1. " Βασικό χαρακτηριστικό του νέου προγράμματος σπουδών είναι ο παιδαγωγικός αναπροσανατολισμός της διδακτικής διεργασίας στην κατεύθυνση της διερευνητικής, βιωματικής και συνεργατικής μάθησης".
2 - 3. "Η αλλαγή του ΠΣ κρίνεται αναγκαία, με βάση τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδακτικής, αλλά και το αίτημα υπέρβασης χρόνιων αγκυλώσεων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα". Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδακτικής, που επικαλούνται οι εμπειρογνώμονες, δεν αναφέρονται και έτσι το κείμενο αποδυναμώνεται. Κείμενο τόσης σπουδαιότητας χωρίς παραπομπές και αναφορές είναι απλώς μια άποψη και μάλιστα όχι θεμελιωμένη. Επίσης παρά το ότι πολλοί, μετά το 1982, μιλούσαν για αλλαγή στο μάθημα των Θρησκευτικών καλόν είναι να εξηγηθεί ποιες είναι οι χρόνιες αγκυλώσεις του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.
Αφού τίθεται το θέμα, θα έπρεπε να αναφερθεί το πώς επελέγησαν τα μέλη της Επιτροπής, για να μην υπάρχει καμιά σκιά, ότι πρόκειται για μια "παρέα", με κοινές αντιλήψεις πάνω στο μάθημα των Θρησκευτικών. Και γιατί "ήταν" θεολόγοι; Μετά το υπόμνημα δεν είναι πλέον; Λίγη προσοχή στα ελληνικά δεν βλάπτει…
Και στο σημείο αυτό ισχύει η παρατήρηση μας του σημείου 1. Γενικότητα κι επομένως ασάφεια. Πόσες συνεδριάσεις έγιναν; Πόσοι ήσαν παρόντες και για πόσες φορές; Διαφωνίες υπήρξαν; Ποιος προήδρευε;Ποιος εκπόνησε το σχέδιο επί του οποίου γινόταν η συζήτηση; 6. " Η Επιτροπή εργάστηκε χωρίς "άνωθεν" οδηγίες και δεσμεύσεις". Χρειαζόταν τα μέλη της Επιτροπής να διαβεβαιώσουν τον Αρχιεπίσκοπο ότι εργάστηκαν χωρίς "άνωθεν" επεμβάσεις; Δεν είναι αυτονόητο για επιστήμονες, που αναλαμβάνουν ένα τόσο σοβαρό έργο, να μην δέχονται παρεμβάσεις στο έργο τους κι αν αυτό συμβεί, αμέσως να παραιτούνται, διαφυλάττοντας το επιστημονικό τους κύρος και την αξιοπρέπεια τους; Επί πλέον σημειώνω πως σε μια Επιτροπή μπορεί να μην υπάρχουν "άνωθεν" οδηγίες, αλλά μπορεί αυτή να εργασθεί σύμφωνα με τις αντιλήψεις των "άνωθεν"…
Δεν αντιλήφθηκα γιατί στο υπόμνημα τους προς τον Αρχιεπίσκοπο οι εμπειρογνώμονες αισθάνθηκαν την ανάγκη να επιτεθούν λεκτικά σε βάρος όσων κάνουν κριτική στο πόνημα τους. Διερωτώμαι αν οι ίδιοι γνωρίζουν το πλαίσιο για το οποίο μιλάνε και αν όλοι συμφωνούν ότι τα ΠΣ είναι προϊόντα παραγωγικής διαδικασίας.
Και το σημείο αυτό αποτελεί μια ασαφή γενίκευση και δεν εξηγείται γιατί ήταν απαραίτητη η υπέρβαση της ορολογίας του ΜτΘ.
Οπωσδήποτε για την κατανόηση της φιλοσοφίας του ΠΣ και πολύ περισσότερο για την εφαρμογή του δεν είναι αρκετή μια ανάγνωση του…".
10. " Το ΠΣ είναι ένα πλήρες, μεθοδικό και άρτια οργανωμένο πλαίσιο εκπαιδευτικών αρχών, προσανατολισμών και διδακτικών προτάσεων που αποβλέπει στην εξυπηρέτηση του σχεδιασμού της διδασκαλίας από τον διδάσκοντα εκπαιδευτικό".
11. " Το νέο ΠΣ …εφαρμόζεται πιλοτικά και πειραματικά, ώστε να διαπιστωθούν στην πράξη πιθανά προβλήματα".
