Θάνος Βερέμης, πρόεδρος του ΕΣΥΠ,
Περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας 17 - 08 -2008
Συνέντευξη στον Απόστολο Διαμαντή
 
Ο ιστορικός και καθηγητής Θάνος Βερέμης, πρόεδρος του ΕΣΥΠ, άνοιξε και πάλι μεγάλη συζήτηση για ένα θέμα που ανέκαθεν καίει τους πάντες: το θέμα της εκπαίδευσης ή καλύτερα το πώς θα μπουν τα παιδιά μας στο πανεπιστήμιο. Δεν έχει και τόση σημασία σε τι είδους πανεπιστήμιο ή τι ακριβώς θα μάθουν μέσα εκεί. Αρκεί να μπουν. Με την κρίση, όμως, που περνάει η ελληνική εκπαίδευση γενικώς, κάθε νέα πρόταση βρίσκει σίγουρα αντιπάλους. Ειδικώς όταν μπούμε στο κρίσιμο θέμα των εξετάσεων. Εκεί παίζονται πολλά λεφτά και οι αντιδράσεις πιάνουν κόκκινο.

 
Οι συνδικαλιστές δάσκαλοι αντέδρασαν έντονα στις προτάσεις σας. Αλλά και η ΟΛΜΕ επίσης. Λέει ότι ασχολείστε μόνο με τις εξετάσεις. Προ­φανώς, επειδή φοβούνται επαγγελματική βλάβη από τη μείωση των ετών; 
«Η αντίδραση ορι­σμένων συνδικαλιστών στις σκέψεις του ΕΣΥΠ για την εξεταστική αποσύνδεση του λυκείου από την τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν αποτελεί έκπληξη. Οποιαδήποτε σκέψη για αλλαγή ταράζει την υπνοπαιδεία που υπερασπίζονται ως κόρην οφθαλμού οι αρματολοί της εκπαίδευσης. Οι σκέψεις για την προσθήκη "προπαρασκευαστικού" έτους μετά το λύκειο έχει εναλλακτικές λύσεις. Η μείωση των ετών του δημοτικού είναι μία από αυτές».
 
Οι άλλες ποιες είναι; 
«Άλλες εναλλακτικές λύσεις είναι να αποτελέσει το έτος αυτό το πρώτο από τα τέσσερα του Πανεπιστημίου (ή τα πέντε του Πολυτεχνείου) ή, επίσης, να αυξηθεί γενικότερα η διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατά ένα μεταλυκειακό έτος για όσους θέλουν να μεταβούν στην τριτοβάθμια και, τέλος, ακόμα και η απόσυρση της ιδέας, αν κριθεί "αντιπαιδαγωγική, αντιδεοντολογική ή αντεθνική"».
 
Αλλά και οι πρυτάνεις αντιδρούν σης προτάσεις σας, καθώς λένε ότι δεν αντέχουν τα ΑΕΙ να προπαρασκευάζουν χιλιάδες μαθητές. Και οι δά­σκαλοι πως η μείωση των ετών στο δημοτικό και των μαθημάτων στο γυμνάσιο και στο λύκειο είναι αρνητική από την παιδαγωγική πλευρά. 
«Πρόκειται, βέβαια, για δέσμη σκέψεων που θα αποτελέσουν έναυσμα διαλόγου στο προσεχές ΕΣΥΠ. Ελπίζω ειλικρινά οι σοβαροί διαφωνούντες να προσέλθουν με εναλλακτικές προτάσεις και όχι με κατάρες και την πανάκεια της χρηματοδότησης - ο παράς το παν φαιδρύνει».
 
Γιατί περιορίζετε τα μαθήματα; Αυτό δεν συρρικνώνει την εκπαίδευση στο εξεταστικό πλαίσιο; Εάν, όμως, προσανατολιστούμε αποκλειστικά στην πρακτική γνώση ώστε να βρούμε δουλειά, αυτό δεν θα περιορίσει τον γνωστικό ορίζοντα του νέου; 
«Ο περιορισμός των μαθημάτων, κατά το παράδειγμα πολ­λών εταίρων μας στην Ε.Ε., απαλλάσσει τους μαθητές από θνησιγενείς γνώσεις και τους επιτρέπει να ασχοληθούν εις βάθος με θέματα του ενδιαφέροντός τους, αλλά και να βιώσουν την ηλικία στην οποία βρίσκονται».
 
Το λέω, διότι δημοτικό και γυμνάσιο πρέπει να μορφώνουν γενικώς. Αλλά μόρφωση δεν σημαίνει ειδίκευση. Αυτή είναι για αργότερα.
«Μόρφωση ασφαλώς δεν σημαίνει ειδίκευση ούτε βέβαια απο­μνημόνευση. Όλες οι προσπάθειες για την επόμενη μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα κατατείνουν στην καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης».
 
