή της καλοπέρασης κάθεται ο Διάβολος· διάλεξε.

- Είμαι ακόμα νέος· καλή ‘ναι η γης, έχω καιρό να διαλέξω [ι].

- Άπλωσε ο ασκητής τα πέντε κόκαλα του χεριού του, άγγιξε το γόνατό μου, με σκούντηξε:

- Ξύπνα, παιδί μου, ξύπνα, πριν σε ξυπνήσει ο Χάρος.
Ανατρίχιασα.

- Είμαι νέος, ξανάπα για να κάμω κουράγιο [ια].

- Ο Χάρος αγαπάει τους νέους· η Κόλαση αγαπάει τους νέους· η ζωή ‘ναι ένα μικρό κεράκι αναμμένο, εύκολα σβήνει, έχε το νου σου, ξύπνα!
Σώπασε μια στιγμή, και σε λίγο:

- Είσαι έτοιμος; μου κάνει;
Αγανάχτηση με κυρίεψε και πείσμα [ιβ].

- Όχι! φώναξα.

- Αυθάδεια της νιότης! Το λες και καυκιέσαι, μη φωνάζεις· δε φοβάσαι;

- Ποιος δε φοβάται; Φοβούμαι. Κι ελόγου σου, πάτερ άγιε, δε φοβάσαι; Πείνασες, δίψασες, πόνεσες, κοντεύει να φτάσεις στην κορφή της σκάλας, φάνηκε η πόρτα της Παράδεισος [ιγ]· μα θ’ ανοίξει η πόρτα αυτή να μπεις; θ’ ανοίξει; είσαι σίγουρος;
Δυο δάκρυα κύλησαν από τις κόχες των ματιών του· αναστέναξε· και σε λίγο:

- Είμαι σίγουρος για την καλοσύνη του Θεού· αυτή νικάει και συχωρνάει τις αμαρτίες του ανθρώπου [ιδ].

- Κι εγώ είμαι σίγουρος για την καλοσύνη του Θεού· αυτή λοιπόν μπορεί να συχωρέσει και την αυθάδεια της νιότης [ιε].

- Αλίμονο να κρεμόμαστε μονάχα από την καλοσύνη του Θεού· η κακία τότε κι η αρετή θα μπαίναν αγκαλιασμένες στην [ιστ] Παράδεισο.

- Δεν είναι, θαρρείς, γέροντά μου, η καλοσύνη του Θεού τόσο μεγάλη;
Κι ως το ‘πα, άστραψε στο νου μου ο ανόσιος, μπορεί, μα, ποιος ξέρει, μπορεί ο τρισάγιος στοχασμός [ιζ], πως θα ‘ρθει καιρός της τέλειας λύτρωσης, της τέλειας φίλιωσης, θα σβήσουν οι φωτιές της Κόλασης, κι ο Άσωτος Υιός, ο Σατανάς, θ’ ανέβει στον ουρανό, θα φιλήσει το χέρι του Πατέρα και δάκρυα θα κυλήσουν από τα μάτια του: «Ήμαρτον!» θα φωνάξει, κι ο Πατέρας θ’ ανοίξει την αγκάλη του: «Καλώς ήρθες» θα του πει «καλώς ήρθες, γιε μου· συχώρεσέ με [ιη] που σε τυράννησα τόσο πολύ!»
Μα δεν τόλμησα να ξεστομίσω το στοχασμό μου· πήρα ένα πλάγιο μονοπάτι να του το πω [ιθ].

- Έχω ακουστά, γέροντά μου, πως ένας άγιος, δε θυμάμαι τώρα ποιος, δεν μπορούσε να βρει ανάπαψη στην Παράδεισο. Άκουσε ο Θεός τους στεναγμούς του, τον κάλεσε: «Τι έχεις κι αναστενάζεις;» τον ρώτησε· «δεν είσαι ευτυχής; - Πώς να ‘μαι ευτυχής, Κύριε;» του αποκρίθηκε ο άγιος. «Στη μέση της Παράδεισος ένα συντριβάνι και κλαίει.

- Τι συντριβάνι; - Τα δάκρυα των κολασμένων» [κ].
Ο ασκητής έκαμε το σημάδι του σταυρού, τα χέρια του έτρεμαν.

- Ποιος είσαι; έκαμε με φωνή ξεψυχισμένη· ύπαγε οπίσω μου, Σατανά [κα]!
Έκαμε πάλι το σταυρό του τρεις φορές, έφτυσε στον αέρα:

- Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά, ξανάπε, κι η φωνή του τώρα είχε στερεώσει.
Άγγιξα το γόνατό του που γυάλιζε γυμνό στο μεσόφωτο· το χέρι μου πάγωσε.

- Γέροντά μου, του κάνω, δεν ήρθα εδώ να σε πειράξω, δεν είμαι ο Πειρασμός [κβ]· είμαι ένας νέος που θέλει να πιστέψει απλοϊκά, χωρίς να ρωτάει, όπως πίστευε ο παππούς μου ο χωριάτης· θέλω, μα δεν μπορώ [κγ].

- Αλίμονό σου, αλίμονό σου, δυστυχισμένε· το μυαλό θα σε φάει, το εγώ θα σε φάει. Ο αρχάγγελος Εωσφόρος, που εσύ υπερασπίζεσαι και θες να τον σώσεις, ξέρεις πότε γκρεμίστηκε στην Κόλαση; Όταν στράφηκε στο Θεό και είπε: Εγώ. Ναι ναι, άκου, νεαρέ, και βαλ’ το καλά στο νου σου: Ένα μονάχα πράμα κολάζεται στην Κόλαση, το εγώ. Το εγώ, ανάθεμά το! [κδ]
Τίναξα το κεφάλι μου πεισματωμένος:

- Με το εγώ αυτό ξεχώρισε ο άνθρωπος από το ζώο, μην το κακολογάς, πάτερ Μακάριε [κε].

- Με το εγώ αυτό ξεχώρισε από το Θεό. Πρώτα όλα ήταν ένα με το Θεό, ευτυχισμένα στον κόρφο του. Δεν υπήρχε εγώ και συ κι εκείνος· δεν υπήρχε δικό σου και δικό μου, δεν υπήρχαν δυο, υπήρχε ένα· το Ένα, ο Ένας [κστ]. Αυτός είναι ο Παράδεισος που ακούς, κανένας άλλος· από κει ξεκινήσαμε, αυτόν θυμάται και λαχταρίζει η ψυχή να γυρίσει· βλογημένος ο θάνατος [κζ]! τι ‘ναι ο θάνατος, θαρρείς; Ένα μουλάρι, το καβαλικεύουμε και πάμε.
Μιλούσε, κι όσο μιλούσε το πρόσωπό του φωτίζουνταν· γλυκό, ευτυχισμένο χαμόγελο ξεχύνουνταν από τα χείλια του κι έπιανε όλο του το πρόσωπο. Ένιωθες βυθίζουνταν στην Παράδεισο.

- Γιατί χαμογελάς, γέροντά μου;

- Είναι να μη χαμογελώ; μου αποκρίθηκε· είμαι ευτυχής, παιδί μου· κάθε μέρα, κάθε ώρα, γρικώ τα πέταλα του μουλαριού, γρικώ το Χάρο να ζυγώνει [κη].
Είχα σκαρφαλώσει τα βράχια για να ξομολογηθώ στον άγριο τούτον απαρνητή της ζωής· μα είδα ήταν ακόμα πολύ ενωρίς· η ζωή μέσα μου δεν είχε ξεθυμάνει, αγαπούσα πολύ τον ορατό κόσμο, έλαμπε ο Εωσφόρος στο μυαλό μου, δεν είχε ακόμα αφανιστεί μέσα στην τυφλωτική λάμψη του Θεού [κθ]. Αργότερα, συλλογίστηκα, σα γεράσω, σαν ξεθυμάνω, σαν ξεθυμάνει μέσα μου κι ο Εωσφόρος [λ].
Σηκώθηκα. Άσκωσε ο γέροντας το κεφάλι.

