Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό
23 Νοεμβρίου 2024

Ελένη Βασσάλου: Το Πρόγραμμα του «Παγκοσμίου Δικτύου Θρησκειών για Παιδιά» (GNRC ) της ARIGATOU ως πρότυπο των ελληνικών Προγραμμάτων Σπουδών για τα Θρησκευτικά

elenh bassaloy 01

 

Ἡ ἱστορία ἐκτυλίσσεται ὡς ἑξῆς:

Ἐν μέσῳ σκόπιμης πρόκλησης ἀναταραχῆς στά σχολεῖα, κυρίως τῆς Μέσης Ἐκπαίδευσης, ἐξαιτίας τῶν  ἐγκυκλίων[1] τοῦ 2008, πού ἀφοροῦν στίς ἀπαλλαγές ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, τίθεται σέ πιλοτική ἐφαρμογή, τό 2011, τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου, τό ὁποῖο ἀλλάζει ριζικά τόν προσανατολισμό τοῦ μαθήματος. Ἐγκαταλείπεται ἡ ἰσχύουσα μέχρι σήμερα γνώση τῆς Ὀρθόδοξης πνευματικότητας καί ἡ γνωριμία τῶν θρησκειῶν σέ χωριστές ἑνότητες, ἀντί ἑνός διαθρησκειακοῦ συγκρητιστικοῦ συνονθυλεύματος[2], ἐπενδυμένου μέ διαλογισμό[3], βιωματικές πρακτικές[4], διαθρησκειακές κατασκευές[5], συνεντεύξεις μέ ἱερεῖς θρησκειῶν[6], διαθρησκειακά παιχνίδια[7] κ.ἄ. Ἔτσι, ἐκτιμᾶται, πώς τό νέο ΠΣ θά γίνει πιό ἑλκυστικό,  καί, παράλληλα, θά καλύψει τά ἀξεπέραστα θεολογικά καί παιδαγωγικά προβλήματα πού δημιουργεῖ, ἐξαιτίας τῆς ἀνάμειξης καί ταυτόχρονης παρουσίασης, σέ μικρούς καί ἀνήλικους μαθητές, ἑτερόκλητων γνώσεων ἀπό ἕξι θρησκεῖες καί τρεῖς ὁμολογίες[8].

Ἡ Πανελλήνια Ἕνωση Θεολόγων ἀναδεικνύει ἀκατάπαυστα τό πρόβλημα πρός κάθε κατεύθυνση, πρός τό Ὑπουργεῖο Παιδείας, πρός τήν Ἱερά Σύνοδο καί τούς Μητροπολίτες, προσωπικά, μέ τήν ἀποστολή ὅλων τῶν σχετικῶν ἐπιστημονικῶν ἐργασιῶν, πρός τόν ἑλληνικό λαό, μέ ἡμερίδες, συνέδρια, Πρακτικά Συνεδρίων καί ἀνακοινώσεις.  Τρέχει παντοῦ[9].

Ἔπειτα ἀπό τή γενική κατακραυγή γιά τά χονδροειδῆ καί βλάσφημα λάθη σέ θεματικές ἑνότητες τοῦ νέου Προγράμματος, τά ὁποῖα προκλήθηκαν ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς διαθρησκειακῆς λογικῆς πού τό διέπει, οἱ συντάκτες του ἀναγκάστηκαν λίγο νά τά περιορίσουν, στό ἀναθεωρημένο Πρόγραμμα τοῦ 2014, ἐπιμένοντας, ὅμως, νά μείνει ἄθικτος ὁ διαθρησκειακός συγκρητιστικός χαρακτήρας του. Τήν πρόταση νά ἐφαρμοστοῦν οἱ νέες διδακτικές πρακτικές στό ἰσχῦον Πρόγραμμα, χωρίς νά ἀλλάξει ὁ ὀρθόδοξος προσανατολισμός του - τήν ἀπέρριπταν, ἐπιμένοντας, ὅτι οἱ νέες διδακτικές μέθοδοι ἐφαρμόζονται μόνο διαθρησκειακά.  Αὐτή ἡ ἀπόλυτη ἐπιμονή τους στή διαθρησκειακή ἤ πολυθρησκειακή μάθηση, σέ συνδυασμό μέ τήν κατάρριψη θεμελιωδῶν ζητημάτων τῆς ὀρθόδοξης διδασκαλίας, κίνησε τήν ὑποψία, νά ἐρευνηθεῖ σέ βάθος κάθε πληροφορία πού σχετίζεται ἄμεσα ἤ ἔμμεσα μέ τό νέο Πρόγραμμα.

Ὑπῆρξαν πληροφορίες ὅτι τά σεμινάρια τοῦ νέου Προγράμματος Σπουδῶν συνδέονται μέ κάποια ὀργάνωση ARIGATOU[10] . Ἔτσι, ἡ ΠΕΘ ἔστρεψε τήν ἔρευνά της πρός αὐτήν τήν ὀργάνωση καί μελέτησε τό ὑλικό πού ἡ ἴδια ἡ Arigatou ἔχει ἀναρτήσει γιά τόν ἑαυτό της, καθώς καί γιά τά πρόσωπα[11] καί τίς ὀργανώσεις[12], μέ τίς ὁποῖες συνεργάζεται. Πολύτιμα συμπεράσματα ἐξήχθησαν ἀπό τά ἀναρτημένα βιβλία[13], διότι πληροφοροῦν, ἀπό πρῶτο χέρι, σχετικά μέ τήν ἱστορία, τίς ἰδέες καί τά προωθούμενα προγράμματα Σπουδῶν, πού σκοπό ἔχουν νά διαπαιδαγωγήσουν, μέ τή νέα διαθρησκειακή ἠθική, τά παιδιά ὅλου τοῦ κόσμου, φυσικά, καί τῆς Ἑλλάδος. Τά κείμενα εἶναι ὅλα στήν ἀγγλική γλώσσα καί σ’ αὐτό τό σημεῖο θέλουμε δημοσίως νά εὐχαριστήσουμε τούς ἐθελοντές καθηγητές τῆς ἀγγλικῆς γλώσσας, οἱ ὁποῖοι μέ μεγάλη προθυμία μετέφρασαν τό ὑλικό, πού μέχρι σήμερα ἔχει μελετηθεῖ.

Ἀπό τήν ἀνωτέρω ἔρευνα ἦρθαν στό φῶς οἱ παρακάτω συμπλεκόμενες πληροφορίες, οἱ ὁποῖες παρουσιάζονται συνοπτικά:

Ἡ ὀργάνωση Arigatou καί οἱ σκοποί της

Τό ἵδρυμα Arigatou ἱδρύθηκε ἀπό τόν Takeyasu Miyamoto, τό 1990. Προέρχεται ἀπό τή νέα ἰαπωνική βουδιστική ὀργάνωση Myochikai, τήν ὁποία ἵδρυσε, τό 1950, ἡ Mitsu Miyamoto[14] , μέ σκοπό νά γίνουν οἱ διδασκαλίες τοῦ Βουδισμοῦ «ἡ ραχοκοκαλιά τοῦ κόσμου» [15] καί νά διαδοθεῖ ἡ λατρεία τοῦ Βούδα, ὁ διαλογισμός καί οἱ ἰδέες τοῦ ἱεροῦ βιβλίου Lotus Sutra[16] . Γιά τήν πραγμάτωση αὐτοῦ τοῦ στόχου, συνεργάστηκε μέ ὀργανώσεις βουδιστῶν, ἰνδουιστῶν καί πνευματιστῶν πού εἶχαν, ἐπίσης, τό ἴδιο ἱεραποστολικό ὅραμα.

Τό 2000 ἐγκαινίασε τό Global Network of Religions. Interfaith Action for the Children of the World[17] (GNRC) - «Παγκόσμιο Δίκτυο Θρησκειῶν γιά παιδιά» -  προκειμένου οἱ ἰδέες τῆς Arigatou νά ἐξαπλωθοῦν ταχύτερα καί ἀποτελεσματικά στόν κόσμο τῶν παιδιῶν. Ἀκολούθως, τό 2002, μιλώντας στόν ΟΗΕ ἐκ μέρους τοῦ ἀνωτέρω δικτύου, πρότεινε τήν ἵδρυση ἑνός «Διαθρησκειακοῦ Συμβουλίου τῶν παιδιῶν γιά τήν ἐρχόμενη γενιά» - «Conference of Children for the Coming Generation» (CCG) – ἁρμοδίου γιά τή συγκέντρωση παιδιῶν ἀπ’  ὅλες τίς χῶρες καί ὑπερβαίνοντας τά ἐθνικά καί θρησκευτικά σύνορα[18] .

Τό 2004, ὁ Takeyasu Miyamoto μαζί μέ τό Παγκόσμιο Δίκτυο θρησκειῶν ἀποφάσισαν νά ἱδρύσουν τό «Interfaith Council on Ethics Education for Children» - «Συμβούλιο Διαθρησκειακῆς Ἠθικῆς Ἐκπαίδευσης γιά Παιδιά» πού θά ἀνελάμβανε τό ἔργο τῆς συγγραφῆς καί τῆς ὑλοποίησης τῶν διαθρησκειακῶν καί διαπολιτισμικῶν ἐκπαιδευτικῶν προγραμμάτων στά μικρά παιδιά. Μεταξύ τῶν μελῶν τοῦ Συμβουλίου αὐτοῦ εἶναι ἕνας ἕλληνας, ὁ Ἄγγελος Βαλλιανάτος[19] , τό δέ πρῶτο πρόγραμμα πού συντάχθηκε ἀπό αὐτό τό Συμβούλιο εἶναι τό “Learning To Live Together” - (LTLT)[20] Μαθαίνοντας νά ζοῦμε μαζί. Μέ πρότυπο αὐτό τό πρόγραμμα συντάχθηκε τό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν πού ἐπιδιώκει τό Ὑπουργεῖο Παιδείας νά ἐπιβάλλει ἀντί τοῦ ἰσχύοντος Προγράμματος μέ ὀρθόδοξο προσανατολισμό.

Ἡ Arigatou, μεθοδικά, ἐπεκτείνοντας τό διαθρησκειακό της ἔργο, καθιέρωσε, τό 2008, τήν «ἡμέρα προσευχῆς καί δράσης γιά τά παιδιά»[21], ὅρισε δέ νά ἑορτάζεται, ἐτησίως, στίς 20 Νοεμβρίου, ταυτόχρονα μέ τήν Παγκόσμια ἡμέρα τοῦ παιδιοῦ, πού καθιέρωσε ὁ ΟΗΕ τό 1954. Κατά τήν ἡμέρα αὐτή προσκαλοῦνται νά συμμετάσχουν ἐνήλικες ἀπό κάθε θρησκειακό χῶρο, ἀκόμη καί παραθρησκευτικό, αἱρετικό ἤ κοσμικό, καθώς καί αὐτόχθονες ὁμάδες, προκειμένου νά προσευχηθοῦν καί νά διαλογισθοῦν γιά τήν οἰκοδόμηση τῆς εἰρήνης καί τῆς συναδέλφωσης τῶν λαῶν, καθώς καί νά ἀναλάβουν δράσεις γιά τήν ἐπίλυση τῶν προβλημάτων πού ἀφοροῦν στά παιδιά[22]. Ἔτσι, ἐξ ἀφορμῆς τῶν παιδιῶν, συγκαλοῦνται, ἐπίσης καί οἱ ἐνήλικες, ὁπότε ὅλοι, μικροί καί μεγάλοι, κατευθύνονται ἀπό τήν ὀργάνωση, νά συμπλέουν μέ τίς πανθρησκειακές ἰδέες της καί νά ἐπεκτείνουν τά προγράμματά της.

