ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Ἐπιστολή τῆς Ἱερᾶς Συνόδου πρός τόν Ὑπουργό Παιδείας

Ἐπειδή ἀνέκυψε σοβαρό ζήτημα γιά τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, θά ἤθελα νά ἐνημερώσω τούς ἐνδιαφερομένους γιά μιά ἐνδιαφέρουσα πλευρά τοῦ ζητήματος, προκειμένου νά μή γίνεται σύγχυση καί παραπληροφόρηση.

Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος τόν προηγούμενο Ἰανουάριο (13-1-2016) ἀπέστειλε στόν κ. Ὑπουργό Παιδείας, Ἔρευνας καί Θρησκευμάτων ἐπιστολή στήν ὁποία διατύπωνε καθαρῶς τίς ἀπόψεις της μέ ἀντικειμενικότητα καί νηφαλιότητα.

Ἐπιτροπή Ἀρχιερέων, ἀποτελουμένη ἀπό τόν ὑπογράφοντα καί τούς Μητροπολίτες Καστορίας καί Σερρῶν καί τόν Νομικό Σύμβουλο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἐπισκεφθήκαμε τόν Ὑπουργό στό Γραφεῖο του, τοῦ παραδώσαμε τήν ἐπιστολή τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀναλύσαμε διεξοδικῶς τό θέμα καί σαφῶς τοῦ εἴπαμε ὅτι τό ἰσχύον μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δέν εἶναι κατηχητικό καί ὁμολογιακό, ἀλλά γνωσιολογικό, πολιτισμικό μέ θρησκειολογική ἀναφορά.

Τόν ἐνημερώσαμε γιά τίς ἀπόψεις τῆς Ἐκκλησίας, παρόντος καί τοῦ Προέδρου τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς κ. Κουζέλη.

Θά παρετεθῆ τό κείμενο τῆς ἐπιστολῆς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου πού παραδώσαμε στόν κ. Ὑπουργό, τό περιεχόμενο τοῦ ὁποίου ἐνέκρινε ὁμόφωνα καί ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Μάρτιος 2016) καί στήν ὁποία κατατίθενται οἱ θέσεις της.

Ὁ κ. Ὑπουργός δέν ἄνοιξε τόν φάκελλο μέ τήν ἐπιστολή, ἀλλά τόν παρέδωσε μπροστά μας στόν Πρόεδρο τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς.

Τό κείμενο ἔχει ὡς ἑξῆς:

*

«Κύριε Ὑπουργέ,

Μέ Συνοδική Ἀπόφαση ἡ ὁποία ἐλήφθη στή Συνεδρία τῆς 13ης μηνός Ἰανουαρίου τ.ἔ., σᾶς γνωρίζουμε ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατόπιν ἐνδελεχοῦς μελέτης τῶν ζητημάτων πού τέθηκαν τόν τελευταῖο καιρό γύρω ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ἀποφάσισε νά σᾶς γνωστοποιήσει σχετικές της ἐνέργειες καί τίς ἀντίστοιχες θέσεις.

[...]

1. Ἡ διαδιδόμενη ἄποψη ὅτι τά βιβλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι κατηχητικά καί ὁμολογιακά εἶναι ἐσφαλμένη ἕως καί παραπλανητική. Ὁ χαρακτήρας τῶν σύγχρονων βιβλίων στή χώρα μας εἶναι γνωσιολογικός καί πολιτιστικός μέ θρησκειολογική κατεύθυνση. Ἤδη ἡ διδακτική ὕλη γιά τούς νέους τῆς μετεφηβικῆς ἡλικίας εἶναι σημαντικά ἐμπλουτισμένη στίς τάξεις τοῦ Λυκείου μέ γνωστικό ὑλικό γιά ἄλλα θρησκεύματα καί δόγματα καί μέ εὐκαιρίες προβληματισμοῦ γιά τίς θρησκευτικές καί ἠθικές διαστάσεις σύγχρονων προβλημάτων (π.χ. σχέσεις δύο φύλων, οἰκογένεια, βιοϊατρική, ἀλλοτρίωση, ὑποτίμηση τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, ναρκωτικά, κοινωνία τῆς πληροφορίας, οἰκολογικό πρόβλημα).

