1. Εννοιολογική προσέγγιση του αποκρυφισμού

Βασική προϋπόθεση στη μελέτη και την έρευνα του θέματός μας αποτελεί η κατανόηση της έννοιας "αποκρυφισμός". Αν επιχειρήσουμε να κάνουμε σύντομη περιγραφή ή να δώσουμε απλό ορισμό της έννοιας αυτής, δεν θα το επιτύχουμε με ευκολία, διότι ο απο­κρυφισμός σαν φαινόμενο ή σύστημα θρησκευτικών ιδεών περιλαμβάνει διδαχή για «απόκρυφα πράγμα­τα», "απόκρυφες επιστήμες"^[1], μυστικισμό, πνευματι

σμό[2], "απόκρυφες μεθόδους-πρακτικές"[3] και θεοσο­φία[4]. Για το λόγο αυτό ποικίλουν οι ορισμοί τους οποί­ους έδωσαν κατά καιρούς όσοι ασχολήθηκαν συστη­ματικά μ' αυτόν.

Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι ο αποκρυφισμός "είναι συνονθύλευμα μυστικιστικών εμπειριών και συνδυασμός μυστηριακών διδασκαλιών των Γνωστι­κών, του πνευματισμού και της μαγείας"[5] και άλλοι ότι πρόκειται για μία απόρρητη διδασκαλία, σε ποικίλες μορφές, που μεταδίδεται μυστικά από γενιά σε γενιά μόνο στους μυημένους.

Οι αποκρυφιστές υποστηρίζουν ότι ο αποκρυφισμός δεν είναι απλά μία επιστήμη ή μία φιλοσοφία, αλλά η Επιστήμη, η Φιλοσοφία, η Ηθική και η Θρησκεία[6].

Σε φιλοσοφικό λεξικό δίδεται ο ακόλουθος ορισμός: "Αποκρυφισμός είναι διάφορες διδασκαλίες, που παραδέχονται πως υπάρχουν στον κόσμο υπερφυσικές, απρόσιτες στην επιστημονική έρευνα, δυνάμεις και φαινόμενα και επεξεργάζονται πρακτικούς τρόπους για να μπορούν να επικοινωνούν οι άνθρωποι με τις δυνάμεις αυτές (μαγεία, πνευματισμός κ.λπ.). Στα πλαίσια της θεοσοφίας, τις αποκρυφιστικές ιδέες τις προπαγάνδισε με ιδιαίτερη δραστηριότητα ο Ρ. Στάινερ, ο οποίος ισχυριζόταν πως η μυστικολογία είναι θετική πειραματική επιστήμη. Στην πραγματικότητα ο αποκρυφισμός, παρ' όλο που διατυπώνει μερικές θέ­σεις του στην γλώσσα της φυσικής, δεν περιέχει ούτε ίχνος επιστημονικότητας"^[7].

Άλλοι μελετητές του φαινομένου δέχονται ότι "ο αποκρυφισμός προσφέρεται φαινομενικά σαν μια διέξο­δος, η οποία φαίνεται να καλύπτει ποικίλες ανάγκες: κοινωνικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, θεραπευτικές, επιμορφωτικές, υπαρξιακές, αποκρύπτοντας αρχικά τη ζοφερή πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από όλα αυτά"^[8].

Σύμφωνα με το σχολικό εγχειρίδιο του Μ.Θ. της Β' Λυκείου "Χριστιανισμός και Θρησκεύματα", ο αποκρυφισμός είναι "μαγικό σύστημα εκμετάλλευσης των απόκρυφων δυνάμεων της φύσης και του ανθρώπινου πνεύματος"^[9].

Ορισμένοι θρησκειολόγοι υποστηρίζουν ότι ο όρος «χρησιμοποιείται συχνά και για κάποια αποκρυφιστική επιστήμη ή για ορισμένες μορφές μαγείας. Σε όλα τα είδη του αποκρυφισμού οι γνώσεις αποκτώνται με αντιλήψεις έξω από τα αισθητήρια όργανα. Σε αντίθε­ση με τον πνευματισμό (ο αποκρυφισμός) δεν ανάγει τα γεγονότα που συμβαίνουν στην επίδραση των πνευ­μάτων"[10].

Έχει διατυπωθεί και ο ακόλουθος περιγραφικός ορισμός: "Αποκρυφισμός είναι κάθε κίνηση που ασχολείται με τις απόκρυφες δυνάμεις, τις σατανικές πρακτικές και τις παγανιστικές λατρείες και συνήθως προσπαθεί να μιμηθεί τον Χριστιανισμό αδέξια"[11].

Σε επίσημο αποκρυφιστικό έντυπο συναντούμε τον έξης ορισμό: "Αποκρυφισμός είναι η διδασκαλία και η ύπαρξις μιας παγκοσμίου Αδελφότητος και Ιεραρχίας υφισταμένης επί του πλανήτου μας από καταβο­λής Κόσμου, αποτελουμένης από άνδρας και γυναίκας έπιτελέσαντας τον επί της Γης προορισμόν του ανθρώπου, όστις συνίσταται εις την απαλλαγήν των δεσμών του τροχού των γεννήσεων και των θανάτων, και οι οποίοι κατά τας προβιωτάς των κατώρθωσαν να φθά­σουν εις τα τελικά πεπρωμένα κάθε ανεξαιρέτως ανθρώπου, καταστάντες, 'υιοί Θεού' ή επίγειοι Θεοί, ή θείοι άνδρες, ή Άγιοι Θαυματουργοί"^[12].

Ύστερα από την περιγραφή της έννοιας του αποκρυφισμού, την οποία έδωσαν θρησκειολόγοι, φιλόσοφοι, θεολόγοι και γνωστά πρόσωπα αποκρυφιστικών κινημάτων ή ομάδων, θεωρούμε ότι ο αποκρυφισμός περιλαμβάνει όλα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως. Επί πλέον θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε στην έννοια του αποκρυφισμού γεγονότα και φαινόμενα, τα οποία λαμβάνουν χώρα εκτός του επιστητού, σ' ένα κόσμο πνευματικό και αόρατο. Τα φαινόμενα αυτά δεν μπορούν να εξετασθούν και να ερευνηθούν με βάση τους φυσικούς νόμους και τα επιστημονικά δεδομένα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μέλη των λεγο­μένων "απόκρυφων επιστημών" υποστηρίζουν^[13], χω­ρίς να μπορούν να το αποδείξουν, ότι μέσα στον άν­θρωπο και σε ολόκληρο το σύμπαν υπάρχουν τερά­στιες "απόκρυφες δυνάμεις". Οι δυνάμεις αυτές, σύμφωνα με τους αποκρυφιστές, μπορούν να γίνουν προσιτές στον άνθρωπο με τη μύηση^[14] και τη γνώση^[15].

Για να έχουμε, όμως, ολοκληρωμένη εικόνα της έν­νοιας του αποκρυφισμού, θεωρούμε αναγκαία και τη μελέτη του χαρακτήρα του. Ο αποκρυφισμός, εφόσον ασχολείται με τα περί του Θεού^[16], έχει άποψη περί του ανθρώπου^[17](ανθρωπολογία) και επιχειρεί να ερμη­νεύσει γεγονότα και φαινόμενα του σύμπαντος^[18], δη­λαδή κοσμολογία, έχει και θρησκευτικό χαρακτήρα.

Πολλοί σήμερα δέχονται^[19] ότι ο αποκρυφισμός προβάλλει σύστημα κοσμοθεωρίας με μεσσιανικές βιοθεωρίες και ότι μέσω των απόκρυφων τεχνικών του επι­διώκει να απαντήσει σε αγωνιώδη μεταφυσικά ερωτήματα του ανθρώπου. Διάφορες ομάδες^[20]και παραθρη­σκευτικά κινήματα^[21], που έχουν σχέση με τον αποκρυ­φισμό, επίμονα διδάσκουν^[22] ότι αποτελούν τη βάση και την ουσία της Θρησκείας, της Επιστήμης, της Φιλοσοφίας και της Ηθικής. Στη διακήρυξη αυτή είχαν προβεί τον προηγούμενο αιώνα δύο βασικά στελέχη του διεθνούς αποκρυφισμού, η Annie Besant^[23], η οποία υπήρξε μέλος αγγλικής θεοσοφικής εταιρίας, και η Helen Blavatsky από τη Ρωσία. Η δεύτερη επιδόθηκε περισσότερο στον Ινδουισμό και έχασε την αίγλη της στο χώρο της θεοσοφίας. Αυτό συνέβη, διότι τα θαύ­ματα της Η. Blavatsky υποβλήθηκαν σε επιστημονική εξέταση από την "Εταιρία Ψυχικών Ερευνών" του Λονδίνου. Εκεί διαπιστώθηκε αγυρτεία και παραπλά­νηση των οπαδών της. Αναφέρθηκε μάλιστα ότι η έκ­θεση της επιτροπής ήταν δυσμενής για τη θεοσοφική εταιρία, όταν δημοσιεύθηκε στα "Proceedings of the So­ciety for Psychical Research" τον Δεκέμβριο του 1884, στις σελίδες 209-401 με τον τίτλο "Report on Phenomena connected with Theosophy"^[24]. Το κύρος της θεοσοφικής εταιρίας υπέστη τότε σοβαρό κλονισμό. Ο θάνατος της Η. Blavatsky έφερε στο προσκήνιο την Α. Besant. Αυτή υπήρξε διάδοχός της στη θεοσοφική εταιρία και έδωσε νέα ώθηση στον αποκρυφισμό.

Η Η. Blavatsky^[25], η οποία θεωρείται κύρια εκπρόσωπος της θεοσοφίας στον ευρωπαϊκό χώρο, είχε κατορ­θώσει με μεγάλη δεξιότητα να συγκεντρώσει όλες τις παραδόσεις του αποκρυφισμού στο σύγγραμμά της "Η Ίσις αποκαλυπτομένη". Υπήρξε πνευματικός διά­μεσος (medium) από νεαρή ηλικία και πολύ γρήγορα επιδόθηκε στον πνευματισμό και τον αποκρυφισμό.

Αναφερόμαστε στην Α. Besant και την Η. Blavatsky, επειδή αυτές πρωτοπορούν στο χώρο της θεοσοφίας και του αποκρυφισμού τους δύο τελευταίους αιώνες και στις ιδέες αυτών των δύο στηρίζονται οι περισσό­τεροι από τους νεότερους αποκρυφιστές.

Οφείλουμε ακόμη να αναφέρουμε ότι κάθε επί μέ­ρους "απόκρυφη επιστήμη" εφαρμόζει ιδιαίτερες πρα­κτικές και τελετουργικό^[26].

Μέσα από τις τελετουργικές πράξεις του αποκρυφισμού ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με το "θείον"^[27], όπως οι ίδιοι το αποκαλούν, και γνωρίζει τα μυστήρια της ουσίας και του πνεύματος του. Οι προσπάθειες των αποκρυφιστών κατατείνουν στο να απαλλαγεί ο άν­θρωπος από τις άλλες θρησκείες, να καθαρθεί από τις πλάνες τους και στη θέση τους να τοποθετήσει την απόκρυφη γνώση και σοφία. Ακολουθεί μία ανεξερεύ­νητη πορεία προς τη "νιρβάνα" (σωτηρία, τελείωση του ανθρώπου), ώστε να "διευρυνθεί"^[28] η ανθρώπινη συνείδηση και να ξαναζήσει ο άνθρωπος τη θρησκεία του με την πίστη σε ειδωλολατρικούς φυσικούς θεούς.

Ο βασικότερος στόχος^[29] μιας αποκρυφιστικής κοινότητας είναι η επεξεργασία και η διάδοση της θρησκείας της. Γι' αυτό και σε πολλές παραφυάδες του αποκρυφισμού διάσπαρτος είναι ο πανθεϊσμός^[30], η νεο-ειδωλολατρεία (Neo-paganismus), η μαγεία και ο σατανισμός[31]. Ο τελευταίος, επιχειρώντας να μιμηθεί τον μυστηριακό χαρακτήρα της Ορθόδοξης Χριστια­νικής Εκκλησίας και τον μυστικισμό της[32], παρουσιά­ζεται να τελεί λατρεία, να χρησιμοποιεί σύμβολα, τα οποία αποτελούν βασικό στοιχείο της λατρείας του, να προβαίνει σε θυσίες[33] και να προβάλλει τις σατανικές πρακτικές και τις παγανιστικές-νεοειδωλολατρικές τελετές[34] του.

Αριστοφάνη Δ. Ζαμπακίδη
Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ 
Ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση 
του προβλήματος
Εκδόσεις Μυγδονία

H συνέχεια παρακάτω...

 

ΜΕΡΟΣ Β'

2. Ιστορικό και ιδεολογικό περίγραμμα του αποκρυφισμού

Στην προσπάθειά μας να εντοπίσουμε χρονικά το φαινόμενο του αποκρυφισμού και να διερευνήσουμε την προέλευσή του, ανατρέχουμε σε αυθεντικές ιστορι­κές πηγές και μαρτυρίες. Χωρίς να υπεισέλθουμε σε λεπτομερή περιγραφή στοιχείων και γεγονότων, συνοπτικά παρουσιάζουμε τις πιο σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες, οι οποίες καταδεικνύουν την αρχαιότητα, την καταγωγή και τον επινοητή του φαινομένου. Οι γνώσεις αυτές θα μας βοηθήσουν στην ασφαλέστερη προσέγγιση και θεώρηση του σύγχρονου αποκρυφι­σμού από κοινωνιολογικής, θεολογικής και ψυχοπαι­δαγωγικής άποψης.

 

α) Η αρχαιότητα του φαινομένου

Ο αποκρυφισμός, με τις ποικίλες παραφυάδες και μορφές του, έχει αρχαιότατες ρίζες. Από τον προφήτη Μωϋσή (±1220 π.Χ.) είχε εντοπισθεί το φαινόμενο. Ο ιερός συγγραφέας στο βιβλίο του Δευτερονομίου^[35] επιτιμά εκείνους, που επιχειρούν επικοινωνία με τους νεκρούς. Καταδικάζει την αστρολογία και αστρομαντεία, και καλεί τους "εκλεκτούς του Θεού" να τις απο­φεύγουν. Η μονοθεΐα ήταν αυτή που προφύλαξε τον ισραηλιτικό λαό από τη μαγεία^[36], η οποία ήταν πολύ αναπτυγμένη και διαδεδομένη στους γύρω λαούς, χί­λια διακόσια και πλέον χρόνια πριν από την έλευση του Χριστού στον κόσμο.

Πολλές μαρτυρίες, που αφορούν την εμφάνιση του αποκρυφισμού, διασώζονται στις Ινδίες^[37], στην Ιαπω­νία και στην Κίνα. Οι Βαβυλώνιοι, οι Χαλδαίοι, οι Ασσύριοι και ιδιαίτερα οι Πέρσες είχαν ασχοληθεί με τις απόκρυφες επιστήμες, είχαν αναπτυγμένη μαγεία, γραπτά κείμενα και ιερείς, οι οποίοι ταυτίσθηκαν με τους αστρολόγους^[38] και τους μάντεις. Στην Αίγυπτο οι ιερείς, οι μάντεις^[39] και οι μάγοι, εκτός από τον μαγνη­τισμό, που είναι προσφιλής μέθοδος των Κινέζων, τον υπνωτισμό και τη μέθοδο της υποβολής και αυθυπο­βολής για τη θεραπεία των ασθενών, έλεγαν πως γνώ­ριζαν και τον τρόπο να "επικοινωνούν" με τα πνεύμα­τα^[40]. Αρκετοί απ' αυτούς χρησιμοποιούσαν^[41] σύμβολα και παραστάσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα από ομάδες αποκρυφιστών.

Στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν άγνωστη η επικοινω­νία με τις ψυχές των νεκρών. Οι λεγόμενοι νεκρομάντεις ήταν αυτοί που ασχολούνταν με μυστικές τελετές και είχαν ειδικούς τόπους και χώρους στους οποίους κατέφευγαν, για να επικοινωνήσουν^[42] με τα πνεύματα και να τα συμβουλευθούν για διάφορα ζητήματα.

Οι ιστορικοί αναφέρουν^[43] ότι στις όχθεις του ποτα­μού Αχέροντα, στη Φιγαλία, στο ακρωτήριο του Ται­νάρου, στην Ηράκλεια του Πόντου και αλλού κατέ­φευγαν και Έλληνες^[44], και διά μέσου των νεκρομάντεων επικοινωνούσαν με πνεύματα νεκρών. Εκεί δεν πή­γαιναν μόνον άνθρωποι μειωμένου διανοητικού και μορφωτικού επιπέδου, αλλά και εξέχουσες προσωπι­κότητες, όπως ο Περίανδρος ο Κορίνθιος^[45], ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος, ο Σπαρτιάτης στρατηγός Παυσανίας^[46] και άλλοι^[47]. Κοντά στους Δελ­φούς υπήρχαν άλλα τέσσερα τουλάχιστον μαντεία του Απόλλωνα, της Άβας στη Φωκίδα, της Τέγηρας και του Πτώου όρους στη Βοιωτία και του Ισμήνιου Απόλλωνα στη Θήβα. Στην Εφύρα, στα παράλια της Ηπείρου, υπήρχε ένας ναός, όπου πολλοί κατέφευγαν και υπέβαλαν ερωτήσεις σε νεκρούς. Ο Ηρόδοτος καταγράφει^[48]περιστατικό με αντιπροσωπεία του τυ­ράννου της Κορίνθου, του Περίανδρου, στο νεκρομα­ντείο της Εφύρας.