Γιά παράδειγμα, στίς 20 Νοεμβρίου 2015, στήν «Παγκόσμια Ἡμέρα Προσευχῆς καί Δράσης γιά τά Παιδιά» [23] (DPAC), συναντήθηκαν τριάντα ἡγέτες θρησκειῶν καί ὀργανισμῶν πού σχετίζονται μέ τήν πίστη - ρωμαιοκαθολικοί, εὐαγγελικοί, μορμόνοι, bahai, ἰνδουϊστές, ἑβραῖοι, ὀπαδοί τῆς ὀργάνωσης Brahma Kumaris, τῆς Διεθνοῦς Ἑταιρείας γιά τή θεία Συνειδητοποίηση «International Society for Divine Realization», τοῦ Sri Sathya Sai Baba καί τῆς Art of Living - προκειμένου νά συζητήσουν ποιμαντικές πρωτοβουλίες. Ἐρώτημα: Ποιμαντικές πρωτοβουλίες; Εἶναι δυνατόν; Καί ὅμως, γιά τή λογική τῆς Arigatou, εἶναι.

Ἄλλες ὀργανώσεις:

Ὅπως διαπιστώνεται, ἐκτός ἀπό τήν βουδιστική ὀργάνωση Myochikai, δραστηριοποιοῦνται ἐπίσης ἱεραπόστολοι ἀπό ἄλλες τέσσερις βουδιστικές ὀργανώσεις, πέντε ἰνδουϊστικές καί μία πνευματιστική, δηλ. συνολικά ἕντεκα ὁμάδες. Ὅλες μαζί συνεργάζονται στή διοίκηση τῶν συμβουλίων τῆς Arigatou, ἐνῶ ἀποφασίζουν καί προωθοῦν τίς θρησκειακές πεποιθήσεις τους, μέσα ἀπό τά ἐκπαιδευτικά της προγράμματα. Ἄλλοι ἀπό αὐτούς διοικοῦν τό Συμβούλιο τοῦ Παγκοσμίου Δικτύου Θρησκειῶν γιά παιδιά, ἄλλοι τό Συμβούλιο γιά τή διαθρησκειακή ἠθική Διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν, ἐνῶ ἄλλοι εἶναι συνεργάτες στόν τομέα προώθησης τῶν ἐκπαιδευτικῶν διαθρησκεικῶν καί διαπολιτισμικῶν προγραμμάτων τῆς Arigatou, στίς διάφορες χῶρες τοῦ κόσμου. Οἱ ὁμάδες, οἱ ἱεραπόστολοι καί οἱ θέσεις τους εἶναι:

  1. 1.Rissho Kosei Kai[24] , μέ ἱεραπόστολο τόν  Rev. Keiichi Akagawa[25] , μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ GNRC.
  2. 2.INEB: International Network of Engaged Buddhists[26] Βουδιστές μοναχοί, ἀφοσιωμένοι στήν ἱεραποστολή, κατευθύνουν τήν Arigatou: Sulak Sivaraksa[27] , Maruyama Teruo, 14ος Δαλάι Λάμα [28], Thich Nhat Hanh , Theravada Bhikkhu, Maha Ghosananda καί ὁ  Somboon Chungprampree[29] , μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ  GNRC.
  3. 3.Jodo Shu[30] , μέ ἱεραπόστολο τόν  Okochi Hidehito[31] καί ἐκσυγχρονισμένο βουδιστικό λόγο.
  4. 4.Κίνημα Sarvodaya Shramadana[32] , μέ ἱδρυτή τόν γκουρού Α.Τ. Ariyaratne[33],  παράλληλα, μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ Interfaith Council on Ethics Education[34] .
  5. 5.«Ἀποστολή  Ραμακρίσνα» [35] τοῦ γκουρού Βιβεκανάντα. Ἡ Ἀποστολή πού ἄνοιξε τό δρόμο τῆς ἱεραποστολῆς στή Δύση. Ὁ Σουάμι  Atmapriyananda[36] , μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ GNRC[37] .
  6. 6.«Ἀποστολή Chimaya» τοῦ γκουρού Dayananda Saraswati[38] . Ὁ ἱεραπόστολος Anantanand Rambachan[39] , μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ  GNRC[40] .
  7. 7.Shanti Ashram[41] , τοῦ γκουρού Nigamananda Paramahansa. Ἡ διευθύντρια τοῦ ἄσραμ Kezevino Aram[42] , παράλληλα, μέλος τοῦ Δ.Σ. Interfaith Council on Ethics Education[43] .
  8. 8.Κίνημα Arya Samaj τοῦ γκουρούDayanand Saraswati[44] , μέ ἱεραπόστολο τόνμέλος τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Διαθρησκειακοῦ Συμβουλίου[46] μέ θέμα τήν Ἠθική Ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν.
  9. 9.Κίνηση Swadhyay Parivar τοῦ γκουρού Pandurang Shastri Athavale [47], μέ ἱεραπόστολο τήν  Didi Athavale Talwalkar[48], μέλος τοῦ Διαθρησκειακοῦ Συμβουλίου[49].
  10. 10.omoto[50] , τῶν πνευματιστῶν-μάγων  Nao[51] καί  Onisaburo Deguchi[52]. Ἡ πνευματική ἡγέτης τῆς Oomoto Kurenai Deguchi εἶναι μέλος τοῦ GNRC καί παρουσίασε τό Πρόγραμμα LTLT στή διεθνῆ κοινότητα[53]. Ἄξιο ἐπισήμανσης εἶναι ὅτι οἱ Πνευματιστές τῆς Oomoto ἐπιδιώκουν τήν «ἑνότητα τῶν θρησκειῶν»[54] , φανερώνοντας, ἔτσι, πώς αὐτή ἡ «ἑνότητα» - μείξη - συμφωνεῖ μέ τίς ἐπιδιώξεις τῶν πονηρῶν πνευμάτων πού ὑπηρετοῦν.

Ὑπογραμμίζεται ὅτι κάθε θρησκεία, αἵρεση, παραθρησκεία, κοσμική ἄποψη εἶναι ἀποδεκτή ἀπό τήν Arigatou[55].

Πέρα ἀπό τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τῶν ὀργανώσεων, ὑπάρχουν κοινά σημεῖα στή συμπεριφορά τους, τά ὁποῖα εἶναι χρήσιμο νά ἐπισημανθοῦν:

α) Οἱ ἀνωτέρω ὀργανώσεις ἔχουν ὡς ὅραμα, νά διαδώσουν τήν πίστη τους παγκοσμίως. Αὐτό τό ἀναφέρουν σέ κείμενά τους, συμβουλευτικοῦ χαρακτήρα, πού εἶδαν τό φῶς τῆς δημοσιότητας.

β) Ἐπενδύουν τόν ἱεραποστολικό σκοπό τους, σύμφωνα μέ τίς ὁδηγίες τῶν γκουρού, μέ δράσεις, ὅπως ἡ ἵδρυση κοινωφελῶν ἱδρυμάτων, ἡ συμμετοχή σέ διαθρησκειακά συνέδρια γιά τήν ἀντιμετώπιση τοπικῶν καί παγκόσμιων προβλημάτων - πχ. τῆς βίας, τῆς πείνας, τῆς καταστροφῆς τοῦ περιβάλλοντος, τοῦ ἀναλφαβητισμοῦ, τῆς παιδικῆς ἐκμετάλλευσης - ὥστε νά φαίνεται πώς οἱ θρησκευτικές τους ἰδέες δέν ἀφοροῦν μία παλιά ἐποχή, ἀλλά τό σήμερα, καί ἔτσι να προσφέρονται ὡς ἐναλλακτικός τρόπος ζωῆς καί ἀντιμετώπισης.

γ)  Οἱ ἐν λόγῳ ὀργανώσεις συνδέονται μέ διεθνεῖς ὀργανισμούς ὅπως ὁ ΟΗΕ, ἀφενός, γιά νά ἀποκτήσουν οἱ ἐνέργειές τους τό ἀνάλογο κύρος, καί ἀφετέρου, μέσα ἀπό τήν εὐρύτερη συνεργασία, νά ἐπιτύχουν διευκολύνσεις, προβολή, ταχύτατη ἐξάπλωση τῶν ἰδεῶν τους, οἰκονομικά ὀφέλη ἀπό τή συμμετοχή τους σέ προγράμματα, συναλλαγές, δωρεές κ.ἄ.

Arigatou ἔχει διεισδύσει στό Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν. Στελέχη τοῦ ΠΣΕ ὑπηρετοῦν τά Προγράμματά της.

Ἰδιαίτερα κρίσιμη ἡ συνεργασία τῆς Arigatou μέ τό Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν. Διαπιστώνεται ὅτι στίς διαθρησκειακές συναντήσεις τοῦ ΠΣΕ συμμετέχουν, ἱεραπόστολοι  ἐκ τῶν ὀργανώσεων πού συνδιοικοῦν τήν Arigatou[56] . Συμβαίνει δέ τό ἑξῆς ἀκατανόητο γιά ἕναν ὀργανισμό πού ἀφορᾶ στήν χριστιανική πίστη καί μαρτυρία στόν κόσμο: Ἡ Διοίκηση τοῦ ΠΣΕ δέν ἀξιολογεῖ τούς λόγους γιά τούς ὁποίους τῆς προτείνουν τήν ἀπό κοινοῦ μέ τίς θρησκεῖες κοινωνική δράση, οὔτε τήν ὁριοθετεῖ ἔναντι τῶν ἐξωχριστιανικῶν στόχων τους, μολονότι οἱ ἱεραπόστολοι αὐτοί δηλώνουν μέ σαφήνεια, πώς ὁ λόγος ὕπαρξης καί δράσης τους εἶναι νά διαδώσουν, μέσῳ τῆς κοινωνικῆς ἐργασίας, τίς θρησκευτικές καί φιλοσοφικές ἀντιλήψεις τῶν ὁμάδων ἀπό τίς ὁποῖες προέρχονται[57].

Ἐν συνεχείᾳ, μέλη τῆς Διοίκησης τοῦ ΠΣΕ χάνουν τήν αὐτοσυνειδησία τους, ὡς λειτουργοί τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, λησμονοῦν τήν ἐντολή νά πορευθοῦν στόν κόσμο καί νά κηρύξουν τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, καί συμπεριφέρονται ὡς χαμένα πρόβατα πού ἀναζητοῦν ποιμένα. Προσαρμόζουν τή συμπεριφορά τους στά πιστεύω τῆς Arigatou καί τῶν ὁμάδων πού τήν συγκροτοῦν, συμμετέχουν σέ λατρευτικές συνάξεις τους[58] καί προσκαλοῦν χριστιανικές  ὁμολογίες νά πράξουν τό ἴδιο[59]. Τελευταῖα χρόνια καθιερώθηκε ἡ ἐτήσια συμμετοχή τοῦ ΠΣΕ στήν Ἡμέρα Προσευχῆς καί Δράσης γιά τά παιδιά, τήν ὁποία, ὅμως, διοργανώνει ἡ Arigatou γιά τήν ἐπέκταση τῶν πανθρησκειακῶν στόχων της.

