Αθήνα, 30 Αυγούστου 2017
Αριθμ. Πρωτ. 75
Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ)
Προς τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και άπαντες τους Ιεράρχες της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
Μακαριώτατε,
Σεβαστοί μας Αρχιερείς
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΘ δημοσιοποιεί κείμενα με τίτλο «Δημοσίευση ερευνητικών δεδομένων επί του διαλόγου της Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Υπουργείο Παιδείας Έρευνας & Θρησκευμάτων για το Μάθημα των Θρησκευτικών» που συνέταξε η Επιτροπής Παιδείας της ΠΕΘ, την οποία και ευχαριστεί θερμά για την όλη συμβολή της στον αγώνα που διεξάγεται για τη διατήρηση του ορθόδοξου χαρακτήρα της φυσιογνωμίας του μαθήματος των Θρησκευτικών.
Με σεβασμό ασπαζόμαστε τη δεξιά Σας.
Για το ΔΣ της ΠΕΘ
Ο Πρόεδρος Ο Γενικός Γραμματέας
Κωνσταντίνος Σπαλιώρας Παναγιώτης Τσαγκάρης
Δρ Θεολογίας Mr Θεολογίας
***
Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ)
Επιτροπή Παιδείας
Θέμα: «Δημοσίευση ερευνητικών δεδομένων επί του διαλόγου της Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Υπουργείο Παιδείας Έρευνας & Θρησκευμάτων για το μάθημα των Θρησκευτικών»
Η Επιτροπή Παιδείας της ΠΕΘ, προέβη σε επιστημονική διερεύνηση των θέσεων που κατατεθήκαν από τους Αρχιερείς που μετείχαν στον διάλογο της Εκκλησίας με την Πολιτεία για το μάθημα των Θρησκευτικών, στην Έκτακτη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, την 27η Ιουνίου 2017.
Επισημαίνεται ότι οι θέσεις της ΠΕΘ για το νέο Πρόγραμμα του μαθήματος των Θρησκευτικών, συνοπτικά, είναι οι ακόλουθες:
- Εξαρχής και διαρκώς εκφράζεται η διαφωνία της ΠΕΘ για τη δομή, τον χαρακτήρα, το περιεχόμενο και τον προσανατολισμό του νέου Προγράμματος, διότι το Πρόγραμμα αυτό, αποδεδειγμένα με επιστημονικά κριτήρια, αλλοιώνει τη συγκρότηση της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών, μέσω της διαστρέβλωσης της Ορθοδόξου διδασκαλίας, οδηγώντας τους σε θρησκευτική σύγχυση.
- Με δεδομένο τα προαναφερθέντα, η δομή του νέου Προγράμματος του μαθήματος των Θρησκευτικών δεν δύναται να υποστεί βελτιώσεις, αλλά απαιτείται η εκ μηδενικής βάσεως σύνταξη Προγράμματος για το μάθημα.
- Στη σύνταξη του Προγράμματος για το μάθημα πρέπει να συμμετάσχουν όλοι οι σχετικοί με το μάθημα των Θρησκευτικών φορείς και να διασφαλισθεί ο ορθόδοξος προσανατολισμός του μαθήματος.
Η Επιτροπή Παιδείας της ΠΕΘ καταθέτει σε δημόσιο διάλογο όσα, με επιστημονικά κριτήρια, εξάγονται από τις επίσημα διατυπωθείσες θέσεις των Αρχιερέων - μελών της Επιτροπής, της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος στον διάλογο με τους εκπροσώπους του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας & Θρησκευμάτων, ώστε να αποτελέσουν ουσιαστική βάση περαιτέρω συζήτησης. Κύρια πρόθεση είναι η αποσαφήνιση όλων των σχετικών δεδομένων του διενεργηθέντος διαλόγου, καθότι διαπιστώθηκε ότι κατά τον διάλογο δεν τηρήθηκε η αρχή της «μηδενικής βάσεως». Αντ΄ αυτής προκύπτει αλλαγή στάσης προς την κατεύθυνση αναποτελεσματικών ενεργειών της Επιτροπής, όπως τεκμαίρεται από τις διαφορετικές τοποθετήσεις στις εκ των υστέρων αναφορές των Αρχιερέων - μελών της Επιτροπής, οι οποίες διατυπώθηκαν κατά την Έκτακτη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την 27η Ιουνίου 2017.
Τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων είναι στη διάθεση κάθε επίσημου φορέα για οποιαδήποτε σχετική συζήτηση επί των όσων εξαγομένων δημοσιεύει. Οι δημοσιεύσεις των κειμένων θα γίνονται με τακτό εξελικτικό τρόπο, προκειμένου να υπάρχει για κάθε ενδιαφερόμενο ο απαιτούμενος χρόνος για μελέτη και περαιτέρω έρευνα του περιεχομένου κάθε δημοσίευσης.
Με τιμή
Τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Παιδείας της ΠΕΘ που διεξήγαγαν την έρευνα
- Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
- Ιωάννης Κουρεμπελές, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
- Σταύρος Καλαντζάκης, Ομ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
- Μαρία Ράντζου, Επίκουρη Καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
- Ιωάννης Φύκαρης, Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
- Ευάγγελος Πονηρός, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, Μ.Φ., Σχολικός σύμβουλος Θεολόγων Πειραιώς, Δ΄ Αθηνών, Κυκλάδων
- Ιωάννης Αγγελόπουλος, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, Δντής Γεν. Λυκείου
- Δημήτριος Βογιατζής, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, καθηγητής Θεολόγος
- Γιολάντα Σίσκου, Διδάκτωρ Θεολογίας ΑΠΘ, καθηγήτρια Θεολόγος
- Βασιλική Ματιάκη, Υποψήφια Διδάκτωρ Θεολογίας ΑΠΘ
***
ΚΕΙΜΕΝΟ 1ο
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ
«Το ζήτημα των αναφορών περί μηδενικής βάσης
για το μάθημα των Θρησκευτικών»
Το φλέγον ζήτημα της δομής και του προσανατολισμού του μαθήματος των Θρησκευτικών οδήγησε σε συναντήσεις διαλόγου εκπροσώπων της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, με εκπροσώπους του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων. Από τη συζήτηση αυτή προέκυψαν ουσιαστικά τρία επίσημα κείμενα:
1) Το κείμενο τοποθέτησης του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ως εναρκτήρια εισήγηση στη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την 27η Ιουνίου 2017.
2) Η Έκθεση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας, Αιγίνης και Σπετσών, ως Προεδρεύοντος της σχετικής Επιτροπής, η οποία παρουσιάστηκε εκτενώς στη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την 27η Ιουνίου 2017.
3) Το κείμενο παρέμβασης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου, ως μέλους της εξ Αρχιερέων Επιτροπής, στην προαναφερθείσα Σύνοδο, με το οποίο ο Σεβασμιώτατος αποτίμησε το έργο της Επιτροπής.
Από τη συστηματική επιστημονική διερεύνηση των τριών προαναφερθέντων κειμένων, με την εφαρμογή της επιστημονικής μεθόδου της «Ανάλυσης Περιεχομένου», η οποία εντάσσεται στις ερμηνευτικού χαρακτήρα ποιοτικές μεθόδους έρευνας των κοινωνικών επιστημών και αποτελεί μία εκ των ασφαλέστερων επιστημονικών ερευνητικών μεθόδων προσέγγισης και ανάλυσης γραπτών κειμένων, ΔΙΑΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ ότι μεταξύ των τριών κειμένων υπάρχουν ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, οι οποίες δημιουργούν σοβαρά ερωτήματα και προβληματισμό και, οπωσδήποτε, χρήζουν περαιτέρω μελέτης, όσον αφορά τόσο την αιτιολογία τους όσο και τη στοχοθετική τους κατεύθυνση και προοπτική.
Ειδικότερα και συνοπτικώς από τα ερευνητικώς εξαγόμενα διαπιστώνεται ότι:
ü Δεν επιβεβαιώνεται ότι ο διάλογος της Εκκλησίας με το Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων πραγματοποιήθηκε από «μηδενική βάση», αλλά ότι τα δεδομένα ήταν «τετελεσμένα».
ü Δεν τεκμαίρεται η συναπόφαση Εκκλησίας και Υπουργείου για θέματα που αφορούν το ζήτημα του μαθήματος των Θρησκευτικών ως δεδομένο, αλλά ουσιαστικά μόνο κατά παραχώρηση.
ü Οι «Φάκελοι Μαθητή» τυπώθηκαν και θα διανεμηθούν στους μαθητές για το μάθημα των Θρησκευτικών, χωρίς να ληφθεί υπόψη από το Υπουργείο το αίτημα της Εκκλησίας της Ελλάδος να συζητηθούν σε διάλογο, παρά τις περί αντιθέτου αναφορές των επίσημων κειμένων.