- Φεύγεις; έκαμε· άε στο καλό· ο Θεός μαζί σου.
Και σε λίγο, περιπαιχτικά:

- Χαιρετίσματα στον κόσμο [λα].

- Χαιρετίσματα στον ουρανό, αντιμίλησα· και πες στο Θεό, δε φταίμε εμείς, φταίει αυτός που έκαμε τον κόσμο τόσο ωραίο [λβ].

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

7. Ἑρμηνευτικά σχόλια ἐπί τοῦ κειμένου

[α] Ἡ ταύτιση τῆς ἁγιότητος μέ τήν ἀγριότητα, προκύπτει ἀπό τό φιλόσαρκο φρόνημα τοῦ Καζαντζάκη, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου παρακάτω χαρακτηρίζει τήν πίστη ὡς «ἀνθρωποφάγο θεριό». Φυσικά, κατά τήν ἐκκλησιαστική Πίστη ἡ ἄσκηση δέν εἶναι ἀνθρωποκτόνος, ἀλλά παθοκτόνος: «ἡμεῖς οὐκ ἐδιδάχθημεν σωματοκτόνοι, ἀλλά παθοκτόνοι» (Ἀββᾶ Ποιμένος §183, Τό Γεροντικόν, ἤτοι Ἀποφθέγματα Ἁγίων Γερόντων, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1981[3], σελ. 101). Οἱ φιλόσαρκοι φοβοῦνται καί μισοῦν τήν ἄσκηση, ἀπό ὑπερβολική συμπάθεια στό σῶμα τους.

[β] Τοῦτο ἀποτελεῖ ἔντεχνη δυσφήμηση! Ἡ ἀργία ἀπαγορεύεται αὐστηρῶς ἀπό τούς μοναχικούς κανονισμούς. Καί οἱ Καρουλιῶτες ἀσκητές, ὅπως ὅλοι οἱ Μοναχοί, εἶχαν ὑποχρεωτικῶς τό ἐργόχειρό τους καί δέν ἐξηρτῶντο ἀπό τήν φιλανθρωπία ἄλλων. Ἡ προμήθεια τῶν ἀναγκαίων γινόταν πράγματι ἀπό καλάθι γιά τά πιό ἀπόκρημνα κελλιά. Πρβλ. Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ὅροι κατά πλάτος 37,1 PG 31, 1009C· «Ὅτι χρή ἐργάζεσθαι σπουδαίως, δῆλόν ἐστιν αὐτόθεν. Οὐ γάρ πρόφασιν ἀργίας, οὐδ’ ἀποφυγήν πόνου τόν τῆς εὐσεβείας σκοπόν ἡγεῖσθαι χρή, ἀλλά ὑπόθεσιν ἀθλήσεως, καί πόνων περισσοτέρων, καί ὑπομονῆς τῆς ἐν θλίψεσιν [...] οὐ μόνον διά τόν ὑπωπιασμόν τοῦ σώματος χρησίμου οὔσης ἡμῖν τῆς τοιαύτης ἀγωγῆς, ἀλλά καί διά τήν εἰς τόν πλησίον ἀγάπην, ἵνα καί τοῖς ἀσθενοῦσι τῶν ἀδελφῶν δι΄ ἡμῶν ὁ Θεός τήν αὐτάρκειαν παρέχῃ».

[γ] Προφανές ψεῦδος! Τά ἱστορικῶς γνωστά περιστατικά «ἀπονοίας» ἀσκητῶν ἀπό δαιμονική ἐνέργεια (βλ. ΑΝΔΡΕΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, Γεροντικό τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τόμ. Β΄, Ἀθῆναι 1980, σελ. 107ἑἑ.), δέν ἐπαρκοῦν γιά νά ἐξασφαλίσουν τά πολυπληθῆ κόκκαλα πού χρειάζεται ὁ Καζ. γιά νά ζωγραφίσει τήν «ἁγιορειτική» εἰκόνα του τῶν ἀγρίων καί τρελλῶν ἀσκητῶν. Ἡ δαιμονική προπέτεια του Καζ. ἀποδεικνύται καί ἀπό τό ἑξῆς· σέ κάθε ἐπισκέπτη τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι γνωστή ἡ περισσή μέριμνα μέ τήν ὁποίαν φροντίζονται τά ὀστᾶ τῶν Μοναχῶν · ἀκόμη καί σέ περίπτωση πλανηθέντων Μοναχῶν, δέν θά ἐξετίθεντο τά ὀστᾶ τους παρερριμμένα εἰς τήν θέαν τῶν βλασφήμων, τύπου Καζαντζάκη.

[δ] Ἡ «ἀντι-νομοθέτηση», ἡ σύσταση νέου «θρησκευτικοῦ νόμου» ἀποτελεῖ κραυγαλέα ἀπόδειξη «ἀντι-χριστισμοῦ» (διότι «εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης καί κριτής», Ἰακ. 4,12, ἐνῷ ὁ Ἀντίχριστος «ὑπονοήσει τοῦ ἀλλοιῶσαι καιρούς καί νόμον», Δαν. 7,25)· ἄλλωστε καί τό νά ἐπικρίνουμε ἁπλῶς τόν πλησίον ἀποτελεῖ ἁρπαγή τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ (Εὐεργετινός Γ΄, §2, 6 «ὁ κρίνων τόν ἕτερον ἤτοι τόν πλησίον τό ἀξίωμα τοῦ Κριτοῦ ἥρπασε, καί ἀντίχριστος ὁ τοιοῦτός ἐστιν» - ἁγίου Ἀναστασίου τοῦ Σιναΐτου). Πόσο λοιπόν μᾶλλον τό νά κρίνουμε τούς θεϊκούς νόμους.

[ε] Ὁ Καζ. μολονότι στό Ἅγιον Ὄρος, δέν μπόρεσε νά ἀποκτήσει τόν φυσικό ἀνθρώπινο σεβασμό γιά ἀνθρώπους πραεῖς, πνευματοφόρους, πού προσεύχονται ἀνιδοτελῶς καί μέ ἔμπονη καρδιά γιά ὅλον τόν κόσμο· δέν μπόρεσε ἡ ἀμύητη καρδιά του εὔκολα νά θαυμάσει τήν ἀρετή τῶν ἀσκητῶν, πού ἐτέθησαν ἄντικρυς τῆς ζωῆς του («οἶδε γάρ καί πολέμιος θαυμάζειν ἀνδρός ἀρετήν»)· ἐφαρμόζεται ἐδῶ, ἀντιθέτως, τό τῆς Γραφῆς «βδέλυγμα ἁμαρτωλῷ θεοσέβεια» (Σοφ. Σειρ. 1,25). Ἡ ἀσκητική ζωή ἀποτελεῖ αὐτόματο ἔλεγχο τῶν φιλοσάρκων καί φιληδόνων ἀνθρώπων. Τό ὅτι ἡ προσέγγιση τοῦ Καζαντζάκη στή ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπῆρξε ἐξ ἐπιπολῆς μαρτυρεῖται καί ἀπό τόν Πρεβελάκη, ὅτι δηλαδή «μένει στό γραφικό μέρος τῆς περιήγησης», χωρίς νά ἐνσωματώνει «τά οὐσιαστικά βιώματα τοῦ Ἁγίου Ὄρους» [32] . Σύμφωνα μέ τό ἀνέκδοτο ἁγιορειτικό ἡμερολόγιο τοῦ Καζ. (Νμβρης-Δβρης 1914), ὁ ἴδιος καί ὁ Σικελιανός, ὄντας στό Ἅγιον Ὄρος - ὅπου ἐπῆγαν ἤδη ἐμφορούμενοι ἀπό τόν πόθο νά «δημιουργήσουν θρησκεία» - διάβαζαν ταυτόχρονα Dante, Βούδα καί Εὐαγγέλιο [33].