Οι Ρωμαίοι αντέγραψαν αυτά που συνέβαιναν στην αρχαία Ελλάδα σε σχέση με τους νεκρούς και τα πονη­ρά πνεύματα. Τα τέλη του 3ου π.Χ. αιώνα οι Ρωμαίοι δημιουργούν επαφές με την κυρίως Ελλάδα. Σχέσεις αναπτύσσουν και με το μαντείο των Δελφών. "Μετά τις διαδοχικές συμφορές κατά τον Β' Καρχηδονιακό πόλε­μο, που αποκορυφώθηκαν στη μάχη των Κανών, οι Ρωμαίοι έστειλαν στους Δελφούς τον Κόιντο Φάβιο Πίκτωρα να επερωτήσει το μαντείο με ποια τελετουρ­γία θα εξασφάλιζαν τη νίκη εναντίον των Καρχηδο­νίων. Η έκθεση της αποστολής του, που μας διασώζει ο Λίβιος, πηγάζει από τον ίδιο, που έγινε ο πρώτος Ρωμαίος ιστορικός. Η Πυθία τον εφοδίασε με ένα κατάλογο θεών και θεαινών που έπρεπε να ικετευθούν με επίσημη ιεροτελεστία κατά ένα καθορισμένο τρόπο, και του έδωσε επίσης ένα έμμετρο χρησμό, που μας διασώθηκε σε πεζή λατινική μετάφραση"^[49].

Οι Ρωμαίοι, όμως, είχαν και δικές τους μαγικές μεθόδους. Τα ελληνικά μαντεία τα χρησιμοποιούσαν για πολύ ειδικές περιπτώσεις. Η ρωμαϊκή Πολιτεία είχε τα λεγόμενα Σιβύλλεια βιβλία^[50], τα οποία περιείχαν μία επικίνδυνη πρόβλεψη της ζωής τους και τα εμπιστεύ­θηκαν για φύλαξη σε υπεύθυνους, οι οποίοι μπορού­σαν να τα χρησιμοποιήσουν μόνο με την άδεια της Συγκλήτου. Στην Ιταλία υπήρχαν μερικά μαντεία, όπως οι ναοί της θεάς Τύχης στην Πραίνεστο και στο Άντιο. Την εποχή της παρακμής των ελληνικών μαν­τείων, στους Ρωμαίους εμφανίζεται το φαινόμενο της αστρολογίας^[51].

Η προσπάθεια των τραγικών ποιητών της ελλη­νικής αρχαιότητας για κάθαρση και λύτρωση μέσα από τα ορφικά και τα άλλα μυστήρια ήταν καταδικα­σμένη σε αποτυχία, αφού ήταν προσπάθεια μιας αν­θρώπινης απολύτρωσης και τίποτε περισσότερο. Κατά τον Ξενοφώντα^[52] και τον Πυθαγόρα, ο Όμηρος και ο Ησίοδος απέδωσαν στους θεούς πράξεις, τις οποίες δεν θα τολμούσαν να διαπράξουν ούτε οι πιο άσημοι άνθρωποι, όπως απάτες, κλοπές, μοιχείες και φόνους. Αυτό φανερώνει την ηθική κατάπτωση, η οποία επι­κρατούσε τους χρόνους του κλασικού ανθρωπισμού στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και πέρα απ' αυτήν, από την Κίνα του Κουμφούκιου, την Ινδία, την Ιουδαία μέχρι το ρωμαϊκό κόσμο. Ρίζα της ηθικής παρακμής, ήταν η θρησκευτική κατάπτωση με τις αγυρτείες, τις μαγείες^[53], τις μαγγανίες και την κάθε μορφή σατα­νικής τελετής και λατρείας.

Την ελληνική σκέψη, όπως έδειξαν οι ιστορικές μαρτυρίες, την κάλυπτε βαθιά ομίχλη^[54], διότι και αυτοί οι έλληνες φιλόσοφοι, όπως γράφει ο Ιωάννης Χρυσόστομος, "ούτε περί Θεού ούτε περί κτίσεως τι υγιές ευρείν ηδυνήθησαν εκείνοι... Αλλ' έλεγον ότι θάμνος εστί και ιχθύς, και κύων γίνεται η ψυχή". Για να κατα­λήξει ο εκκλησιαστικός πατέρας με τον ακόλουθο λόγο: "Αν αρξώμεθα τα εκείνων προτιθέναι δόγματα, και τι μεν περί θεού, τι δε περί ύλης, τι δε περί ψυχής, τι δε περί σωμάτων είπον, πολύς έψεται γέλως"^[55]. Στο λόγο αυτό περιγράφεται με σκωπτικό τρόπο η πίστη ορισμένων ελλήνων φιλοσόφων της αρχαιότητας στη μετεμψύχωση και μετενσάρκωση. Παρά ταύτα οι έλλη­νες δεν έφθασαν την ηθική κατάπτωση των Βαβυλω­νίων, των Ασσυρίων, των Αιγυπτίων και των Ρωμαί­ων, οι οποίοι λάτρευαν κροκόδειλους και ξόανα.

Παραμένουν γνωστά τα παγκοσμίου φήμης μαντικά κέντρα των Δελφών, της Ισθμίας και της Δωδώνης. Πολλοί σοφοί της αρχαίας Ελλάδας συναναστροφήκαν με ιερείς των ειδώλων της Αιγύπτου[56] και μετέφε­ραν στοιχεία αποκρυφισμού και στο χώρο που έζησαν και έδρασαν. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ο περί­φημος μαθηματικός Εύδοξος, ο οποίος είχε δάσκαλο τον ιερέα Χουνουφέα από τη Μέμφιδα. Ο γνωστός νομοθέτης και μεταρρυθμιστής Σόλων (640; - 560 π.Χ.) άκουσε τον ιερέα Σάγχυτα από τη Σάιδα. Ο φιλόσο­φος Πυθαγόρας παρακολούθησε τον ιερέα Οινουφέα από την Ηλιούπολη και ο Πλάτωνας ήταν και αυτός γνώστης της φιλοσοφίας των Αιγυπτίων ιερέων. Αποκρυφιστικές (κυρίως μαντικές και αστρομαντικές) γνώσεις μεταδίδονταν από Αιγυπτίους ιερείς σε ναούς ειδωλολατρικούς και παρόμοιες βρίσκουμε στα Upanisads, στα έπη των Ινδιών, σε Κινέζικα φιλοσοφικά συστήματα, ειδικά στον Ταοϊσμό[57], σε συγγράμματα του Lao-tse, Στην Αιγυπτιακή βίβλο των νεκρών, σε Αιγυπτιακούς παπύρους, σε Ιουδαϊκές Γραφές, όπως είναι η Καββάλα και το Ταλμούδ, σε πλατωνικές και νεοπλατωνικές σχολές[58] και αργότερα στον Ισλαμι­σμό^[59], στον Σουφισμό, στον Σαμανισμό, στην Ούφολογία^[60] και άλλου.

Συνοψίζοντας, να αναφέρουμε πως στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης^[61] ο αποκρυφισμός εμφανίζεται κυ­ρίως με τη μορφή της μαγείας, της μαντείας, του πνευ­ματισμού, της θεοσοφίας, της αστρολογίας και της αστρομαντείας.

 

β) Η καταγωγή του αποκρυφισμού

Ο αποκρυφισμός, για να φθάσει στη σημερινή του μορφή, χρειάσθηκε να περάσουν χιλιετηρίδες. Η θεο­σοφία, η μαγεία, η μαντεία, η αστρολογία και πολλές άλλες παραφυάδες διακηρύττουν^[62] επίσημα ότι απ' αυτές προήλθαν όλες οι παλαιότερες και νεότερες θρη­σκείες. Ισχυρίζονται ακόμη ότι "η Μυστική Διδασκα­λία (δηλ. ο αποκρυφισμός) παραδέχεται την μετενσάρκωσιν, μετενσωμάτωσιν ή παλλιγγενεσίαν, ως του μό­νου μέσου, όπως ούτος φθάσει εις τα τελικά του πε­πρωμένα, και όπως ανακτήση τας λειτουργίας, αι οποίαι ητόνισαν από της εποχής της 'Πτώσεως' του ανθρώπου, της οποίας μνεία γίνεται εις την Βίβλον, αφ' ότου οι 'Πρωτόπλαστοι', εγεύσθησαν του απηγορευμένου καρπού του 'Δένδρου της Γνώσεως', του καλού και του κακού. Η παγκόσμιος αύτη Αδελ­φότης, (εννοούν τις διάφορες μορφές του αποκρυφισμού), κατέχει την συνολικήν ίστορίαν και γνώσιν του Ανθρώπου από της εμφανίσεως αυτού επί της Γης μέχρι σήμερον"^[63].

Στο πρώτο βιβλίο της Πεντατεύχου^[64] επαρκώς παρουσιάζεται ο ρόλος του "αρχεκάκου όφεως", δηλ. του διαβόλου, ο οποίος ζητεί να πλανήσει τον άνθρωπο και να τον αποξενώσει από τον Θεό-Δημιουργό του. Αυτός (ο διάβολος), στο πέρασμα των αιώνων, εμ­πλέκει ακόμη περισσότερο την πορεία των ανθρώπων, δημιουργώντας την πλάνη των θρησκειών και των ειδώλων. Τότε συντελείται η μεγαλύτερη ψυχική φθο­ρά του Ανθρώπου και μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ αυτού και του Θεού-Δημιουργού του^[65]. Κατά τη χρο­νική περίοδο, από την πτώση του ανθρώπου μέχρι την ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού, παρουσιάζονται διάφορες παραφυάδες του αποκρυφισμού, οι οποίες σύμφωνα με το λόγο της Γραφής^[66] έχουν κοινή κατα­γωγή και προέλευση. Αυτό έρχεται στη συνέχεια να επιβεβαιώσει η επιστήμη της θρησκειολογίας με την έρευνα των γεγονότων και των ιστορικών δεδομένων.

Οι γνώμες των θρησκειολόγων^[67] και των άλλων επιστημόνων συγκλίνουν, όταν κάνουν λόγο για μονοθεϊσμό στην αρχή της δημιουργίας του ανθρώπου, στην παραπλάνηση του ανθρώπου κατά την πορεία των αιώνων, στην πτώση και κατάληξή του στη συνέχεια στο λαβύρινθο της πολυθεΐας και των ειδώλων. "Η αφετηρία της ανθρώπινης θρησκευτικότητας υπήρξε ένας 'αποκλειστικός μονοθεϊσμός' και ότι από εθνολο­γικές μελέτες που έγιναν σε απομακρυσμένες περιοχές της υδρογείου, όπου υπάρχουν υπολείμματα παλαιό­τατων πρωτόγονων λαών, διαπιστώθηκε μια αυτοτε­λής και ενδογενής πίστη σε ένα ύψιστο Θεό, δηλαδή μονοθεϊσμός"^[68].

Είναι αξιολογήσιμη η πληροφορία την οποία μας δίνει επίσημη πηγή του αποκρυφισμού, ότι η έδρα της "Απόκρυφης Ιεραρχίας και Αδελφότητας" βρίσκεται εδώ και αιώνες σε απροσπέλαστη περιοχή της κεν­τρικής Αφρικής και ότι απόκρυφες βιβλιοθήκες, υπό­γειες κρύπτες, στοές, κατοικίες και μουσεία βρίσκονται σε μεγάλα και πλούσια μοναστήρια των Ινδιών (Λαμάσαρη), στην άνυδρη χώρα του Ταρίμ, σε μια πραγ­ματική έρημο, Στην καρδιά του Τουρκεστάν^[69]. Παρό­μοιοι τόποι, όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια, ευνοούν και σήμερα την πραγματοποίηση συναντήσε­ων, θυσιών, μυήσεων και άλλων τελετουργικών πράξε­ων, μεταξύ των οπαδών των διαφόρων ομάδων του αποκρυφισμού.

Για την καταγωγή του αποκρυφισμού έχει γραφεί πως "όπως οι Ίωνες φιλόσοφοι, ούτω και οι Πυθαγό­ρειοι, ως κύριον έργον της φιλοσόφου ερεύνης έθεντο την ανεύρεσιν μιας αγενήτου και ανωλέθρου αρχής και αιτίας πάντων των όντων. Προς επιτυχίαν δε του σκοπού τούτου εχρησιμοποίησαν το μεγαλειώδες περί αριθμών και αστρονομίας σύστημα της Σχολής αυ­τών". Και η επισήμανση καταλήγει: "Αι περί θεού αντιλήψεις των Πυθαγορείων ευρίσκοντο εις άμεσον συσχετισμόν και εξάρτησιν εκ της Ορφικής θεολογίας και μυστηριολογίας, εξ ης ο Πυθαγόρας παρέλαβε τας περί αριθμών ως ουσίας των πάντων και ως θεών, αντιλήψεις αυτού"^[70].

Μία σύγχρονη και σε βάθος εξέταση των θεωριών και της τελετουργίας των αποκρυφιστικών ομάδων μάς οδηγεί στη διαπίστωση ότι η θεωρία περί Θεού, περί δημιουργίας του κόσμου, περί ανθρώπου και οι τεχνικές τους έχουν σαν βάση και αφετηρία την ορφι­κή θεολογία και την αποκρυφολογία των προχριστια­νικών χρόνων.

Σύγχρονοι αποκρυφιστές αποδέχονται^[71] ότι θεμέλιο της διδασκαλίας τους αποτελεί ο νέο-πυθαγορισμός, ο οποίος είναι συνονθύλευμα πλατωνικών, περιπατη­τικών και στωϊκών φιλοσοφημάτων, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα την πίστη σε αποκαλύψεις και μυστικισμό^[72]. Πλούσιο υλικό ακόμη αντλεί ο αποκρυ­φισμός από τις ινδικές Γραφές^[73], τις γνωστές με το όνομα Vedas ή Βέδδες, (ιερή επιστήμη, αγία γνώση, θεοσοφία), και γι' αυτό η ηθική του σε μεγάλο μέρος παρουσιάζεται ινδουϊστική και βουδιστική.

Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος, όταν έχασε τη θεοκεντρικότητα στη ζωή του, προσπάθησε να βοη­θηθεί ανθρωποκεντρικά. Τέτοιες μορφές ανθρωποκεν­τρικής^[74] βοήθειας ήταν η μαντεία, η μαγεία, ο πνευμα­τισμός και άλλα αποκρυφιστικά φαινόμενα, τα οποία παραμένουν και δρουν μέχρι των ήμερων μας. Θα τα εξετάσουμε πιο αναλυτικά στη συνέχεια.

ΜΕΡΟΣ Γ'

3. Τεχνικές του αποκρυφισμού

Ο αποκρυφισμός, προκειμένου να μυήσει τους οπα­δούς του και να επιτύχει τους απώτερους στόχους του, επειδή θεωρεί κοσμοσωτήριο το ρόλο του, χρησιμοποι­εί μεγάλο φάσμα τεχνικών και πρακτικών μεθόδων. Σκοπός του, όπως διακηρύττει^[75], είναι η ενεργοποίηση των "αποκρύφων δυνάμεων", οι οποίες βρίσκονται μέ­σα στον άνθρωπο. Αυτό το επιτυγχάνει με τη βοήθεια της αποκρυφολογίας. Είναι το κλειδί, σύμφωνα με γνώμες αποκρυφιστών, το οποίο ανοίγει το θησαυρό των ανθρωπίνων γνώσεων, ενώ οι άλλες μέθοδοι και επιστήμες είναι βέβηλες (sciences vulgaires).

Κάθε ομάδα του αποκρυφισμού έχει ιδιαίτερες τεχνικές και πρακτικές. Άλλες τεχνικές π.χ. χρησιμοποιεί ο γκουρουϊσμός, άλλες ο σατανισμός, διαφορετικές οπνευματισμός και άλλες η "Νέα Εποχή". Το κοινό σημείο αναφοράς και τη συνισταμένη των επιδιώξεων του αποκρυφισμού αναζητούμε μέσα από την ποικιλία και την πολυμορφία των τεχνικών του. Για να δώσου­με, όμως, σαφή και πλήρη εικόνα των επιδιώξεων του αποκρυφισμού, που διέρχονται μέσα από τις τεχνικές της κάθε ομάδας του, επισημαίνουμε τέσσερις βασικές κατηγορίες τεχνικών.

 α) Πνευματιστικές τεχνικές

Στις πνευματιστικές τεχνικές εντάσσονται οι τεχνι­κές της μαντείας,χαρτομαντείας, ονειρομαντείας, γραφολογίας, θεοσοφίας, αλχημείας, ραβδοσκοπίας, οι τεχνικές του βελονισμού, των μέντιουμς, της αστρολογίας, των θρησκειών ΚΙ, του υπνωτισμού, του επιστη­μονικού πνευματισμού, της αστροσοφίας, οιωνοσκοπίας, υπνοθεραπείας, μαγνητοθεραπείας, βιοθεραπείας, χρωματοθεραπείας, μουσικοθεραπείας και της ιριδολογίας.

Αποφεύγουμε να αναφερθούμε σε κάθε τεχνική ξεχωριστά, διότι η έρευνά μας θα είχε τότε άλλο χαρακτήρα και σκοπό. Παραθέτουμε μερικά βασικά στοιχεία των ομοειδών πνευματιστικών πρακτικών, τα οποία μας βοηθούν στην περαιτέρω εξέταση του θέματός μας.