2. Τό γεγονός ὅτι στό σημερινό μάθημα προηγεῖται ἡ παροχή γνώσεων γύρω ἀπό τήν ὀρθόδοξη θρησκευτική παράδοση τοῦ τόπου δέν σημασιοδοτεῖ διαδικασία κατηχήσεως τῶν ὀρθοδόξων μαθητῶν ἤ προσηλυτισμοῦ τῶν μή ὀρθοδόξων μαθητῶν, καθώς τό μάθημα δέν ἀπευθύνεται μόνο σέ ὀρθόδοξους μαθητές. Ἰσχυρισμοί περί δῆθεν ὁμολογιακοῦ χαρακτῆρα τοῦ μαθήματος ἐκκινοῦν ἀπό ἀρνητική προϊδέαση γιά τό ἴδιο τό μάθημα καί τό ρόλο τῶν ἐκπαιδευτικῶν, ἐπιστημόνων θεολόγων, ὡς φορέων θρησκευτικοῦ μισσιοναρισμοῦ μέσα στό ἑλληνικό σχολεῖο. Ἐξάλλου, ὁ ἀντικειμενικός χαρακτήρας τοῦ μαθήματος δέν θίγεται ἀπό τήν κατά προτεραιότητα παράθεση τῆς Ὀρθόδοξης Χριστιανικῆς παράδοσης, ἀφοῦ κατ’ ἀνάγκην τό μάθημα πρέπει νά λαμβάνει ὑπ’ ὄψιν τά τοπικά, ἱστορικά, θρησκευτικά καί πληθυσμιακά συμφραζόμενα τῆς ἑλληνικῆς σχολικῆς τάξης, ἀλλά καί τόν στόχο τῆς ὁμαλῆς ἔνταξης τοῦ μαθητῆ, ἀσχέτως θρησκεύματος, στήν ἑλληνική κοινωνία, ἡ ὁποία κατά πλειοψηφία ἀσπάζεται τό Ὀρθόδοξο Χριστιανικό δόγμα.

3. Παλαιές καί πρόσφατες ἀποφάσεις διοικητικῶν δικαστηρίων, πού ἑρμηνεύουν τά σχετικά ἄρθρα τοῦ Συντάγματος, ἀποφαίνονται ὁμόφωνα ὑπέρ τῆς ὑποχρεωτικῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν μέ κύρια βάση τήν ὀρθόδοξη χριστιανική παράδοση καί μέ δικαίωμα ἀπαλλαγῆς γιά ὅσους δέν εἶναι ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Παράλληλα, ὅπως ἔχει ἐξηγήσει τό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ὅπως καί ὅλα τά σχολικά μαθήματα, πρέπει νά διέπεται ἀπό τίς ἀρχές τῆς ἀντικειμενικότητας καί τοῦ πλουραλισμοῦ, ἀλλά οἱ ἀρχές αὐτές δέν παραβιάζονται μόνο καί μόνο ἐπειδή τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἀναφέρεται κατά κύριο λόγο στήν κυρίαρχη θρησκευτική παράδοση τοῦ οἰκείου κράτους, ἱκανοποιώντας καί τήν ἐπιθυμία τῶν γονέων τῶν μαθητῶν.

4. Ἡ παρέλευση μερικῶν ἐτῶν ἀπό τότε πού ἐγράφησαν τά βιβλία πού διδάσκονται στήν Μέση Ἐκπαίδευση δικαιολογεῖ τήν ἐπικαιροποίησή τους. Παραμένοντας στήν ἴδια μεθοδολογία τοῦ ἰσχύοντος Προγράμματος Σπουδῶν, ὅσον ἀφορᾶ στήν ἱστορική ὀργάνωση τῆς ὕλης, εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξουν προσθῆκες, οἱ ὁποῖες διευρύνουν τό θρησκειολογικό, ἰδεολογικό καί πολιτιστικό πεδίο τῆς  ὕλης μέ σκοπό τήν ἐπαύξηση τῆς μορφωτικῆς ἀξίας καί συμβολῆς του στήν ἐκπαίδευση τῶν νέων. Προτείνεται αὐτές οἱ προσθῆκες νά γίνουν στό τέλος κάθε βιβλίου, ὥστε οἱ μαθητές, τῶν ὁποίων ἡ πλειοψηφία ἀνήκει στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀλλά καί ὅσοι μή ὀρθόδοξοι μαθητές ἐπιθυμοῦν νά ἀποκτήσουν γνώσεις γιά τήν θρησκευτική καί πολιτιστική παράδοση τοῦ τόπου μας, νά ἀποκτήσουν συγκροτημένη εἰκόνα.

5. Στήν ἐποχή μας, κατά τήν ὁποία ἰσχυροποιοῦνται φονταμενταλιστικές ἀπόψεις ἄλλων θρησκειῶν καί ἀντικοινωνικές τάσεις διαφόρων παραθρησκευτικῶν φαινομένων καί ἐπικίνδυνων σεκτῶν, ἡ διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας, ἡ ὁποία διακρίνεται γιά τήν ἀγάπη, τήν ἀνεκτικότητα, τήν εἰρηνική διάθεση καί εἶναι ἀπαλλαγμένη ἀπό φονταμενταλισμούς καί ρατσισμούς, θά βοηθήσει ἀρκούντως καί στήν κοινωνική συνοχή. Στό θέμα αὐτό δέν πρέπει νά ἐπικρατοῦν οἱ ἀγκυλώσεις τοῦ παρελθόντος. Τό σχολεῖο καί ἡ σχολική κοινότητα δέν εἶναι χώρος ἐπιβεβαίωσης καμίας πολιτικῆς συνθηματολογίας, τά σχολικά μαθήματα δέν μποροῦν νά διαχωρίζονται σέ «προοδευτικά» καί «συντηρητικά», οὔτε ἐπιτρέπεται ἡ διεξαγωγή ὁποιουδήποτε ἄτυπου δημοψηφίσματος φρονημάτων στήν πλάτη τῶν μαθητῶν, ὅπως ἐπιχειρήθηκε μέ τίς ὑποσχέσεις περί ἀναιτιολόγητης ἀπαλλαγῆς ἀπό αὐτό.