[στ] καί [ζ] Ἡ γνωστή σέ ὅλους «γλυκιά ξεπνεμένη φωνή» καί ὑποδοχή ἐκ μέρους ἑνός ἀσκητῆ ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν «ἀγριότητα» πού περιέγραψε ὁ Καζ.· ἀγριότητα ἔχουν οἱ ἀγνωιστές τοῦ Χριστοῦ μόνον κατά τοῦ διαβόλου καί τῶν δαιμόνων. Ἀλλά ὁ Καζ. ὡς ἑωσφοριστής καί ἐνεργούμενος ἀπό ἑωσφορισμό, «διαμαρτύρεται» ἐσωψύχως γιά τήν ἀγριότητα τῶν ἀσκητῶν κατά τῶν ἀποστατικῶν δυνάμεων καί τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος, τό ὁποῖο δέν διαφέρει καθόλου ἀπό τόν Ἀντίχριστο: «Ἀντιχρίστου γάρ οὐδέν διενήνοχεν ὁ τῆς σαρκός νόμος» (Ἁγίου Μαξίμου, PG 91, 1132A). Καί ἡ μάχη πρός τό σαρκικό φρόνημα δέν εἶναι μάχη πρός τήν σάρκα· τό σαρκικό φρόνημα ἐδράζεται στήν ψυχή, μολονότι ἐκφράζεται καί διά τοῦ σώματος, λόγῳ τῶν ἐκεῖθεν διαφόρων ἡδονῶν (ὑπνηλίας, λαιμαργίας κ.ο.κ.).

[η] Ἐδῶ ὁ Καζ. διά στόματος τοῦ «ἀσκητοῦ» του εἰσηγεῖται τήν ἄποψη, ὅτι ὁ διάβολος – ταυτιζόμενος μέ τήν σάρκα καί τήν ὑπερήφανη νεότητα (ἄρα ἀποτελώντας καί συστατικό τῆς φύσεώς μας), γερνᾶ μαζί μέ τόν ἄνθρωπο (βλ. καί παρακάτω, τό σχόλιο κη΄). Ἡ πάλη μέ τόν Θεό ἑρμηνεύεται ἀκριβῶς στό ἑπόμενο χωρίο.

[θ] Ἡ νίκη τοῦ Θεοῦ ἐπί τοῦ ἀνθρωπίνου φρονήματος εἶναι λοιπόν ὁ θάνατος, κατά τόν Καζαντζάκη. Ἄλλωστε, ὁ «ἀσκητής» του ἐκφράζει παρακάτω τήν ἐπιθυμία νά πεθάνει, ἄρα ταυτίζει τόν θάνατο μέ τήν νίκη τοῦ Θεοῦ. Βλασφημία μεγάλη κατά τοῦ Θεοῦ, ἐφ’ ὅσον ἡ ζωή καί ἡ σωματική φύση θεωροῦνται ἀπό τόν Καζ. δεδομένως ἀντίθεα, ἀφοῦ δέν θεώνονται ἀπό τόν Θεό (ὀρθοδόξως), ἀλλά ἡττῶνται διά τοῦ θανάτου, ὁ ὁποῖος καθίσταται ἔτσι σύμμαχος τοῦ Θεοῦ. Ἀπόψεις καθαρῶς πλατωνικές (ὅπου τό σῶμα εἶναι «σῆμα», δηλ. μνῆμα τῆς ψυχῆς), διαρχικές, γνωστικές, τελείως εὔλογες γιά ἕνα Μασόνο, ὡς ὁ Καζαντζάκης.

[ι] Ἡ συμπύκνωση τοῦ χοϊκοῦ φρονήματος πού κυριαρχεῖ στήν ψυχή τοῦ Καζ. Γνωρίζουμε πάντως καί ἀπό τούς Ἁγίους, ὅτι εἶναι μεγάλη παγίδα τοῦ διαβόλου ἡ πεποίθηση ὅτι ἡ μετάνοια δέν ἐπείγει, καί ὅτι ὑπάρχει καιρός γι΄ αὐτήν στό μέλλον (πρβλ. Εὐεργετινός Α΄, §2 «Ὅτι δεῖ ἐν τῷ ἐνεστῶτι ποιεῖν τό καλόν καί μή εἰς τό μέλλον ὑπερτίθεσθαι καί ὅτι μετά θάνατον οὐκ ἔστι διόρθωσις»). Πρβλ. καί Ἰακ. 4, 14· «οἵτινες οὐκ ἐπίστασθε τό τῆς αὔριον· ποία γάρ ἡ ζωή ὑμῶν; ἀτμίς γάρ ἔσται ἡ πρός ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δέ καί ἀφανιζομένη».

[ια] Ἡ ἐπιμονή τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος ὑπέρ τῆς ἁμαρτίας. Ἄλλωστε, ὁ «ἀσκητής» τοῦ Καζ. παρουσιάζεται ἀπό τόν συγγραφέα νά προτρέπει τό συνομιλητή του στήν ἴδια ἀσκητική «ἀνθρωποφάγο» ζωή· ὅμως αὐτό εἶναι σαφής διαστρέβλωση, διότι οἱ ἀσκητές προτρέπουν τούς πάντες στήν τήρηση τοῦ εὐαγγελικοῦ τρόπου ζωῆς, ὁ ὁποῖος δέν ταυτίζεται μόνον μέ τήν μοναχική ζωή. Οἱ διακριτικοί Γέροντες διακρίνουν ποιές ψυχές πρέπει νά προτρέψουν στήν ἀνάληψη τῆς μοναχικῆς ζωῆς· γνωρίζουν οἱ συναναστρεφόμενοι τούς Μοναχούς, ὅτι αὐτοί προτρέπουν καί σέ γάμο, ὡς δρόμο «βοηθοῦντα τῇ ἀσθενείᾳ» καί προφυλάσσοντα ἀπό τήν πορνεία.

[ιβ] Ἡ ἀπώλεια τοῦ φυσικοῦ ἀνθρωπίνου φόβου τοῦ θανάτου καί τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ, ἀποδεικνύει τήν «ὑπερφυσική» κατάσταση στήν ὁποία εἶχε περιέλθει ὁ Καζ. Ἄν καί ἀμέσως μετά λέγει ὅτι φοβᾶται, ὡστόσο ὁ φυσιολογικός ἀνθρώπινος φόβος τοῦ θανάτου ἀπομειώνει τά πάθη, ὅπως εἶναι «ἡ ἀγανάκτηση καί τό πεῖσμα» τοῦ Καζ. (Σοφ. Σειρ. 1,21· «φόβος Κυρίου ἀπωθεῖται ἁμαρτήματα, παραμένων δέ ἀποστρέψει ὀργήν»). Ὁ Καζ. δέν δύναται νά ἐννοήσει τόν σωτηριώδη καί εὐλογημένο φόβο τοῦ θανάτου.