Μέσα από τις αποκρυφιστικές τεχνικές περνούν οι μέθοδοι προσέλκυσης των νέων μελών και ιδιαίτερα των εφήβων στον αποκρυφισμό. Αυτό αποτελεί ομολο­γία και διαβεβαίωση, που προέρχεται από μεγάλους μύστες του πνευματισμού. Όταν εξηγούν τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιούν τις διάφορες τεχνικές τους, σημειώνουν χαρακτηριστικά: "Στον σημερινό κυκεώνα των αντικρουομένων δοξασιών και των συγ­κεχυμένων αντιλήψεων, έρχονται οι Μεγάλοι Διδά­σκαλοι του Ουρανού να φωτίσουν τον άνθρωπο επί της ενδεδειγμένης πορείας του, διαλευκαίνοντας τα σκοτεινά σημεία των διδασκαλιών του παρελθόντος και αποκαλύπτοντας την φωτεινή λεωφόρο του μέλλο­ντος, προς την οποία κατευθύνεται η εξέλιξη της Αν­θρωπότητας". Αρωγός στο έργο της "εξέλιξης της αν­θρωπότητας", έρχεται η μαντεία, η μαγεία, η προφη­τεία, τα αρχαία μυστήρια και η ένωση ή η εξάλειψη των θρησκειών, όπως αυτοί πάλι υποστηρίζουν[76].

Οι πνευματιστές με τη χρήση των ποικίλων τεχνι­κών τους επιχειρούν να διαλευκάνουν τα σκοτεινά ση­μεία των διδασκαλιών του παρελθόντος, μέσα από γε­γονότα φυσικά ή ψυχικά[77]. Ανάμεσα στις διδασκαλίες του παρελθόντος συγκαταλέγουν και τον Χριστιανι­σμό.

Φυσικά ονομάζουν τα γεγονότα εκείνα, τα οποία αναφέρονται σε κινήσεις σωμάτων, επίπλων και άλλων αντικειμένων, σε κρότους και σε ποικίλους ήχους. Ψυ­χικά γεγονότα αποκαλούν τις διάφορες μορφές αυτο­ματισμών, τις οπτασίες ανθρώπων, τις εμφανίσεις πνευμάτων, τη μαντεία, τα όνειρα, τις παραισθήσεις, τις υπεραισθήσεις, τις υπνομαντείες, τις προφητείες ή ψυχομετρίες, τις διοράσεις και τις τηλεπάθειες^[78].

Πιο αναλυτικά να αναφέρουμε ότι στις πνευματιστικές τεχνικές χρησιμοποιούνται τραπέζια, τα οποία κι­νούνται ή περιστρέφονται, και ακούονται κτύποι, οι οποίοι εκλαμβάνονται ως μηνύματα από τα παρευρι­σκόμενα πνεύματα. Σε άλλες περιπτώσεις κινούνται ή συγκρούονται έπιπλα και οικιακές συσκευές, χωρίς να καταστρέφονται. Άλλοτε παρατηρείται το εξής φαινό­μενο: οι πόρτες και τα παράθυρα ενός συγκεκριμένου σπιτιού να ανοιγοκλείνουν μέσα σε δαιμονιώδη θόρυ­βο, χωρίς να υπάρχει φυσική επέμβαση. Όλα αυτά συμβαίνουν υπό την επήρεια του μεσάζοντος^[79] προσώ­που. Τα αντικείμενα του σπιτιού δημιουργούν ένα παράξενο θέαμα και άκουσμα. Όσο πιο ικανός είναι ο "επικοινωνός" ή το "μεσάζον" πρόσωπο, τόσο και τα παραγόμενα φαινόμενα είναι ισχυρότερα.

Στις πνευματιστικές τεχνικές, εκτός από κινήσεις αντικειμένων, συναντούμε την αυξομείωση του βάρους διαφόρων αντικειμένων, τη μεταβολή της θερμοκρα­σίας, τη δημιουργία κρότων υπερβολικών ή υπόκω­φων, καθώς και αποκαλύψεις[80] μηνυμάτων μέσα σε κασέτες μαγνητοφώνου.

Γνωστό στους πνευματιστικούς κύκλους είναι το φαινόμενο των "στοιχειωμένων σπιτιών", όπου συμ­βαίνουν παράδοξα, εξωφρενικά και ανησυχητικά φαι­νόμενα και γεγονότα^[81]. Άλλοτε πάλι εξαφανίζονται ή μετακινούνται αντικείμενα, ακούονται ενοχλητικοί θόρυβοι ή συμβαίνουν παραδοξότητες μέσα στο σπίτι και "δαιμονικά πράγματα", όπως τα χαρακτηρίζει η λαϊκή σοφία.

Κάποιες πνευματιστικές ομάδες χρησιμοποιούν ένα λείο τραπέζι, επάνω στο οποίο είναι γραμμένες^[82] οι λέξεις ΝΑΙ, ΟΧΙ και οι αριθμοί 1 έως 9. Στο τραπέζι τοποθετείται ένα ποτήρι. Ανάλογα με την κίνηση του ποτηριού, ερμηνεύονται οι απαντήσεις, τις οποίες δί­νουν τα παρευρισκόμενα πνεύματα. Αντί του τραπε­ζιού άλλοτε χρησιμοποιούν κάποιο αιωρούμενο εκκρεμές ή ένα μικρό πανέρι. Αυτή είναι η μέθοδος της ψυ­χογραφίας[83].

Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το πνεύμα συνομιλεί με πρόσωπα, τα οποία συγκεντρώνονται σ' ένα σπίτι για τον ειδικό αυτό σκοπό. Τότε χρησιμοποι­ούνται τα γνωστά "mediums parlants", τα μεσάζοντα δηλαδή πρόσωπα, τα οποία συνομιλούν με τους παρευ­ρισκομένους.

Τα πνεύματα ορισμένες φορές ομιλούν και σε ξένη γλώσσα, η οποία μπορεί να είναι άγνωστη στα μεσά­ζοντα πρόσωπα. Το φαινόμενο αυτό στις ημέρες μας παρατηρείται στις συγκεντρώσεις των πεντηκοστιανών[84]. Πρέπει να διευκρινισθεί, όμως, ότι το παραπάνω φαινόμενο δεν έχει καμιά σχέση με το φαινόμενο της γλωσσολαλιάς, για το οποίο γίνεται λόγος στην Καινή Διαθήκη[85].

Σε άλλες περιπτώσεις έχουμε εμφανίσεις των ίδιων των πνευμάτων με διάφορες μορφές, με άγρια όψη, με κέρατα, με πτερύγια ή με μορφή ζώων.

Η τηλεπάθεια[86] είναι προσφιλής τεχνική, την οποία χρησιμοποιούν οι παραψυχολόγοι, επειδή εξυπηρετεί ποικίλα συμφέροντα και εντυπωσιάζει τους αφελείς.

Στις πνευματιστικές τεχνικές εντάσσεται και η ακαΐα[87] η πυροβασία. Είναι τα γνωστά αναστενάρια, τα οποία λαμβάνουν χώρα σε χωριά της Μακεδονίας την ημέρα του Αγίου Κωνσταντίνου[88]. "Ο διονυσια­κός μυστικισμός έχει κοινά μετά των Αναστεναρίων δύο γνωρίσματα, τα κυριώτερα ταύτα: την επικοινωνίαν και ένωσιν με το πνεύμα του προστάτου θεού και τας μαντικάς ιδιότητας... Η καταγωγή των Αναστε­ναρίων εκ της διονυσιακής λατρείας είναι λίαν πιθα­νή"[89]. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε[90] μετά από πο­λυχρόνιες μελέτες ο λαογράφος Γ. Μέγας.

Κάθε πνευματιστική ομάδα χρησιμοποιεί διαφορε­τικές τεχνικές, γι' αυτό και έχουμε μεγάλη ποικιλία πρακτικών-τεχνικών. Να αναφέρουμε ακόμη τη λεγό­μενη "αυτόματη γραφή", σύμφωνα με την οποία ένα μέντιουμ, όταν βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης ή αυ­τοσυγκέντρωσης, αρχίζει αυτόματα να γράφει, να ομιλεί ή να κάνει κάτι εντελώς ασυνείδητα. Ενδεικτική είναι η χρήση καθρέπτη, προκειμένου να επιτευχθεί το είδος της μαντείας, το οποίο ονομάζεται καθρεπτομαντεία. Για πολλή ώρα οι πνευματιστές κοιτάζουν το πρόσωπό τους στον καθρέπτη, ενώ έχει προηγηθεί μελέτη κάποιου αποκρυφιστικού βιβλίου. Τότε νομί­ζουν ότι μπροστά τους βρίσκονται γνωστά ή άγνωστα πρόσωπα και παίρνουν διάφορα μηνύματα απ' αυτά.

Οι θεωρητικοί της αστρολογίας υποστηρίζουν ότι βασίζονται σε όρους και νόμους της αστρονομίας. Ισχυρίζονται πως, για να επιλύσουν ανθρώπινα προβλή­ματα ή να προβλέψουν τα μέλλοντα, λαμβάνουν υπόψη τους τις θέσεις των ουρανίων σωμάτων, οι οποίες είναι απαραίτητες για την κατάστρωση ενός ωροσκοπιακού χάρτου, το γνωστό ωροσκόπιο. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την εικόνα, την οποία παρουσιάζει το ηλιακό σύστημα σε μία δεδομένη στιγμή, (στιγμή γέν­νησης). Στοιχεία, επίσης, λαμβάνουν και από τα μαθη­ματικά, τη στατιστική και από τη θεωρία των πιθανο­τήτων^[91]. Υποστηρίζουν ότι "η ζωή δεν εξουσιάζεται από τα άστρα εξ αιτίας του χρόνου γεννήσεως. Η ίδια η γέννηση είναι που βρίσκεται σε συμφωνία με τις πλα­νητικές υποδείξεις και μπορεί να δώσει τις αναγκαίες φυσικές και πνευματικές συνθήκες γι' αυτή την εξέλι­ξη της ζωής". Θεωρούν δε ότι "η Σελήνη είναι ο κύ­ριος παράγων της γονιμότητας και... ο ρυθμιστής του φυσικού εγκεφάλου... Ο πλανήτης Ερμής είναι αγγε­λιοφόρος της σκέψεως και η επίδρασή του εκφράζεται με τον ερεθισμό του θυρεοειδούς αδένος... Ο Ήλιος είναι μαγνητική-ηλεκτρική ζωτική δύναμη και αντι­προσωπεύει την πηγή όλης της υπάρξεως... ενώ η Αφ­ροδίτη, ο πλανήτης της Αγάπης, κυβερνά την στοργή και ο,τιδήποτε είναι όμορφο σ' αυτή τη Γη... Ο πλανή­της Ουρανός, η υψηλοτέρα οκτάβα της Αφροδίτης, έχει επίδραση πάνω στην Υπόφυση, που κυβερνά την αφομοίωση και την ανάπτυξη. Τελειοποιεί τα αρσενι­κά και θηλυκά χαρακτηριστικά και λειτουργίες, καθώς και την σεξουαλική εξέλιξη. Η ανώτερη επίδραση αυτού του πλανήτη, εξυψώνει την ατομική αγάπη μεταξύ των δύο φύλων σε πανανθρώπινη αγάπη... Με την ενέργειά του βοηθεί την ανθρωπότητα σε κάθε ανώτερη πράξη, είτε με την επιστήμη, είτε με την λογο­τεχνία, είτε με την φιλοσοφία, είτε με τις απόκρυφες επιστήμες"[92].

Η προσεκτική παρατήρηση των κινήσεων των πλα­νητών, των άστρων και των ζωδιακών κύκλων είναι βασική τεχνική της αστρολογίας και του μεντιουμισμού. Οι τεχνικές αυτές στην εποχή μας προσελκύουν πλήθος ανθρώπων, όχι μόνο μειωμένου διανοητικού, αλλά και μορφωτικού επιπέδου. Οι περισσότεροι απ' αυτούς αποδέχονται χωρίς επιστημονικό έλεγχο τις θεωρίες των αστρολόγων, οι οποίες, σύμφωνα με τη γνώμη κορυφαίων αστρονόμων και αστροφυσικών, είναι αντιεπιστημονικές.

Εύλογα, λοιπόν, τίθεται το ερώτημα από πολλούς εξέχοντες αστρονόμους^[93]: Πώς είναι δυνατόν τα δώδε­κα ζώδια να είναι οι ρυθμιστές της υγείας, της μόρφω­σης, του γάμου, της συνεργασίας των ανθρώπων, της οικονομικής ανάπτυξης, του πλούτου και της δόξας; Παρόμοιο ερώτημα διατυπώνουν και καθηγητές της Αστροφυσικής^[94] του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτοί, προβάλλοντας τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, ανατρέπουν τις αποκρυφιστικές θεωρίες των μέντιουμς και των αστρολόγων^[95] περί ζωδίων και του ρόλου τους στην ανθρώπινη ζωή.

Τα όσα ισχυρίζονται κατά καιρούς οι αστρολόγοι μπορούν να ελεγχθούν και να απορριφθούν, λόγω έλλειψης επιστημονικών επιχειρημάτων και πολλών αντιφάσεων^[96]. Οι αστρολογικές τους προβλέψεις απο­δεικνύονται ψευδείς, σύμφωνα με πολυάριθμες επιστη­μονικές στατιστικές μετρήσεις και έρευνες. Είναι κατα­τοπιστική και ενδιαφέρουσα η διακήρυξη Αμερικα­νών επιστημόνων, οι οποίοι αναφέρουν μεταξύ άλλων: "Εμείς οι υπογράφοντες, αστρονόμοι, αστροφυσικοί και φυσικοί επιστήμονες άλλων κλάδων, επιθυμούμε να προειδοποιήσουμε το κοινό αναφορικά με την ανε­ξέλεγκτη εμπιστοσύνη στις προβλέψεις και στις συμ­βουλές που προσφέρουν αστρολόγοι πάνω σε ιδιωτικά και δημόσια προβλήματα... Όποιος επιθυμεί να πιστεύει στην αστρολογία, πρέπει να έχει υπόψη του ότι δεν υπάρχει για τις διδασκαλίες της καμία επιστη­μονική βάση... Το να θεωρήσει κάποιος, ότι οι δυνά­μεις, οι οποίες ασκούνται από αστέρια κατά τη στιγμή της γέννησης, θα μπορούσαν να προσδιορίσουν με οποιοδήποτε τρόπο το μέλλον μας, αποτελεί πλάνη". Και η διακήρυξη καταλήγει με τη σοβαρή διαπίστωση και επισήμανση. "Το γεγονός της συνεχιζόμενης διά­δοσης των αστρολογικών πινάκων, προβλέψεων και ωροσκοπίων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και από άλλους εκδότες σοβαρών εφημερίδων, περιοδικών και βιβλίων, είναι ιδιαίτερα εξοργιστικό. Αυτό μπορεί να συντελέσει μόνο στην αύξηση του παραλογισμού και του σκοταδισμού"^[97].

Τα όσα αναφέραμε μέχρι τώρα είναι ενδεικτικές πνευματιστικές τεχνικές, αφού ο αποκρυφισμός, ιδι­αίτερα σήμερα, παρουσιάζεται με πολλά πρόσωπα και προσωπεία.

Προ ετών στην Αθήνα μία αποκρυφιστική ομάδα εξέδωσε ανακοίνωση και ανέφερε πως υπάρχουν "άπυρες πτυχές και διακλαδώσεις της μεταφυσικής Φι­λοσοφίας". Στην ανακοίνωση γίνεται επίσης λόγος για δραστηριότητες και "κινήματα" που διαχωρίζονται σε τέσσερα μέρη: Θρησκεία, Εσωτερισμός, Σχολές Γιό­γκα και Υγεία. Στο καθένα απ' αυτά αναφέρονται ονόματα επί μέρους θρησκειών, "κινημάτων" και "ο­μάδων", που συνδέονται μεταξύ τους με ακτίνες, οι οποίες κατευθύνονται από την ίδια πηγή[98].

 β) Σατανιστικές τεχνικές

Ερχόμαστε τώρα να ερευνήσουμε μία σκληρότερη δέσμη τεχνικών του αποκρυφισμού, τις λεγόμενες σατανιστικές τεχνικές. Οι τεχνικές αυτές, μετά από συγ­κεκριμένη εφαρμογή, διαπιστώνεται ότι δημιουργούν δυσμενείς προεκτάσεις και επιδράσεις στη ζωή ατόμων και ομάδων. Όσοι επιχειρούν να μυηθούν σ' αυτές και τις αποδέχονται σαν πρακτική στη ζωή τους, μεταβάλ­λονται[99] σε άβουλα όργανα του σατανά.

Ο σατανισμός παρουσιάζει πλήθος τεχνικών, διότι διοχετεύεται και διαδίδεται μέσα από ποικιλία εκδη­λώσεων και εκφράσεων. Μερικές απ' αυτές είναι η μαγεία^[100], (λευκή και μαύρη), ο νεο-σατανισμός, η γοη­τεία, η γητειά, η επαοιδία, η μαντεία και η φαρμακεία.

Στο όνομα του Θεού-Σατανά τελούνται λατρευτικές τελετές και διαπράττονται πράξεις, τις οποίες δεν αποδέχεται σαν φυσιολογικές η κοινωνία των ανθρώπων. Η ελληνική κοινωνία συχνά πληροφορείται ότι ο σατανισμός χρησιμοποιεί σκληρές τεχνικές, όταν δημοσιοποιούνται πράξεις εγκληματικές, οι οποίες αποδε­δειγμένα διαπράττονται από ομάδες σατανιστών. Δια­πιστώνεται δε ότι με μεγαλύτερη συχνότητα χρησιμο­ποιούνται οι τεχνικές της μαγείας και της μαντείας.

Άλλοτε πάλι αποκαλύπτονται^[101] τελετές σε "μαγικά" τραπέζια και πράξεις σε χώρους, όπου παρευρίσκονται άνδρες, γυναίκες και ομοφυλόφιλοι.