Ἡ Arigatou, ἀπό τήν πλευρά της, ἐπιβράβευσε τό μέλος τῆς Διοίκησης τοῦ ΠΣΕ, (Hans Ucko) πού συνέδεσε τόν ὀργανισμό μαζί της, παραχωρώντας του ἐξουσίες. Τόν διόρισε Σύμβουλο σέ ὅλους τούς τομεῖς δράσης της[60]. Ὁ δέ ἐκπρόσωπος τοῦ ΠΣΕ, μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Συμβούλου καί τῶν δυό ὀργανισμῶν, τοῦ ΠΣΕ καί τῆς Arigatou, διοργανώνει διαθρησκειακές δράσεις, στίς ὁποῖες προσκαλεῖ νά συμμετάσχουν βουδιστές, Χριστιανοί, Ἰνδουϊστές, Ἑβραῖοι, Μουσουλμάνοι, Σιντοϊστές, Ζωροάστρες, Μπαχάι, Σίχ, Μπράχμα Κουμάρις, μέλη αὐτοχθόνων θρησκευτικῶν παραδόσεων καί πολλές ἄλλες θρησκευτικές καί πνευματικές παραδόσεις[61]. Σκοπός τῶν συναντήσεων, νά συζητήσουν καί, μεταξύ ἄλλων, νά προσευχηθοῦν ἀπό κοινοῦ πρός μία αὐθαίρετη καί φανταστική ἔννοια «θεοῦ», ὅποιον νομίζει ὁ καθένας, καί νά διαλογισθοῦν, προκειμένου «νά προωθήσουν τά δικαιώματα τῶν παιδιῶν καί τήν ἐξάλειψη τῆς βίας κατά τῶν παιδιῶν».

Ὅσο κι ἄν «χρυσώσει» κανείς τήν ἀνωτέρω συνεργασία, εἶναι ὁρατό πώς οἱ ἐνέργειες μελῶν τῆς Διοίκησης τοῦ ΠΣΕ ἐμπλέκουν τίς χριστιανικές ὁμολογίες στίς πρακτικές καί στίς σκοπιμότητες τῆς Arigatou. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τό ἐγχειρίδιο Learning To Live Together, τό ὁποῖο στοχεύει στήν ἠθική-διαθρησκειακή διαπαιδαγώγηση τῶν μικρῶν παιδιῶν ἀπό τήν Arigatou, ὑποστηρίζεται καί προωθεῖται στήν Εὐρώπη ἀπό μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ ΠΣΕ, τό ὁποῖο μέλος, βεβαίως, ἡ Arigatou εὐχαριστεῖ προσωπικά[62].

Ἡ ὑποστήριξη αὐτοῦ τοῦ Προγράμματος εἶναι ἀσύμβατη γιά τόν Χριστιανό, ἐπειδή ἀφαιρεῖ ἀπό τούς χριστιανούς μαθητές τή διδαχή τοῦ ἐνανθρωπήσαντος γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τούς διδάσκει τίς πανθρησκειακές ἰδέες τῆς Νέας Ἐποχῆς. Εἶναι σά νά ἔρχεται ὁ λύκος νά ἀποδεκατίσει τό κοπάδι καί κάποιος διαφημίζει, πόσο καλά ἐπιτυγχάνει τό ἔργο του.

Κορυφαῖο δέ, εἶναι τό ἑξῆς: Σύμφωνα μέ τό ἐνημερωτικό δελτίο τῆς Arigatou[63] , ἡ ὀργάνωση προσκλήθηκε ἀπό τό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν (ΠΣΕ) καί τή Unicef νά  συμβάλει στήν ἀνάπτυξη μίας σειρᾶς ἀπό Ἀρχές καί Ἐργαλεῖα, προκειμένου νά γίνουν οἱ Ἐκκλησίες φιλικές πρός τά παιδιά. Η Arigatou πρότεινε στό ΠΣΕ νά ἐφαρμόσει τό διαθρησκειακό καί διαπολιτισμικό πρόγραμμα LTLT γιά τήν ἠθική διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν…

Τό σκεπτικό εἶναι νά ἐπιβληθοῦν ἀλλαγές στόν τρόπο πού τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία ἤ στό περιεχόμενο τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας, ἐνῶ θά φαίνεται ὅτι οἱ «Φιλικές Ἐκκλησίες» ἀποτελοῦν αἴτημα τῶν παιδιῶν. Ἐπιπλέον, χρησιμοποιοῦνται γιά τούς σκοπούς τῆς Arigatou τά ἀθῶα καί ἀνήλικα παιδιά, πού ἐκ τῶν πραγμάτων δέν διαθέτουν τήν ἀπαιτούμενη κριτική ἱκανότητα νά διακρίνουν καί νά ἐπιλέξουν τήν ὄντως ἀλήθεια.

Τραγική εἰρωνεία γιά τόν χριστιανικό κόσμο, νά ἔρχεται ἡ Arigatou νά διδάξει στίς Ἐκκλησίες, πῶς νά εἶναι πιό φιλικές στά παιδιά, δηλ. βουδιστές, ἰνδουϊστές καί πνευματιστές - μάγοι ἱεραπόστολοι, νά συμβουλεύουν τίς χριστιανικές Ἐκκλησίες, πῶς νά συμπεριφέρονται, ὥστε νά κερδίσουν τήν προτίμηση τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων! Φαίνεται καθαρά πώς ἡ ὀργάνωση Arigatou ἐπιδιώκει νά διεισδύει καί νά ἀλλοιώνει τήν πίστη ὅλων τῶν θρησκειακῶν χώρων, ὥστε νά ἔχει λόγο καί νά κατευθύνει τά πάντα πρός τήν ἐκπλήρωση τῶν ὁραμάτων καί τῶν σκοπῶν της. Βέβαια, αὐτά τά ὁράματα δέν τά πραγματοποιεῖ μόνη της. Ἀνιχνεύει παντοῦ συνεργάτες, μοιράζει ἀξιώματα καί ἁρμοδιότητες, ὑποσχόμενη «ἕνα καλύτερο αὔριο γιά τά παιδιά». Ἔτσι ἀνίχνευσε συνεργάτες, ἐπίσης, καί στήν Ἑλλάδα, ἐνῶ ἐπιδιώκει τήν ἐφαρμογή τοῦ Προγράμματός της μέσα ἀπό τά νέα Προγράμματα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Δημοτικοῦ, Γυμνασίου καί Λυκείου.

Σημαντικό ζήτημα εἶναι, ποιοί χρηματοδοτοῦν τά διαπολιτισμικά καί διαθρησκειακά προγράμματα τῆς Arigatou, τῶν συνεργαζόμενων μέ αὐτήν ὁμάδων, καθώς καί τοῦ ΠΣΕ. Ἡ Arigatou εἶναι  ΜΚΟ[64], εἶναι δέ γνωστές οἱ δυσκολίες ἐλέγχου τῶν χρηματοδοτήσεων. Ἀναφορικά μέ τό ΠΣΕ, ἡ  μελέτη τῶν ἀπαρχῶν τοῦ ὀργανισμοῦ[65]  φέρνει στό φῶς τή χρηματοδότησή του[66] ἀπό τόν John D. Rockefeller γιά τήν ἐκπλήρωση συγκεκριμένων πανθρησκειακῶν στόχων. Τό ἴδιο ἵδρυμα στηρίζει ἐπίσης τόν Δαλάι Λάμα… Αὐτό, ὅμως, εἶναι ἕνα μεγάλο θέμα πού δέν εἶναι δυνατόν νά ἐξεταστεῖ στά ὅρια αὐτῆς τῆς συνάντησης. Μία νύξη ἔγινε σ’  αὐτήν τήν παράμετρο.

Ἡ Arigatou  ἐπιχειρεῖ νά διεισδύσει στήν ἑλληνική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία

Ὅ,τι γίνεται μέ τήν περίπτωση διείσδυσης τῆς Arigatou στό ΠΣΕ, ὁμοίως συμβαίνει καί μέ τήν προσπάθεια διείσδυσης τῆς αὐτῆς ὀργανώσεως στό χῶρο τῆς ἑλληνικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Καί στίς δυό περιπτώσεις βρίσκονται ἔμπιστα πρόσωπα πού γίνονται ὁ συνδετικός κρίκος. Στήν περίπτωση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δυό πρόσωπα, συνεργάτες τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, παίζουν τό ρόλο τοῦ μεσάζοντα μέ τά προγράμματα τῆς Arigatou:

1. Ὁ κ. Ἄγγελος Βαλλιανάτος, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων καί ὑπεύθυνος προγραμμάτων ἐπιμόρφωσης ἐπιμορφωτῶν καί ἐκπαιδευτικῶν στό Διορθόδοξο Κέντρο Πεντέλης, ἕνας ἐκ τῶν συντακτῶν καί ἀξιολογητής τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν ΠΣ γιά τά Θρησκευτικά 2011 καί 2014, καθώς ἐπίσης,  καί Σύμβουλος διαθρησκειακῆς καί ἠθικῆς ἐκπαίδευσης γιά παιδιά στό  «The Interfaith Council on Ethics Education for Children» - Συμβούλιο πού σχεδιάζει καί προωθεῖ πρωτοβουλίες γιά τή διάδοση τῶν ἰδεῶν καί πρακτικῶν τοῦ Ἱδρύματος, σέ διάφορες χῶρες τοῦ κόσμου, μέσα ἀπό Προγράμματα πού ἀφοροῦν στήν  ἐκπαίδευση - διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν στίς κοινές ἠθικές ἀξίες τῶν θρησκειῶν. Μαζί μέ τήν κ. Ἀγγελική Ἀρώνη, ἐκπαιδευτικό, ἔφεραν τό πρόγραμμα LTLT τοῦ ἱδρύματος Arigatou στήν Ἑλλάδα τό 2011. Ὁ πρῶτος μέ τό διαθρησκειακό «Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου» καί ἡ δεύτερη μέ τό διαπολιτισμικό Πρόγραμμα  «Μαθαίνοντας νά ζοῦμε μαζί… Μαθαίνοντας νά παίζουμε μαζί» [67].

2. Ὁ Σταῦρος Γιαγκάζογλου, Σύμβουλος τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, Ἔρευνας καί Θρησκευμάτων, Προϊστάμενος Γραφείου Α΄ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς (ΙΕΠ), Ὑπεύθυνος τῆς Ἐπιτροπῆς Ἐμπειρογνωμόνων Ἐκπόνησης τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν στά Θρησκευτικά, μέλος τῆς νεοσυσταθείσης Ἐπιτροπῆς τοῦ ΙΕΠ γιά τήν ἀναβάθμιση τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καί διευθυντής μέχρι πρό τινος τοῦ περιοδικοῦ Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τά σεμινάρια γιά τό Νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν πού διεξήχθησαν στό Διορθόδοξο Κέντρο Πεντέλης ὑπό τήν αἰγίδα  τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς (ΙΕΠ) καί, ἑπομένως, ἐν γνώσει τοῦ ὑπευθύνου Συμβούλου τοῦ ΙΕΠ γιά τά Θρησκευτικά καί συντονιστῆ τοῦ ὡς ἄνω Προγράμματος κ. Σταύρου Γιαγκάζογλου, ἦταν σεμινάρια τοῦ Προγράμματος LTLT τῆς Arigatou. Αὐτό βεβαιώνει ἡ ἴδια ἡ Arigatou σέ ἀνακοινωθέν πού ἀναρτήθηκε, μετά τή λήξη τοῦ σεμιναρίου, μαζί μέ τή σχετική φωτογραφία[68]. Μάλιστα, ἡ ὀργάνωση βεβαιώνει, ὅτι οἱ καθηγητές καί οἱ δάσκαλοι πού συμμετεῖχαν στό σεμινάριο, ἀσκήθηκαν στό διαλογισμό, προφανῶς γιά νά γνωρίζουν νά τόν διδάξουν στούς μαθητές τους[69].