[ιγ] Ἐδώ βλέπουμε τήν περιπαικτική χρήση τοῦ θηλυκοῦ γένους, «ἡ Παράδεισος», χαρακτηριστική στά ἔργα τοῦ Καζ. Τό σύνολο ἐπιχείρημά του βαλμένο πιό ἁπλᾶ: «ἀφοῦ οὔτε καί σύ πού ἔλιωσες στήν ἄσκηση εἶσαι βέβαιος ὅτι θά σωθεῖς, σέ τί ὑπερτερεῖ ἡ δική σου κατάσταση ἔναντι τῆς δικῆς μου»; Τρανότατα ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς φιλοκοσμίας καί τῆς ἀσυδοσίας οἰκοδομεῖ ἡ καζαντζακική σκέψη, γιά νά τραφοῦν Ἕλληνες καί ξένοι μέ ἀθεϊσμό.

[ιδ] Ἀληθοφανής ἡ πρόταση τοῦ «ἀσκητοῦ»· πράγματι, ἡ σωτηρία προέρχεται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀμείβει τήν πίστη, τήν ἐκφραζόμενη μέ ἔργα («ἡ πίστις χωρίς τῶν ἔργων νεκρά ἐστί», Ἰακ. 2,26), ἀλλά δέν ἐξαγοράζεται αὐτή μέ τά ἔργα καθ΄ ἑαυτά (Λουκ. 17, 10).

[ιε] Τοῦ καλοῦ προηγηθέντος λογισμοῦ ἐπέκταση πρός τή δαιμονική ἐκτροπή· εἶναι ἡ ὠριγενιστική σκέψη, ἐναντίον τῆς τῆς ὁποίας μᾶς προειδοποίησαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες (Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλῖμαξ 5, 29 PG 88, 780D· «Πρόσχωμεν πάντες, ἐπί πλείω δέ οἱ πεπτωκότες, μή νοσῆσαι ἐν καρδίᾳ τήν τοῦ Ὠριγένους τοῦ ἀθέου νόσον· τήν γάρ Θεοῦ φιλανθρωπίαν ἡ μιαρά προβαλλομένη, εὐπαράδεκτος ἐν τοῖς φιληδόνοις γίνεται»).

[ιστ] Καί πάλι, ὀρθή ἡ θεολογική τοποθέτηση· δέν χωρεῖ ἡ ἁμαρτία, ὡς ἀσύμβατη μέ τήν ἄκτιστη χάρη τῆς Ἁγίας Τριάδος, στόν παραδείσιο χῶρο τῶν ἐκθεωτικῶν ἐνεργειῶν· βεβαίως ποτέ κανείς Μοναχός δέν θά ἔκανε χρήση τῆς εἰρωνικῆς καζαντζακικῆς ἐκδόσεως, θηλυκοῦ γένους, τῆς λέξεως «Παράδεισος».

[ιζ] Ἡ ἑωσφορική σκέψη, ὅπως τήν εἴδαμε καί στήν εἰσαγωγή (στόν Ἐδουᾶρδο Συρέ), περί τελικῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων (καί τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων) στήν ζωή τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐρωτοτροπία αὐτή μέ τήν ὠριγενιστική, καταδικασμένη ἀπό τήν Ε’ Οἰκουμενική Σύνοδο, πλάνη ὑπέρ τῆς σωτηρίας ὅλων ἀνεξαρτήτως μετανοίας, χαρακτηρίζει καί ἀρκετούς σύγχρονους θεολόγους.

[ιη] Ὁ Θεός ἀποβαίνει λοιπόν καί ... «πταίστης», γιά τήν ἀποστασία τοῦ ἑωσφόρου. Ἡ βάσανος τοῦ ἑωσφόρου, λοιπόν, κατά τόν Καζ. ὀφείλεται στήν τιμωρητική ένέργεια τοῦ Θεοῦ (κατά τήν δυτική θεολογική σκέψη) καί ὄχι στήν ὑπέρβαση τῶν ὀντολογικῶν ὁρίων τοῦ πρωταγγέλου ἑωσφόρου καί τήν «ἀσυμβατότητα» τῆς ὑπερηφανείας του πρός τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐνέργεια δέν μπορεῖ νά ἀναπαύεται στούς ὑπερηφάνους νόες. Καθαρῶς δαιμονική σύλληψη τό νά ἀπαιτεῖται ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ ἐνώπιον τοῦ διαβόλου!!!

[ιθ] Ἄν εἶναι ἀλήθεια, εἶναι ἐνδεικτική καί τοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀνδρός. Οἱ πληγές πού ἀποκαλύπτονται ἐπιδέχονται θεραπεία· οἱ κρυπτές, ὄχι.

[κ] Καταφανής ἄρνηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, βάσει ὑποβολιμαίου λογισμοῦ. Στόν Παράδεισο καί στά ἔσχατα δέν ὑπάρχει μνήμη τῆς κολάσεως· «καί ἐξαλείψει ἀπ’ αὐτῶν ὁ Θεός πᾶν δάκρυον ἀπό τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καί ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγή οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι· ὅτι τά πρῶτα ἀπῆλθον» (Ἀποκ. 21,4)

[κα] Πραγματική ἡ ἀντίδραση τοῦ λογοτεχνικοῦ «ἀσκητοῦ». Ἡ φιλοκοσμία καί ἡ σαρκικότητα, ἄν καί ψυχολέτειρες, εὑρίσκουν συμπάθεια ἐνώπιον τῶν Ἁγίων, λόγῳ τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας. Ἡ διαστρέβλωση τῆς Πίστεως, ὅμως, εἶναι ὄντως σημεῖον σατανισμοῦ καί ἀντιθεϊσμοῦ. Αὐτό πού ὁ Καζαντζάκης ἔβαλε στό στόμα τοῦ «ἀσκητοῦ» του ὡς χαρακτηρισμό τοῦ ἑαυτοῦ του, ὡς «Σατανᾶ», ἐπιμόνως παραβλέπουν οἱ ἐκκλησιαστικοί ὑποστηρικτές τοῦ Καζ. Πράγματι, τέτοιος ἦταν καί τό ἐκαυχᾶτο.

[κβ] Καί ὅμως, ἡ ἐγνωσμένη ἐνοίκηση τοῦ ἑωσφόρου μέσα του, τόν ἀποδεικνύει καί πάλιν ψεύτη καί ὑποκριτή, καί συνεπῶς καί ὑπονομευτή τοῦ συνομιλητοῦ του.

[κγ] Ἄν θά ὁμιλοῦσε εἰλικρινῶς, θά παρατηρούσαμε καί ἐμεῖς μαζί μέ τόν Ὅσιο Ἰουστῖνο Πόποβιτς· «Τό μυστήριον τοῦ κακοῦ δέν εἶναι μικρότερον ἀπό τό μυστήριον τοῦ καλοῦ [...] Τό μυστήριον τοῦ κακοῦ εἶναι ἐντέχνως ἑλκυστικόν· γοητεύει τόν ἄνθρωπον μέχρις ἔρωτος, καί ὁ ἄνθρωπος προσφέρει μέ ἐνθουσιασμόν τόν ἑαυτόν του εἰς τήν μεγάλην καί φοβεράν ἀγάπην του ὡς θυσίαν ὁλοκαυτώσεως» (Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος· Μελετήματα Ὀρθοδόξου Θεολογίας, μτφρ. Ἱερομονάχου Ἀθανασίου Γιέφτιτς, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1987[5], σελ. 133)

[κδ] Τό καταδικαζόμενο ἀπό τήν Ἐκκλησία ἐγωιστικό φρόνημα (τό «ἐγώ»), δέν συνίσταται στήν αὐτοσυνειδησία τῶν ὄντων ὡς αὐθυποστάτων, ὡς ἰδιοϋποστάτων ὑπάρξεων, ἀτόμων, ὅπως παρακάτω ἐννοεῖ ὁ Καζ.· τοῦτο θά ἴσχυε ἄν ἡ σωτηρία ταυτιζόταν μέ τήν ἀπώλεια τῆς αὐτοσυνειδησίας στήν νιρβάνα, τήν τόσο ἀρεστή στόν Καζαντζάκη καί τούς Βουδδιστές.

