Βρίσκεται το χιλιόχρονο ρήγμα μεταξύ της Καθολικής και της Ορθοδόξου Εκκλησίας πιο κοντά στο να αποκατασταθεί;
Έχοντας υπ’ όψιν το ιστορικό της καχυποψίας, της εχθρότητας, των πολιτικών παιχνιδιών και της θεολογικής αδιαλλαξίας που σημάδεψαν την έως τώρα πορεία, αυτό φαίνεται απίθανο. Έπειτα όμως από μια σημαντική συνάντηση μεταξύ θεολόγων από τις δύο πλευρές υπάρχουν ενδείξεις ότι πνέει άνεμος αλλαγής.
Η 14η Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Μεικτής Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας έγινε στο Κιέτι της Ιταλίας και μόλις ολοκλήρωσε τις εργασίες της.
Το σημαντικό είναι ότι έχει εγκρίνει ένα κοινό έγγραφο πάνω στη βασική αιτία της διαίρεσης μεταξύ των Εκκλησιών. Ο τίτλος του δεν είναι πολλά υποσχόμενος -Συνοδικότητα και Πρωτείο κατά την Πρώτη Χιλιετία: Στην Πορεία προς Κοινή Κατανόηση στην Υπηρεσία της Ενότητας της Εκκλησίας– αλλά ασχολείται με ένα θέμα ύψιστης σημασίας: ποιος είναι υπεύθυνος; Σύμφωνα με τους Ρωμαιοκαθολικούς αυτός είναι ο πάπας· σύμφωνα με τους Ορθοδόξους αυτός μπορεί να είναι πρώτος μεταξύ ίσων αλλά δεν έχει καμία εξουσία πάνω τους Πατριάρχες των άλλων Εκκλησιών. Ως εκ τούτου, το ερώτημα του πώς έβλεπαν οι Χριστιανοί το αξίωμα του πάπα στα πρώτα χρόνια της Χριστιανικής Εκκλησίας, πριν από το σχίσμα που δίχασε Ανατολή και Δύση το 1054, είναι απολύτως ζωτικής σημασίας.
Το έγγραφο Κιέτι είναι μια εργασία που θα επιστραφεί στις Εκκλησίες για συζήτηση και – ενδεχομένως με τον καιρό – για έγκριση. Αποτελεί τη συνέχεια μιας προηγούμενης εκδοχής που εγκρίθηκε σε μια συνεδρίαση στη Ραβέννα το 2007, η οποία διαπίστωσε ότι -με διαφορετικές αποχρώσεις στην αντίληψη της λέξης μεταξύ Ανατολής και Δύσης- το παπικό πρωτείο ήταν αποδεκτό από όλους τους Χριστιανούς. Σε εκείνη όμως την περίπτωση οι εκπρόσωποι της Ρωσσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας αποχώρησαν από τις συζητήσεις πριν καν ξεκινήσουν και δεν συμμετείχαν στην τελική συμφωνία. Τώρα όμως συμμετέχουν.
Αυτή είναι μόνο η αρχή στο επόμενο στάδιο του ταξιδιού, και δεν θα ήταν φρόνιμο να προβλέψουμε οτιδήποτε όσον αφορά την «επανένωση» των δύο κοινοτήτων στο άμεσο μέλλον. Το παπικό πρωτείο είναι ένα πράγμα, η ακριβής όμως μορφή αυτού του πρωτείου είναι εντελώς άλλο πράγμα- και στο δρόμο υπάρχουν τρία μεγάλα εμπόδια για την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Το πρώτο είναι το status των Ουνιτών ή των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών που είναι Ορθόδοξες στη θεολογία και στη λειτουργία, αλλά βρίσκονται σε κοινωνία με τη Ρώμη. Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες αυτό το θεωρούν απαράδεκτο. Ο ‘Υπουργός Εξωτερικών’ της Ρωσσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας Μητροπολίτης Ιλαρίων δήλωσε μετά τη συνάντηση στο Κιέτι: «Μπορώ να προβλέψω ότι θα υπάρξουν πολλά διχαστικά ζητήματα και ότι δεν θα συμφωνήσουμε σε κάθε σημείο. Ωστόσο, ο στόχος του διαλόγου μας δεν είναι απλώς να συμφωνήσουμε στα θέματα όπου συμφωνούμε ούτως ή άλλως, αλλά θα πρέπει επίσης να διερευνήσουμε τα σημεία διαφωνίας. Και το θέμα της Ουνίας είναι ένα από αυτά τα εξαιρετικά φλέγοντα ζητήματα.» Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο σε σχέση με τους Ουκρανούς Έλληνες Καθολικούς οι οποίοι έχουν εξοργίσει τους Ρώσσους, αφενός από την ένθερμη αφοσίωσή τους στην Ουκρανία και αφετέρου από την επιμονή τους ότι αποτελούν έγκυρη Εκκλησία χωρίς καμία διάθεση να υποταχθούν στην εκκλησιαστική αρχή της Μόσχας.