Λίγες ἡμέρες μετά ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου (Ἰανουάριος 2016), ἡ ὁποία ἀπέρριψε τό προτεινόμενο νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν, διεξήχθη, μέ τήν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἐκδήλωση σέ χῶρο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, μέ συνοργανωτή φορέα τό ΙΕΠ, στήν ὁποία προβλήθηκε τό Πρόγραμμα Σπουδῶν[70]. Κανένας σεβασμός πρός τή συνοδική ἀπόφαση, ἐμπαιγμός στήν ἑορτή τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν, πού ὑπηρέτησαν τήν Ὀρθοδοξία καί τήν ἑλληνική Παιδεία, καί ὄχι τήν πανθρησκεία καί τά προγράμματα τῶν βουδιστῶν, ἰνδουϊστῶν καί πνευματιστῶν ἱεραποστόλων καί τῆς κάθε κοσμικῆς ἀντίληψης. 

Κατά τήν ἀνωτέρω ἐκδήλωση, ἔγινε πρόταση νά ἐκπαιδευθοῦν τά στελέχη τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μέ τό πρόγραμμα τῆς Arigatou[71]. Ὅπερ καί ἐγένετο[72]. Προφανῶς, τό πρόβλημα δέν εἶναι ἡ συνάντηση, οὔτε ἡ ἐκμάθηση παιχνιδιῶν στά στελέχη τῶν κατασκηνώσεων τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς. Τό μεῖζον ζήτημα εἶναι, ὅτι μία παραθρησκευτική ὀργάνωση, ὅπως ἡ Arigatou, ἀφενός, ἀποκρύπτει τούς σκοτεινούς πανθρησκειακούς καί συγκρητιστικούς σκοπούς της, ἐμφανιζόμενη μέ ἀθῶο πρόσωπο, καί ἀφετέρου, δράττεται τῆς εὐκαιρίας καί εἰσχωρεῖ στό χῶρο καί στίς δραστηριότητες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Βασικές ἰδέες καί προτάσεις τοῦ προγράμματος “Learning To Live Together” στό ἑλληνικό νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά:

Τή σχέση τοῦ ἑλληνικοῦ νέου Προγράμματος Σπουδῶν στά Θρησκευτικά μέ τό Πρόγραμμα Σπουδῶν τῆς Arigatou βεβαιώνει ἡ ἴδια ἡ ὀργάνωση, ὅταν ἀναγνώρισε πώς τά σχετικά σεμινάρια πού διοργάνωσε τό ΙΕΠ καί ὁ κ. Βαλλιανάτος γιά τούς ἐκπαιδευτικούς, εἶναι σεμινάρια στό δικό της ἐκπαιδευτικό Πρόγραμμα “Learning To Live Together” - (LTLT) Μαθαίνοντας νά ζοῦμε μαζί. Μάλιστα, στήν ἱστοσελίδα της φιλοξενεῖ ἀρκετά ἀπό αὐτά τά σεμινάρια μέ τίς φωτογραφίες τους[73].

Ἕνα δεύτερο στοιχεῖο εἶναι ὅτι ἡ Arigatou προβάλλει τόν κ. Βαλλιανάτο μεταξύ τῶν μελῶν τοῦ Συμβουλίου[74] πού εἶχε τήν εὐθύνη γιά τή συγγραφή τοῦ Προγράμματός της, τό δέ πρόσωπο αὐτό εἶναι συγγραφέας καί ἀξιολογητής τοῦ ἑλληνικοῦ νέου Προγράμματος Σπουδῶν στά θρησκευτικά.

Τρίτο ἀποδεικτικό στοιχεῖο εἶναι ἡ ὁμοιότητα τῶν δυό προγραμμάτων σέ βασικά θέματα ἀλλά καί σέ λεπτομέρειες ἑκάστου κειμένου. Ἀπό τίς ὁμοιότητες αὐτές χαρακτηριστικές εἶναι:

Σημείωση: Τά στοιχεῖα πού παρατίθενται εἶναι βασισμένα στήν ἔκδοση τοῦ ἀναθεωρημένου Προγράμματος Σπουδῶν 2014. Διαπιστώνεται ὅτι στήν ἔκδοση τοῦ 2016, ἔχει ἀλλάξει ἡ ἀρίθμηση τῶν σελίδων.

Τό πολυθρησκειακό περιβάλλον διδασκαλίας τοῦ LTLT καί τοῦ ΠΣ

  • Τό LTLT ἔχει συνταχθεῖ ἀποκλειστικά γιά τή διαθρησκειακή μάθηση. Ἀκόμη κι ἄν δέν ὑπάρχουν στό τμῆμα μαθητές θρησκειῶν, δίδονται ὁδηγίες στούς διδάσκοντες πῶς νά δημιουργήσουν διαθρησκειακές συνθῆκες διδασκαλίας[75] .
  • Βεβαιωθεῖτε ὅτι οἱ συμμετέχοντες ἐκτίθενται σέ ἄλλες θρησκευτικές πεποιθήσεις χρησιμοποιώντας ἐμπειρικές δραστηριότητες. Μπορεῖτε νά χρησιμοποιήσετε τήν δραστηριότητα Διαθρησκειακῶν Ἐπισκέψεων στήν σελ. 80 (τοῦ LTLT) γιά νά τούς γνωρίσετε ἄλλα θρησκευτικά πιστεύω καί νά σκεφτοῦν τή δική τους κατανόηση καί ἰδέες.
  • Προσκαλέστε κάποιους ἀπό ἄλλες θρησκεῖες σέ ἕνα διαθρησκειακό καφέ ἤ σέ συζητήσεις, ὅπου οἱ συμμετέχοντες μποροῦν νά τούς μιλήσουν καί νά μάθουν.
  • Χρησιμοποιεῖστε ταινίες, πού δείχνουν τό δικαίωμα ἔκφρασης θρησκευτικῶν πεποιθήσεων. Συζητῆστε μέ τούς συμμετέχοντες τίς ἰδέες καί τούς συλλογισμούς τους ἐπάνω στήν ταινία.
  • Ὡς μέρος τῆς αὐτο-ἀξιολόγησής τους, ζητεῖστε ἀπό τούς συμμετέχοντες νά συναντήσουν κάποιον, ὁ ὁποῖος ἔχει διαφορετικά θρησκευτικά πιστεύω ἀπό τούς ἴδιους καί νά μάθουν ἀπό αὐτόν, σχετικά μέ τίς δικές του θρησκευτικές πεποιθήσεις  (συνέντευξη).
  • Χρησιμοποιεῖστε εἰκόνες ἀπό ἄλλα θρησκευτικά ἔθιμα καί ἐξερευνῆστε τόν σκοπό καί τό νόημά τους.
  • Δημιουργεῖστε ἕνα γκρούπ ἀπό μεσολαβητές ἀπό διαφορετικά θρησκευτικά ὑπόβαθρα.
  • Ἐξερευνεῖστε διαφορές καί ὁμοιότητες μέσα στό θρησκευτικό γκρούπ πού ἤδη ὑπάρχει – μήπως ὑπάρχουν διαφορετικά δόγματα ἤ ἐθνικότητες. Συζητεῖστε πῶς αὐτές οἱ διαφορές ἐπηρεάζουν τήν θρησκευτική ταυτότητα τῶν συμμετεχόντων.

Μέ βάση τίς ἀνωτέρω ὁδηγίες τό ἀναθεωρημένο Πρόγραμμα Σπουδῶν(ΠΣ) τοῦ 2014 ἐπισημαίνει:

  • «Οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες χρειάζονται μάθηση “μέσα ἀπό τή θρησκεία”, ἡ ὁποία θά τούς ἐπιτρέψει νά συνομιλήσουν μέ τή ζωντανή πραγματικότητα πού αὐτή ἀντιπροσωπεύει σήμερα…»[76] .
  • Τό ΜτΘ «νά συνεισφέρει δημιουργικά στόν ἐλεύθερο καί ὑπεύθυνο αὐτοπροσδιορισμό τῆς προσωπικότητας τῶν μαθητῶν»[77] .
  • Τό ΜτΘ «νά συντελέσει στή γνωριμία, στήν κριτική κατανόηση , στόν σεβασμό καί στό διάλογο μεταξύ τῶν ἀνθρώπων μέ διαφορετικές ἀπόψεις, ἀντιλήψεις ἤ δεσμεύσεις πάνω σέ ζητήματα πίστης καί ἠθικοῦ προσανατολισμοῦ»[78] .
  • Οἱ μαθητές προσκαλοῦνται σέ μία ὑπαρξιακή συνομιλία μέ τό περιεχόμενο ὅλων τῶν Βασικῶν Θεμάτων τῆς Θεματικῆς ἑνότητας καί στήν εὕρεση προσωπικοῦ νοήματος σ’ αὐτά»[79] .
  • «Ὁ ἐκπαιδευτικός θά πρέπει νά σχεδιάσει καί νά ὀργανώσει δημιουργικές δραστηριότητες καί στρατηγικές διαλόγου, πού δίνουν τήν εὐκαιρία στούς μαθητές νά ἐκφραστοῦν προσωπικά, νά τολμήσουν νά κινηθοῦν πρός τόν ἄλλον χωρίς προκαταλήψεις καί νά ἐξετάσουν διαφορετικές ἰδέες καί ἐκδοχές γιά τήν ἀλήθεια»[80] .
  • «Δέν ἔχει κανένα νόημα νά παρουσιάζονται οἱ θρησκεῖες… ὡς κλειστά συστήματα πίστης… Στό νέο ΠΣ ἐπιχειρεῖται ἡ ἀνάδειξη τοῦ δυναμικοῦ καί ἐξελικτικοῦ χαρακτήρα τῶν θρησκειῶν, ἀφοῦ οἱ μαθητές καλοῦνται νά τίς κατανοήσουν»[81] .
  • «Μέ βάση τή θέση τῆς κατανόησης, προτείνονται παιχνίδια ρόλων: «Μία οἰκογένεια μουσουλμάνων ὑποδέχεται καί περιποιεῖται μία οἰκογένεια χριστιανῶν στό σπίτι της τήν ἡμέρα τοῦ Ἴντ»[82] .
  • «Οἱ μαθητές βρίσκουν ἀπό τό διαδίκτυο καί παρουσιάζουν ἔθιμα καί εἰκόνες θρησκευτικῶν γιορτῶν ἀπό ὅλο τόν κόσμο» κατασκευάζουν «πόστερ μέ τά σύμβολα τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου», «συλλέγουν σύμβολα ἀπό ἄλλες θρησκεῖες: ὁ τροχός τῆς ζωῆς , Μάνταλα (Ἰνδουϊσμός), γίν καί γιανκ (Ταοϊσμός) κ.ἄ. Κάθε μαθητής ἐπιλέγει ἕνα καί τό χρωματίζει ὅπως θέλει. Ἀπό τό βάθος ἀκούγεται μουσική. Στή συνέχεια ἐκφράζουν γύρω ἀπό τά χρώματα πού διάλεξαν, αἰσθήματα, σκέψεις κ.ἄ.»[83] .
  • «Προτείνονται διαθρησκειακές ἐπισκέψεις, πραγματικές καί εἰκονικές»[84] .
  • «Δημιουργικές τεχνικές: δημιουργία κολλάζ, πόστερ, ζωγραφική,, φωτογραφίες»[85] .
  • «Μουσική καί διαλογισμός. Ἀκοῦν μέ κλειστά μάτια. Στοχάζονται. Ἀνακοινώνουν καί συζητοῦν»[86] κ.ἄ.