12. " Εστιάζοντας στις διδακτικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις και, κυρίως, στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών, το νέο ΠΣ αποσκοπεί στην καλλιέργεια κλίματος αναγνώρισης και αποδοχής, επικοινωνίας και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων…".
13. "…Στη συμμετοχή των μαθητών στη διαχείριση της μάθησης τους".
14. "Το νέο ΠΣ …εστιάζει στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης μέσα σε ένα πλαίσιο συμμετοχικών διεργασιών, ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων, διαλογικών προσεγγίσεων".
15."Σύμφωνα με αυτήν την πρόταση, το μάθημα καλείται να υπερβεί την παραδοσιακή αντίληψη της <παράδοσης μεταφοράς> έτοιμης γνώσης μέσα από μια τυπική και μετωπική διδασκαλία και να υπηρετήσει μια άλλη διάσταση και λειτουργία του σχολείου, όπου ο μαθητής μαθαίνει πώς να μαθαίνει (σ.σ. sic) και συμμετέχει ενεργά σε όλη τη μαθησιακή πορεία".
16. "Συνεπώς το ΠΣ προτείνει μεθόδους, διαδικασίες, δραστηριότητες και στρατηγικές μάθησης, που συναποφασίζονται, επιλέγονται και ακολουθούνται ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες και συνθήκες της σχολικής τάξης".
17. " Η διδασκαλία και η μάθηση προτείνονται μέσω ενός πολυεδρικού και συμμετοχικού σχεδιασμού με απώτερο στόχο την βιωματική και ανακαλυπτική μάθηση".
18-19. "Η ευελιξία και ανοικτότητα που χαρακτηρίζει το ΠΣ όχι μόνο επιτρέπει αλλά και οδηγεί στην προσαρμογή της διδασκαλίας στο συγκεκριμένο μαθησιακό περιβάλλον των παιδιών, με επαρκείς πρόνοιες για διαφοροποιημένη διδασκαλία, γεγονός που αποδεικνύει ότι δεν ευσταθούν οι απόψεις ότι το ΠΣ τάχα περιλαμβάνει <δύσκολες έννοιες>".
Το ίδιο θα μπορούσε κανείς να πει και για τη <διαφοροποιημένη> ( σ.σ. και όχι <διαφοροποιούμενη;> ) διδασκαλία. Αχ, αυτά τα ελληνικά, πόσο δύσκολα είναι στην απλότητα και σαφήνεια τους…
Άλλη μία γενική και ασαφής πρόταση. Επίσης η έκφραση "στοχεύει" είναι από αυτές που καθιερώθηκαν από το ΠΑΣΟΚ και βέβαια δεν σημαίνει "σκοπεύει". Ο "στόχος" έχει στενότερη και πιο απόλυτη έννοια του "σκοπού".
, να αναχαιτίσει την κυρίαρχη παγκοσμίως τάση προς έναν μονότροπα τεχνοκρατικό προσανατολισμό της παρεχομένης εκπαίδευσης".
22. "Η πρόταση του νέου ΠΣ στα Θρησκευτικά παρουσιάζει ένα μάθημα ανοικτό και πλουραλιστικό, που διατηρεί μεν τον γνωσιακό και παιδαγωγικό χαρακτήρα που είχε έως τώρα, αλλά επί πλέον λαμβάνει υπόψη τις απαιτήσεις των καιρών, τις μορφωτικές ανάγκες των σύγχρονων μαθητών και εμπλουτίζεται με περισσότερα στοιχεία για τις χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και τις μεγάλες θρησκείες".
23. " Τα στοιχεία για τις άλλες χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και τις άλλες θρησκείες δεν αποτελούν διδακτέα ύλη, αλλά διαθέσιμα διδακτικά μέσα και υλικά για τον εκπαιδευτικό, ο οποίος καλείται να σχεδιάσει τη διδασκαλία του με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες και το <οικοσύστημα> της τάξης του".
24. "Το ΜτΘ βεβαίως και έχει ως κέντρο, αφετηρία και πρωταρχικό μέλημα την Ορθόδοξη πίστη και ζωή, αλλά οφείλει και πρέπει να έχει ορίζοντα αναφοράς και διαλόγου και με τις άλλες χριστιανικές κατανοήσεις, τις άλλες θρησκευτικές παραδόσεις και τις σύγχρονες φιλοσοφικές ή άλλες μορφές πνευματικότητας".
25-26. "Ένας ουσιαστικός διάλογος, ανάμεσα στο κέντρο και τον ορίζοντα, που θα αναπτυχθεί στο πλαίσιο του ΜτΘ, θεμελιωμένος πάνω στην ορθή προσέγγιση και κριτική κατανόηση των διαφορετικών αφηγήσεων, δεν στοιχειοθετεί απομάκρυνση από την Ορθοδοξία ή μια μορφή θρησκευτικού συγκρητισμού' απεναντίας, συνιστά κυρίως και κατ' εξοχήν την πεμπτουσία της χριστιανικής μαρτυρίας στον σύγχρονο και ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο μας".
27. "Στην πράξη το νέο ΠΣ ουσιαστικά δεν απομακρύνεται από τους ειδικούς σκοπούς του μαθήματος, όπως αυτοί ορίζονται στα Αναλυτικά Προγράμματα του 2003 (ΔΕΠΠΣ)".
με την έννοια της διαμόρφωσης μιας νέας κουλτούρας στην ελληνική κοινωνία". ( Κ. Σημίτη " Ενωμένοι να τολμήσουμε", Αθήνα, Απρίλιος 1994, σελ. 86). Είναι περίεργη η εμμονή των εμπειρογνωμόνων σε αποτυχημένες και καταδικασμένες νοοτροπίες και πολιτικές.
Τα προγράμματα εκείνα ( σ.σ. του 2003) …εστίαζαν επί πλέον … στην κατανόηση της πολυπολιτισμικής, πολυφυλετικής και πολυθρησκευτικής δομής των σύγχρονων κοινωνιών και στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για διαχριστιανική και διαθρησκειακή επικοινωνία και αλληλογνωριμία. Συνεπώς το νέο ΠΣ κινείται πάνω στις ίδιες βασικές αρχές, στις οποίες εμπλουτίζει και αναπτύσσει περισσότερο".
Οι σκοποί λοιπόν και ο σχολιασμός τους:
Διερωτάται κανείς πώς θα αναδειχθούν οι "οικουμενικές αξίες" του Ισλάμ λ.χ., ακόμη και οι ιδιαιτερότητες των ανατολικών θρησκειών. Άλλο ο σεβασμός και η αγάπη και προς τον αλλόθρησκο και άλλο η αποδοχή ως οικουμενικών αξιών των αντιλήψεων τους.
Η κατανόηση και μάλιστα η κριτική κατανόηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι κάτι το θετικό. Το ερώτημα είναι πώς θα συμβεί αυτό με τις άλλες χριστιανικές ομολογίες και τα άλλα θρησκεύματα, μέσα από την Ορθόδοξη Πίστη, ή θρησκειολογικά;
Η προσέγγιση της θρησκευτικής πίστης γενικότερα και του Χριστιανισμού ιδιαίτερα με πολλαπλά κριτήρια ( πολιτισμικά, ηθικά, κοινωνικά, ιστορικά, προσωπικά, θεολογικά"
31. " Η αποκωδικοποίηση του θρησκευτικού υποβάθρου των πολιτισμικών παραδόσεων…".
32. " Η κατανόηση των αξιών, αλλά και των αρνητικών ή επικίνδυνων εκφράσεων των θρησκειών…"
33. " Η κατανόηση της εποχής και των αξιών της και η μεθερμηνεία του θεολογικού λόγου στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες".
34. "Ο προβληματισμός και η ευαισθητοποίηση απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα της εποχής, τα υπαρξιακά ερωτήματα και τα ηθικά διλήμματα του ανθρώπου".
35. " Ο σεβασμός του δικαιώματος κάθε ανθρώπου στη θρησκευτική ελευθερία, την αναζήτηση και τον θρησκευτικό αυτοπροσδιορισμό".
36. " Η ανάπτυξη της οικολογικής συνείδησης και ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον".
37. "Η ανάδειξη του ολιστικού και μεταμορφωτικού χαρακτήρα της θρησκευτικής εκπαίδευσης".
38. " Η θεμελίωση της θρησκευτικής εκπαίδευσης σε στέρεες παιδαγωγικές θεωρήσεις και σε συνεχή ενημέρωση και διάλογο με τις σύγχρονες φιλοσοφικές αντιλήψεις περί γνώσης".
39. " Είναι αυτονόητο, ότι η γενική σκηνοθεσία του ΜτΘ παραπέμπει και στηρίζεται στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της Εκπαίδευσης και του ΜτΘ, ενώ με πολλή περίσκεψη και φρόνηση αποβλέπει στην ενίσχυση της εκπαιδευτικής παρουσίας του μαθήματος στο παρόν και το μέλλον, με ισχυροποίηση της παιδαγωγικής του αποστολής".