Προφανώς, θα καταργηθούν και τα Θρησκευτικά. Τα ελληνικά γράμματα, όμως, βυζαντινά και νεότερα, είναι απολύτως συνδεδεμένα με την Εκκλησιαστική Ιστορία. Κάνοντας τα Θρησκευτικά ιστορία των διαφόρων θρησκειών δεν αδυνατίζουμε την ελληνική εκπαίδευση; 
«Ο περιορισμός των Θρησκευτικών, τουλάχιστον για τους χριστιανούς, στην Καινή Διαθήκη, θα απαλλάξει τα μικρά παιδιά από τα διδάγματα της Παλαιάς, που είναι ασύμβατα με το χριστιανισμό ("οφθαλμόν αντί οφθαλμού") και θα αφαιρέσει μία ακόμα θνησιγενή πληροφορία από τις τόσες που εισπράττουν».
 
Δεν υπάρχει στενός ιστορικός δεσμός ελληνισμού και χριστιανισμού; Πώς θα μάθουμε ελληνικά γράμματα; Σπουδάζοντας τον Βούδα; 
«Ελληνικά γράμματα θα μάθουν με την ανανεωμένη Έκθεση Ιδεών, που δεν θα είναι η σημερινή κονσέρβα στην οποία εξεταστικά αριστεύουν όσοι παπαγαλίζουν τα προκάτ θέματα και, βέβαια, η Ελληνική Ιστορία, απαλλαγμένη από τον παπαγαλισμό, θα υπεισέρχεται και σε ζητήματα ιστορίας των ιδεών».
 
Γιατί, εν τέλει, δεν γίνεται κάτι απλό: να κανονίζουν τα ΑΕΙ τον αριθμό των εισακτέων και τον τρόπο που θα επιλέγονται; 
«Τον καιρό τον δικό μου τα ΑΕΙ επέλεγαν το καθένα τους φοιτητές του. Το σύστημα εκείνο αποδείχτηκε διαβλητό και έτσι ανατέθηκαν οι εξετάσεις στο λύκειο. Το αποτέλεσμα ήταν μεν αξιόπιστο, αλλά εις βάρος της σωστής εκπαιδευτικής λειτουργίας του λυκείου. Θα ήταν ευχής έργο να κανονίζουν τα ΑΕΙ τον αριθμό τουλάχιστον των εισακτέων και να καταργηθούν οι μετεγγραφές, που προκαλούν συνωστισμό στα ΑΕΙ των μεγάλων αστικών κέντρων και ερημιά στα περιφερειακά».
 
Έτσι, όμως, δεν θα απελευθερωνόταν το λύκειο από τα φροντιστήριο; 
«Τα φροντιστήρια αποδείχτηκαν εξαιρετικά ανθεκτικά στις αλλαγές. Λειτουργούσαν και όταν οι εισαγωγικές γίνονταν από τα ΑΕΙ και μετά. Ίσως το "προπαρασκευαστικό" ως εθνικό φροντιστήριο να αποτελέσει σοβαρό αντίπαλον δέος».
 
Τελικώς, είστε το κόκκινο πανί για τους συνδικαλιστές. Γιατί, όμως; Δεν σας εκπροσωπούν κι εσάς; Πανεπιστημιακός είστε, εξάλλου. 
«Ο συνδικαλισμός, που προορισμό έχει την προστασία των εργαζομένων σε κάθε κλάδο, μεταμορφώθηκε κατά την παράδοση του παρελθόντος σε περιοχές αποκλειστικής νομής. Οι ΔΕΚΟ είναι ίσως το χειρότερο παράδειγμα».
 
Ειδικώς με τους συνδικαλιστές των ΑΕΙ είστε στα μαχαίρια... 
«Η ΠΟΣΔΕΠ των ΑΕΙ αποτελείται από τέως βοηθούς που κατέλαβαν, χάρη στο νόμο του 1982, τις θέσεις αξιόλογων μελλοντικών επιστημόνων χαριστικά και χωρίς προκηρύξεις. Κατά την αναστάτωση γύρω από το νόμο πλαίσιο, οι εκπρόσωποι της ΠΟΣΔΕΠ εγκατέλειψαν τον συνδικαλιστικό τους ρόλο και θεώρησαν ότι μας εκπροσωπούν σε ζητήματα εκπαιδευτικά. Σκεφτείτε η ΓΣΕΕ να ισχυριζόταν ότι εκπροσωπεί συνολικά τους Έλληνες ως πολίτες αντί της Βουλής. Εμάς τους πανεπιστημιακούς μας εκπροσωπούν (ιδίως με το νόμο της καθολικής ψηφοφορίας) οι πρυτανικές μας αρχές και όχι βέβαια το συνδικαλιστικό μας όργανο».