Τό ΠΣ ἐφαρμόζει τίς ὁδηγίες τοῦ προγράμματος LTLT «μέ θρησκευτική εὐλάβεια». Προκειμένου νά ὑπάρξει τό ἀπαιτούμενο «διαθρησκειακό περιβάλλον», συνεξετάζει, ταυτόχρονα καί μέ αὐθαίρετο συνδυασμό στοιχείων, τά ἐπιμέρους θέματα πού ἀφοροῦν τόν Χριστιανισμό, τόν Ἰουδαϊσμό, τό Ἰσλάμ, τόν Ἰνδουισμό, τό Βουδισμό, τόν Ταοϊσμό - στή δέ Α΄ γυμνασίου προστίθεται καί ὁ Κομφουκιανισμός. Ἐνῶ τό ὑπό ἐξέταση θέμα ἀφορᾶ π.χ. τόν Χριστιανισμό, κατά τήν ἐπεξεργασία του, συσχετίζεται μέ ἑτερόκλητες πληροφορίες, ἀπαράδεκτες γιά τή θεολογική ἀλήθεια, τίς ὁποῖες ὅμως ὁ ἐκπαιδευτικός καί οἱ μαθητές ἀναγκάζονται χάριν τοῦ ΠΣ νά παραβλέψουν. 

Γιά παράδειγμα, στήν Γ΄ Δημοτικοῦ, στή θεματική ἑνότητα 2, «Ἡ χαρά τῆς γιορτῆς», στή στήλη «Βασικά θέματα» συναντῶνται:

Ι.Χαιρόμαστε γιορτάζοντας
i. Μέρες γιορτῆς τῶν Χριστιανῶν:
· Κάθε μέρα ἕνας ἅγιος
· Ἡ χαρά τῆς πανήγυρης
· Οἱ πόλεις γιορτάζουν τόν ἅγιό τους
ii. Τά ἑλληνικά σχολεῖα γιορτάζουν:
Ἡ γιορτή τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν
ΙΙ. Γιορτές θρησκειῶν τοῦ κόσμου
i. Ρός Ἀσανά: Ἡ ἀρχή τῆς χρονιᾶς γιά τούς Ἑβραίους (σύμβολα: ρόδια, μέλι,ἕνα καινούργιο ροῦχο)
ii. Ἴντ ἄλ-φιτρ: Τό τέλος τοῦ Ramadan τῶν Μουσουλμάνων (ἐλεημοσύνη,
ἐπισκέψεις, εὐχές)
ΙΙΙ. Ἀναγνωρίζοντας σύμβολα καί ὀνόματα τοῦ Θεοῦ
i. Ἀπό τόν Χριστιανισμό:
· Ὁ σταυρός
· Ὁ ἰχθύς
· Ἡ ναῦς
· Ἡ ἄμπελος
ii. Ἀπό τίς ἄλλες θρησκεῖες:
Τό ἄστρο τοῦ Δαβίδ, ἡ ἡμισέληνος, ἀραβούργημα μέ τό ὄνομα τοῦ Ἀλλάχ, ἡ ἰνδουϊστική σβάστικα, τό γίν καί τό γιανκ, ὁ λωτός
ΙV. Τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ τῶν Μουσουλμάνων καί τῶν Ἑβραίων
i. 99 ὀνόματα γιά τόν Ἀλλάχ
ii. Γιαχβέ, Ἀδωνάι, Ἐλοχίμ

Οἱ «τρεῖς μέγιστοι φωστῆρες τῆς τρισηλίου θεότητος» συνεξετάζονται μέ δοξασίες εἰδωλολατρικῶν θρησκειῶν, ὁ δέ σταυρός, τό «ὅπλο κατά τοῦ διαβόλου», συνεξετάζεται μέ χώρους ἐγκλωβισμένους στίς πλεκτάνες καί ἀπάτες του.

Στήν Γ΄ Δημοτικοῦ, στή θεματική ἑνότητα 3, Κυριακή: Μία σημαντική ἡμέρα τῆς ἑβδομάδας» στή στήλη «Βασικά θέματα» συναντῶνται:

I. Μία διαφορετική ἡμέρα:

Μέρα ἀργίας ἤ μέρα γιορτῆς;

II. Ἡ Κυριακή τῶν Χριστιανῶν

Ἡ Θεία Λειτουργία στήν ἐκκλησία

  • Γιατί ἡ «Κυριακή»;
  • Σύναξη καί λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας
  • Ναός, Σταυρός, καμπάνες
  • Ἱερέας, ψάλτες, πιστοί
  • Κεριά, εἰκόνες

III. Τό Σάββατο

Συνάθροιση καί προσευχή τῶν πιστῶν στή Συναγωγή

  • Γιατί τό «Σάββατο»;
  • Τορά, Ραβίνος,
  • Μενορά, Κιπά

IV. Ἡ Παρασκευή τῶν Μουσουλμάνων

Συνάθροιση καί προσευχή τῶν πιστῶν στό Τζαμί

  • Γιατί ἡ «Παρασκευή»;
  • Τό κάλεσμα σέ προσευχή τοῦ μουεζίνη ἀπό τόν Μιναρέ
  • Κοράνιο, Ἰμάμης
  • Νίψεις προσώπου, χεριῶν καί ποδιῶν, ἀνυποδησία

 

Στό ἴδιο θέμα, στό ΠΣ 2011 ὑπάρχουν, ἐν συνέχειᾳ, οἱ παρακάτω πληροφορίες[87] , οἱ ὁποῖες ἀπαλείφθηκαν ἀπό τό ἐπονομαζόμενο «ἀναθεωρημένο» ΠΣ 2014, ρίχνοντας ἔτσι «στάχτη στά μάτια» ἐκείνων πού τό μελετοῦν:

V. Σύμβολα θρησκειῶν τοῦ κόσμου:
Ὁ σταυρός, ὁ ἰχθύς, ἡ ἄμπελος, ὁ πέλεκυς,

  • τό ἄστρο τοῦ Δαβίδ, ἡ Μενορά,
  • ἡ ἡμισέληνος, τό ὄνομα τοῦ Ἀλλάχ,
  • ἡ σβάστικα (Ἰνδουϊσμός- Τζαϊνισμός),
  • τό γίν καί τό γιανκ, τό ὤμ,
  • ὁ τροχός τῆς διδασκαλίας τοῦ Βούδα (ντάρμα), ὁ λωτός, τό σύμβολο τῆς μή βίας (ἀχίμζα)».

Ὡς γνωστόν, ἡ συνεξέταση τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῶν θρησκειῶν ἀπό μόνη της ἐμπεδώνει τήν ἐσφαλμένη ἰδέα, πώς πρόκειται γιά κοινούς τόπους καί ὁδηγεῖ στό συγκρητισμό. Μολονότι εἶναι θεολογικά καί παιδαγωγικά ἀπαράδεκτη, ὅμως ἐπιβάλλεται ἀπό τίς ὁδηγίες τοῦ προγράμματος LTLT.

Ἀντίστοιχες ἀναλύσεις ἐπιβάλλονται καί ὑπάρχουν σχεδόν στό σύνολο τοῦ ΠΣ. Στό LTLT οἱ «διαφορετικές θρησκεῖες καί κοσμικές παραδόσεις… ἀποτελοῦν πηγή ὑλικοῦ»[88] τοῦ προγράμματος. Στό ΠΣ ἀντιμετωπίζονται «ὡς ποικιλία θρησκευτικῶν προσανατολισμῶν»[89], ὡς ἕνα σύνολο πού τοῦ ἀποδίδει διάφορα ὀνόματα: «θρησκεία»[90], «ὁ κόσμος τῆς θρησκείας» [91], «θρησκευτικές παραδόσεις»[92], «θρησκευτικό φαινόμενο στήν πολυμορφία του»[93], «οἱ θρησκεῖες τοῦ κόσμου»[94].

Ἡ δημιουργία συγκρητιστικοῦ σκηνικοῦ εἶναι σκόπιμη. Γι’ αὐτό τό LTLT ἐπιμένει στήν ἀποκλειστική διαθρησκειακή μάθηση, φθάνει δέ στό σημεῖο νά ἐπισημαίνει πώς ἀκόμη καί οἱ χῶροι διδασκαλίας δέν πρέπει νά παραπέμπουν σέ ἰδέα συγκεκριμένης θρησκείας: «Βεβαιωθεῖτε ὅτι τά δωμάτια πού θά χρησιμοποιηθοῦν δέν ἔχουν θρησκευτικά ἀντικείμενα ἀπό μία συγκεκριμένη θρησκεία.  Ὁ χῶρος πρέπει νά εἶναι οὐδέτερος καί νά καλωσορίζει ὅλες τίς πεποιθήσεις καί τούς τρόπους σκέψης»[95] .  Ἀντίστοιχα, οἱ συντάκτες τοῦ ΠΣ θεωροῦν τή διδασκαλία, μέ βάση τίς ἀρχές τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, «μονοφωνία»[96], «ἰδεολογικό ἐγκιβωτισμό σέ ἀπολυτοποιημένες ἑρμηνεῖες καί στάσεις ζωῆς»[97].

Πολύ σημαντικό εἶναι ὅτι τό παιδί στά νέα Προγράμματα βγαίνει ἔξω ἀπό τήν πίστη καί τήν Ἐκκλησία του· στέκεται ὡς οὐδέτερη ὕπαρξη ὡς νά μήν εἶναι βαπτισμένο στόν Χριστό καί ἔχει ἀπέναντί του καί σέ ἴσες ἀποστάσεις τή διδασκαλία τῆς Ὀρθοδοξίας (λειψή) τίς χριστιανικές ὁμολογίες καί τίς θρησκεῖες· ὅλη αὐτή ἡ θρησκευτική ποικιλία πού μεθοδευμένα τοῦ προσφέρεται ἀπό 8-9 ἐτῶν τό κατευθύνει μέ τόν ἀναστοχασμό,  τόν προβληματισμό καί τήν ἀμβισβήτηση τῶν πάντων σέ ἕνα ἄδειασμα ἀπό αὐτό πού πίστευε ἤ πιστεύει καί σέ ἕνα ξαναγέμισμα μέ στοιχεῖα ὅλων τῶν θρησκειῶν πού τίς διδάσκεται ἰσότιμα ἰσάξια καί χωρίς ἀξιολόγησή τους. Ἕνα παιδί πού δέν ἔχει ἀκόμη ἀναπτυγμένη τήν κρίση καί τή διάκριση δέν θά ἀποπροσανατολισθεῖ εὔκολα καί δέν θά δεχθεῖ ἰσχυρή δόση θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ καί σύγχυσης; Αὐτό εἶναι τό ἔργο τῆς Ἀριγκάτου. Ἡ δημιουργία μίας διαθρησκειακῆς συνείδησης ὅπου ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι ἴδιες, ἰσάξιες, πού προσφέρουν λύτρωση καί σωτηρία καί φυσικά προσφέρουν συναδέλφωση τῶν ἀνθρώπων καί τῶν λαῶν. Αὐτό εἶναι τό προστάδιο τῆς πανθρησκείας. Γι᾿  αὐτό, τό ἔργο της λαμβάνει καί προσφέρει τόσες ἀμοιβές πού κανείς δέν γνωρίζει ἀπό διάσημους χρηματιστές πού σχεδιάζουν τό πάζλ τῆς Νέας Τάξης μέ τούς ἴδιους ὡς ἡγέτες!!!

Ἐνδεικτικός πίνακας ὅμοιων ἐννοιολογικά ἀποσπασμάτων τῶν Προγραμμάτων LTLT καί ΠΣ

 

LEARNING TO LIVE TOGETHER (LTLT)

Π.Σ. ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ – ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«Νά παρέχει ἐργαλεῖα στούς παιδαγωγούς προκειμένου νά δουλέψουν μέ τήν διαπολιτισμική καί διαθρησκειακή μάθηση σέ διαφορετικές περιοχές καί ποικιλόμορφα περιβάλλοντα», LTLT σέλ. x(10/244)

 «Τό LTLT - ΜΝΖΜ ἀναπτύχθηκε γιά χρήση σέ διαφορετικά θρησκευτικά καί κοσμικά περιβάλλοντα, ὡς πηγή γιά ὅποιον ἐνδιαφέρεται νά προωθήσει τήν ἠθική καί τίς ἀξίες. Ὁ στόχος ἦταν ν’ ἀναπτυχθεῖ μία πηγή πού θά ἦταν σχετική σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο καί ἀρκετά εὐέλικτο ὥστε νά μπορεῖ νά ἀφομοιωθεῖ μέσα σέ διαφορετικά πολιτιστικά καί κοινωνικά περιβάλλοντα» (LTLT, σέλ. 2).

 

«… περιλαμβάνονται προτεινόμενα καί διαθέσιμα διδακτικά θέματα, μαθησιακές δραστηριότητες καί ἐκπαιδευτικά ὑλικά πού ἐπιβάλλεται νά τροποποιοῦνται κατά τόν σχεδιασμό τῆς διδασκαλίας ἀνάλογα μέ τίς συγκεκριμένες συνθῆκες σέ κάθε τάξη καί τίς ἀνάγκες τῶν μαθητῶν. Ἡ διαφοροποίηση τῆς διδασκαλίας ὡς διαδικασία προσαρμογῆς στίς ἑκάστοτε συνθῆκες εἶναι θεμελιώδης ἄξονας στή νέα διδακτική πρόταση», ΠΣ σελ.17

«Τό Διαθρησκειακό Συμβούλιο προωθεῖ ἕνα καινούριο καί δυναμικό τρόπο σκέψης πάνω στήν ἠθική σέ μία παγκόσμια πλουραλιστική κοινωνία. Αὐτό εἶναι κάτι πού ὅλες οἱ θρησκεῖες καί κοινωνίες μποροῦν νά κάνουν ἀνεξάρτητα. Αὐτό πού εἶναι μοναδικό σέ αὐτή τήν πρωτοβουλία εἶναι ὅτι γίνεται διαθρησκειακά» (LTLT, σελ. 14).

«ὑπογραμμίζει… τίς διαπιστώσεις γύρω ἀπό τήν πολυπολιτισμική, πολυφυλετική καί πολυθρησκειακή δομή τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν καί καταλήγει στή συνειδητοποίηση τῆς ἀνάγκης γιά διαχριστιανική καί διαθρησκειακή ἐπικοινωνία» ΠΣ σελ.10-11

 «Ἡ θρησκευτική ἐκπαίδευση καλεῖται νά ὑπηρετήσει ἕναν «θρησκευτικό γραμματισμό», ὁ ὁποῖος θά πρέπει νά βασίζεται σέ κοινωνικά προστάγματα καθολικοῦ χαρακτήρα, ὅπως εἶναι πρῶτα καί κύρια ὁ πολιτισμικός ἐγκλιματισμός τοῦ μαθητῆ» ΠΣ σελ.16

 

Καλλιεργώντας μία πνευματικότητα πού θά ὁδηγήσει μέ φυσικό τρόπο στόν σεβασμό πρός τίς ἄλλες θρησκεῖες καί ἐπιδιώκει τήν ἀμοιβαία κατανόηση καί τήν ἀλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων, καί ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα στόν ἐμπλουτισμό τῆς θρησκευτικῆς κουλτούρας πού βρίσκεται ριζωμένη σέ κάθε θρησκευτική παράδοση.  LTLT, σελ. 21

 

«Μέ προϋπόθεση τή διευρυμένη θεώρηση τῆς θρησκευτικῆς γνώσης, τό ΠΣ τοῦ ΜτΘ φαίνεται ὅτι ἀποτελεῖ ἕνα πεδίο ὅπου αἴρεται ἡ διαζευκτική θεώρηση τῶν προσανατολισμῶν καί ὑλοποιεῖται ἡ σύνθεσή τους, καθώς σχετίζονται μέ τήν καλλιέργεια ἀξιῶν καί στάσεων γύρω ἀπό τήν προσωπική ταυτότητα, τήν οἰκουμενική συνείδηση, τήν κοινωνία καί ἐπικοινωνία μέ τούς ἐγγύς καί τούς μακράν «ἄλλους, τίς πολιτισμικές ἀξίες… τήν καλλιέργεια καί προώθηση μίας συνειδητῆς διαπολιτισμικῆς ἐπικοινωνίας, καθώς καί τοῦ διαλόγου, τῆς συνεργασίας καί τῆς συλλογικῆς πρωτοβουλίας» ΠΣ σελ. 18-19

«Σέ αὐτή τή νέα προοπτική του, τό ΠΣ… ἐπιτρέπει στό ΜτΘ νά ὑπηρετήσει τή μετάβαση τοῦ μαθητῆ ἀπό τό ἀτομικό φρόνημα στόν κοινό λόγο καί ἀπό τό γράμμα στό πνεῦμα τῆς θρησκείας, δηλαδή στό ὑπαρξιακό, λατρευτικό, κοινωνικό καί πολιτισμικό ἀξιακό της ἀντίκρισμα – ἐκεῖ ὅπου… συνυφαίνονται σέ ἕνα ἑνιαῖο καί ἀδιάσπαστο σύνολο» ΠΣ σελ.23

 

Ἐνδοσκοπική μάθηση. Ἡ ἐνδοσκόπηση μπορεῖ νά γίνει εἴτε ἀτομικά εἴτε σέ ὁμάδες. Τεχνικές ὅπως ὁ διαλογισμός, οἱ σιωπηλές στιγμές ἤ ὁποιαδήποτε ἄλλη στοχαστική πρακτική, βοηθᾶ τούς συμμετέχοντες νά δημιουργήσουν μία αὐτό-στοχαστική ἐμπειρία.  LTLT, σέλ. 29

 

Ὁ τρόπος γνώσης πού ὑπηρετεῖ καί καλλιεργεῖ τό χειραφετικό ἐνδιαφέρον τῶν μαθητῶν εἶναι ὁ κριτικός ἤ ὁ αὐτοστοχαστικός τρόπος», ΠΣ σελ. 22

 

Διαλογισμός – ὁ διαλογισμός μπορεῖ νά βοηθήσει τά παιδιά νά ἠρεμήσουν, βελτιώνει τήν αὐτοσυγκέντρωσή τους, καί καλλιεργεῖ τήν σωματική καί διανοητική τους εὐεξία.

Οἱ διαλογιστικές τεχνικές συμπεριλαμβάνουν συλλογιστικές πρακτικές πού δημιουργοῦν μεγαλύτερη ἐπίγνωση τῶν σκέψεων, ἐπιθυμιῶν καί αἰσθήσεων. Περπάτημα ἤ διαλογισμός ἐπιμέλειας. Μέσα ἀπό τόν διαλογισμό, τά παιδιά μποροῦν νά μάθουν πῶς νά ἐλέγχουν τόν θυμό, τό ἄγχος καί τόν ἐκνευρισμό  LTLT, σελ. 30

«Διαλογισμός πάνω στόν ἑαυτό μου» σελ.99-100 Ἐξηγήσεις τί εἶναι τά μάνταλα καί πῶς νά τά χρησιμοποιοῦν (σελ. 106). 

«Μουσική καί διαλογισμός (Ἀκοῦν μουσική μέ κλειστά μάτια. Στοχάζονται. Ἀνακοινώνουν καί συζητοῦν)», ΟΔ.ΕΚΠ. σελ. 158

 

Βεβαιωθεῖτε ὅτι τά δωμάτια πού θά χρησιμοποιηθοῦν δέν ἔχουν θρησκευτικά ἀντικείμενα ἀπό μία συγκεκριμένη θρησκεία. Ὁ χῶρος πρέπει νά εἶναι οὐδέτερος καί νά καλωσορίζει ὅλες τίς πεποιθήσεις καί τούς τρόπους σκέψης. LTLT, σελ.  32

 

 

Ταύτιση τοῦ Θεοῦ μέ τούς πνευματικούς δασκάλους LTLT, σελ.8

Ὁ Χριστός συνεξετάζεται μαζί μέ τούς δασκάλους τῶν θρησκειῶν  καί ἀντίστοιχα, ὅλα τά θέματα τῶν θρησκειῶν σελ.113

 

Ὁ Χριστός συνεξετάζεται μαζί μέ τούς δασκάλους τῶν θρησκειῶν  καί ἀντίστοιχα, ὅλα τά θέματα τῶν θρησκειῶν ΠΣ σελ. 68-69

 

κατασκευή  μάνταλα LTLT, σελ.106

«Οἱ μαθητές συλλέγουν σύμβολα ἀπό ἄλλες θρησκεῖες:

ὁ τροχός τῆς ζωῆς, Μάνταλα (Ἰνδουϊισμός), γίν καί γιανκ

(Ταοϊσμός) κ.ἄ. Κάθε μαθητής ἐπιλέγει ἕνα καί τό χρωματίζει» ΠΣ, σελ.38-39

διαθρησκειακούς διαλόγους  LTLT, σελ.122

Π.Σ. 138-139

βίωση διαθρησκειακῶν ἰδεῶν μέσα ἀπό παιχνίδια, κάρτες, παιχνίδια ρόλων LTLT, σελ. 31, 85, 139-148, 175-178.

Σέ μία κάρτα: «τί μοῦ ἀρέσει νά κάνω». Οἱ κάρτες στόν πίνακα. Συζήτηση γιά τή σχέση ἐνδιαφερόντων –χαρισμάτων. Ὁμαδοποίηση. Δράση τῶν ὁμάδων (Ι.iv)

 

4. Οἱ μαθητές σέ κύκλο μέ μουσική ὑπόκρουση: Ὁ καθένας δίνει μία κάρτα μέ τό ὄνομά του στόν διπλανό του, πού γράφει ἕνα χάρισμά του μόλις ἡ μουσική σταματᾶ. Στό τέλος ὁ καθένας παίρνει τή δική του κάρτα (I.iii) ΠΣ. σελ. 57

Ὁδηγός Ἐκπαιδευτικοῦ σελ. 155 καί ἑξ.

Ὁ σεβασμός γιά τούς ἀνθρώπους διαφόρων θρησκειῶν, κουλτούρας καί πολιτισμῶν ἀναπτύσσεται καί καλλιεργεῖται βάζοντας τόν ἑαυτό μας στήν θέση τοῦ ἄλλου- νά μάθουμε ἔτσι τί σημαίνει ἐνσυναίσθηση. Ὁ σεβασμός καί ἡ ἐνσυναίσθηση ὁδηγοῦν σέ μεγαλύτερη ἐπίγνωση τῆς ἀτομικῆς καί συλλογικῆς εὐθύνης καί δροῦν μέ βάση αὐτήν, κι ἔτσι ὁδηγοῦνται στήν ἀνεκτικότητα καί τήν συμφιλίωση. Ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια φρουρεῖται καί διατηρεῖται ὅταν γνωρίζουμε τίς ἐμπειρίες καί τίς πραγματικότητες, τίς ἱστορίες καί ἀναμνήσεις, πού κουβαλοῦν τά ἀνθρώπινα ὄντα, καί ὅταν δουλεύουμε γιά τήν εἰρήνη, δικαιοσύνη, ἰσότητα, τά ἀνθρώπινα δικαιώματα καί τήν ἁρμονική συνύπαρξη» LTLT σελ.22

προτάσεις ἐνσυναίσθησης LTLT, σελ. 33, 86, 192-193, 216.