[κε]  Ὥστε κατά τόν Καζ. ἡ ἀρχέγονη κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἦταν ζωώδης, μέχρι τήν διαμόρφωση «αὐτοσυνειδησίας». Βλέπουμε ἐδῶ τόν ἐξελικτισμό του, χαρακτηριστικόν ἄλλωστε σέ ὅλους τούς Θεοσοφιστές, καί γνωστόν ἀπό τίς βιογραφικές μελέτες περί τοῦ Καζαντζάκη (βλ. J. ANDERSON, Reincarnation. A Study of the Human Soul in its Relation to Re-Birth, Evolution, Post-Mortem States, the Compound Nature of Man, Hypnotism, etc., The Lotus Publishing Company, San Francisco 1896, A. BESANT, Evolution of Life and Form, Theosophical Publishing Company, London-Benares 1900[2] κ.ἄ.).

[κστ] Ἡ ταυτόχρονη χρησιμοποίηση τῶν ἀριθμητικῶν καί σέ οὐδέτερο καί σέ ἀρσενικό γένος, φανερώνει τήν μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου (κατά τόν «ἀσκητή») ταύτιση καί οὐσίας καί ὑποστάσεως (ὅπως διακρίνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες στήν Τριαδολογία τήν ἔννοια τοῦ «οὐκ ἄλλο καί ἄλλο», γιά τήν οὐσία, καί τοῦ «ἄλλος καί ἄλλος», γιά τά Πρόσωπα· « Ἐκεῖ μέν γάρ ἄλλος καί ἄλλος, ἵνα μή τάς ὑποστάσεις συγχέωμεν: οὐκ ἄλλο δέ καί ἄλλο, ἕν γάρ τά τρία καί ταὐτόν τῇ θεότητι»· Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, PG 37,180B). Εἶναι φανερό ὅτι κανένα ἀπό τά δύο δέν ἰσχύει γιά τήν ὀρθόδοξη θεολογία, ἀλλά ὁ λογοτεχνικός καί νοητός «ἀσκητής», ἐδῶ, πλάθεται ἐξ ἴσου Μασόνος ... μέ τόν Καζαντζάκη (πιστεύει εἰς τήν κατ’ οὐσίαν καί ὄχι κατά Τριαδικήν χάριν θεότητα τοῦ ἀνθρώπου). Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι ὁ ἕνας εἶναι Γνωστικός ἐγκρατίτης (ὁ «ἀσκητής»), ἐνῶ ὁ ἄλλος (ὁ συνομιλητής Καζαντζάκης) εἶναι Γνωστικός «Καρποκρατιανός» ἤ «Νικολαΐτης», ὀπαδός τῶν ἡδονῶν.

[κζ] Φανερῶς πλατωνική καί γνωστική ἀντίληψη, ὅπως ἐκθέσαμε καί παραπάνω· κατά τόν πλατωνικό διάλογο «Γοργία» : «ἤκουσα τῶν σοφῶν ὡς νῦν ἡμεῖς τέθναμεν καί τό μέν σῶμά ἐστιν ἡμῖν σῆμα» (σ. σῆμα εἶναι τό μνῆμα).

[κη] Ἀντιθέτως, στήν ἀρχή ὁ «ἀσκητής» ἔλεγε ὅτι παλεύει μέ τόν Θεό, ἐννοώντας βεβαίως τόν θάνατο (ἀφοῦ ἀπέμεινε νά ἀντιστέκονται τά ἀπομεινάρια του, «μοῦ ἀπόμειναν ἀκόμα τά κόκαλα· αὐτά ἀντιστέκουνται»). Τώρα λέγει ὅτι ἀναμένει χαμογελῶν τόν θάνατο· ἄρα, ἡ τοποθέτηση τοῦ ἀσκητῆ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ταυτίζεται μέ τήν προσμονή τῆς μετά θάνατον βουδδικῆς ἀνυπαρξίας. Δέν ἐννοεῖται λοιπόν ἐδῶ ὡς πάλη μέ τόν Θεό κάποια ἁμαρτητική, ἐκ πάθους, ἤ ἔστω καί ἐκ συναρπαγῆς, «ἀντίσταση» τῆς ψυχῆς στή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά προσμονή τοῦ θανάτου ὡς φυσικῆς λυτρώσεως. Ἄκρα διαστρέβλωση τοῦ ἀσκητικοῦ ὀρθοδόξου ἤθους, καί βεβαίως τῆς ἀνθρωπολογίας καί τῆς σωτηριολογίας.

[κθ] Ὁ Καζαντζάκης ἐπιγινώσκει γιά πολλοστή φορά, καθώς φαίνεται καί ἀπό ἄλλα γραπτά του, τήν ἐνοίκησή του ἀπό τόν ἑωσφόρο, τόν ὁποῖον ὀρθῶς συνδέει μέ τήν ἀγάπη τοῦ φθαρτοῦ κόσμου, καί «οὐδείς οἶδεν ἀνθρώπων τά τοῦ ἀνθρώπου εἰ μή τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τό ἐν αὐτῷ» (πρβλ. Α΄ Κορ. 2,11). Ἡ δῆθεν ἐνοίκηση τοῦ ἑωσφόρου μαζί μέ τόν Θεό ἐντός τοῦ ἀνθρώπου, θυμίζει πολύ ἔντονα τήν καββαλιστική διδασκαλία (τοῦ Ἰσαάκ Λούρια) γιά παράλληλη ἐνοίκηση στοιχείων φωτός (Kellipot) καί στοιχείων δαιμονικῶν (Kellipot Nogah) ἐντός τοῦ κόσμου. Ἀναμένουμε νά δοῦμε ἀπό τούς ἐρευνητές, λοιπόν, καί μία μελέτη σχετικῶς μέ τό «Τό πρόσωπο τοῦ ἑωσφόρου στόν Νίκο Καζαντζάκη».

[λ] Ἄρα ὁ ἑωσφόρος, κατά τόν Καζαντζάκη, σχετίζεται κατά τόν λόγο τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως μέ τήν νεότητα καί «ξεθυμαίνει» μέ τό γῆρας.

[λα] Σωστή ἡ ἀποτύπωση τῆς περιφρονήσεως τῶν ἀσκητῶν πρός τόν «κόσμο», νοούμενον  ὡς κοσμικό φρόνημα. Ὅμως οἱ ἀληθεῖς ἀσκητές, ἀπό ἔμπονη ἀγάπη πρός τούς συνανθρώπους ἔχουν ἀδιάπτωτη τήν προσευχή καί τήν ποικίλη πνευματική θυσία χάριν τοῦ κόσμου· χαρακτηριστικό τό ἐνδιαφέρον τοῦ Ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου γιά τά τεκταινόμενα στόν κόσμο, μετά ἀπό ἐνενῆντα πέντε χρόνια αὐστηρῆς ἀπομονώσεως (βλ. τό ἐκτενές Συναξάρι του, τῆς 5ης Μαρτίου).