40. " Να ενθαρρύνουν τους μαθητές να ερμηνεύουν τα φαινόμενα του πολιτισμού εντός του οποίου ζουν".
41. "…Αρχές, όπως η ανοικτότητα, η ανεκτικότητα, η νηφαλιότητα, η οικουμενικότητα, η αποδοχή και ο σεβασμός του άλλου, της θρησκευτικής ετερότητας και του διαφορετικού πολιτισμού, η ειρηνική συνύπαρξη, ο διάλογος, η ελευθερία, κ.ά. αποτελούν όχι απλώς θεωρητικές συλλήψεις της χριστιανικής διανόησης αλλά βιωματικές κατακτήσεις της Ορθόδοξης Παράδοσης κατά την μακραίωνα ιστορική της όδευση".
Μας κάνει εντύπωση ότι αποφεύγεται η λέξη Αγάπη. Μήπως και αυτή είναι "ντεμοντέ";
Στη συνέχεια του υπομνήματος υπάρχει Παράρτημα, όπου παρατίθενται οι θεματικές ενότητες του ΠΣ ανά κύκλο και οι έννοιες - κλειδιά. Επ' αυτών οι τελευταίοι λόγοι διαφωνίας μου:
εξετάζονται σαν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μέσα από το οποίο ο ερχομός του Χριστού στον κόσμο αναδεικνύεται ως δώρο του Θεού στον άνθρωπο…".
μετά τον λόγο του "Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου" ευθέως συνελήφθη ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός", προφανώς εννοεί τον εν Τριάδι Θεό. Αυτό ομολογεί ο Χριστιανός και στο Σύμβολο της Πίστεως: " Και εις ένα Κύριο, Ιησούν Χριστόν…τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα…".
". Αυτές οι ιδιότητες, όπως έτσι ατάκτως παρατίθενται, μάλλον προκαλούν σύγχυση, παρά διαφωτίζουν τον μικρής ηλικίας μαθητή για το τι είναι ο Χριστός.
". Δάσκαλος λοιπόν ο Λυτρωτής!… Ατυχέστατη, τουλάχιστον, η έκφραση. Η λύτρωση του ανθρώπου και η σωτηρία του είναι η μοναδική αιτία του ερχομού στον κόσμο του Θεανθρώπου και η εντός αυτού πορεία Του. Η έκφραση για διδασκαλία του "αληθινού τρόπου ζωής" θυμίζει γκουρού και όχι τον Σαρκωθέντα Υιό και Λόγο του Θεού.
Αυτό είναι η αγιότητα; Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε "κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού" και υπάρχει βιβλίο, του καθηγητού Π.Β. Πάσχου, με τον τίτλο "Άγιοι, οι φίλοι του Θεού", αλλά ιδού πώς τους περιγράφει: " Οι Άγιοι, οι φίλοι του Θεού, μεσίτες και πρεσβευταί πρόθυμοι, [… ] είναι οι μεμηνότες σώφρονες" του θείου Δείπνου, και μας δείχνουν τις δυσκολίες του δρόμου και των αγώνων, αλλά μας απλώνουν και τους λειμώνες του Παραδείσου, όπου όλα καταλήγουν με τη χάρη του Θεού στο τέλος" ( Π.Β. Πάσχου " Άγιοι, οι φίλοι του Θεού", Εκδ. Αρμός, Αθήνα, 1995, σελ. 166).
μνημειώνει την παρουσία του Θεού μέσα στην ιστορία και τη ζωή των ανθρώπων, αν ο νεολογισμός "μνημειώνει" σημαίνει ότι "καθιστά μνημείο" την παρουσία του Θεού στον κόσμο…
Αυτά είναι όλα για τη συνάντηση του Χριστιανισμού με τον Ελληνισμό! Αλλά το γεγονός της συνάντησης του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό ήταν κοσμοϊστορικής σημασίας. Ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης γράφει σχετικά: " Η δημιουργική συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού στα πρόσωπα των πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας έκρινε ιστορικά και ευεργετικά την πορεία όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της Παγκόσμιας Ιστορίας" (Ι. Ζηζιούλα, Μητρ. Περγάμου "Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο κόσμων", Εκδ. Απ. Διακονίας, Αθήνα, 2003, σελ. 197).
