EΛΛHNIKH ΔHMOKPATIA
YΠOYPΓEIO EΘNIKHΣ ΠAIΔEIAΣ & ΘPHΣKEYMATΩN
ΠEPIΦEPEIAKH ΔIEYΘYNΣH
A’/ΘMIAΣ & B’ΘMIAΣ EKΠAIΔEYΣHΣ ATTIKHΣ
ΓPAΦEIO ΣXOΛIKΩN ΣYMBOYΛΩN
B’ ΔIEYΘYNΣHΣ Δ.E. AΘHNAΣ
Γούναρη 60 – 15343 Aγ. Παρασκευή
Tηλ.: 210-63 92 243, Τηλ. & φαξ: 210-63 99 275
Άγγελος Bαλλιανάτος Δρ. Θ. - Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Τηλ.: 210-76 68 330 , 6946 84 90 93
e-mail: avall@sch.gr
ΘEMA: Απαλλαγές από το μάθημα των Θρησκευτικών.
Aθήνα, 9 Οκτωβρίου 2006
Aρ. Πρωτ.: 921
α. Το μάθημα των Θρησκευτικών στη Μέση Εκπαίδευση
Τα Θρησκευτικά είναι υποχρεωτικό μάθημα, απευθύνεται σε όλους τους μαθητές του σχολείου, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Δεν προβλέπεται αυτοδίκαια απαλλαγή, χωρίς εξαιρέσεις. Οι γονείς ανήλικων μαθητών ή οι ίδιοι οι ενήλικοι μαθητές, έχουν το δικαίωμα να ζητούν απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών την προσευχή και τον εκκλησιασμό με υπεύθυνη δήλωση. Η δήλωση αυτή (σύμφωνα με την 61723/Γ2/13-6-2002 του ΥΠΕΠΘ), πρέπει να αναφέρει ότι ο/η μαθητής/τρια δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει.
β. Πότε γίνονται οι δηλώσεις;
Στην παραπάνω εγκύκλιο, δεν προκύπτει χρονικός περιορισμός σε ό,τι αφορά την κατάθεση υπεύθυνης δήλωσης σχετικά με την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών. Η Διεύθυνση Σπουδών Δευτεροβάθμιας, όμως (12907/Γ2/8-2-2005), διευκρινίζει ότι «επειδή η καθυστερημένη κατάθεση της δήλωσης θα δημιουργούσε προβλήματα, εάν γινόταν μετά την κατάθεση βαθμολογίας από τον διδάσκοντα το μάθημα καθηγητή και επειδή άλλες διατάξεις που αφορούν απαλλαγές από τη διδασκαλία μαθημάτων (Γυμναστική Π.Δ. 104/79) ορίζουν ότι η κατάθεση των δικαιολογητικών γίνεται εντός πέντε ημερών από της ενάρξεως των μαθημάτων εκτός από τις περιπτώσεις ξαφνικού συμβάντος, θεωρείται σκόπιμο το αίτημα για την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών να γνωστοποιείται στη Διεύθυνση του σχολείου με την έναρξη της διδασκαλίας των μαθημάτων». Σε κάθε περίπτωση, η Διεύθυνση Σπουδών το 2003 (20213/Γ2/27-2-2003) αναφέρει ότι «ο προφορικός βαθμός Α’ τετραμήνου μαθήτριας που έτυχε απαλλαγής από το μάθημα δε θα συνυπολογισθεί στο Γ.Μ.Ο., ούτε θα υπάρχει βαθμός ετήσιας επίδοσής της στο μάθημα των Θρησκευτικών».
γ. Όταν μαθήτρια ή μαθητής απαλλαγεί από τα Θρησκευτικά.
Στις διατάξεις που διέπουν την απαλλαγή από τα μαθήματα της Γυμναστικής και της Μουσικής, προβλέπεται ότι ο Διευθυντής του σχολείου με τον αρμόδιο διδάσκοντα καθηγητή, συντάσσουν σχετική πράξη στο βιβλίο πράξεων του Συλλόγου των διδασκόντων. (Π.Δ. 104/79, άρθρο 22, παρ. 2 και Π.Δ. 485/83, άρθρο 22, παρ. 2).