Στις τεχνικές του σατανισμού εντάσσονται πολλές επικίνδυνες και εγκληματικές πράξεις. "Οι σατανιστές σκοτώνουν για τέσσερις λόγους: Για να προσφέρουν θυσία, για να εξολοθρεύσουν τους εχθρούς τους, για να ανέβουν στην ιεραρχία και για να κάνουν απλώς κακές πράξεις, αρεστές στο δαίμονα"^[102].

Συχνά οι σατανιστικές τεχνικές^[103] περιλαμβάνουν θυσίες ζώων και πόση του αίματός τους, πόση ανθρω­πίνου αίματος, μαύρες λειτουργίες ή μαύρες τελετές με ομαδικό σεξ, τελετές με χρήση ναρκωτικών και αλκο­όλ, καθώς και τελετές με επίκεντρο τη θανάτωση κά­ποιου ανθρώπου, κυρίως βρέφους. Χρησιμοποιούνται επίσης οστά ανθρώπων και ζώων, νεκροκεφαλές^[104], κέ­ρινα ομοιώματα, σπαθιά, βωμοί, εικόνες, καμπάνες, λειτουργικά βιβλία^[105], ιερά αντικείμενα, όπως Άγιο Ποτήριο, σταυροί και φυλαχτά μαζί με αίματα ζώων. Οι αποκρυφιστές κατασκευάζουν φαρμακερά ποτά^[106], με σκοπό να θανατώσουν κάποιον ή να συσκοτίσουν τον εγκέφαλό του, να τον ελκύσουν στη σαρκική αγά­πη και σε σεξουαλικά όργια. "Απ' τη μαύρη μαγεία βγαίνει κανείς ή νεκρός ή τρελός ή δολοφόνος"^[107], ομολογεί αποκαλυπτικά η Δ.Μ., πρώην μέλος σατανιστικής ομάδας.

Στις τεχνικές τους οι σατανιστές χρησιμοποιούν ορισμένες φορές και αίματα ανθρώπων^[108] κατά τη λατρεία του σατανά. Προβαίνουν σε ανθρωποθυσίες, σύμφωνα με το "δόγμα" της "Church of Satan", όταν παίρνουν εν­τολή από τον δαίμονα ή βρίσκονται συγκεντρωμένοι και σε έξαλλη κατάσταση. "Πήρα εγώ μία μεγάλη πέ­τρα και την πέταξα στο ύψος του κεφαλιού της, με αποτέλεσμα να πολτοποιηθεί αυτό... Μετά το γεγονός, ήθελα να αυτοκτονήσω, δεν μπορούσα να κοιμηθώ, ήθελα να ξεφύγω απ' όλα αυτά"^[109], εξομολογείται ο αρχηγός μιας σατανιστικής ομάδας, η οποία εξιχνιά­στηκε από την Ασφάλεια Αττικής τον Δεκέμβριο του 1993. Για να εξιλεωθούν κάποια μέλη της ομάδας αυ­τής, κατέφυγαν στην αστυνομία και ομολόγησαν^[110] τα εγκλήματά τους.

Ενώ αυτά περιγράφονται κατά καιρούς στον τύπο^[111], απτόητοι οι αποκρυφιστές, (μάγοι, ταχυδα­κτυλουργοί, υπνωτιστές κ.ά.), συνεχίζουν την περιγρα­φή των πρακτικών του σατανισμοϋ από τα Μ.Μ.Ε.^[112]

Σε έντυπά τους γράφουν τα εξής: "Για τα μυστικά των μάγων και την τέχνη πώς να πριονίσετε μία γυναίκα στη μέση! πώς να κάνετε να χορέψει ένα σκοινί και μετά να σκαρφαλώσετε πάνω του!" Με παρόμοιο τρόπο διαφημίζουν και την πρακτική της μαγείας και της ταχυδακτυλουργίας. "Τα σημαντικότερα ταχυδακτυλουργικά κόλπα και η εξήγησή τους για πρώτη φορά στην Ελλάδα..."^[113].

Για να τελέσουν οι αποκρυφιστές τις προαναφερό­μενες πρακτικές και ιεροτελεστίες, οι οποίες αποτε­λούν αναπόσπαστο τμήμα των σατανιστικών τεχνικών, χρησιμοποιούν άγνωστα σπήλαια, μέρη απόκρημνα και δύσβατα, εγκαταλειμμένα και ερειπωμένα σπί­τια^[114] ή κατοικίες εντός των πόλεων, ειδικά διασκευα­σμένες[115] και διαρρυθμισμένες.

Ειδικός λόγος θα πρέπει να γίνει για τις τεχνικές εκείνες και τις μεθόδους, τις οποίες χρησιμοποιεί τις τελευταίες δεκαετίες με μεγάλη επιτυχία ο λεγόμενος νεοσατανισμός. Ιδιαίτερα με τις τεχνικές αυτές κατορ­θώνει να ελκύει έφηβους και να τους εντάσσει στις ομάδες του.

Κάποια είδη μουσικής, μεγάλος αριθμός βιντεοπαιχνιδιών[116], βιντεοκλίπς, κόμικς, κινηματογραφικές ται­νίες και παιδικές τηλεοπτικές εκπομπές[117] γίνονται εύ­χρηστα όργανα[118] στα χέρια των παραθρησκευτικών-σατανιστικών ομάδων. Στην αγορά συνεχώς αυξάνεται η κυκλοφορία[119] των αποκρυφιστικών βιβλίων. Σε κεν­τρικά σημεία της Αθήνας και άλλων μεγαλουπόλεων ειδικά καταστήματα πωλούν αγαλματίδια, μικρά είδω­λα και άλλα αντικείμενα, τα οποία χρησιμοποιούν οι σατανιστές κατά την επίδειξη[120] των τεχνικών τους σε υποψήφια μέλη ή κατά τη διεξαγωγή των τελετών τους.

"Σατανικά σύμβολα, σκηνές ανθρωποθυσιών, μαύ­ρες λειτουργίες, σατανικές αναπαραστάσεις και απο­κρουστικές μορφές κατακλύζουν τις συναυλίες, τα βιντεοκλίπς και τις αφίσσες πολλών τραγουδιστών μέταλ"^[121]. Αυτή είναι διαπίστωση πολλών ανθρώπων, που ασχολούνται με τα εφηβικά και νεανικά προβλήματα.

Μέσα από τις σατανιστικές τεχνικές διοχετεύεται η λεγόμενη "ηδονή του τρόμου". Είναι ένα φαινόμενο το οποίο ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, ψυχίατροι και εγκληματολόγοι^[122] παρατηρούν να εμφανίζεται περισσότερο σε άτομα και οπαδούς σατανιστικών ομάδων ή ψυχολατρειών.

Στον ελλαδικό χώρο σήμερα υπάρχουν πολλές μορ­φές σατανισμού. Οι πλέον επικίνδυνες είναι ο σατανισμός της υποκουλτούρας, ο ιδιωτικός και ο ψυχωτικός σατανισμός^[123]. Στη δεύτερη περίπτωση εντάσσεται και η γνωστή ομάδα των σατανιστών της Παλλήνης.  Ήταν ένα σύνολο νεαρών ατόμων το οποίο αντλούσε πληροφορίες από σχετικά έντυπα και άλλες πηγές, συγκροτούσε μικρότερες ομάδες, λειτουργούσε με τελετουργι­κό, το οποίο οι ίδιοι κατάρτιζαν, και επιδίδονταν πολ­λές φορές και σε εγκληματική δραστηριότητα^[124].

Τις περισσότερες φορές οι τεχνικές του σατανισμού δεν γίνονται αντιληπτές με επιφανειακή εξέταση, επει­δή παρουσιάζονται με τον μανδύα της τέχνης, της κουλτούρας ή της σωματικής και πνευματικής εκγύ­μνασης. Το τελευταίο συμβαίνει κυρίως στις λεγόμενες πολεμικές τέχνες^[125]. Η πολεμική τεχνική δεν είναι μία επιστημονική, αλλά θρησκευτική δοξασία. Η θεοσο­φία του Michel Echenique και της Η. Blavatsky  μάς δίνουν ικανοποιητικά στοιχεία γι' αυτήν. "Τα κύρια στοιχεία που θεμελιώνουν και διαμορφώνουν μία πολεμική τέχνη, σε σειρά σημασίας, είναι τα εξής: 1. Μαγικό Στοιχείο, 2. Στρατηγικό Στοιχείο, 3. Τακτικά Στοιχεία, 4. Τεχνικά Στοιχεία"^[126].

Προπονητής της πολεμικής τέχνης ομολογεί σε συνέντευξή του ότι "δάσκαλοι στο 8ο με 9ο DAN κάνουν επίκληση δαιμόνων, άλλοτε χρησιμοποιούν την κραυ­γή του Κιάϊ αργά σαν να επικαλούνται τον σατανά και ότι στο Χόνγκ Κόνγκ έμπειροι ασκούμενοι στις πολε­μικές τέχνες κάνουν και τελετές μαύρης μαγείας"^[127].

Ερευνητής παραψυχολογικών φαινομένων αναφέ­ρει τα εξής, που έχουν σχέση με τις τεχνικές του σατα­νισμού: "Σύμφωνα με τις γραφές της μαύρης μαγείας, η περίοδος από 7 μέχρι 21 Μαΐου είναι κατάλληλη για 'να δέσουν' κάποιον με μάγια, ενώ οι απανταχού τελε­τάρχες του Σατανά περιμένουν με ανυπομονησία την 31η Μαΐου, που θεωρείται η 'μεγάλη μέρα' του Κακού, επειδή κατά τους δαιμονολάτρες τότε κλείνει ένας μα­γικός βιόλυκλος!". Ο ίδιος στη συνέχεια γνωστοποιεί πως "από τα μέσα της Άνοιξης μέχρι το τέλος Οκτωβρίου έχουμε την περίοδο με τις πιο φρικιαστικές τελε­τουργίες... Μέρες ευνοϊκές για την επίκληση των εωσφορικών ταγμάτων θεωρείται η 22α Ιουνίου, αρχή του θερινού ηλιοστασίου, και η 31η Οκτωβρίου, ήμε­ρα του 'Χάλοουιν' (Halloween), του εθίμου που μεταμ­φιέζονται έξω με μάσκες από κολοκύθα"^[128].

Στις τεχνικές τους οι σατανιστές χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον τη "Σατανική Βίβλο", (Satanic Bible), η οποία περιέχει επικλήσεις προς το σατανά και γράφει ακριβώς τα αντίθετα από εκείνα που αναφέρει η Αγία Γραφή[129].

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες πρώην σατανιστών, οι οποίες αναφέρονται στη διαδικασία προσχώ­ρησης^[130] μελών στο σατανισμό.

Στη γειτονική Ιταλία τελευταία εμφανίζεται στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση η Μανταλένα Στραντιβάρι, νεαρή σταρ και μέλος της ομάδας "Spirit Liberi", εκ των πενήντα ομάδων σατανιστών που δρουν στη γειτονική μας χώρα. Η ίδια ομολογεί ότι "μετανοιώνει για ένα πράγμα, που με τις υπερφυσικές δυνάμεις που διαθέτει έκανε πολλούς ανθρώπους να νοιώσουν άσχη­μα και να διακομισθούν επειγόντως στο νοσοκο­μείο"^[131].

Όλες οι συγκλονιστικές ειδήσεις και ομολογίες μελών του σατανισμού αποκαλύπτουν και αποδεικνύ­ουν τον ύπουλο τρόπο και τις απάνθρωπες μεθόδους, τις οποίες χρησιμοποιεί στις τεχνικές του ο σατανισμός και ο νεοσατανισμός στην Ελλάδα, αλλά και σ' ολό­κληρο τον κόσμο.

 γ) Γκουρουϊστικές τεχνικές

Όπως όλες οι παραφυάδες του αποκρυφισμού χρησιμοποιούν τις τεχνικές τους, έτσι και ο γκουρουϊσμός χρησιμοποιεί τις προσφιλείς του τεχνικές.

Η πιο γνωστή τεχνική του γκουρουϊσμού είναι η γιόγκα. "Η γιόγκα στην κλασική της έκφραση είναι μία αξιοπρόσεκτη μέθοδος διαλογισμού, ένας δρόμος για την αναζήτηση της σωτηρίας, φτιαγμένος όμως ειδικά για τους Ινδούς και προσαρμοσμένος στον ινδι­κό τρόπο σκέψης. Σκοπό έχει να καλλιεργήσει τον άν­θρωπο και να τον βοηθήσει ν' απαλλαγεί από τον κό­σμο της φθοράς, ο οποίος, κατά την ινδουϊστική αντί­ληψη, καταδικάζει το πνεύμα στην οδυνηρή αλυσίδα των μετενσαρκώσεων του κόσμου. Γι' αυτό στην κλασι­κή της έκφραση η Γιόγκα είναι μια μέθοδος 'θανάτου', μια ριζική με άλλα λόγια άρνηση του κόσμου και των υλικών πραγμάτων, τα οποία αποτελούν τη ρίζα των πικρών αναγεννήσεων, που φυλακίζουν το ανθρώπινο πνεύμα, και ένας τρόπος επίτευξης της μεταφυσικής γνώσης, η οποία ελευθερώνει το πνεύμα από τα δεσμά της ύλης και το οδηγεί σε μια μεταφυσική κατάσταση υπερπροσωπικής ενότητας με την έσχατη αλήθεια του παντός. Αυτές είναι οι υγιείς μορφές της γιόγκα"[132].

Σήμερα, όμως, η γιόγκα προσφέρεται στον ευρωπαϊ­κό χώρο σαν μέθοδος εκγύμνασης του σώματος και ευε­ξίας^[133]. Ο δάσκαλος της γιόγκα προσπαθεί να ενεργο­ποιήσει τις "απόκρυφες δυνάμεις" των μαθητών του και να τους απαλλάξει από τα δεσμά του "Karma"^[134], με αντι­κειμενικό σκοπό να τους οδηγήσει στη "Samsara"^[135].

Κρίνουμε σκόπιμο, πριν αναφερθούμε σε ορισμένες τεχνικές του γκουρουϊσμού, να κάνουμε σύντομη ανα­φορά στη θεωρία του γκουρουϊσμού και στη σχέση του με τον Ινδουϊσμό^[136]. Έτσι θα γίνουν περισσότερο κα­τανοητές οι μέθοδοί του και θα διαφανεί ο σκοπός των τεχνικών του.

Όσα διδάσκει κάθε γκουρού^[137], τα λαμβάνει αυτού­σια και με ευλάβεια από τη Bhagavad-gita (Μπαγκα­βάντ-γκιτά)^[138], η οποία είναι η "ουσία της τέλειας Βε­δικής γνώσης" και "δεν υπόκειται σε λάθος ή αμφιβο­λία".

Στη Μπαγκαβάντ-γκιτά αναφέρεται πως η "γνώση αυτή μεταδόθηκε... από μία διαδοχική σειρά αυθε­ντικών διδασκάλων (παράμπαρα), από εξουσιοδοτη­μένο διδάσκαλο σε εξουσιοδοτημένο μαθητή, αρχίζον­τας από τον πρώτο διδάσκαλο, τον ίδιο τον Κύριο"^[139].

 Ένα από τα βασικά γνωρίσματα του μυστικού βίου Βουδισμού - Ινδουϊσμού ή Λαμαϊσμού είναι η ύπαρξη του πνευματικού δασκάλου Λάμα ή Γκουρού^[140].

Η Μπαγκαβάντ-γκιτά είναι γνωστή και με το όνομα Γκιτοπανισάντ και θεωρείται μία από τις πιο σπουδαίες Ουπανισάντ και αποτελεί την ουσία της Βε­δικής γνώσης. "Κάθε σελίδα της αναφέρεται στην προ­σωπικότητα του Σρι Κρίσνα, ο οποίος είναι ο Θεός, το Υπέρτατο Πρόσωπο, Μπαγκαβάν". Αλλού πάλι ανα­φέρεται πως "ο Κύριος δείχνει ότι η Μπαγκαβάντ-γκιτά αποτείνεται ιδιαίτερα στους λάτρες Του, στους "μπάκτα", οι οποίοι αποτελούν μία από τις τρεις τά­ξεις των πνευματικών ανθρώπων, (οι άλλες δύο αντι­προσωπεύονται από τους γκιάνι, φιλοσόφους ιμπερσιοναλιστές, και από τους γιόγκι, αφοσιωμένους στην πνευματική περισυλλογή)"^[141].

Οι γκουρουϊστές υποστηρίζουν ότι για την επίτευξη των ιερών τους σκοπών, ο ίδιος ο Κρίσνα μετέδωσε προφορικά στους πνευματικούς δασκάλους τη μέθοδο με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να εγκαταλείψουν τον κόσμο της ύλης, να αρχίσουν μία πνευματική ζωή, εντελώς ευτυχισμένη και να ενωθούν με τον Θεό. Η τεχνική αυτή διδάσκεται από τον γιόγκι^[142] στους μα­θητές του την ώρα της μύησης και λέγεται "yoga" (γιό­γκα).

Ο γκουρού ή γιόγκι, ο οποίος υποτίθεται ότι είναι εξαγνισμένος από κάθε ρύπο, μετά από πολυάριθμες ζωές εντατικής εξάσκησης, θα πραγματοποιήσει τον υπέρτατο σκοπό. Ο γιόγκι θεωρείται ανώτερος του ασκητή, του φιλοσόφου και εκείνου που αποβλέπει στους καρπούς των πράξεών του[143]. Σε άλλα κεφάλαια η Μπαγκαβάντ-γκιτά δίνει σαφείς οδηγίες[144] για το πώς επιτυγχάνεται η τεχνική της γιόγκα.