ü Υπάρχει γενικευμένη αντίφαση ως προς τον προσανατολισμό του μαθήματος. Συγκεκριμένα στα κείμενα, σε άλλα σημεία γίνεται λόγος ότι το Πρόγραμμα του μαθήματος των Θρησκευτικών έχει «Ορθόδοξο χαρακτήρα» και αλλού ότι «κατήντησε νὰ εἶναι οὐδετερόθρησκο, δηλαδὴ μὲ σαθρὴ ταυτότητα».
Αναλυτικότερα:
Στο κείμενό του ο Μακαριώτατος αναφέρει ότι: «Η συζήτησις άρχισε από μηδενική βάση. Τί άλλο συμβαίνει μετά την «κατάργηση» των Φ.Ε.Κ. Β΄ 2906 και Β΄ 2920 της 13ης Σεπτεμβρίου 2016 του τ. Υπουργού κ. Φίλη και ισχύ των Φ.Ε.Κ. Β΄ 2104 και Β΄ 2105 της 19ης Ιουνίου 2017 του νυν Υπουργού κ. Γαβρόγλου» (www.romfea.gr, προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 28-6-2017).
Κύρια επισήμανση επί αυτής της αναφοράς είναι ότι με την αλλαγή των ΦΕΚ επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει τίποτε! (Δελτία Τύπου της ΠΕΘ 26-6-2017). Σε άλλο κείμενο εισήγησής του στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον Μάρτιο του 2017, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ύδρας αναφέρει πως εφαρμόστηκε, από την εξ Αρχιερέων Επιτροπή, η απόφαση της Ιεραρχίας να γίνει διάλογος για το νέο Πρόγραμμα «από μηδενική βάση», διευκρινίζοντας ότι σύμφωνα με αυτό που αποφασίστηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2017 -κατά τη συνάντηση της Επιτροπής με τον Υπουργό Παιδείας και τους άλλους εκπροσώπους του Υπουργείου- η βάση του διαλόγου δεν ήταν αυτό που ζήτησε η Σύνοδος, αλλά το νέο Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών. Η Επιτροπή φαίνεται να αλλάζει τη γραμμή και την απόφαση της Συνόδου και μάλλον αποφασίζει όχι τη μηδενική βάση αλλά ως βάση το νέο Πρόγραμμα του μαθήματος των Θρησκευτικών (Περιοδικό Εκκλησία: Επίσημον Δελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τεύχος 3, Μάρτιος 2017, σελ. 187-197).
Πέραν της ανωτέρω ερμηνευτικής επισήμανσης υπάρχει και αντίφαση με το αντίστοιχο κείμενο Εισήγησης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας, ο οποίος σε κανένα σημείο του κειμένου του δεν κάνει λόγο για διάλογο από μηδενική βάση, παρά αναφέρει ότι: «Πρέπει ἐδῶ ἐξ ἀρχῆς να δεχθοῦμε ὅτι διάλογος, μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας για τήν διδακτέα ὕλη τῶν θρησκευτικῶν στην ἐκπαίδευση ἔγινε γιά πρώτη φορά» (www.romfea.gr, προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 28-6-2017).
Είναι σαφές ότι άλλο εννοείται με την έκφραση «διάλογος Εκκλησίας Πολιτείας από μηδενική βάση» και άλλο ερμηνεύεται με τη φράση «διάλογος Εκκλησίας και Πολιτείας για πρώτη φορά».
Επί του ιδίου θέματος στο κείμενό του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής αναφέρει ότι στην Επιτροπή της Εκκλησίας για τον διάλογο υπήρχε: «Ἡ αἴσθηση ὅτι ἐνῶ μιλούσαμε γιὰ συζήτηση ἀπὸ μηδενικὴ βάση, στὴν οὐσία ὑπῆρχε τετελεσμένο, μιᾶς καὶ τὸ νέο ΠΣ εἶχε κατοχυρωθεῖ μὲ σχετικὸ ΦΕΚ (ὑπ' ἀριθ. 143575/Δ2 ΥΑ 13.09.2016) καὶ ἦταν πολὺ δύσκολο νὰ δεχθεῖ τὸ Ὑπουργεῖο νὰ καταργηθεῖ καὶ μαζί του νὰ ἀκυρωθεῖ μιὰ πολυετὴς προσπάθεια ἀλλαγῆς τοῦ ΜτΘ. Τὸ μόνο ποὺ μποροῦσε νὰ γίνει ἦταν νὰ βελτιωθεῖ» (https://www.imml.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1859:epitr-gia-thriskeytika&catid=151:arthra&Itemid=143).
Και η αναφορά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής επιτείνει έτι περαιτέρω την αντίφαση, ενδυναμώνοντας το ερώτημα: Τι ισχύει τελικά;