Στο Π.Δ. 201/98, άρθρο 13, παρ. 10β, που αφορά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, ορίζεται ότι: «με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων ορίζεται ο τρόπος απασχόλησής τους εντός ή εκτός της αίθουσας ή σε άλλη αίθουσα, την ώρα της διδασκαλίας του μαθήματος αυτού». Μάλιστα, η εγκύκλιος Γ1/7231/24-1-2002, συμπληρώνει ότι «Η απασχόλησή τους εκτός της αίθουσας μπορεί να γίνεται με την επίβλεψη δασκάλου που δεν διδάσκει στο τμήμα του κατά την ώρα αυτή (εφόσον βεβαίως υπάρχει τέτοια δυνατότητα) ή την παραμονή τους σε άλλο τμήμα ή τάξη, όπου διδάσκεται διαφορετικό μάθημα». Στην ίδια εγκύκλιο αναφέρεται ότι: «εφόσον οι λειτουργικές ανάγκες το επιτρέπουν, είναι δυνατόν να διαμορφώνεται το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου με τρόπο ώστε τα Θρησκευτικά στις τάξεις που φοιτούν μη ορθόδοξοι μαθητές να διδάσκονται την τελευταία διδακτική ώρα, για να μπορούν οι μαθητές αυτοί να αποχωρούν από το σχολείο, ύστερα από υποβολή σχετικής δήλωσης των γονέων τους».
δ. Το παρελθόν και το μέλλον των απαλλαγών
Ως την προηγούμενη δεκαετία, απαλλαγή από τα Θρησκευτικά έπαιρναν όσοι δήλωναν ότι ανήκουν σε διαφορετικό δόγμα, θρησκεία, είναι άθρησκοι ή αγνωστικιστές, ή έχουν λόγους συνειδήσεως. Η εγκύκλιος ου 2002 που ορίζει να μην αναφέρονται οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των μαθητών, προέκυψε μετά από απόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη, στην οποία αναφέρεται ότι το κράτος –και κατ’ επέκταση το σχολείο- δεν έχει δικαίωμα να ζητά από τους μαθητές και τις οικογένειές τους τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους. Το 2002, η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων σε απόφασή της (77Α) σημειώνει ότι: «... η παρακολούθηση η μη του μαθήματος των θρησκευτικών και η αναγραφή του σχετικού βαθμού στον τίτλο δεν υποδηλώνει απαραίτητα το θρήσκευμα του κατόχου, αφού και ο άθεος ή ο αλλόθρησκος που επιθυμεί, μπορεί να παρακολουθήσει το μάθημα των θρησκευτικών, αν δεν προβεί σε σχετική δήλωση». Διευκρινίζει όμως ότι, «η διοίκηση (ο υπεύθυνος επεξεργασίας διευθυντής του σχολείου) δικαιούται να ελέγχει τη σοβαρότητα των σχετικών δηλώσεων». Στην απόφαση αυτή αναφέρεται ότι «Η Αρχή απευθύνει σύσταση, προειδοποιεί και καλεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας του ΥΠΕΠΘ ..... 2. από τους γονείς και κηδεμόνες που επιθυμούν τα παιδιά τους να απαλλαγούν από το μάθημα των θρησκευτικών να μην ζητείται να δηλώνουν αν είναι άθρησκοι, ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, αλλά να ασκούν το δικαίωμά τους αυτό, κατ’ επίκληση των πεποιθήσεών τους και χωρίς να προβαίνουν σε καμία περαιτέρω διευκρίνηση».
Είναι απαραίτητο στο σημείο αυτό να υπογραμμιστεί ότι, τα σχολεία ή οι γονείς δε μπορούν να εφαρμόσουν την ως άνω απόφαση, πριν το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας εκδώσει σχετική εγκύκλιο. Ως τότε, ισχύει η εγκύκλιος του 2002.