"Το μυστικό της Μπαγκαβάντ-γκιτά έγκειται στην τεχνική του να απορροφά κανείς το νου και την εξυ­πνάδα του συλλογιζόμενος τον Κύριο, να κατευθύνει προς Αυτόν όλες του τις σκέψεις. Αυτός είναι ο μονα­δικός τρόπος, για να μπορέσουμε να εισέλθουμε στο υπέρτατο βασίλειο". Στη συνέχεια παρατίθεται κατά­λογος από εννέα είδη πνευματικών πράξεων-τεχνικών, για να καταλήξει στην ακόλουθη προτροπή: "Άφησε κάθε άλλο είδος θρησκείας και εγκαταλείψου απλώς σε Μένα. Εγώ θα σε ελευθερώσω από όλες τις συνέ­πειες των αμαρτιών σου. Μη φοβάσαι"[145].

Στις Βέδες γίνεται λόγος και για μία τεχνική έκστασης[146]. Συνήθως την επιτυγχάνουν με ένα μεθυστικό ποτό. Συγχρόνως αναπτύσσεται και ένα είδος ύπνωσης. Είναι δύο δρόμοι, οι οποίοι συνιστούν σύμφωνα με τους γκουρουϊστές, υπέρβαση της συγκεκριμένης ζωής.

Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι η γιόγκα είναι μία τεχ­νική του γκουρουϊσμού και ο πραγματικός σκοπός της δεν είναι η υγεία και η ευεξία του σώματος, όπως ορι­σμένοι γκουρουϊστικοί κύκλοι αφήνουν να εννοηθεί^[147], αλλά καθαρά θρησκευτικός^[148], προσηλυτιστικός. Άλλος σύγχρονος γκουρού ομολογεί:"Θερμά σας παρα­καλώ όλους τους ομιλητές και όλους αυτούς οι οποίοι την εξασκούν, να μην υποβιβάζουν την γιόγκα κάτω του αληθινού σκοπού της. Εάν θέλεις να κάνεις γιόγ­κα μόνον για την ομορφιά σου, υπάρχουν γι' αυτό το σκοπό τα κέντρα ομορφιάς... γιατί στα κέντρα της γιόγ­κα θα πρέπει μόνον ο σκοπός της ανάπτυξης της συνειδητότητάς σου να σε φέρνει"^[149].

"Η γιόγκα δεν είναι θρησκεία. Είναι μία επιστήμη και μία μέθοδος πάλης με το νου. Είναι μία διαδικα­σία, (δηλ. τεχνική), διαμέσου της οποίας ο νους ξεφεύ­γει από τους διάφορους περιορισμούς και που στην τε­λική φάση της λυτρώσεως αποκτάται περισσότερη γνώση, φως, ηρεμία, κατανόηση, σοφία και απεριόρι­στη χαρά. Είναι επιστήμη του νου"^[150].

Η διδασκαλία του Ινδουϊσμού περί "samsara" και 'karma" μπορεί να φαίνεται επιφανειακά ηθική, επει­δή τονίζει τη διαφορά μεταξύ αγαθών και κακών πρά­ξεων, στην ουσία όμως αποδυναμώνει την εξέγερση εναντίον της κοινωνικής αδικίας και κρατάει τον άν­θρωπο μακριά από τις υποθέσεις της ζωης. Τον κάνει να αδιαφορεί για τον κόσμο και την κοινωνία. Αυτά τα μηνύματα περνούν μέσα από μία υπνωτική τεχνική ή από ένα είδος νηφάλιας έκστασης. Ορισμένες τεχνικές του γκουρουϊσμού μάλιστα οδηγούν στη σχιζοφρένια και την παραφροσύνη. Αυτό επισημαίνεται^[151] από τους ίδιους τους δασκάλους του. Μπορεί να απειληθεί και η ζωή ακόμη των μαθητών του γκουρουϊσμού. Η όλη τελετουργία κρατείται μυστική, ιδιαίτερα η μύηση στο μάντρα^[152], η οποία υποδουλώνει τον άνθρωπο, αφού όλες του τις πράξεις πρέπει να τις προσφέρει θυ­σία στον Βίσνου.

Κατά την Μπαγκαβάντ-γκιτά το "μάντρα" ισοδυ­ναμεί με το "ψάλσιμο των άγιων ονομάτων". Αυτό γί­νεται, για να παραδοθεί ο λάτρης-οπαδός ολοκληρω­τικά στον αρχηγό του. Με την τεχνική αυτή, όπως ανα­φέρεται^[153], οι οπαδοί, οι εκλεκτοί του γκουρουϊσμού, παραδίδουν ανεπιφύλακτα τον εαυτό τους στη γνώση και στη σοφία του αρχηγού τους, με απόλυτη εξάρτη­ση απ' αυτόν. Μετά από τον πρώτο ενθουσιασμό κά­ποιας ανακάλυψης, ακολουθεί η μονοτονία ενός από­λυτου δικτατορικού κονφορμισμού.

Στη Μπαγκαβάντ-γκιτά υπάρχουν πολλές προτρο­πές με έντονο ύφος προς τους νέους οπαδούς για τέλεια υπακοή, ανεπιφύλακτη και πλήρη υποταγή στον γκου­ρού. Η πρακτική αυτή αποτελεί την αφετηρία της δημιουργίας άβουλων όντων, επειδή αφαιρείται από τον άνθρωπο το δικαίωμα της βούλησης, της κρίσης, της προσωπικής επιλογής ή απόρριψης κάποιας βιοθεωρίας. Με τις τεχνικές του γκουρουϊσμού ελέγχεται πλήρως ο ανθρώπινος νους. Οι νέοι οδηγούνται στην απάρνηση[154] θρησκείας, πατρίδας, συγγένειας, ονόμα­τος και "ταυτότητας". Αφού συντελεσθεί η πλήρης εξάρτηση[155] των νέων μελών από τον αρχηγό τους, επι­χειρείται η δέσμευση μεγάλων περιουσιών στις οργα­νώσεις των γκουρού. Οι οπαδοί βαθμιαία πιέζονται να αλλάξουν απόψεις, τρόπο ζωής, φίλους, εργασία, ακό­μη και τη διατροφή τους. Αφού τους στερήσουν το ατομικό δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής της κοσμο­θεωρίας τους, ανεξέλεγκτα πλέον τους οδηγούν στην πλήρη εξάρτηση, δημιουργώντας μέλη με σχιζοφρενι­κή αυτο-αλλοτρίωση. Στα άτομα αυτά σταδιακά συντε­λείται ένας πνευματικός βιασμός, με αρνητικές μελλον­τικές συνέπειες[156].

 δ) Άλλες βασικές αποκρυφιστικές τεχνικές

Στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, την τελευταία εικοσαετία παρατηρείται ραγδαία ανά­πτυξη και εξάπλωση διαφόρων αποκρυφιστικών και παραθρησκευτικών ομάδων^[157]. Αυτόματα αυξάνονται και οι τεχνικές, μέσα από τις οποίες επιδιώκεται ο προ­σηλυτισμός των μελών τους, αφού προβάλλονται ως ολοκληρωμένες κοσμοθεωρίες και βιοθεωρίες. Κυ­ρίαρχη θέση στις ήμερες μας κατέχει η τεχνική του δια­λογισμού ή του εσωτερισμού. Ορισμένες αποκρυφιστικές παραφυάδες, για να μπορέσουν να διαδοθούν στον ευρωπαϊκό χώρο, προσαρμόζουν τις τεχνικές τους ανά­λογα με τον τρόπο ζωής και θεώρησης των Ευρω­παίων. Αυτό εφαρμόζει και η "κίνηση" του γκουρού Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι. Άλλοι δεν διστάζουν να ανα­μειγνύουν επιστημονικές μεθόδους (π.χ. την Ανθρω­πιστική και Εξελικτική Ψυχολογία) με αποκρυφιστικές τεχνικές. Σ' αυτό επιδίδεται κυρίως ο γκουρού Μπαγκουάν Σρι Ραζνίς. Πίσω από τις ευρωπαϊκές ομάδες διάδοσης των ιδεών του γκουρουϊσμού και του βουδισμού, συνήθως υποκρύπτεται ένας ινδουϊστής Γκουρού ή ένας βουδιστής Λάμα και τις κατευθύνει έντεχνα για δικό του όφελος^[158].

Στο χώρο του διαλογισμού ή του εσωτερισμού βρί­σκουν καταφύγιο κάποιοι διανοούμενοι, διότι πιστεύ­ουν ότι ο άνθρωπος με τις τεχνικές του διαλογισμού ανακαλύπτει τα τεράστια αποθέματα των δυνάμεων, τα οποία υπάρχουν εντός του σε κατάσταση νάρκης. Αυτός αποκαλείται "εσωτερικός διαλογισμός" ή "εσωτερισμός" και χαρακτηρίζεται από τους ίδιους σαν δρόμος προς την απελευθέρωση^[159].

Ο εσωτερισμός διακηρύττει τον μονισμό και δεν παραδέχεται προσωπικό Θεό. Θεός για τους οπαδούς του διαλογισμού καλείται "η ολότητα του Πνεύματος, η συμπαντική Κοσμική Αρχή της ζωής... Αυτός είναι ο Θεός, που αναφέρεται στη Βίβλο και που έχει πολλά ονόματα· Θεός, Αλλάχ, Βράχμα, Παν-Πνεύμα κ.ο.κ."^[160].

Η μέθοδος των θεραπευτών της "θετικής σκέψης" βασίζεται στο φαινόμενο της αυθυποβολής. Την τεχνι­κή αυτή χρησιμοποιεί η "Εταιρία Ψυχικών Ερευ­νών", το "Ινστιτούτο Παραψυχολογίας", η "Μεταφυ­σική Εταιρία" και η "Αρμονική Ζωή"^[161]. Η τεχνική στην περίπτωση αυτή είναι μίγμα πνευματισμού, υπνωτισμού και διαλογισμού. Προβλέπει χαλάρωση, συγκέντρωση του νου, οραματισμό, φαντασία, ενίσχυ­ση της αυτοπεποίθησης και υπέρβασή της^[162]. Την τε­χνική αυτή, καθώς και τη μέθοδο Silva Mind Control ή Silva Mind Mastery^[163], τη χρησιμοποιεί και η "Νέα Επο­χή"^[164], η οποία υπόσχεται λύση όλων των προσωπικών και κοινωνικών προβλημάτων του ανθρώπου.

Η "Νέα Εποχή " ή New Age, κατά τη σύγχρονη ορο­λογία, είναι αποκρυφιστικό κίνημα, το οποίο έκανε την εμφάνισή του τα τελευταία είκοσι χρόνια επίσημα και στην Ελλάδα. Έχει στενή σχέση με την αστρολο­γία, τον πνευματισμό και τον σατανισμό. Σύμφωνα με τη θεωρία της "Νέας Εποχής", την περίοδο της Ρω­μαϊκής αυτοκρατορίας ο ήλιος είχε εισέλθει στο ζώδιο των ιχθύων. Τώρα, μετά παρέλευση 2100 περίπου ετών, εισήλθαμε σε άλλο ζωδιακό κύκλο και έτσι αρχίζει η "Εποχή του Υδροχόου" ή η "Νέα Εποχή". Αυτή την εποχή, την "Υδροχοϊκή", διακηρύττουν και προβάλ­λουν έντονα πολλές αποκρυφιστικές οργανώσεις.

Παρατηρούμε ακόμη ότι τα συνθήματα της "Νέας Εποχής" κυκλοφορούν ως συνθήματα πολιτικών κομμάτων, σε τίτλους βιβλίων, ως επωνυμία κέντρων διασκέδασης και ψυχαγωγίας, σε μοντέρνα μουσικά κομμάτια και εκεί, όπου αναπτύσσεται έντονη αποκρυφιστική δραστηριότητα, με κυρίαρχη ιδέα και ισχυρή κινητήρια δύναμη την πίστη στον εαυτό τους.

Τώρα "μπαίνουμε σε μία Νέα Κοσμική περίοδο, που το θέλημα του Θεού όρισε να διαχυθεί το Φως Του σε όλη την ανθρωπότητα, χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς φραγ­μούς, χωρίς όρια... Η Θεία θέληση επέλεξε για να δια­χύσει τη φωτοχυσία και τη χάρη του Αγίου Πνεύμα­τος σε όλους τους ανθρώπους, μορφωμένους και αμορ­φώτους, σημαντικούς και ασήμους, επιστήμονες, καλ­λιτέχνες και απλούς εργάτες"^[165], υποστηρίζει εκπρό­σωπος του "Εσωτερικού Χριστιανισμού", μιας παρα­φυάδας της "Νέας Εποχής" στην Ελλάδα.

Το εμφανιζόμενο σαν νέο Παν-θρησκειακό φαινό­μενο της εποχής μας με την ονομασία New Age, έχει την αρχή και τη ρίζα του στο Θιβέτ. Εμφανίσθηκε για πρώτη φορά τον προηγούμενο αιώνα με κυρίους εκπροσώπους του την Η. Blavatsky και την Α. Besant. Στον εικοστό αιώνα συνεχίσθηκε με την Alice Ann Bailey (1880-1949)^[166]. Σ' αυτό οφείλονται οι ομοιότητες των τεχνικών της "Νέας Εποχής" με άλλες αποκρυφιστικές τεχνικές. Η "Νέα Ακρόπολη" για παράδειγμα, που ανήκει στις αποκρυφιστικές ομάδες της "Νέας Εποχής", δέχεται^[167] τις τεχνικές της Γιόγκα Σούτρα σαν στάδια πνευματικής ανάπτυξης.

Παρατηρείται, όμως, μία περίεργη τεχνική να κινεί­ται μεταξύ της "Νέας Εποχής" και των άλλων παραθρησκευτικών κινημάτων, όπως του Πνευματικού Κέντρου Ομ του γκουρού Sri Chinmoy, του Υπερβατικού Διαλογισμού του γκουρού Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι, του Κέντρου Γιόγκα του γκουρού Σατυανάντα, του Πανελληνίου Κέντρου Διαλογισμού (Brahmakumaris), της Scientology Church (Επιστημολογική Εκκλησία) του Αμερικανού συγγραφέα έργων επιστημονικής φαντασίας L. Ron Hubbard, του Εσσωτερικού Χριστια­νισμού του Δ. Δώριζα, της Αρμονικής Ζωής του Robert Nagemy, του Καφέ Σχολείου και ορισμένων ακόμη ομάδων, όπως είναι αυτές του Θ. Μπούκα και του Γ. Βουλούκου. Αυτό καταδεικνύει την κοινή ρίζα και αρχή μεταξύ όλων των αποκρυφιστικών κινημά­των, καθώς και την έμπνευση της "Νέας Εποχής" να παρουσιάζεται με διάφορες ονομασίες. Με τον τρόπο αυτό πιστεύει ότι μπορεί να διαδοθεί ευκολότερα και να είναι πειστικότερη στους οπαδούς της. Το κατορ­θώνει εν μέρει, έστω και με λίγους οπαδούς σε κάθε ομάδα της.

Η "Νέα Εποχή" επαγγέλλεται ένα νέο κόσμο. Δια­δίδει ότι ευαγγελίζεται τη λύτρωση των ανθρώπων εκείνων, οι οποίοι θα αποδεχθούν τις πρακτικές της. Για την επίτευξη του στόχου της στηρίζεται στη θεω­ρία της "υποτροπικότητας, της νομοτελειακής δηλαδή αλλαγής των διαφόρων περιόδων". Πιστεύει ακόμη πως "η σημερινή εποχή είναι εποχή φθοράς, παρακμής και έκπτωσης των πάντων". Κηρύττει μία γενική κατα­στροφολογία, με σκοπό να δημιουργήσει το "κατάλλη­λο ψυχολογικό κλίμα για την αποδοχή νέων οραμάτων και την υιοθέτηση των σατανικών πράγματι σκοπών της Εποχής του Υδροχόου"^[168].

Η "Νέα Εποχή" έχει εισχωρήσει σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής και διοχετεύει τεχνικές ανατολικών θρησκειών, όπως το ζεν, τη γιόγκα, τις κινήσεις ανα­πνοής, τις κινήσεις χορού και μορφές θεραπείας, παρό­μοιες με εκείνες του πνευματισμού και της θεοσοφίας. Οι πρακτικές της διοχετεύονται μέσα από βιβλία, πε­ριοδικά, από εφημερίδες και ραδιοτηλεοπτικές εκπομ­πές. Οι τεχνικές της χρησιμοποιούνται στους ροδόσταυρους, στον πνευματισμό, στη θεοσοφία, στη μα­γεία και στο σατανισμό. Προσφέρονται με το μανδύα της επιστήμης, της τέχνης ή με φιλοσοφικό, κοινωνικό και πολιτιστικό προσωπείο, για να μη δημιουργείται η εντύπωση ότι συγκρούεται με τη διδασκαλία της Χριστιανικής Εκκλησίας.

ΜΕΡΟΣ Δ'

4. Ό αποκρυφισμός στην Ελλάδα κατά τον εικοστό αιώνα

Για την καλύτερη προσέγγιση του φαινομένου του αποκρυφισμού, τη θεολογική και ψυχοπαιδαγωγική θεώρησή του, είναι αναγκαίο να προηγηθεί μελέτη της ιστορικής εξέλιξης και επικράτησης του αποκρυφι­σμού στον ελλαδικό χώρο κατά τον εικοστό αιώνα.

Στις αρχές του αιώνα μας η Ελλάδα, κατά το ήμισυ περίπου, βρισκόταν κάτω από Τουρκική κυριαρχία. Το πυκνό σκοτάδι της δουλείας ευνόησε και υπέθαλψε αρκετές δεισιδαιμονίες και προλήψεις. Έξαρση πα­ρουσίασε η μαγεία και η μαντεία, αφού είχε αναγκάσει τον Νικόδημο τον Αγιορείτη (1749-1809 μ.Χ.), δύο αι­ώνες πριν, να ασχοληθεί με το θέμα αυτό και να συντά­ξει εκτενή λόγο περί μαγείας. Σκοπός του ήταν η περι­φρούρηση των χριστιανών από εκδηλώσεις σατανικές και δαιμονιώδεις, όπως η γοητεία, η γητειά, η επαοι­δία, η φαρμακεία, η οιωνοσκοπία, η νεφοδιωκτική, η αστρολογία, τα φυλακτάρια και τα αναστενάρια.