Το δεύτερο είναι αυτό που κάποιος επιφανής Ορθόδοξος θεολόγος, ο Μητροπολίτης Περγάμου Ζηζιούλας, αναφέρεται ως «Ορθόδοξοι Ταλιμπάν». Ενοχλητικά εθνικιστικές και θεολογικά φονταμενταλιστές αυτοί οι ιερείς και οι ακαδημαϊκοί είναι κατηγορηματικά αντίθετοι σε οποιαδήποτε μορφή διαλόγου ή συμβιβασμό με τη Ρώμη ή με Προτεσταντικές Εκκλησίες, τις οποίες δεν αναγνωρίζουν καν ως Εκκλησίες. Η Γεωργιανή Εκκλησία αποχώρησε από την πρόσφατη Πανορθόδοξη Σύνοδο διότι πίστευε ότι έδωσε πάρα πολλά στον οικουμενισμό. Την Τετάρτη αυτής την εβδομάδος Γεωργιανοί Ορθόδοξοι υπερεθνικιστές και ιερείς διαδήλωσαν έξω από την πρεσβεία του Βατικανού στην Τιφλίδα για να διαμαρτυρηθούν εν όψει της επικείμενης επίσκεψης του Πάπα Φραγκίσκου: οι διοργανωτές δήλωσαν ότι η επίσκεψη ισοδυναμεί με «πνευματική επιθετικότητα του Βατικανού και απόπειρα της Καθολικής Εκκλησίας να αποικίσει τη Γεωργία» .
Είναι δύσκολο να μην το δει αυτό κανείς ως ξενοφοβική παράνοια, αντιπροσωπεύει όμως μια βαθιά καχυποψία που είναι αισθητή και αλλού στον Ορθόδοξο κόσμο. Μπροστά σε μία τέτοια αντίσταση, η πρόοδος προς την κατανόηση πιθανώς να χρειαστεί δεκαετίες και όχι χρόνια.
Το τρίτο είναι το ευρύτερο πολιτικό τοπίο, ιδιαίτερα όταν αυτό επηρεάζει την Ρωσσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Επισκιάζει τους άλλους αριθμητικά και με τον πλούτο της και συνδέεται στενά με το καθεστώς του Βλαδίμηρου Πούτιν. Εκτός από τους θεολογικούς παράγοντες υπάρχουν και άλλοι που είναι καθαρά πολιτικοί: πώς θα ‘παίξει’ οποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ της Ορθόδοξης Ανατολής και της Καθολικής Δύσης στην εγχώρια και εξωτερική πολιτική της Ρωσσίας; [σ.σ.: ενώ οι ΗΠΑ που ανακατεύονται συνεχώς και μας έκαναν άνω κάτω με την ψευδο-Σύνοδο της Κρήτης για την ψυχή της μάνας τους το κάνουν !!]
Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά μας. Όπως είπε και ο γνώστης του Βατικανού Gianni Valente, είναι καλύτερο να αποφεύγουμε τόσο «την ζαχαρούχα αισιοδοξία όσο και την ηττοπαθή απαισιοδοξία όταν κρίνουμε τις αναγκαίες στάσεις, τις αναστροφές και τις απότομες επανεκκινήσεις στο ταξίδι που ξεκίνησαν η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία για να ξεπεράσουν τις πολύχρονες διαιρέσεις και να αποκαταστήσουν τη μυστηριακή ενότητα». Αλλά αυτή η συμφωνία είναι κάτι και αξίζει ιδιαίτερης προσοχής.
Πηγή: Christian Today, Αβέρωφ