[λβ] Τήν ἀγνωμοσύνη του πρός τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος τόσο ἀγάπησε τόν κόσμο, ὥστε να δώσει τόν Υἱό Του ὡς ἱλασμό γιά τίς ἁμαρτίες μας, τήν ἐξέφρασε ὁ Καζ. πολλές φορές: «Δέν ντρέπεσαι Οὐρανέ, φτοῦ νά χαθῆς. Φιλότιμο δέν ἔχεις; μέ μιά μικρούλα καρυδόκουπα τ’ ἀνθρώπου νά τά βάνης;» [Ὀδύσσεια τοῦ Καζαντζάκη, Ραψωδία Ε΄, 170-178]. Ἡ αἰτία τῆς ἁμαρτίας δέν εἶναι ἡ ὡραιότης τοῦ κόσμου· τήν ὡραιότητα αὐτή τήν θαυμάζουν καί ὅλοι οἱ ἅγιοι ὡς ἀπόδειξη τῆς πανσοφίας καί ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ (πρβλ. Ρωμ. 1, 19.20)· ἡ παράχρηση τῶν φυσικῶν πραγμάτων εἶναι πού συνιστᾷ τήν ἁμαρτία.


8. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΛΟΥΣ

[1]  Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Ἀναφορά στόν Γκρέκο, τυπ. Κωνσταντινίδη, Ἀθήνα 1961, σελ. 405.

[2] Βλ. ἐνδεικτικῶς ΙΩ. ΚΟΡΔΟΡΟΥΜΠΑΣ, Ὁ Καζαντζάκης ὡς διανοούμενος καί συγγραφέας, Ἀθῆναι 1976 (ἔκδ. Γ΄), Ο ΑΥΤΟΣ, Τό «πιστεύω» τοῦ Ν. Καζαντζάκη, ἐκδ. «Ὁ Σταυρός», Ἀθῆναι 1990. Ν. ΤΥΠΑΛΔΟΣ, Νίκος Καζαντζάκης. Ὁ ἀρνητής τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἀλαζονικός Μηδενιστής (ἀνθολόγιο ἀπό τό ἔργο του), ἐκδ. Ὀρθοδόξου Τύπου, Ἀθῆναι 1989. ΑΧ. ΠΙΤΣΙΛΚΑΣ, «Μασονικαί ἐπιδράσεις εἰς τά ἔργα τοῦ Ν. Καζαντζάκη», Ὀρθόδοξος Τύπος 1290-130 (9 Ὀκτωβρίου – 18 Δεκεμβρίου 1998). Βλ. καί τή σχετική ἀρθρογραφία στόν «Ὀρθόδοξο Τύπο» τῶν Καθ. Κων. Καβαρνοῦ (1978), Μον. Ἰω. Βράννου (1978), Σεβ. Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου (1988), Καθηγητοῦ Ἀνδρ. Θεοδώρου (1988), Φώτη Κόντογλου (1988), Ν. Τσιούρα (1988), Γ. Γιολετζόγλου (1988), Ν. Τυπάλδου (1988), Ἀθ. Σακαρέλλου (1988), Γέροντος Θεοκλήτου Διονυσιάτου (1989), Καθηγητοῦ Κων. Μουρατίδη (1997), Δ. Μαργαρίτη (1997), Δ. Καραχάλιου (1997), Ἰ. Κορδορούμπα (2007).

[3] ΑΡΧΙΜ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΣΙΑΚΚΑΣ,Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό Θρησκειῶν καί Αἱρέσεων, Παραχριστιανικῶν – Παραθρησκευτικῶν Ὁμάδων καί Συγχρόνων Ἰδεολογικῶν Ρευμάτων, ἐκδ. Ἱ.Μ. Τροοδιτίσσης, Κύπρος 2002, σελ. 668· «Ἀναφορικά μέ τή διδαχή, ὁ A. Crowley θέτει στό κέντρο ὄχι τό Σατανᾶ, ἀλλά τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Αὐτό εἶναι χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ νεοσατανισμοῦ. Ὁ “νόμος κλειδί” τοῦ Aleister Crowley εἶναι: “Κάμε ὅ,τι θέλεις, αὐτός εἶναι ὁ νόμος”».

[4] Οἱ Δαιμονισμένοι (1872), μέρος 3ο, κεφάλαιο 6ο «Πολύ δύσκολη νύχτα».

[5] Ὁ λόγος βεβαίως περί ἐκείνων πού ζοῦν συνειδητή χριστιανική ζωή· ὅπως σημειώνει ὁ Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης: «Λαοί, φυλές καί γλῶσσες, Πατριάρχες, Ἀρχιεπίσκοποι, Ἐπίσκοποι, Κληρικοί ὅλων τῶν βαθμῶν, μοναχοί καί ἱερομόναχοι, θεολόγοι, ἐπιστήμονες, ὁλόκληρο τό Ἅγιον Ὄρος, λαός ὅλων τῶν ἐπιπέδων, ἔντυπα ἐκκλησιαστικά, οἱ πάντες, δέν συγκροτοῦν μίαν οἰκουμενικήν Ἐκκλησία, πού κατεδίκασε τόν Κ. καί τό ἔργον του;». («Θλιβερός συνήγορος τοῦ ἀσεβεστάτου Ν. Καζαντζάκη Καθηγητής Θεολογίας», Ὀρθόδοξος Τύπος 823 (27 Ἰανουαρίου 1989), σελ. 4).

[6] Σύμφωνα μέ τόν 29ο Κανόνα τῆς ἐν Λαοδικείᾳ ἱερᾶς Συνόδου, καί μόνον ἡ υἱοθέτηση στοιχείων ἄλλης θρησκείας, συνεπάγεται ἀφορισμό («εἰ δέ εὐρεθεῖεν Ἰουδαϊσταί, ἔστωσαν ἀνάθεμα παρά Χριστοῦ»). Καί μετά θάνατον γίνεται ἀφορισμός κάποιου γιά θέμα Πίστεως κατά τήν Ε΄Οἰκουμενική Σύνοδο: «ὡρίσθη παρά τῶν ἁγίων Πατέρων καί μετά θάνατον ἀναθεματίζεσθαι τούς εἴτε εἰς πίστιν, εἴτε εἰς κανόνας ἁμαρτήσαντας», Mansi 9,644A.B.)  Πρό ὀλίγου καιροῦ εἶδε τό φῶς τῆς δημοσιότητος καί περιστατικό χαρακτηριστικό τῆς στάσεως τῆς Ἐκκλησίας ἔναντι τῆς Μασονίας: ὅταν κατά τή διάρκεια κηδείας ἀποκαλύφθηκε ἡ μασονική ἰδιότητα τοῦ ἀποθανόντος, ὁ τελεσιουργῶν ἀρχιερεύς Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος καί πάντες οἱ Κληρικοί ἀπεχώρησαν καί διέκοψαν τήν ἐκκλησιαστική κηδεία. Βλ. ΜΗΤΡΟΠ. ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ, Ὁ ἔλεγχος, http://hggiken.pblogs.gr/2014/06/idoy-pws-eprepe-na-antidroyn-oi-yphretes-ths-orthodoxias-apenant.html

[7] Γ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΣ, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 1

[8] Γιά 40 ἡμέρες, τόν Ἰούλιο τοῦ 1914, http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%A%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%B%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B %CF%82#cite_note-.CE.95.CE.BA.CE.B4.CF.8C.CF.83.CE.B5.CE.B9.CF.82-2

[9] Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ, 400 Γράμματα τοῦ Καζαντζάκη στόν Πρεβελάκη, ἐκδ. Ἑλένης Ν. Καζαντζάκη, Ἀθήνα 1965, σελ. 186.396

[10] Πράξις Β΄, Ἔκθεσις τῆς Ἐπιτροπῆς Β΄, β΄, ἐν Πρακτικά τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν τῷ Πατριαρχικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου περί τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Βουλγαρικοῦ Ζητήματος, Κωνσταντινούπολις 1872, σελ. 51.