Με πόνο ψυχής ο άγιος Νικόδημος υψώνει τη φωνή του προς τους σκοτεινούς ανθρώπους, τους ψευδομάντεις και μάγους της εποχής του, και τους λέγει απειλη­τικά: "Ουαί και αλλοίμονον εις τους ποιούντας το τοι­ούτον σατανικόν επιτήδευμα. Αχ και δεν ηξεύρουν οι ταλαίπωροι ποίαν φοβεράν κόλασιν έχουν να κληρο­νομήσουν". Απευθυνόμενος δε προς τους χριστιανούς εκείνους, οι οποίοι ασχολούνταν με τη μαγεία και τα συναφή της, τους λέγει: "Τις δεν θέλει ομολογήσει ότι είναι αξία πολλών θρήνων και αναστεναγμών η τωρι­νή κατάστασις των Χριστιανών; Διότι αυτοί με τους κληδονισμούς και φαρμακείας και φυλακτήρια όπου μεταχειρίζονται και με τα άλλα σατανικά και μαγικά παρατηρήματα όπου κάμνουν, σπουδάζουν πάλιν να ανακαινίσουν την πάλαι καταργηθείσαν των δαιμόνων λατρείαν. Και αγκαλά εις το φανερόν λατρεύουσι τον αληθινόν Θεόν, εις το κρυφόν όμως αρνούνται τον Θεόν και λατρεύουν τον διάβολον... Ω, πλάνη μεγάλη! Όσον απατηλή, τοσούτον ψυχοβλαβής και θανατηφό­ρος"^[169].

Παρόμοια συσκότιση και θρησκευτική σύγχυση^[170] παρατηρήθηκε τον δέκατο ένατο και μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα. Ο συγκρητισμός προέρχονταν κυρίως από το χώρο του αποκρυφισμού.

Η ποιμαντική και κατηχητική εργασία της Εκκλη­σίας που έγινε μέχρι σήμερα, όπως και η έκδοση ενη­μερωτικών εντύπων, έχει περιορίσει σημαντικά τη διά­δοση αποκρυφιστικών ιδεών μεταξύ των συμπατριω­τών μας. Παρ' όλες τις διαφωτιστικές προσπάθειες, δεν έπαυσαν να υφίστανται τα φαινόμενα των εκατοντά­δων και χιλιάδων μάγων^[171], οι παραπλανήσεις και αποπλανήσεις αθώων ανθρώπων, κυρίως νέων, σε δρό­μους σκοτεινούς και σε τελετές σατανικές^[172].

Το δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας μας ευνόησε την ελεύθερη διακίνηση και διάδοση των διαφόρων ιδεολογικών ρευμάτων. Το καθεστώς αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι παραθρησκευτικές ομάδες, εγκαθίδρυσαν παραρτήματα σε πόλεις της Ελλάδος και άρχισαν να αγρεύουν οπαδούς, με απώτερο στόχο τη διάδοση της αποκρυφολογίας.

Στις αρχές του εικοστού αιώνα παρουσιάσθηκε έν­τονη διάδοση της θεοσοφίας και του πνευματισμού. Στην Αθήνα ιδρύθηκε θεοσοφικός εκδοτικός οίκος, ο οποίος μετέφρασε και κυκλοφόρησε έργα της Α. Besant, του C. W. Leadbeater, του Th. Pascal και άλλων γνωστών θεοσοφιστών. Από την Ευρώπη κατέφθασε και στην Ελλάδα, την ίδια περίοδο, ο λεγόμενος "τυπτολογικός"^[173], στη συνέχεια ο "γραφολογικός" και κατόπιν ο "βλέπων" πνευματισμός. Κάθε μία από τις μορφές αυτές δεν καταργούσε τις ήδη υπάρχουσες, αλλά μάλλον τις συμπλήρωνε.

Στά μέσα του αιώνα μας, στους αποκρυφιστικούς κύκλους διαδίδεται μία άλλη μορφή πνευματισμού, το "παγκόσμιο ρεύμα"^[174] (fluide universelle), από τον Αρ. Παπασταύρου^[175] και τον Β. Τσινούκα^[176]. Είχαν προη­γηθεί και οι "ψυχικές έρευνες" του πνευματιστή Αγγ. Τανάγρα^[177] γύρω στο 1930. Ο τελευταίος υποστήριξε ότι κάποια ανθρώπινη ραδιενέργεια εκπέμπεται από τον οργανισμό ορισμένων ατόμων και η οποία είναι ζωϊκή ραδιενέργεια, που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Τότε δόθηκε το έναυσμα της δημιουργίας "Παραψυχο-κοινωνιολογικών Εταιριών", με αποτέλεσμα πολ­λοί να διεκδικούν τον τίτλο του μάγου και του αστρο­λόγου.

Όλοι αυτοί ισχυρίζονταν ότι κατείχαν πανεπιστη­μιακά διπλώματα, ότι ήταν ερευνητές πολύπλοκων ψυ­χικών φαινομένων και γνώστες των ανθρωπίνων προ­βλημάτων. Κατόρθωσαν με τον τρόπο αυτό να πείσουν μεγάλο αριθμό ανθρώπων ότι μπορούσαν να επιλύ­σουν τα προβλήματά τους. Οι θεωρίες τους βρήκαν πρόσφορο έδαφος και γι' αυτό τα μέντιουμ, οι αστρο­λόγοι, οι μάγοι, οι υπνωτιστές, οι ψυχικοί ερευνητές και αναλυτές απέκτησαν^[178] πελατεία μεγάλη και χρήμα πολύ.

Στο χώρο του μυστικισμού-αποκρυφισμού και ειδι­κότερα του πνευματισμού κατά το πρώτο ήμισυ του αιώνα μας αισθητή έγινε η εμφάνιση του Σπ. Μακρή, ο οποίος υπήρξε και πρόεδρος της "Παραψυχο-κοινωνιολογικής Εταιρίας Ελλάδος". Οι εκδόσεις του κά­λυπταν ευρύτατο φάσμα στο χώρο αυτό. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές παραφυάδες του πνευματι­σμού, οι οποίες συχνά αντιφάσκουν μεταξύ τους σε ουσιώδη σημεία. Άλλες δηλώνουν ότι ταυτίζονται^[179] με τον Χριστιανισμό και άλλες, με εμπνεύσεις βουδι­στικές και ειδωλολατρικές, πολεμούν και αντιμάχο­νται^[180] τη χριστιανική πίστη και διδασκαλία.

Από τις αρχές του εικοστού αιώνα έδρασε στην Ελ­λάδα και ο τεκτονισμός ή μασσωνισμός, ο οποίος χαρα­κτηρίσθηκε από την Ελλαδική Εκκλησία^[181] ως "σύσ­τημα αντιχριστιανικόν και πεπλανημένον"^[182].

Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατά τη συνεδρίαση της 12ης Οκτωβρίου 1933, αποφάσισε ομόφωνα την καταδίκη της μασσωνίας, αφού αυτή "αποτελεί μυσταγωγικόν σύστημα, όπερ υπομιμνήσκει τας παλαιάς εθνικάς θρησκείας ή λατρείας, από των οποίων κατάγεται και των οποίων συνέχειαν και αναβίωσιν αποτελεί... Η Μασσωνία αποδεδειγμένως τυγ­χάνει θρησκεία μυστηριακή, όλως διάφορος, κεχωρισμένη και ξένη της χριστιανικής θρησκείας... στηρίζει δε το ηθικόν οικοδόμημα αυτής επί μόνων των φυ­σικών δυνάμεων του ανθρώπου, προς φυσικούς όλως κατατείνουσα σκοπούς". Η απόφαση της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. καταλήγει: "Ομοφώνως και ολοψύχως άπαντες... αποφαινόμεθα, ότι δέον... τα πιστά της Εκκλησίας τέκνα, όπως απέχωσι του Μασσωνισμού... οι τυχόν δε εμπλακέντες εις την μύησιν των Μασσωνικών μυστηρίων, του λοιπού να απόσχωσι πάσης επικοινωνίας προς τας Μασσωνικάς Στοάς και εργασίας..."^[183].

Στην πρόσφατη διακήρυξη εναντίον της Μασσωνίας, 4 Οκτωβρίου 1996, προέβησαν τα μέλη της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε., λόγω των ισχυρισμών του Προέδρου μασσωνικής στοάς Αθηνών, ότι κάποια μέλη της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. είναι και μέλη της Μασσωνίας. Στή διακήρυξη αναφέ­ρουν: "Ομοφώνως και ενυπογράφως διακηρύσσομεν: α) ενστερνιζόμεθα και επιβεβαιούμεν τας κατά της Μασσωνίας, ως παγανιστικής θρησκείας, ασυμβιβά­στου προς τον Χριστιανισμόν, αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας των ετών 1933 και 1972, κατ' ακολουθίαν δε β) ουδείς εξ ημών έχει οιανδήποτε σχέσιν με τον Μασσωνισμόν, τον οποίον ανεπιφυλάκτως και πάλιν καταδικάζομεν ως αντίχριστον σύστημα"^[184].

Ο μασσωνισμός, ο οποίος έχει θρησκευτικό παγανι­στικό χαρακτήρα^[185], εφεύρε στη συνέχεια και άλλες διόδους και εισήγαγε τη μυστικιστική και μυστικοπαθή κοσμοθεωρία^[186] του σε ευρύτερα στρώματα, μέσα από οργανώσεις, (όπως Ρόταρυ, Λάιονς^[187] κ.λπ.), απ' όπου και ελκύει οπαδούς.

Η μαγεία, (λευκή και μαύρη), συνεχίζει το έργο της στον αιώνα της επιστήμης, όπως αποκαλέσθηκε ο εικο­στός αιώνας, μέσα από λαϊκές αντιλήψεις, δεισιδαιμο­νίες^[188], κατάρες, αναθέματα, μαγγανείες και άλλες αποκρυφιστικές τελετές, αφού στα δίκτυά της περιέ­πλεξε πλήθος ανθρώπων. Στις ημέρες μας η μαγεία έχει διαδοθεί και μεταξύ των νέων, διότι τον σύγχρονο άνθρωπο τον διακρίνει άγνοια σχετικά με τη χριστια­νική διδασκαλία και πίστη. Έτσι, εύκολα γίνεται θύμα κυρίως της μαύρης μαγείας και των ποικίλων δαιμο­νικών αντιλήψεων^[189].

Η αστρολογία βρίσκει μεγαλύτερο έδαφος και δια­δίδεται σε ανηλίκους και ενηλίκους, επειδή πολλαπλα­σιάζονται τα καθημερινά προβλήματα του ανθρώπου. Η περιέργεια, η ανασφάλεια, η ανεργία και το άγχος έχουν κυριεύσει τον άνθρωπο της εποχής μας και ο τρόπος ψυχαγωγίας του δεν τον ικανοποιεί. Ο σύγ­χρονος άνθρωπος συνεχώς δέχεται δελεαστικές υπο­σχέσεις περί του μέλλοντός του μέσα από ποικίλα έντυ­πα^[190], το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, τα οποία φι­λοξενούν αστρολόγους και μέντιουμ με απαντήσεις για όλα τα θέματα^[191], τα οικογενειακά προβλήματα και τις άγνωστες πτυχές της ανθρώπινης ζωής.

Μετά τη μεταπολίτευση, (1974), άρχισαν να κάνουν έντονη την παρουσία τους στον ελλαδικό χώρο ποικί­λες παραθρησκευτικές οργανώσεις και κινήματα, με προέλευση κυρίως ανατολική. Τα περισσότερα απ' αυτά σχετίζονται με τον γκουρουϊσμό, τον εσωτερισμό, τον νεο-σατανισμό και τη "Νέα Εποχή". Στην αρχή εμφανίσθηκαν με μανδύα φιλοσοφικό, κοινωνικό, οι­κολογικό^[192], επιστημονικό και διαλεκτικό. Σιγά-σιγά, όμως, άρχισε να αποκαλύπτεται^[193] η δράση και η αποκρυφιστική ιδεολογία τους.

Σήμερα παρουσιάζεται πρωτοφανής δραστηριότη­τα, κυρίως των σατανιστών με πράξεις οι οποίες προ­σβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας. Στην πατρίδα μας "δρουν εννέα σατανιστικές κινήσεις με κύρια αυτήν του εωσφορισμού. Ο σατανισμός και η μαύρη μαγεία εισχώρησαν ακόμη και στα σχολεία. Πολύς λόγος γίνεται και για παρακλάδια των σατανιστών σε πολλές περιοχές της χώρας μας"^[194].

Η ευρεία εξάπλωση του αποκρυφισμού τα τελευ­ταία χρόνια οδήγησε την Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. στο να ενημερώσει με την υπ' αριθμ. 2565 (αρ. πρωτ. 215/78/24-1-1995) εγκύκλιο, την οποία απηύθυνε προς τον Ορθόδοξο ελληνικό λαό, και να καταδικάσει όλες τις μορφές του αποκρυφισμού. "Η χώρα μας εξελίσσεται, ως μη όφει­λε, εις μίαν τεραστίαν αποκρυφιστικήν αγοράν και εις τούτο, δυστυχώς, συμβάλλουν και τα μέσα ενημερώσε­ως. Εξάλλου από μέρους πολλών αποκρυφιστών γίνε­ται η απαράδεκτος διάκρισις μεταξύ των δήθεν καλών και των κακών μορφών αποκρυφισμού..."^[195].

Επίσημα πλέον ο διάβολος κηρύσσεται^[196] και στην Ελλάδα ως "σωτήρας του κόσμου", δίδονται όρκοι υποταγής στον Αντίχριστο και οργανώνονται ειδικές Σχολές Ανώτερου Σατανισμού, όπου διδάσκεται η βία, το σεξ, η αιμομιξία, η μοιχεία και ακούονται συνθήμα­τα εναντίον του Χριστού και της Εκκλησίας Του.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

 

[1] Με τον όρο "απόκρυφες επιστήμες" (sciences occultes) οι αποκρυφιστές εννοούν το σύνολο των γνώσεων με τις οποίες καθορίζεται το αόρατο από το ορατό. Το έργο αυτό το έχει αναλάβει η «αποκρυφολογία» με τη μύηση και τις τεχνικές της. Στις απόκρυ­φες επιστήμες ανήκουν η αλχημεία, η μαγεία, ο σατανισμός, η θεο­σοφία, η αστρολογία, ο καββαλισμός, ο υπνωτισμός, ο εσωτερι­σμός, ο διαλογισμός, ο σουφισμός κ.λπ. Ο όρος, όμως, "απόκρυ­φες επιστήμες" είναι αντιφατικός, διότι κάθε τι το επιστημονικό δεν μπορεί να είναι απόκρυφο. Για το λόγο αυτό ένας μελετητής της «αποκρυφολογίας» τον περασμένο αιώνα, ο Papus, χρησιμο­ποιεί τον όρο "occultismus" (αποκρυφολογία) αντί του όρου "από­κρυφες επιστήμες" και αποκαλεί τον αποκρυφισμό "επιστήμη του αοράτου ή του κεκρυμμένου" (scientia occultati) η "άγνωστη και μυστηριώδη επιστήμη" (scientia occultans). (Βλ. Μ.Ε.Ε., τόμ. 5, σσ. 167 κ.έ.). Για το ίδιο θέμα βλ. P. Encausse, Sciences occultes ou Vingt - Cinq Annees d' occultisme occidental. Papus, sa vie, son oeuvre, Paris 1946-1948.

[2] Η πνευματολογία, η υπνομαντεία, η τηλεπάθεια, η μαγνητική θεραπευτική, η μαντεία και άλλα παρόμοια φαινόμενα ανήκουν στον πρακτικό κλάδο της «αποκρυφολογίας» κατά τον Barlet. (Περί αυτού βλ. περ. «Πυθαγόρας», τόμ. Δ’ τεύχ. 5, Μάιος 1926, σσ. 1248-1251.

[3] Για τις πρακτικές μεθόδους-τεχνικές του αποκρυφισμού θα γίνει ανάλυση στη συνέχεια.  Εδώ να αναφέρουμε μόνο ότι μ’ αυτές επιτυγχάνεται η μύηση των μελών.  Επειδή το φάσμα των αποκρυφιστικών τεχνικών είναι ευρύτατο, τις διαχωρίζουμε σε τέσσερις κατηγορίες, ώστε ο αναγνώστης να γνωρίζει τις σπουδαιότερες απ’ αυτές.

[4]  Για την έννοια, τον χαρακτήρα και την προέλευση της θεοσοφίας βλ. Τρεμπέλα Παν., Θεοσοφία. Μυστηριακή Θρησκεία επηρεασμένη από ανατολικάς θρησκείας, Αθήνα 1984², σσ. 19-26. Πρβλ. α) Fox Robin Lane, Pagans and Christians, New York 1987, σσ. 95, 110, 113, 253, και 404-407, β) Judge William Q., Das Meer der Theosophie, Gesellsch, München 1990, σσ. 17 κ.ε., γ) Diloo Rainer, Was ist unsterblich am Menschen. Eine Einfuhrung in die Theosophie,  Verlag am Goetheanum, München 1995, σσ. 11 κ.ε. και δ) Steiner Rudolf, schenbestimmung, Gesamtausg, München 1994, σσ. 35  κ.ε.