Δεν θα μείνουμε στους ακατανόητους νεολογισμούς. Θα μείνουμε στην ουσία της πρότασης. Κατά την άποψη μας είναι ασαφής και εδώ καθόλου δεν αποκλείω αυτή η ασάφεια να είναι "μετά λόγου γνώσεως". Θέλει σοβαρή εξήγηση πώς εννοείται η "πολυεπίπεδη ανάγνωση" και η "κριτική αυτογνωσία"; Στην επεξήγηση αναφέρονται ενδεικτικά τα ονόματα Κοσμάς Αιτωλός, Νικόδημος Αγιορείτης, Ευγ. Βούλγαρης και Αδ. Κοραής. Φτάνει αυτό; Το θαύμα της δια της Εκκλησίας διατήρησης του Έθνους μέσα στο μακραίωνο καύμα της οθωμανικής ή της ρωμαιοκαθολικής βαρβαρότητας είναι ένα μικρό θέμα ανάμεσα στα πολλά άλλα;
49. Στην ίδια τάξη και στην ενότητα για την " οδύνη του κόσμου και το αίτημα της σωτηρίας από το κακό" "συνδράμουν καθοδηγητικά και ταυτόχρονα ερμηνεύονται κριτικά κείμενα από τη Βιβλική-Χριστιανική γραμματεία αλλά και τα μεγάλα θρησκευτικά συστήματα του Ισλάμ, του Ινδουισμού και του Βουδισμού".
50. Στην Γ' πάλι Γυμνασίου οι μαθητές " μέσα από τη μελέτη ιδρυτικών ή εξαιρετικά σημαντικών κειμένων της Εκκλησίας, αλλά και άλλων θρησκειών, ακόμη μέσα από αντιπαραβολή τους με διατυπώσεις από τον χώρο της τέχνης και τα κοινωνικά αιτήματα, καλούνται οι μαθητές να συνταχθούν στον αγώνα, ώστε να κρατηθεί ζωντανή η ελπίδα για τη σωτηρία και την ακεραιότητα της ύπαρξης".
Όταν είχε τεθεί για πρώτη φορά το θέμα της ανανέωσης του μαθήματος των Θρησκευτικών ο Στέλιος Ράμφος είχε αναπτύξει μιαν εισήγηση στα πλαίσια τακτικής συναντήσεως θεολόγων Μέσης Εκπαιδεύσεως. Η συνάντηση αυτή πραγματοποιήθηκε στις έντεκα Μαρτίου του 1981 στη Σχολή Αναβρύτων και έχει κυκλοφορηθεί το 1983 από τις εκδόσεις "Ακρίτας" με τον τίτλο "Θεού γράμματα, σπουδάσματα: Μια πρόταση για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών".
Ο Στ. Ράμφος έχει μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών από την Γ' Δημοτικού έως την Γ' Λυκείου… Στην Έκτη Δημοτικού ο κόσμος των Αγίων της Ορθοδοξίας συνδέεται άμεσα με τον Νεώτερο Ελληνισμό και την ιστορία του, μέσω των νεομαρτύρων, "εις τρόπον ώστε", όπως σημειώνει, " το παιδί να αισθανθή, πέραν του πνευματικού δεσμού, και τον δεσμό αίματος που το ενώνει μαζί τους". Για τους Νεομάρτυρες δεν υπάρχει τίποτε στο προτεινόμενο ΠΣ. Θα έλεγε κανείς ότι επιδιώκεται να μη θιγούν οι εκτελεστές τους Οθωμανοί. Κατά τον Στ. Ράμφο το βιβλίο της Στ' Δημοτικού αρχίζει με το Θρηνητικό Συναξάρι του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (Φ. Κόντογλου) και αφού περάσει το θυσιαστήριο της Τουρκοκρατίας και της Επαναστάσεως φθάνει μέχρι σήμερα. Στο Γυμνάσιο ο κ. Στ. Ράμφος προτείνει να εξετάζεται και ο Μωαμεθανισμός, αλλά "σαν χριστιανική αίρεσις". Τέλος στο Λύκειο να προβάλλονται προσωπικότητες, αλλά με μια πνευματική ενότητα και ομοιογένεια. Μαζί με τους Κολλυβάδες να είναι ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Παπουλάκος, ο Παπαδιαμάντης, ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ο Κωστής Μπαστιάς, ο Λαούρδας και, κοντά σ' αυτούς, ο Ντοστογιέφσκι, ο Μπερντιάγεφ, ο Γκόγκολ, ο Σμέμαν και ο Σολζενίτσιν. Πόσο μακριά βρίσκονται οι εμπειρογνώμονες του προτεινόμενου ΠΣ των Θρησκευτικών από μια τέτοια σκέψη - ασπίδα στην παγκοσμιοποίηση και στη "νέα εποχή"….
Πηγή: www.antibaro.gr