[11] Γράμμα 41 ἐν Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 56.

[12] Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ, 400 Γράμματα τοῦ Καζαντζάκη στόν Πρεβελάκη, ἐκδ. Ἑλένης Ν. Καζαντζάκη, Ἀθήνα 1965.

[13] Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ, αὐτόθι, σελ. 4.

[14] Δ. ΤΣΙΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, «Ὁ Τέκτονας καί Θεόσοφος Νίκος Καζαντζάκης» ἐν Ἀπαγορευμένη Ἱστορία 1. Ψηφιοποίηση Αντιαιρετικό Εγκόλπιο 

[15] Σύμφωνα μέ τούς εἰδικούς «Ὁ “ἐσωτερισμός” εἶναι ἕνα εἶδος ἀποκρυφισμοῦ, καί μέ τόν ὅρον αὐτό οἱ ἐκφραστές του θέλουν νά δηλώσουν ὅτι οἱ παραδόσεις, οἱ διδασκαλίες καί οἱ τεχνικές τῶν Μεγάλων Μυστῶν ἀνήκουν σ’ ἕναν “ἐσωτερικό κύκλον” ἀνθρώπων καί ὅτι εἶναι ἀπρόσιτες γιά τούς πολλούς». ΑΡΧΙΜ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΣΙΑΚΚΑΣ, Ἐγκυκλοπαιδικό Λεξικό, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 340.

[16] Μ. ΦΥΣΕΝΤΖΙΔΗΣ, Επιφανείς και Διάσημοι Έλληνες Ελευθεροτέκτονες 1800-1970, τόμ. Α΄,  εκδ. «Βογιατζή», Αθήνα 2008, σελ. 62.

[17] «Νίκος Καζαντζάκης. 50 χρόνια από τον θάνατό του» ἐν http://www.grandlodge.gr/wp-content/uploads/2013/08/20thEvent.pdfei=bizAU7TjNOfB0QXekYGYDQ

[18] Κατά τήν ἀπόφαση 2060/1969 (4ης Νοεμβρίου) τοῦ Πολυμελοῦς Πρωτοδικείου Ἀθηνῶν, ὁ Τεκτονισμός «δέν εἶναι φιλοσοφικόν σύστημα, ἀλλ’ ἀποτελεῖ θρησκείαν ὑφ’ ἥν ἔννοιαν νοεῖται τό σύνολον τῶν δοξασιῶν, τῶν σχετικῶν πρός τήν πίστιν πρός ἕνα ἤ πολλούς θεούς μετά τῶν ἐξωτερικῶν τύπων καί τελετῶν κλπ., δι΄ ὧν ἐκδηλοῦται ἡ πρός τό θεῖον πίστις καί λατρεία. Ὅτι ὁ Τεκτονισμός ἀποτελεῖ θρησκείαν, ἐγένετο δεκτόν, τόσον ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐμμέσως δέ, πλήν σαφῶς, καί ὑπό τῆς Πολιτείας» (Π.Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑΣ, Μασσωνισμός, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 1970, σελ. 260)

[19] Πλήν τῶν διάσπαρτων παρερμηνειῶν στά λοιπά ἔργα, μνημονεύουμε ἐνδεικτικῶς τά βιβλία τῆς Besant, Ἐσωτερικός Χριστιανισμός ἤτοι τά Ἐλάσσονα Μυστήρια (Esoteric Christianity or The Lesser Mysteries, 1902), τοῦ Kingsland, Ἡ Ἐσωτερική Βάσις τοῦ Χριστιανισμοῦ (The Esoteric Basis of Christianity, 1895), τοῦ Leadbeater, Ἡ Κρυπτή Πλευρά τῶν Χριστιανικῶν Ἑορτῶν (The Hidden Side of Christian Festivals, 1920), τοῦ Rudolf Steiner, Τό μυστικόν τῆς Τριάδος (Das Geheimnis der Trinität, 1922) καί Τό Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον σέ σχέση πρός τά ἄλλα τρία Εὐαγγέλια, ἰδίως πρός τό Κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον (Das Johannes-Evangelium im Verhältnis zu den drei anderen Evangelien, besonders zu dem Lukas-Evangelium, 1909), κ.ἄ. πολλά.

[20] ALICE A. BAILEY, Problems of Humanity, Lucis Publishing Company, New York & Lucis Press Ltd., London, 1972· πρόκειται περί τοῦ Κεφαλαίου 5 (The Problem of the Churches ), παραγράφου 4 (The Regeneration of the Churches), σελ. 152-155.

[21] Αὐτόθι, σελ. 155.157· «Necessarily, the outer structure of the New World Religion will be long in manifesting; there is little chance of its full emergence during the present generation» .

[22] ALBAERT PIKE , Morals and Dogma of the Ancient and Accepted Scottish Rite of Freemasonry, Supreme Council of the Thirty-Third Degree for the Southern Jurisdiction of the United States, Charleston A.·.M.·. 5641, σελ. 321· «LUCIFER, the Light-bearer! Strange and mysterious name to give to the Spirit of Darkness! Lucifer, the Son of the Morning! It is he who bears the Light, and  with its splendors intolerable blinds feeble, sensual, or selfish Souls? Doubt it not! For traditions are full of Divine Revelations and Inspirations» .

[23] Αὐτόθι, σελ. 102· «The true name of Satan, the Kabalists say, is that of Yahveh reversed; for Satan is not a black god, but the negation of God. The Devil is the personification of Atheism or Idolatry. For the Initiates, this is not a Person, but a Force, created for good, but which may serve for evil. It is the instrument of Liberty or Free Will. They represent this Force, which presides over the physical generation, under the mythologic and horned form of the God PAN; thence came the he-goat of the Sabbat, brother of the Ancient Serpent, and the Light-bearer or Phosphor, of which the poets have made the false Lucifer of the Legend» .

[24] Β. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ, Τό Μαῦρο Λεξικό τῆς Ἑλληνικῆς Μασονίας, τόμ. Β΄(Ε-Ω), ἐκδ. Βασδέκης, Ἀθήνα 2001, σελ. 9 (λῆμμα Ἐβλίς) 

[25] MAX HEINDEL, Freemasonry and Catholicism, The Rosicrucian Fellowship, California- London 1931 [2], σελ. 11· «Thus originated the feud in the dim dawn of this Cosmic Day, and that which we see as Free Masonry today is an attempt by the Hierarchs of Fire, the Lucifer Spirits, to bring us the imprisoned spirit ‘Light’, that by it we may see and know. Catholicism is an activity of the Hierarchs of  water, and places ‘Holy Water’ at the Temple door to quench the spirits seeking light and knowledge and to inculcate faith in Jehovah».

[26] ΕΔ. ΣΥΡΕ, Από τη Σφίγγα στον Χριστό. Η θεία εξέλιξη, μτφρ. από τα γαλλικά Βάρδας Σκληρός, εκδ. Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 1992, σελ. 424.425.