[5]  Σκαλτσή Παν., Γνωστικισμός, "Νέα Εποχή" και Ορθόδοξη Παράδοση, Σέρρες 1994, σ. 29. Βλ. και Παπαλεξανδροπούλου Στ., όπ.π., σσ. 33 κ.ε.

[6]  Βλ. Fortune D., Υγιής αποκρυφισμός, Αθήνα 1984, σσ. 13 κ.ε. και Α.Ε.Α. όπ.π., σσ. 15 κ.ε.  Την ίδια θέση υποστηρίζει και ο Δ. Καλογερόπουλος, ο οποίος γράφει: «Η αποκρυφολοφία πραγματεύεται όχι μόνον περί των ψυχικών φαινομένων, αλλά και περί πάντων των περιέργων και αρχαίων επιστημών…καθόσον η αποκρυφολογία μελετά τα παρελθόντα, τα παρόντα και τα μέλλοντα». (Καλογεροπούλου Δ., Λ. «Αποκρυφολογία», Μ.Μ.Ε., τόμ.5, όπ.π., σσ. 167-169). Πολύς λόγος περί αποκρυφολογίας έγινε τον ΙΗ’ και ΙΘ’ αιώνα στη Γαλλία, Γερμανία και Αγγλία.  Ιδιαίτερα γνωστά είναι τα ονόματα των William Crookes και του Allan Kardek, οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον αποκρυφισμό και κυκλοφόρησαν σχετικά συγγράμματα.  Στην «The New Encyclopaedia Britannica” βρίσκουμε την εξής οριοθέτηση του αποκρυφισμού (occultism):  “A general designation for various theories, practices, and rituals based on esoteric knowledge, especially alleged knowledge about the word of spirits and unknown forces of the universe. Devotees of occultism strive to understand and explore these words, often by developing the higher powers of the mind. To this end they frequently study very early writings in the belief that such secrets were known to ancient civilizations and can be repossessed… Occultism covers such diverse subjects as Satanism, astrology, Kabbala, Gnosticism, theosophy, divination, witchcraft, and certain forms of magic”. Πρβλ. Φίλου Σπ., Αποκρυφισμός, μαύρη μαγεία στην επιστημονική μας εποχή, Αθήνα 1987², σ. 10.

[7] Rozenlal Μ., Φιλοσοφικό λεξικό, μτφρ. Βαφειάδη - Καΐλα, Αθήναι ά.χ., σ. 95. Στο "Πλήρες μικρό φιλοσοφικό λεξικό" των Μ. Ροζεντάλ - Π. Γιουντίν, μτφρ. Στεφάνου Π., Αθήναι 1963, σ. 50, δί­δεται ο εξής ορισμός του αποκρυφισμού: "Θεωρία αντιδραστική και αντιεπιστημονική που διακηρύσσει πως υπάρχουν μέσα στη φύση δυνάμεις μυστηριώδεις, ανεξήγητες και υπερφυσικές με τις οποίες μόνο διαλεχτοί άνθρωποι μπορούν να επικοινωνήσουν. Ο αποκρυφισμός είναι η πιο αποκρουστική ποικιλία του ιδεαλιστικού σκοταδισμού, μία επιβίωση των δεισιδαιμονιών του μεσαίωνα".

[8] Είναι πόρισμα του "Ε' Σεμιναρίου Πίστεως", που διοργανώ­θηκε στην Αίγινα, 21-27 Αυγούστου 1993, με θέμα: "Το φρόνημα της αστρολογίας ή το φρόνημα του Χριστού;". (Βλ. "Ποιμαντική αντιμετώπιση των αιρέσεων και της παραθρησκείας", όπ.π., σσ. 139 κ.έ.).

[9] Καριώτογλου Αλ. - Κεσοπούλου Αρ. - Παπαευαγγέλου Παν.

[10] Εγκυκλοπαίδεια των Θρησκειών, Αθήνα 1994, τόμ. 1, σ. 41. Βλ. και "Encyclopaedia Universalis", όπου στο λ. "Occultisme" δίδονται οι εξής διευκρινίσεις περί του αποκρυφισμού: "Dans cette compilation de seconde main furent présentés, en effet, sous les apparences d' un seul systéme philosophique, des enseignements fort divers par leur origine historique et leur signification mystique et religieuse: pythagoriciens, gnostiques, kabbalistiques, hermétiques, alchimiques, astrologiques et magiqeus, orientaux et occidentaux. Si ces doctrines avaient en commun le caractére esotérique et initiatique de leur enseignement intérieur et traditionnel, elles n' étaient "occultes" ou "cachées" qu' au sens mme où toute connaissance d' accés difficile peut l’ être à des non-inities et où toute verité d' ordre essentiellement intérieur le demeure à l’ homme extérieur qui ne sait point l’ observer ni la contempler". (Encyclopaedia Universalis France, τόμ. 2, Paris ά.χ., σ. 1030.

[11]   Καταστροφικές "Λατρείες". Μία απειλή για τον Άνθρωπο, την Κοινωνία και τον Πολιτισμό μας, Αθήνα 1994, σ. 55.

[12] Α.Ε.Α., όπ.π., σ. 15. (Οι παραπομπές παρατίθενται αυτού­σιες, αν και υπάρχουν γραμματικά και συντακτικά λάθη σε ορι­σμένα αποκρυφιστικά έντυπα). Πρβλ. Fortune Dion, όπ.π., σσ. 16-19 και Amadou R., L' Occultisme. Esquisse do un monde vivant, Paris 1950, σσ. 16 κ.ε.

[13] Πρβλ. Gerin Ricard L., Historie de l’ occultisme, Paris 1939, σσ. 11 κ.έ. και Maple Eric, Η αρχαία τέχνη της απόκρυφης θεραπείας, μτφρ. Μωραΐτη Μ., Αθήνα 1980, σσ. 69 κ.ε.

[14] Ο όρος "μύηση" (Initiation) είναι όρος-κλειδί στην αποκρυφιστική τελετουργία και στις "τελετές εφηβείας" (puberti rites), για τις οποίες θα γίνει ειδικός λόγος στο Γ' και Δ' κεφάλαιο. Θεωρούμε, όμως, σκόπιμο στο σημείο αυτό να αναφέρουμε απόψεις επιστημόνων, οι οποίοι κάνουν την εξής περιγραφή του συγκεκρι­μένου όρου: "Ο όρος μύηση αναφέρεται στις τελετουργίες που πανηγυρίζουν τη μετάβαση (ή "διάβαση") ενός ατόμου στη νομι­κή ενηλικίωση, στην είσοδο σε αδελφότητα ή σε μυστική εταιρία ή την απόκτηση ενός ειδικού -και συχνά θρησκευτικού- επαγγέλμα­τος". (Frank Miller, Λ. "Μύηση", Λ.Κ.Ε., τόμ. 2, Αθήναι 1972, σ. 587).

[15] Η "γνώση" είναι το δεύτερο βασικό κλειδί στον αποκρυφι­σμό. Χωρίς αυτό είναι αδύνατο να προσχωρήσει κάποιος και να ενταχθεί σε ομάδα του αποκρυφισμού. Είναι "θεία λέξη" και "δρόμος σωτηρίας", κατά τους αποκρυφιστές. Βασίζεται κυρίως στις θετικές επιστήμες. Πρβλ. Πλάνα Γ., Θεμελιώσεις του Εσω­τερισμού, τόμ. 2, Αθήνα 1989, σσ. 12 κ.ε. και Gilbert Oacley, Η δύναμη της θετικής σκέψης, το κλειδί της γνώσης, πώς να βελτιώ­σετε τον εαυτό σας, μτφρ. Αρβανιτίδου Χ., London 1989, σσ. 13 κ.ε.

[16] Πρβλ. α) Σαραϊνταριάν Χ., Διάλογος με τον Χριστό, Αθήνα 1987, σσ. 1 κ.ε., β) Πιζάνη Γ., όπ. π., σσ. 66-72, 98-101, 110-112 και 121-122, γ) Σιέττου Γ., Χριστιανικά μυστήρια, μελέτη-ανάλυση-συγκριτική μυστηρίων, Αθήνα 1989, σσ. 13 κ.ε., δ) Haraldsson Ε; Houtkooper JM Traditional Christian Beliefs, Spirtualism, and the Paranormal: An Icelandic-American Comparison, in "The International Journal for the Psychology of Religion": 1996, 6, 1, σσ. 51-64 και ε) Gerard Encausse, Αποκρυφισμός. Μύηση στη μελέτη του Ερμη­τικού εσωτερισμού, μτφρ. Κωσταλένου Δ., Αθήνα 1992, σσ. 200-223.

[17] Πρβλ. Πλάνα Γ., Θεμελιώσεις του εσωτερισμού, όπ. π., σσ. 29-95 (τόμ. 1ος), σσ. 99-175 (τόμ. 2ος) και Gerard Encausse, όπ. π., σσ. 248-283.

[18] Πρβλ. Α.Ε.Α., όπ.π., σσ. 378-479. Είναι κεφάλαια αφιερω­μένα στην αστρολογία, τις πλανητικές επιδράσεις, το ζωδιακό κύ­κλο και σε άλλα συμπαντικά φαινόμενα. Επίσης πρβλ. α) Adorno Tweodor W., Adorno: The stars Down to Earth and other Essays on the Irrational in Calture, Australia 1994 (είναι τέσσερα κείμενα που γρά­φτηκαν από τον Γερμανό κοινωνιολόγο Theodor W. Adorno από το 1930-1950 και ανατυπώθηκαν από τον Stephen Crook στην Αυστραλία το 1994), β) Καραμηνά Περ., Αστρολογία, τα δώδεκα ζώδια ιδανικός σύντροφος, αρ. 4, Αθήνα ά.χ., σσ. 9 κ.ε. και γ) Ward Mc Afee, Τα πέντε μεγάλα ζωντανά θρησκεύματα, μτφρ. Αγουρίδη Σ., Αθήνα 1990, σσ. 73-175 και 246-253.

[19] Πρβλ. Λ. "Μαγεία", Ε.Θ., τόμ. 3, σσ. 274-276 και Seligman Kurt, The History of Magic and the Occult, New York 1975, σσ. 48, 286-311.

[20] Ο αποκρυφισμός τις περισσότερες φορές εκφράζεται μέσω κάποιων ομάδων, οι οποίες υποστηρίζουν παραπλήσιες ή και αντιφατικές ακόμη απόψεις μεταξύ τους. Η ομάδα καλλιεργεί στα μέλη της ιδιάζουσα ψυχολογία και παρουσιάζει ενδιαφέρον από κοινω­νιολογικής πλευράς. Με το φαινόμενο των "κοινωνικών ομάδων" (social groups) έχει ασχοληθεί ο Γάλλος κοινωνιολόγος G. Gurvitch και τις ταξινόμησε με βάση ορισμένα κριτήρια: κριτήριο περιεχο­μένου, μεγέθους, διάρκειας, ρυθμού, βάσης σχηματισμού κ.λπ. (Λε­πτομέρειες για την "κοινωνική ομάδα" βλ. Καραμπατζάκη Ελ., λ. "Ομάδα κοινωνική", Π.Ψ.Ε.Λ., τόμ. 6, σσ. 3469-3470). Η ομάδα παρουσιάζει και μια δυναμική, η οποία Στην περίπτωση τού αποκρυφισμού πρέπει να ερευνηθεί και να αξιολογηθεί. (Βλ. Γεώργα Δ., Λ. "Δυναμική τής ομάδας", Π.Ψ.Ε.Λ., τόμ. 3, όπ. π., σσ. 1568-1572, καθώς και τη βιβλιογραφία). Η ομάδα, ως προς τη διαμόρφωση, την ψυχολογία, τη δυναμική, τον χαρακτήρα, την οργάνωση και το τελετουργικό της, από την πλευρά της Κοινω­νιολογίας της Θρησκείας, παρουσιάζει ιδιομορφία και ανάλογο ενδιαφέρον. Σχετική ανάλυση βλ. Γιούλτση Β., Κοινωνιολογία της Θρησκείας, όπ. π., σσ. 183-192 και Sprott W. J. Η., Human Groups, Pelican 1958, σσ. 14 κ.ε.

[21] Για την παραθρησκεία ή τα παραθρησκευτικά κινήματα βλ. Παπαδοπούλου Αντ., Σύγχρονες αιρέσεις και "Θρησκευτικά" κι­νήματα στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 1987, σσ. 219 κ.ε. Ειδική ανα­φορά κάνει ο καθηγητής Β. Γιούλτσης, εξετάζοντάς τα από κοι­νωνιολογικής πλευράς. Γράφει δε μεταξύ άλλων: "...Παραθρησκείες εμφανίζονται σε εποχές πολιτιστικού πλουραλισμού, όταν παρατηρείται κρίση των θεσμών και εκφυλισμός των αιρέσεων ή σε εποχές σκοταδισμού, αμάθειας και προλήψεων. Έρχονται ως μορφή διαμαρτυρήσεως ή ως απάντηση στα ερωτήματα, που δε βρήκαν απάντηση. Συνήθως για να αποφύγουν τον έλεγχο της νομιμότητας ή της ορθότητας των απόψεών τους, αναπτύσσουν κλειστά συστήματα ιεραρχίας και μαχητικές ομάδες κρούσεως. Οι οπαδοί τους διακρίνονται για το φανατισμό, την έμμονη στις από­ψεις τους και μια έντονη διάθεση για την διάδοσή τους. Συχνά οι παρα-επιστήμες και οι παρα-θρησκείες, για την εξασφάλιση εντυ­πωσιασμών και θαυμάτων, συνδέονται και επιδίδονται σε απο­κρυφισμούς και μαγείες. Παρα-επιστήμες και παραθρησκείες εμ­φανίσθηκαν ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, αλλά δεν έλειψαν και από τους νεότερους χρόνους και από τη σύγχρονη περίοδο της ιστορίας. Εκφράζουν συνήθως την εσωτερική τάση του ανθρώπου να γνωρίσει το άγνωστο, και ταυτόχρονα την επανάστασή του ενάντια στο δεδομένο, το παραδοσιακό, αυτό που αποδέχονται οι πολλοί. Γι' αυτό και έμειναν με ελάχιστους οπα­δούς, μακριά από τα μεγάλα πλήθη ή σύντομα εκφυλίσθηκαν ως περιοδικές εκτροπές της κανονικότητας". (Κοινωνιολογία της Θρησκείας, όπ. π., σχόλιο 18 στη σ. 69).

[22] Πρβλ. α) Πλάνα Γ., Επιλογή ομιλιών στην Νέα Ακρόπολη, Αθήνα 1988², σσ. 43 κ.ε. και β) Gerard Encausse, Η επιστήμη των μάγων, οι θεωρητικές και πρακτικές εφαρμογές της, μτφρ. Κωσταλένου Δ., Αθήνα 1994, σσ. 121 κ.ε.

[23] Η Annie Besant έτυχε θρησκευτικής ανατροφής (σε προτεσταντικούς κύκλους) και ο πρώτος εκ των συζύγων της, ο Frank Besant, ήταν αγγλικανός πάστορας. Αφού διαζεύχθηκε μ' αυτόν, διέκοψε κάθε σχέση με τη χριστιανική πίστη και υποστήριζε υλι­στικές θεωρίες. Μετά από διάστημα δέκα ετών γνώρισε τη Ρωσίδα Helen Blavatsky και εργάσθηκε με ζήλο υπέρ της θεοσοφικής εται­ρίας, στην οποία πρωτοστατούσε η Η. Blavatsky. Εγκατέλειψε όμως και τη θεοσοφία, προσχώρησε στο μασσωνισμό και έγινε μέλος του μικτού Τεκτονικού Τάγματος "Le Droit Humain". Στη συνέχεια συνεργάσθηκε με τον αποκρυφιστή C. W. Leadbeater. Μετά από περιπέτειες και παλινδρομήσεις, η Α. Besant συνδέθηκε με τον Ινδουιστή αποκρυφιστή Krishnamurti, ο οποίος ήταν και ένθερμος υποστηρικτής της θεωρίας της μετενσάρκωσης, αφού και ο ίδιος, όπως υποστήριζε, υπέστη τριάντα δύο διαδοχικές μετενσαρκώ­σεις(!). Σήμερα στην Ελλάδα κυκλοφορούν πολλά βιβλία της Α. Besant. Πρβλ. α) Besant Α., Προς την μύησιν, μτφρ. εκ του αγγλι­κού, Αθήναι 1930, σσ. 118-130, β) Της ιδίας, Η αρχαία σοφία, μτφρ. από την αγγλική έκδοση του 1922, εν Αθήναις 1925, σσ. 7 κ.ε. και γ) Besant Α., The Key Theosophy, London 1893, σσ. 1-5 και 40-46. (Βλ. και ετήσιο βιβλιογραφικό οδηγό "Βιβλίο 96", σσ. 52-56).

[24] Βλ. Τρεμπέλα Παν., Θεοσοφία, όπ.π., σχόλιο στη σ. 11. (Η Η. Blavatsky  μυήθηκε στις απόκρυφες επιστήμες στην Ινδία και στο Θιβέτ από αυτόχθονες δασκάλους, μύστες της Ινδικής φιλο­σοφίας. Αργότερα, το 1875, ίδρυσε στην Αμερική θεοσοφική εται­ρία. Εκεί, αφού εργάσθηκε με πολύ ζήλο, κατόρθωσε να συγκε­ντρώσει μέχρι το 1907 όλες τις μέχρι τότε παραδόσεις του αποκρυφισμού. Στο σύγγραμμά της "Η Ίσις αποκαλυπτομένη" εμφανί­ζονται όλα τα στοιχεία, τα οποία δανείσθηκε από τη μυθολογία της κλασικής αρχαιότητας, από τη μαγεία και τον Γνωστικισμό, σε συνδυασμό με διδασκαλίες και θεωρίες ινδουϊστικών θρησκειών και φιλοσοφημάτων).