«τά σαφῆ ἐκπαιδευτικά κριτήρια καί οἱ συνακόλουθοι ἐκπαιδευτικοί στόχοι, ὅπως ἡ εὐαισθησία, ὁ σεβασμός , ἡ ἀνοχή ἡ ἐνσυναίσθηση ΠΣ σελ. 29, 35 κ.ἄ.

Παιχνίδι ἐνσυναίσθησης: τά παιδιά σέ ὁμάδες μιλοῦν γιά τά συναισθήματα τῶν διωκώμενων, καθώς καί τήν ἐπίδειξη ἀλληλεγγύης καί συμπαράστασης μεταξύ

συνανθρώπων σέ ἀντίστοιχες περιστάσεις Π.Σ σελ. 85

διαθρησκειακές ἐργασίες, ἐπισκέψεις LTLT, σελ.29, 79-82

Ὁδηγός Ἐκπαιδευτικοῦ σελ. 152-153

ἁρμονίας τῶν θρησκειῶν  LTLT  σελ. 21

ΠΣ σελ. 34, 35 κ.ἄ.

 

 

LTLT, σελ. 29: «σύνθεση τραγουδιῶν, κολάζ, τόν χρωματισμό φανέλων, τό σχέδιο, τό φτιάξιμο ταινίας, φωτογραφίες, ἤ τό γράψιμο ποιημάτων καί ἱστοριῶν»,

οἱ μαθητές «βρίσκουν ἀπό τό διαδίκτυο καί παρουσιάζουν στήν τάξη χώρους προσευχῆς (τζαμιά, ναούς, βωμούς, παγόδες κ.ἄ) καί εἰκόνες ἀνθρώπων πού προσεύχονται ἀπό ὅλο τόν κόσμο. Τίς ἐντάσσουν σέ ἕνα κολλάζ μέ ἀντίστοιχες φωτογραφίες καί σύμβολα» ΠΣ, σελ.51.

«Τό μαθησιακό μονοπάτι θά πρέπει ἐπίσης νά ἐπιτρέπει μία διαδικασία ἀνακάλυψης πού ἐνθαρρύνει τήν θετική στάση καί συμπεριφορά πού θά διευκολύνει τήν κοινή διαβίωση, τόν σεβασμό γιά διαφορετικές κουλτοῦρες καί θρησκεῖες, ὥστε μαζί νά μεταμορφώσουμε καί νά μοιραστοῦμε τόν πλουραλιστικό μας κόσμο» LTLT σελ.22

 

«4α. Τό ΠΣ Διαδικασίας καί ἡ σύνθεση τῶν κατευθύνσεων», σελ. 18-19

 «Οἱ ἀλλαγές στά Ἀναλυτικά Προγράμματα: Ἀπό τό Πρόγραμμα περιεχομένων στό Πρόγραμμα διαδικασίας», ΟΔ.ΕΚΠ. σελ. 41-45. «Τά χαρακτηριστικά τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν διαδικασίας», ΟΔ.ΕΚΠ. σελ. 45-49

 

«Τέσσερις διαστάσεις εὐθύνης … οἱ ἀξίες καί ἡ πίστη διδάσκονται καί μαθαίνονται μέ τρόπο πού δείχνει σεβασμό στούς ἄλλους καί στήν διαφορετικότητα τοῦ ἄλλου» LTLT σελ.16

«Οἱ μαθητές… νά διαμορφώσουν στάσεις ἀποδοχῆς, ἐπικοινωνίας καί σεβασμοῦ πρός τόν θρησκευτικά καί πολιτιστικά “ἄλλο” » ΠΣ σελ.50

 

ὅλες οἱ θρησκεῖες πηγάζουν ἀπό τήν ἴδια πηγή  LTLT σελ.14

 

ΠΣ σελ. 98

 

Τό ΠΣ ἀντιγράφει τό LTLT καί μεθοδικά ὁδηγεῖ τούς μαθητές στήν πανθρησκεία.

Προτείνει συγκρητιστικές δραστηριότητες:

  • Οἱ μαθητές «βρίσκουν ἀπό τό διαδίκτυο καί παρουσιάζουν ἔθιμα και εἰκόνες θρησκευτικῶν γιορτῶν ἀπό ὅλο τόν κόσμο»[98].
  • «Κατασκευή πόστερ μέ τά σύμβολα τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου»[99].
  • «Οἱ μαθητές συλλέγουν σύμβολα ἀπό ἄλλες θρησκεῖες:
  • ὁ τροχός τῆς ζωῆς, Μάνταλα (Ἰνδουισμός), γίν καί γιανκ (Ταοϊσμός) κ.ἄ. Κάθε μαθητής ἐπιλέγει ἕνα καί τό χρωματίζει»[100].
  • «Συζητοῦν σέ ὁμάδες γιά τό τί θά ἤθελαν νά μάθουν γιά τούς
  • λατρευτικούς χώρους τῶν τριῶν θρησκειῶν[101].
  • Τά μικρά παιδιά καλοῦνται, μεταξύ ἄλλων, νά ἐρευνήσουν τό θέμα «ὁ ρόλος τῶν κληρικῶν, τῶν ἰμάμηδων, τῶν ραβίνων καί τῶν πιστῶν στή διάρκεια τῆς προσευχῆς στούς τόπους λατρείας»[102].
  • Ἔρευνα: Τρόποι προσευχῆς τῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν στούς τόπους λατρείας τοῦ Θεοῦ (στάση, χειρονομίες κ.ἄ.)[103]
  • Προβολή video μέ προσευχόμενους ἀπό ὅλο τόν κόσμο:
  • Ἔκφραση σκέψεων καί συναισθημάτων[104].
  • οἱ μαθητές «βρίσκουν ἀπό τό διαδίκτυο καί παρουσιάζουν στήν τάξη χώρους προσευχῆς (τζαμιά, ναούς, βωμούς, παγόδες κ.ἅ.) καί εἰκόνες ἀνθρώπων πού προσεύχονται ἀπό ὅλο τόν κόσμο. Τίς ἐντάσσουν σέ ἕνα κολλάζ μέ ἀντίστοιχες φωτογραφίες καί σύμβολα»[105].
  • «Ἀναζητοῦμε τί θά εἴχαμε νά μάθουμε ἀπό τούς κανόνες τῶν θρησκειῶν»[106].
  • Στή ΘΕ4.  «ἡ Θεία Εὐχαριστία: Πηγή καί κορύφωση τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας», «Λατρευτικές πράξεις στή ζωή ἄλλων θρησκειῶν, «Τό ψωμί καί τό κρασί σέ ἄλλες λατρευτικές παραδόσεις»[107].
  • «φτιάχνουν ἕνα κολλάζ-ψηφιδωτό χρησιμοποιώντας ὑλικό ἀπό ὅσο περισσότερα πράγματα μάθαμε τή φετινή χρονιά/– ἐκτός ἀπό τόν Χριστιανισμό – καί γιά τίς ἄλλες ὁμολογίες /θρησκεῖες (φωτογραφίες ναῶν, ὀνόματα κοινοτήτων, σύμβολα καί χρώματα θρησκειῶν, ἀγάλματα, εἰκόνες κ.ἄ.)· στό κέντρο γράφουν ἕνα σύνθημα/τίτλο ἑνότητας πού θά συναποφασίσουν»[108].
  • Project: Τό καντῆλι στίς 3 μονοθεϊστικές θρησκεῖες (χρήση ὑλικῶν καί σημασία τους, φωτογραφίες, παραμύθια, ἱστορίες, ἀναφορές ἀπό τήν οἰκογενειακή παράδοση κ.ἄ.)[109].
  • Project: Δημιουργία ἑνός ὁδηγοῦ γνωριμίας μέ τόπους λατρείας τῶν τριῶν ἀβρααμικῶν θρησκειῶν[110].
  • «Ἐπίλυση προβλήματος: Ἡ σημασία τῶν συμβόλων τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν», «Κατασκευή καί ἀνάρτηση ἡμερολογίου γιορτῶν ἀπό ἀνατολικές θρησκεῖες»[111].
  • «Κείμενά μου – θησαυροί μου»: «Ἀποφθέγματα ἀπό τίς θρησκεῖες»[112].
  • Οἱ μαθητές «ἀποτιμοῦν τή διδασκαλία τῶν ἄλλων θρησκειῶν γιά τόν ἄνθρωπο καί τή σχέση του μέ τόν Θεό, τούς συνανθρώπους του καί τόν κόσμο α.Ὁ σεβασμός πρός τούς μεγαλύτερους στό Ἰσλάμ, β. Ὁ σεβασμός πρός τά πλάσματα τοῦ Θεοῦ στίς θρησκεῖες τῆς Ἀνατολῆς[113].
  • «Ναοί, τζαμιά, συναγωγές κ.ἄ. στίς εὐρωπαϊκές χῶρες»[114].
  • «Κείμενά μου – οἱ θησαυροί μου»: Ἐπιλογή καί καταγραφή ἀποφθεγμάτων θρησκειῶν γιά τόν διάλογο καί τόν σεβασμό τοῦ ἄλλου»[115].
  • «Ἡ συνάντηση τῶν τριῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν στήν Εὐρώπη»[116]
  • «Ἐπίλυση προβλήματος: Ποιές ἀξίες τῶν θρησκειῶν τούς ἔκαναν πράξη;»[117]
  • «Δημιουργία ἑνός ἀνθολογίου-λευκώματος μέ θέμα τήν ἐλπίδα σέ ὅλες τίς θρησκεῖες»[118]

Γιά τήν ΠΕΘ
Ἑλένη Βασσάλου, Θεολόγος
Ὑπεύθυνη ἐπί τῶν αἱρέσεων


[1] Ἀριθ. Πρωτ.91109/Γ2/ 10/07/2008, Ἀριθ. Πρωτ.: 104071/Γ2/04/08/2008, Ἀριθ. Πρωτ.Φ12 /977 /109744/Γ1/26 - 8 - 2008  

[2] Πρόγραμμα Σπουδῶν  2011 (ΠΣ.2011), ενδεικτικά, σελ.31, 32, 37, 41 κ.α.

[3] Ὁδηγός Ἐκπαιδευτικῶν  2011, σελ. 164

[4] ΠΣ.2011, π.χ. σελ. 76

[5] ΠΣ.2011, π.χ. σελ.31, 59

[6] ΠΣ.2011, π.χ. σελ.71

[7] ΠΣ.2011, π.χ. σελ. 49

[8] ΠΣ.2011, π.χ. σελ.41

[9] Ἐνδεικτικά: Ἐπιστημονική – Παιδαγωγική Ἡμερίδα τῆς ΠΕΘ στήν Ἀθήνα (Μελίσσια 12-10-2013), μέ θέμα: «Τά Ἀναλυτικά Προγράμματα Σπουδῶν (Πιλοτικά κ.ἅ.), καί τά ἐν χρήσει Σχολικά Βιβλία Θεωρητικῆς Κατευθύνσεως (Θρησκευτικῶν, Φιλολογικῶν Μαθημάτων καί Ἱστορίας) Πρωτοβάθμιας καί Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης» - Ἠλεκτρονική πηγή:

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=10166:i-imeris-tis-panelliniou-enoseos-theologon-melissia-12-10-2013&Itemid=202

Ἐπιστημονικό Συνέδριο τό ὁποῖο διοργανώθηκε ἀπό τό Ἐργαστήριο Παιδαγωγικῆς – Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, στή Θεσσαλονίκη (11-12 Μαρτίου 2013), μέ θέμα: «Τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν: Προβληματισμοί – Ἐπισημάνσεις – Προτάσεις» - Ἠλεκτρονική πηγή:

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=8539:ta-porismata-tou-panelliniou-theologikoy-epistimonikoy-synedriou-thessaloniki-11-12-martiou-2013&Itemid=202

[12] Shining Ever Brighter (S.E.B.), σελ.1

https://arigatouinternational.org/en/our-partners

[14]   S.E.B., σελ.1, 3.