[27] Αὐτόθι, σελ. 438.439.

[28] Ἰω. 7, 17

[29] Ἀναφορά, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. 323.

[30] «Τινῶν ἀνθρώπων αἱ ἁμαρτίαι πρόδηλοί εἰσι, προάγουσαι εἰς κρίσιν, τισί δέ καί ἐπακολουθοῦσιν».

[31] Περί τῆς ἐν παρθενίᾳ ἀληθοῦς ἀφθορίας πρός Λητόιον Ἐπίσκοπον Μελιτηνῆς 33, PG 30, 736D-737A.Β· «οὕτω καί κατά τό ἐναντίον αἱ μέν προάγουσιν ἁμαρτίαι τῶν βλαβέντων ἐκ τῶν μοχθηρῶν λόγων ἤ πράξεων, προειληφότων τε εἰς ᾅδου, καί τά κολαστήρια τοῖς τῆς βλάβης αἰτίοις παρασκευαζόντων ἐκεῖ· αἱ δέ καί ἐπακολουθοῦσι, τῶν καί μετά τόν ἐκείνων θάνατον, δι΄ ἥν κατέλιπον τῷ βίῳ κακίαν, ἐξ αὐτῶν βλαπτομένων [...] οὕτω Μαρκίων καί οἱ λοιποί τῶν αἱρετικά ἐγκατασπειράντων τῷ βίῳ δόγματα βλάπτουσιν, ἁπάντων τῶν ἐξ αὐτῶν ἐντεῦθεν βλαπτομένων,  πικροτέροις τούς προκατάρξαντας τῆς κακίας κολαστηρίοις, καί πάλαι ὅμως τεθνεῶτας, ἐκεῖ παραδιδόντων. Εἰ γάρ ἕνα, φησίν, ἐάν τις τῶν μικρῶν σκανδαλίσῃ, τοῦδε τοῦ θανάτου ἄξιος κρίνεται, ὁ τοσούτους, διά τοῦ μοχθηροῦ βίου πρός διαφθοράν ἠθῶν καταλελοιπέναι ὑποδείγματα, ἤ φθοροποιά ψυχῶν ἀναφυέναι τά δόγματα, σκανδαλίζων, καί μετά τόν οἰκεῖον θάνατον, ἁπάντων ἄν τῶν δι΄ αὐτόν ἀποθνησκόντων θανάτων ὑπεύθυνος ἀξίως καί δικαίως ἀποφανθείη, καθ΄ ἕκαστον τῶν δι’ αὐτόν τραυματιζομένων ἤ ἀποθνησκόντων ἐνταῦθα, κατά τόν ἐκεῖ αἰῶνα τραυματιζομένου τε τοῦ αἰτίου καί ἀποθνήσκοντος».

[32] Π. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ, ἔνθ’ ἀνωτ., σελ. λγ΄(εἰσαγωγῆς).

[33] ΑΦΡ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ, «Από τον Νίτσε στον καζαντζάκη: Η γενεαλογία της “Κρητικής Ματιάς”», Πόρφυρας 129 (Οκτ. – Δεκ. 2008) 7 (pdf, ψηφιακής εκδόσεως), ὑποσημ 16.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου 

Ο Αχιλλέας Βασιλείου κατάγεται από την Ήπειρο και έχει τελειώσει την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει συμμετάσχει σε πολλούς πανελλήνιους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, αποσπώντας βραβεία και επαίνους. Τα έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Τίτλος έργου : Μητροπολίτης Σεβαστιανός
Θέση: Αχαρνών 113-117, Προαύλιο Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμωνος Αχαρνών
Έτος Κατασκευής: 2003
Υλικό Κατασκευής: Ορείχαλκος
Καλλιτέχνης: Αχιλλέας Βασιλείου

Αποτελεί δωρεά του Πανελλήνιου Συλλόγου Εφέδρων Αξιωματικών και Οπλαρχηγών Εθνικής Αντίστασης (Ε.Ο.Ε.Α.) «Ν.Ζέρβας».

Ο Αχιλλέας Βασιλείου κατάγεται από την Ήπειρο και έχει τελειώσει την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει συμμετάσχει σε πολλούς πανελλήνιους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, αποσπώντας βραβεία και επαίνους. Τα έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Ο Μητροπολίτης Σεβαστιανός, κατά κόσμον Σωτήριος Οικονομίδης, γεννήθηκε στις 20 Ιουνίου του 1922 στα Καλογριανά Καρδίτσης. Έμεινε ορφανός από μικρή ηλικία και ακολούθησε σπουδές στην Θεολογική Σχολή Αθηνών κατά τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Το 1949 ολοκλήρωσε τις σπουδές του και το 1956 έγινε μοναχός στην Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη. Το 1957 διορίστηκε Ιεροκήρυκας στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, όπου και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Εξελέγη από την Σύνοδο την 1η Ιουνίου του 1967 ως Μητροπολίτης Δρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης. Ο Μητροπολίτης Σεβαστιανός έχει εγγραφεί στην εκκλησιαστική συνείδηση ως εκείνος που ανάστησε το βορειοηπειρωτικό ζήτημα και εξ αυτού του λόγου χαρακτηρίστηκε ως ο κήρυκας των δικαιωμάτων του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού. Αντλώντας νομιμοποίηση από το γεγονός ότι ένα τμήμα της μητροπολιτικής του επαρχίας βρισκόταν σε συνθήκες θρησκευτικής ανελευθερίας, καθώς από τον Νοέμβριο του 1967 ο Εμβέρ Χότζα απαγόρευσε την ελεύθερη έκφραση της θρησκευτικής συνειδήσεως, θεώρησε χρέος να υψώσει φωνή διαμαρτυρίας και να μεταφέρει όπου γης το δράμα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου. Για τον σκοπό αυτόν, έκανε εκατοντάδες ομιλίες σε όλη την Ελλάδα, φτάνοντας μέχρι και το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, κι έγραψε πολυάριθμα βιβλία. Κάθε Φεβρουάριο, επ’ ευκαιρία της επετείου της Αυτονομίας της Β. Ηπείρου το 1914, διοργάνωνε «τριήμερον πένθους και προσευχής», τον δε Δεκαπενταύγουστο τελούσε αγρυπνία στο μοναστήρι της Μολυβδοσκέπαστης, την οποία αφιέρωνε στα εθνικά θέματα. Το 1982 ίδρυσε τη Συντονιστική Φοιτητική Ένωση Βορειοηπειρωτικού Αγώνα, η οποία συνεχίζει μέχρι και σήμερα τον αγώνα του. Εκοιμήθη στις 12 Δεκεμβρίου του 1994 ενώ το σκήνωμά του ετάφη στον περίβολο της Ιεράς Μονής Παναγίας Μολυβδοσκέπαστου, στα σύνορα της Ελλάδος με την Αλβανία.

• http://www.glyptothiki.gr/%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B1/%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CF%83%CE%B9%CE%BF-%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%BF/%CE%B4%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD-dimos-athinaion-2.aspx
• http://toorama.blogspot.gr/2010/12/blog-post_29.html
• http://anastasiosk.blogspot.gr/2012/12/12-1994.html
• http://www.art22.gr/%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%87%CE%B9%CE%BB%CE%BB%CE%B5%CE%B1%CF%83/

Φωτογράφος: Ηλίας Γεωργουλέας

Πηγή: http://www.athenssculptures.com/2014/05/bishop-sevastianos.html