Μέ στόχο τήν ἀναλυτική παρουσίαση τῶν ὅσων ἀνωτέρω ἐτέθησαν, ἀποστέλλεται συνημμένως στήν παροῦσα ἐπιστολή καί ἡ ἀναλυτική εἰσήγηση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου, ἔγκριτου ἐπιστήμονα θεολόγου καί συγγραφέα, πρός τόν σκοπό ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὡς μητέρα καί πνευματική τροφός, νά συμβάλει στόν Ἐθνικό Διάλογο γιά τήν παιδεία καί τή λήψη τῶν σχετικῶν ἀποφάσεων ἀπό τό Ὑπουργεῖο σας, τή συνεργασία μέ τό ὁποῖο ἄλλωστε ὡς πρός τό  μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἐπιβάλλει καί ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (ἄρθρο 9 παρ. 1 περ. ε΄ Ν. 590/1977). Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος προτί­θεται νά συνεργαστεῖ περαιτέρω, στή βάση τῆς ἐπιστημονικῆς βελτίωσης τοῦ ὑπάρχοντος μαθήματος καί τῆς στήριξης τῶν καθηγητῶν του. Ἀντιτίθεται στήν κατάρ­γηση καί ἀντικατάστασή του ἀπό ἕνα μάθημα «γεωγραφίας τῶν θρησκειῶν» ἤ «θρησκευτικοῦ ἐγκυκλοπαιδισμοῦ» μέ κάποια ἁπλῶς ἰδιαίτερη παρουσίαση τῆς παρουσίας τῆς Ὀρθοδοξίας στόν ἑλλαδικό χῶρο. Ἡ ἰδέα τῆς ποσοτικῆς ἐξίσωσης τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παράδοσης μέ τίς ἄλλες θρησκευτικές παραδόσεις, ὥστε νά γίνει τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν «πολιτικά ὀρθότερο» κινεῖται μακράν τῶν νομικῶν δεσμεύσεων καί ἐκπαιδευτικῶν στόχων τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος (ἄρθρο 16 παρ. 2) καί τῆς κείμενης νομοθεσίας (ἄρθρα 1 Ν. 1566/1985, 1 παρ. 2 περ. γ΄ Ν. 4186/2013) σέ χώρα μέ ἰσχυρά πλειοψηφοῦντες τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς, συγκεκριμένο πολιτιστικό κεφάλαιο καί δεδομένη θρησκευτική ἱστο­ρία καί συγχρονία τοῦ Λαοῦ μας.

Ἐν κατακλεῖδι ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀποφάσισε ὡς πρότασή της πρός τό Ὑπουρ­γεῖο Παιδείας, Ἔρευνας καί Θρησκευμάτων ὡς πρός τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, νά ἐπικεντρωθεῖ τό ἐνδιαφέρον στό ἰσχύον Πρόγραμμα Σπουδῶν μέ τήν δική του θεματική μεθοδολογία, στό ὁποῖο ὅμως θά γίνουν μερικές βελτιώσεις, ἐντασ­σοντάς το στά σύγχρονα παιδευτικά δεδομένα, ὁπότε νά εἰσαχθοῦν σέ κάθε βιβλίο -ὄχι σέ κάθε μάθημα- μερικά κεφάλαια θρησκειο­λογικά, ἀνάλογα μέ τήν θεματολογία τοῦ βιβλίου, ἀφοῦ ὅμως δοθεῖ προτεραιότητα στήν ὀρθόδοξη παράδοση, τήν ὁποία ἀκολουθεῖ ἡ πλειοψηφία τῶν ἑλλήνων πολιτῶν, ἀλλά καί νά χρησιμοποιηθοῦν ὡς ἐφαρμογές καί τά καλά στοιχεῖα τοῦ Νέου Προγράμματος Σπουδῶν.

Μέ τήν πεποίθηση ὅτι θά ἀποδώσετε τήν ἁρμόζουσα βαρύτητα στή σαφῆ καί συγκεκριμένη πρόταση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀνταποκρινόμενος θετικά, σᾶς εὐχαριστοῦμε ἐκ τῶν προτέρων, εὐχόμενοι ὁ Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ καί νά σᾶς ἐνισχύει στά εὐθυνοφόρα καθήκοντά σας».

*

Καί ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά ἐξακολουθεῖ τό Ὑπουργεῖο καί μερικοί ἄλλοι νά διατείνωνται ὅτι τό ἰσχύον μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι κατηχητικό καί ὁμολογιακό καί ὅτι ἡ Ἐκκλησία συνευδοκεῖ σέ αὐτό!

† Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος

Πηγή: Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση