Δημοσιεύτηκαν στις 4 Μαρτίου 2020 στο ΦΕΚ οι υπουργικές αποφάσεις που περιέχουν τα νέα Προγράμματα Σπουδών για τα Θρησκευτικά στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο.
Αυτές οι υπουργικές αποφάσεις αποτελούν την υποχρεωτική συμμόρφωση του Υπουργείου Παιδείας στις τέσσερις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για το μάθημα των Θρησκευτικών και η ισχύς τους ξεκινά από το επόμενο σχολικό έτος, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Με τις αποφάσεις αυτές καταργούνται οι υπουργικές αποφάσεις Γαβρόγλου και οι «Φάκελοι Μαθήματος», ενώ αναμένονται τα νέα βιβλία μαθητή που θα δοθούν για το επόμενο σχολικό έτος. Πρόκειται για μεταβατικά Προγράμματα Σπουδών και βιβλία, καθώς σχεδιάζεται γενική αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών και των βιβλίων σε πολλά μαθήματα. Ωστόσο, με τους ρυθμούς που γίνονται οι αλλαγές στο χώρο της παιδείας, είναι άγνωστο πόσος χρόνος θα χρειαστεί για την συνολική αυτή αλλαγή, οπότε τα μεταβατικά αυτά Προγράμματα αξίζουν να αναλυθούν με νηφαλιότητα.
Το παρόν άρθρο προσεγγίζει μόνο το Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά Γυμνασίου. Σε επόμενες παρεμβάσεις θα αναλυθούν τα προγράμματα για το Δημοτικό και το Λύκειο.
Αρχικά πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα σπουδών έχει αποκαθαρθεί από την πανθρησκειακή σύγχυση και την συγκρητιστική προσέγγιση των θεμάτων που υπήρχε στα προγράμματα που ακυρώθηκαν από το ΣτΕ και τώρα καταργούνται. Μολονότι δεν γίνεται επαναφορά στα ισχύοντα μέχρι το 2016 παλαιότερα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, το τωρινό πρόγραμμα δομείται με τρόπο που ενισχύει ξεκάθαρα τον ορθόδοξο, χριστιανικό, θεολογικό χαρακτήρα του μαθήματος. Η δομή σε σχέση με τα προγράμματα έως το 2016 διαφέρει σε κάποια σημεία αλλά υπάρχουν και σημαντικές ομοιότητες.
Ειδικότερα:
Στην Α΄ Γυμνασίου προσεγγίζονται θέματα από την Αγία Γραφή, τόσο από την Παλαιά όσο και από την Καινή Διαθήκη. Επειδή όμως συμπιέζεται μόνο σε αυτή την τάξη η μελέτη των θεμάτων της Αγίας Γραφής υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις, ιδιαίτερα στα θέματα από την Παλαιά Διαθήκη, της οποίας η μελέτη αισθητά υποβαθμίζεται. Συστηματικά μελετάται μόνο η δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου και η πτώση, ενώ δεν γίνεται αναλυτική αναφορά στους Πατριάρχες, την Έξοδο και την πορεία στην έρημο, τους Κριτές, τους Βασιλείς, τους Προφήτες, λόγω έλλειψης χρόνου. Ακολουθούν οι αναφορές στην Καινή Διαθήκη, εκτενέστερες μεν αλλά και εδώ με ελλείψεις, αφού πρέπει η εξέτασή τους να ολοκληρωθεί στο διδακτικό χρόνο της ίδιας σχολικής χρονιάς. Ως γνωστόν, μέχρι το 2016 η Παλαιά Διαθήκη εξεταζόταν στην Α΄ Γυμνασίου και η Καινή Διαθήκη στη Β΄ Γυμνασίου. Τώρα στις τάξεις Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου μελετώνται θέματα της εκκλησιαστικής ιστορίας, που μέχρι το 2016 απασχολούσε μόνο την Γ΄ τάξη.
Στη Β΄ Γυμνασίου γίνεται εκτενής μελέτη της εκκλησιαστικής ιστορίας. Μελετώνται διαδοχικά η Πεντηκοστή, η δράση του Αποστόλου Παύλου, οι διωγμοί, ο μοναχισμός, η συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού, οι Τρεις Ιεράρχες, οι Οικουμενικές Σύνοδοι και σημαντικοί Πατέρες της Εκκλησίας, η Εικονομαχία και η περίοδος της Τουρκοκρατίας με αναφορά στους Νεομάρτυρες. Πρόκειται για μία αρκετά πλήρη εξέταση βασικών πτυχών της εκκλησιαστικής ιστορίας και παράδοσης μας, που ακολουθεί τον ιστορικό άξονα των γεγονότων, παρόλο που αυτά είναι ενταγμένα σε θεματικές ενότητες.
Στη Γ΄ Γυμνασίου υπό τον βασικό τίτλο «Η μαρτυρία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο» γίνεται αναφορά στις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες σήμερα, την ιεραποστολή, την δράση των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, το Σχίσμα, την Μεταρρύθμιση αλλά και τις «ενωτικές» προσπάθειες. Οι δύο τελευταίες ενότητες είναι αφιερωμένες στις θρησκείες του Ιουδαϊσμού, του Ισλάμ και σε αυτές της Ανατολής δηλ. τον Ινδουϊσμό, του Βουδισμό, τον Κομφουκιανισμό, τον Ταοϊσμό κ.α. Η οργάνωση της ύλης στη συγκεκριμένη τάξη είναι τέτοια που ουσιαστικά θυσιάζει πολύτιμο διδακτικό χρόνο σε ζητήματα που θα μπορούσαν να εξεταστούν από κοινού με εκείνα της Β΄ τάξης, σε μία ενιαία συνέχεια μελέτης της εκκλησιαστικής ιστορίας, εντός ενός μόνο σχολικού έτους. Έτσι θα μπορούσε να εξασφαλιστεί ο απαραίτητος χρόνος για την εκτενέστερη μελέτη της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι θετικό ότι οι αναφορές στις ξένες θρησκείες, μολονότι εισάγονται ήδη από την Γ΄ Γυμνασίου, τίθενται σε χωριστές ενότητες και μάλιστα στο τέλος του προγράμματος σπουδών της Γ΄ τάξης. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η συγκρητιστική σύγχυση, ενώ ο διδάσκων μπορεί με τον κατάλληλο προγραμματισμό να χειριστεί σωστά το τι θα κάνει με τις τελευταίες αυτές θεματικές ενότητες…
Γενικά, το Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά Γυμνασίου είναι δομημένο με τρόπο που να καλλιεργεί την ορθόδοξη χριστιανική συνείδηση των μαθητών. Παρά τις ελλείψεις του, κυρίως στις αγιογραφικές αναφορές, φαίνεται να επαναφέρει εν πολλοίς το μάθημα στην κανονική του πορεία. Μένει βέβαια να δούμε και τα βιβλία μαθητή που αναμένονται, καθώς έχει μεγάλη σημασία ποια κείμενα επιλέγονται κάθε φορά για την μελέτη των θεολογικών θεμάτων που εξετάζονται. Η παράθεση αυτούσιων περικοπών της Αγίας Γραφής αλλά και ο πλούτος της πατερικής θεολογίας και αγιολογίας, κατάλληλα επεξεργασμένα για την ηλικία των μαθητών, μπορούν να αποτελέσουν το περιεχόμενο των νέων βιβλίων, που έτσι θα καταστούν και για τους θεολόγους χρήσιμα εργαλεία στην καθημερινή διδακτική τους πράξη.
Πηγή: (Ορθόδοξος Τύπος, 13.03.2020 και esos.gr), Θρησκευτικά