[15]   S.E.B., σελ. 3.

[16]    S.E.B., σελ. 3, 5.

[17]    S.E.B., σελ. 4, 23-25, 27-28.

[18]    S.E.B., σελ. 1, 29, 30.

[28] Ὁ Δαλάι Λάμα προβάλλεται ἰδιαιτέρως ἀπό τό ἑλληνικό Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά 2011.

ΠΣ 2011, σελ. 57: Ὁ Δαλάι Λάμα συνεξετάζεται μέ τούς Ὀρθόδοξους ἁγίους καί τούς «ἁγίους ἀνθρώπους στίς θρησκεῖες τοῦ κόσμου».

ΠΣ 2011, σελ. 91: «Δαλάι Λάμα. Ἕνας θρησκευτικός ἡγέτης χωρίς πατρίδα» συνεξετάζεται στήν ἴδια θεματική ἑνότητα μέ τόν Ἅγιο Πορφύριο, «Γέροντας Πορφύριος. Τό χάρισμα τῆς πνευματικῆς πατρότητας».

Λόγω τῆς σφοδρῆ κριτικῆς πού ἀκολούθησε, οἱ ἀνωτέρω ἀναφορές ἀφαιρέθηκαν ἀπό τό ἀναθεωρημένο ΠΣ 2014.

[30] https://en.wikipedia.org/wiki/J%C5%8Ddo-sh%C5%AB

    http://www.jodo.org/about_plb/what_plb.html

Ἡ ὀργάνωση Jodo Shu ἔχει περίπου ἑπτά χιλιάδες ναούς, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ κεντρικός βρίσκεται στό Κιότο τῆς Ἰαπωνίας. Ναοί τῆς ὀργάνωσης, ἐπίσης, βρίσκονται στή Χαβάη, στίς ΗΠΑ, στή Βραζιλία καί στήν Ἀγγλία.

[33] http://www.sarvodayausa.org/dr-at-ariyaratne.html

    Διοργανώνει ἀκριβοπληρωμένα σεμινάρια βουδιστικοῦ διαλογισμοῦ.

    http://wisdom2asia.com/meditation-by-the-bay

    http://www.ila-net.org/conferences/2014/mindfulness-activities.html

[34] Learning To Live Together (LTLT), σελ. Vi και 225.

[46] Learning To Live Together (LTLT), σελ. Vi και 225.

[48] http://vmehta.conforums3.com/index.cgi?board=Religions&num=1150555879&action=display&start=3317

[49] Learning To Live Together (LTLT), σελ. Vi και 225.

[55] LTLT, σελ. ix (9 / 244), 1, 32, 216- 218.

[57]   Παραδείγματα:

Hans Ucko. Arigatou and its Four Initiatives.

https://arigatouinternational.org/mm/file/ARIGATOU%20AND%20ITS%20FOUR%20INITIATIVES.pdf

S .E.B., σελ. 3: Mitsu Miyamoto, «Το MYOCHIKAI να γίνει η ραχοκοκαλιά όλου του κόσμου».

Rissho Kosei-Kai: «νά ἐλευθερωθοῦν οἱ ἄνθρωποι ἀπό τόν πόνο καί νά δημιουργήσουν ἕνα εἰρηνικό κόσμο, μέσα ἀπό τίς διδασκαλίες του  Lotus Sutra.

http://www.rk-world.org/whoweare.aspx

https://www.oikoumene.org/en/resources/documents/assembly/2013-busan/messages-to-the-assembly/message-from-rissho-kosei-kai-to-the-wcc

Sulak Sivaraksa: «προώθηση τῆς μεταρρύθμισης τοῦ βουδισμοῦ ὡς ἕνα ἐναλλακτικό μέσο γιά τήν κοινωνική ἀλλαγή». https://en.wikipedia.org/wiki/Sulak_Sivaraksa

Α.Τ. Ariyaratne: Ἀφύπνιση τῆς κοινωνίας μέ βάση τίς βουδιστικές ἀξίες, στό Ὀκταπλό μονοπάτι.

Dayananda: "πίσω στίς Βέδες" Μέ τό μήνυμα αὐτό ἐπηρέασε πολλούς στοχαστές καί φιλοσόφους σέ ὅλο τόν κόσμο. https://en.wikipedia.org/wiki/Dayananda_Saraswati

Swami Atmapriyananda: «Νά ἐφαρμοστεῖ τό ἐκπαιδευτικό ὅραμα τοῦ Σουάμι Βιβεκανάντα γιά τή διαμόρφωση τοῦ χαρακτήρα τῆς νεολαίας. Ἁρμονία τῶν θρησκειῶν, ὄπως βιώνεται καί διδάσκεται ἀπό τόν  Σρί Ραμακρίσνα. Ἡ σκέψη τοῦ Ραμακρίσνα-Βιβεκανάντα στό πλαίσιο τῶν σύγχρονων προκλήσεων». https://prayerandactionforchildren.org/who-we-are/council-members/502-swami-atmapriyananda

[65] Duff, Edward S.J. The Social Thought of the World Council of Churches. New York, N.Y.: Association Press, 1956, σελ. 39-40: «Το Chateau de Bossey, που βρίσκεται στην Ελβετία και όπου στεγάζεται το ΠΣΕ, ἀγοράστηκε μέ χρήματα πού δόθηκαν ἀπό τόν  Rockefeller».  http://www.oldthinkernews.com/2007/12/02/rockefeller-and-the-new-world-religion/

[66] «Ὤς ἐξακριβωμένος οἰκουμενιστής, ἔδωσε κατά καιρούς μεγάλα ποσά σέ Προτεσταντικά καί Βαπτιστικά ἱδρύματα, ὄπως τό Διαθρησκειακό Παγκόσμιο Κίνημα, τό Ὁμοσπονδιακό Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, τό Σωματεῖο Θεολογικοῦ Σεμιναρίου, ὁ Καθεδρικός Ναός τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη, ἡ Ἐκκλησία Riverside τῆς Νέας Ὑόρκης, καί τό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν». https://en.wikipedia.org/wiki/John_D._Rockefeller_Jr .

Ἐκκλησιαστική ἐφημερίδα The living church, 16ης Δεκεμβρίου 1945, σελ. 11: «ἕνα ἑκατομμύριο δολάρια δόθηκαν ὡς δῶρο ἀπό τόν John D. Rockfeller γιά νά χρησιμοποιηθοῦν ὡς Χριστιανική ἐπανόρθωση καί ἀνοικοδόμηση καί ἐκπαίδευση στήν Εὐρώπη, καί τό δῶρο παρέλαβαν οἱ Φίλοι του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν… Ὁ κ. Rockfeller ἐξέφρασε τήν εὐχή τά μισά χρήματα νά δοθοῦν γιά τό πρόγραμμα ἀνακούφισης καί ἀνοικοδόμησης τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν. Τά ὑπόλοιπα μποροῦν νά δοθοῦν στήν ἐκπαίδευση καί σέ ἐκδόσεις, καί ἰδιαίτερα στήν ἵδρυση ἑνός ἐκπαιδευτικοῦ κέντρου γιά τόν λαϊκό Χριστιανό στήν Εὐρώπη, ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ Παγκόσμιου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν».  Ὁ κ. Rockfeller δήλωσε, ἐπίσης, ὅτι «αὐτή ἡ συνεισφορά δόθηκε γιά νά χρησιμοποιηθεῖ γιά τήν προώθηση τοῦ σκοποῦ τῆς Χριστιανικῆς ἑνότητας…».

https://books.google.gr/books?id=x3vkAAAAMAAJ&pg=RA2-PA11&lpg=RA2-PA11&dq=world+council+of+churches+rockefeller&source=bl&ots=L0NAL0MmmE&sig=HTOxdCYX5Cxb8vrPMyNADDVPTac&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwjsgMTQiurOAhXiCcAKHQPrAl84ChDoAQhjMAw#v=onepage&q&f=false

[75] LTLT, σελ. 38.

[76] ΠΣ, σελ.29.

[77] ΠΣ, σελ.20.

[78] ΠΣ, σελ.20.

[79] ΠΣ, σελ.29.

[80] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.98.

[81] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.97.

[82] ΠΣ, σελ. 38-39.

[83] ΠΣ, σελ. 38-39.

[84] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.152.

[85] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.151-152.

[86] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.158.

[87] ΠΣ, 2011, σελ. 31.

[88] LTLT, σελ. 1.

[89] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ. 86, 97.

[90] ΠΣ, σελ.19, 25.

[91] ΠΣ, σελ. 23.

[92] ΠΣ, σελ. 23.

[93] ΠΣ, σελ.25.

[94] ΟΔ.ΕΚΠ, σελ.97-99.

[95]   LTLT, σελ. 32.

[96] ΠΣ, σελ.13, ΟΔ.ΕΚΠ. 36.

[97] ΠΣ, σελ. 16.

[98] ΠΣ, σελ.38.

[99] ΠΣ, σελ.38.

[100] ΠΣ, σελ.38.

[101] ΠΣ, σελ.40.

[102] ΠΣ, σελ.40.

[103] ΠΣ, σελ.51.

[104] ΠΣ, σελ.51.

[105] ΠΣ, σελ.51.

[106] ΠΣ, σελ.70.

[107] ΠΣ, σελ.88.

[108] ΠΣ, σελ.93-94.

[109] ΠΣ, σελ.112.

[110] ΠΣ, σελ.112.

[111] ΠΣ, σελ.113.

[112] ΠΣ, σελ.114.

[113] ΠΣ, σελ.126.

[114] ΠΣ, σελ.141.

[115] ΠΣ, σελ.141.

[116] ΠΣ, σελ.141.

[117] ΠΣ, σελ.142.

[118] ΠΣ, σελ.146.

 

 

Πηγή: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν

Δεν ξεχνώ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ [1986 - 2016]: 30 Χρόνια από τήν ψήφιση…

Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017

Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...

ΕΛΛΗΝΕΣ και ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ μποϊκοτάρετε τα προϊόντα εταιρειών που αφαιρούν…

Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017

Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...

Σύμφωνο Διαστροφικής Συμβίωσης

TIDEON 21-12-2015

Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...

ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Δεν θα γίνω ευκολόπιστο θύμα!

Tideon 14-12-2015

Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...

Η καταιγίδα των αντιδράσεων για το «αντιρατσιστικό»

TIDEON 27-08-2014

  Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...

Δεν θα γίνω «δωρητής» οργάνων χωρίς να το θέλω! …

tideon.org 02-05-2013

  Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές...

Tideon 31-12-2012

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...

Όχι, δεν θα φύγω

Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012

Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...

ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων…

tideon 07-11-2011

  ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ...;

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011

   Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου;    Για να...

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου…

ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...