[25] Σχετικά με τη ζωή, τη δράση και την κοσμοθεωρία της Η. Blavatsky  βλ. Τρεμπέλα Παν., Θεοσοφία, όπ. π., σσ. 9 κ.ε.

[26] Οι όροι "τελετουργικό" ή "τελετουργία" (στα αγγλικά ritual) έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον αποκρυφισμό, αλλά και για κάθε ομάδα του χωριστά. Τελετουργικό είναι το "τυπικό", βάσει του οποίου τελούνται οι "μαγικές" (magical) τελετουργικές πράξεις. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των μυστικιστικών ομά­δων είναι η μυστική οργάνωση αφενός, και αφετέρου το ιδιόμορ­φο τελετουργικό τυπικό, το οποίο περιορίζεται σε κλειστό επίπε­δο, ανάλογα με τη διαβάθμιση των οπαδών (μύηση, βαθμοί μύη­σης, αποκρυφισμός). Οι τελετουργικές πράξεις στον αποκρυφισμό είναι "συμβολικές" (symbolic) και η τελετουργία του υπονοεί πίστη στην επενέργεια υπερφυσικών οργάνων ή δυνάμεων. (Περί αυτού βλ. α) Routledge and Kegan Paul, Notes and Queries on Anthropology, 6η έκδοση, London 1951, σσ. 175 κ.ε., β) Fenoglio Maria, Το μεγάλο βιβλίο της μαγείας, (Μυστήρια - Πρακτική - Τελετουργικό), μτφρ. Γλυκοφρύδη Κ., Αθήνα ά.χ., σσ. 167 κ.ε., γ) Γιούλτση Β., Κοινω­νιολογία της Θρησκείας, όπ. π., σσ. 77-79 και 178 κ.ε., δ) Leach Ε. R., Λ. "Τελετουργία", Λ.Κ.Ε., τόμ. 3, σσ. 967-968, ε) Bastide R., Elements de sociologie religieuse, Paris 1935, σσ. 14-15 και στ) Eliade Μ., Birth and Rebirth: The Religious Meanings of Initiation in Human Culture, New York 1958. (Στο έργο αυτό ο Mircea Eliade διακρίνει τρεις κατηγορίες μυήσεων και τελετουργικού: α) τις συλλογικές τελετουργίες με τις οποίες πραγματοποιείται η μετάβαση από την παιδική ή την εφηβική ηλικία στην ενηλικότητα, β) τις τελετουρ­γίες οι οποίες επισφραγίζουν την είσοδο ατόμων σε μία αδελφό­τητα (fraternity) ή σε μυστική εταιρία (secret society) και γ) τις τελετές οι οποίες συνοδεύουν την "αφιέρωση" σε μία "μυστικιστική κλήση" (mystical vocation).

[27] Πρβλ. Πιζάνη Γ., όπ. π., σσ. 10-11.

[28] Πρβλ. Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, έτσι όπως είναι, η Αυτού Θεία Χάρη Α. Τσ. Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα, μτφρ. εκ του αγγλικού, Αθήναι 1980, σσ. 418 κ.ε.

[29] Πρβλ. α) Eileen Caddy, Ο Θεός μού μίλησε, Θεσσαλονίκη ά.χ, σσ. 15-35, β) Αλεβιζοπούλου Αντ., Αποκρυφισμός, όπ.π., σ. 7 και γ) Gerard Encausse, όπ.π., σσ. 207-208.

[30] Εξ αίτιας του πανθεϊσμού, του μυστηριακού χαρακτήρα και της επίδρασής του από τα Ορφικά και Ελευσίνια μυστήρια, ορισμένοι εντάσσουν τον μασσωνισμό και τον ροταριανισμό στον αποκρυφισμό. Περί αυτού βλ. α) Τρεμπέλα Παν., Μασσωνισμός, Αθήναι 1990, σσ. 85-120, β) Αμβροσίου Λενή, Τεκτονισμός και Φιλική Εταιρεία, Αθήναι 1989², σσ. 71-75, γ) Υπόμνημα του Μητροπολίτου Πατρών κ. Νικόδημου προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, περ. "Μαχητής", αρ. φύλ. 114, Νοέμ­ βριος-Δεκέμβριος 1995, σ. 75, δ) Θεοδωροπούλου Έπ., Η μασωνία υπό το φως της αληθείας, εν Αθήναις 1973, σσ. 72-94, ε) Λ. "Τεκτονισμός", Θ.Η.Ε., τόμ. 11, σσ. 703-708, καθώς και την τελευταία διακήρυξη όλων των Αρχιερέων της Εκκλησίας της Ελλά­δος περί του Μασσωνισμού, περ. "Εκκλησία", αρ. φύλ. 15, 15 Οκτωβρίου 1996, σσ. 673-674.

[31] Βλ. α) Murry Hope, Πρακτική ελληνική μαγεία, μτφρ. Λένου Δ., Αθήνα 1989, σσ. 15 κ.ε.  β) Gabriel K., Where Angels Tread: Renaissance of Religiosity in the Unfolding Modern? Wo Engel zogern: Renaissance des Religiosen in der entfalteten Moderne? In “Soziologische Revue”, 1996, 19, 1, Jan, σσ. 63-71 και  γ) Καταστροφικές  “Λατρείες”, όπ.π., σ. 55.

[32]  Βλ. περ. “Τρίτο Μάτι”, τεύχ. 44, Μάρτιος 1995, σσ. 16-37.

[33]  Πρβλ. Τσαούση Δ., Η κοινωνία του ανθρώπου. Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία, Αθήνα 1983, σ. 520.

[34]  Πρβλ. Sean Sellers, Ο σατανισμός της Νέας Εποχής, Αθήνα 1992, σσ. 26-27.  Βλ. επίσης Μπέϊλυ Αλ., Θυμαπάτη: ένα παγκόσμιο πρόβλημα, Αθήναι 1977, σσ. 161-158 και Fenoglio Maria, Το μεγάλο βιβλίο της μαγείας, όπ.π., σσ. 167-237.

[35] Στο Δευτ. 18,9-13 αναφέρεται επικοινωνία με τους νεκρούς, την οποία έκαναν "εγγαστρίμυθοι και τερατοσκόποι". Γι' αυτό και ο Θεός προειδοποιεί τον ισραηλιτικό λαό και του λέγει: "Εάν δε εισέλθης εις την γην, ην Κύριος ο Θεός σου δίδωσί σοι, ου μαθήση ποιείν κατά τα βδελύγματα των εθνών εκείνων. Ουχ ευρεθήσεται εν σοι περικαθαίρων τον υιόν αυτού ή την θυγατέρα αυ­τού εν πυρί, μαντευόμενος μαντείαν, κληδονιζόμενος και οιωνιζόμενος, φαρμακός επαείδων επαοιδήν, εγγαστρίμυθος και τερατοσκόπος επερωτών τους νεκρούς. Έστι γαρ βδέλυγμα Κυρίω τω Θεώ σου πας ποιών ταύτα. Ένεκεν γάρ των βδελυγμάτων τούτων Κύριος εξολοθρεύσει αυτούς από προσώπου σου".

[36] Για την προϊστορία και την ιστορία της μαγείας υπάρχει πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Βλ. α) Ζιάκα Γρ., Η Θρησκεία των προϊστορικών κοινωνιών και των λαών της Μεσοποτάμιας, Θεσσαλονίκη 1987, σσ. 9 κ.ε., β) λ. "Μαγεία", Θ.Η.Ε., τόμ. 9, σσ. 444 κ.ε., και γ) περ. "Μαχητής", αρ. φύλ. 114, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1995, σσ. 66 κ.ε. Πρβλ. και το έργο του αποκρυφιστή Aleister Crowley, Magick, In Theory and Practice, Dover Publications, New York 1976, σσ. 34 κ.ε.

[37] Βλ. Γερμανού, Μητροπ. Ηλείας, Χριστιανισμός και μαγεία. Εισήγηση στο Θεολογικό Συνέδριο της Ι. Μητροπόλεως Ηλείας, 22-23 Φεβρουαρίου 1992, Αθήναι 1993, σσ. 11-34 και Δακουρά Διον., Θρησκεία και μαγεία εξ επόψεως Θρησκειολογικής. Εισή­γηση στο ίδιο συνέδριο, όπ.π., σσ. 35 κ.ε.

[38] Βλ. Εξόδ. 7,10-25 και 8, 7-18.

[39] Γενικά στοιχεία για το ρόλο των μάντεων βλ. α) Ε. des Places, Oracles chaldaiques, avec un choix de commentaires anciens, texte et trad, Belles Lettres (1971), β) Collins J. J., The Sibylline Oracles of Egyptian Judaism, London 1974 και γ) Parke W. Η., Ελληνικά μαντεία, μτφρ. Βόσκου Ανδρ., Αθήνα 1979, σσ. 17-32,130-144 και 159-188.

[40] Στο βιβλίο της Εξόδου, (κεφ. 7, στίχ. 10-25 και στο κεφ. 8, στιχ. 7 και 18), γίνεται λόγος για “πνευματιστικά σημεία”, τα οποία χρησιμοποίησαν οι μάγοι και οι φαρμακοί των Αιγυπτίων μπροστά στο Φαραώ, με σκοπό να εξουδετερώσουν τα θαύματα που επιτελούσε ο Ααρών. Η διαφορά μεταξύ των θαυμάτων του Ααρών και των φαρμακειών των Αιγυπτίων ήταν ότι ο Ααρών μπορούσε να επανορθώσει, να επουλώσει την πληγή, την οποία προκαλούσε με τη ράβδο του κατόπιν εντολής του Θεού.  Εκείνοι, αντίθετα, αισθάνονταν πλήρη αδυναμία και δεν μπορούσαν να επανορθώσουν το κακό, που έκαναν.  Έτσι, οι μάγοι αποδεικνύονταν ανίσχυροι στη διάπραξη του καλού.

[41] Για την τελετουργία και τη μαγεία των προϊστορικών κοι­νωνιών βλ. Ζιάκα Γρ., Η Θρησκεία των προϊστορικών κοινωνιών και των λαών της Μεσοποταμίας, όπ. π., σσ. 31 κ.ε.

[42] Βλ. Όμηρου Οδύσσεια, ραψωδίες κ' 378 - λ' 646, μτφρ. Σιδέρη Ζησ., Αθήνα 1994² σσ. 195-229. Στους στίχους αυτούς ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Οδυσσέας, ακολουθώντας τη συμβουλή της Κίρκης και με τη βοήθειά της, επικοινώνησε με το πνεύμα του μάντη Τειρεσία, με το πνεύμα της μητέρας του και με τα πνεύματα άλλων διάσημων και προσφιλών του προσώπων. (Πρόκειται για επικοινωνία με πονηρά πνεύματα, όπως θα διαπιστώσουμε πιο κάτω).

[43] Πρβλ. Ηροδότου Ιστορία, Εισαγωγή - μετάφραση - σχόλια Σακαλή Ιγν., Αθήνα 1994¹⁰, σς. 48-65 (Β’ 37-42, Β’ 52-58, Β’ 68-70, Β’ 85-70 και Β’ 122-125).

[44] Η λειτουργία των μαντείων στην αρχαία Ελλάδα και η επί­δρασή τους στη δημόσια και την ιδιωτική ζωή των αρχαίων Ελ­λήνων παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από ιστορικής, πολιτι­σμικής και κοινωνικής άποψης. Έχουν γίνει σημαντικές προσπά­θειες και έχουν γραφεί αξιόλογα έργα για το θέμα αυτό. Για το ρόλο των μάντεων σημαντικά και αξιολογήσιμα στοιχεία υπάρ­χουν στα Ομηρικά έπη: (Οδύσ. Ο' 160 κ.ε., Ρ' 382 κ.ε., Ξ' 327 κ.ε.), (Ιλιάδ. Α' 62 κ.ε., Ζ' 76, Η' 44 κ.λπ.). Στην Οδύσσεια μνημονεύε­ται ρητά το μαντείο της Δωδώνης (Οδύσ. Υ' 351 κ.ε., καθώς και σε πολλούς άλλους στίχους). Τα μαντεία της Δωδώνης και του Άμμωνα υμνήθηκαν και από τον Πίνδαρο. Οι Έλληνες των κλασικών χρόνων συνέδεαν το όνομα του θεού Απόλλωνα με την προφητεία. Ο Απόλλων φαίνεται να ήλθε σαν εισβολέας στην Ελλάδα, μετα­ξύ της Μυκηναϊκής και Αρχαϊκής περιόδου. Ο Αριστοφάνης στο έργο του "Ειρήνη", (Αριστοφάνους Ειρήνη 1047 κ.ε.), επιμένει στη διακωμώδηση των μαντειοκάπηλων. Βασιλείς, τύραννοι και μεγάλοι ποιητές της Αρχαϊκής περιόδου καταφεύγουν στα μαντεία των Δελφών, της Δωδώνης και της Μ. Ασίας, κάνουν αφιερώσεις και ζητούν οδηγίες για την οργάνωση του κράτους ή την αντιμετώπιση των εχθρών τους. (Πρβλ. Ηροδ. 1,14 και Πλουτάρχ. Λυκούργος 6). Βλ. και Parke and Wormell, Delphic Oracle, 11, αρ. 51). Σε πολλά έργα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων γίνεται αναφορά στην οιωνοσκοπεία και στην κληρομαντεία. Πρόκειται για μέθοδο, όπου η χρησμοδότηση γινόταν με τη χρήση κλήρων. (Ιλιάδ. Η’ 175 κ.ε.)

[45] Ο Περίανδρος ήταν γυιός του Κύψελου. Υπήρξε τύραννος της Κορίνθου και ήταν αυτός που μετέφερε το χρησμό της Πυθίας στον Θρασύβουλο, τύραννο της Μιλήτου.

[46] Μ.Ε.Ε., τόμ. 19, σ. 818.

[47] Οι πνευματιστές θέλουν και τον Σωκράτη να επικοινωνεί με τα πονηρά πνεύματα και να παίρνει εμπνεύσεις. Αυτό δεν μπορεί να υποστηριχθεί βάσιμα, διότι δεν υπάρχουν σαφείς και επαρκείς μαρτυρίες. (Πρβλ. Μαργιωρή Ν., Η τελευταία μέρα του Σωκράτη, η μεταφυσική φιλοσοφία στο απόγειο της δόξας της, Αθήνα 1988, σσ. 122-126 και Γρηγοριάδη Π., Σωκράτης ο άγνωστος επαναστά­της, Αθήναι 1988, σσ. 74 κ.ε.). Μεταξύ εκείνων που επιζητούσαν επικοινωνία με νεκρούς συγκαταλέγονται ο Πλάτωνας και ο Πλούταρχος. Ο δεύτερος μάλιστα πιστεύει πως οι ψυχές που είχαν "ακάθαρτον βίον» υποχρεώθηκαν σε μετενσάρκωση, με σκοπό την κάθαρση και τον εξαγνισμό τους.

[48] Ηροδότ. 5, 92. Για την ανασκαφή του νεκρομαντείου της Εφύρας βλ. Δάκαρη Σ., Αρχαιότητες Ηπείρου: Το νεκρομαντείο του Αχέροντος, Εφύρα - Πανδοσία - Κασσώπη, Ιωάννινα 1977.

[49] Parke W.H., όπ.π., σ. 160. Βλ. και Livius 22,57,5 και 23,11,1 κ.ε.

[50] Πρβλ. Parke W.H., όπ.π., σ. 162.

51. Ιuvenalis 6, 552 και Suetonii Nero 40.

[52] Ξενοφώντος Απολ. 11. (Στα αποσπάσματα των προσωκρα­τικών, κατά τη συλλογή των Η. Diels - W. Kranz, "πάντα θεοίσιν ανέθηκαν Όμηρος θ' Ησίοδος τε... όσα παρ' ανθρώποισιν ονείδεα και ψόγος εστίν, κλέπτειν, μοιχεύειν τε και αλλήλους απατεύειν").

[53] Για το θέμα της μαγείας στην ελληνική αρχαιότητα από την πλευρά των αποκρυφιστών βλ. Murry Hope, Πρακτική ελληνική μαγεία. Ένας πλήρης οδηγός του μοναδικού μαγικού συστήμα­τος, βασισμένος σε κείμενα της Αρχαίας Ελλάδος, μτφρ. Λένου Δ., Αθήνα 1989, σσ. 17 κ.ε. και 188 κ.ε.

[54] Κατά τον Ιωάν. Χρυσόστομο των Ελλήνων εθνικών δεν ήταν μόνον σατανικόν το δόγμα, αλλά και ο βίος διαβολικός. (Πρβλ. ομιλία του στο Ρωμ. 4,1, PG 60, 416-420). Πρβλ. και Γιέρου Χ., Το Αρχαίον Ελληνικόν και Χριστιανικόν Πνεύμα, Αθήναι 1969, σσ. 75 κ.ε.

[55] Ιωάν. Χρυσοστόμου, Ομιλ. στο Ιωάν. 16, 3, PG 59, 369-370.

[56]  Πρβλ. Θεοδώρου Ανδρ., Ιστορία των δογμάτων, Αθήναι 1973, σσ. 91-97

[57]  Πρβλ. Fritjof Capra, Το Ταό και η φυσική, μτφρ. Βενέτα Μ., Λονδίνο 1974, σσ. 122-127.

[58]  Βλ. Φιλιππίδου Λεων., Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης εξ επόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής, Αθήναι 1958, σσ. 52 κ.ε., 81 κ.ε.

[59] Βλ. Ζιάκα Γρ., Ιστορία των Θρησκειών, Β', Το Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 1991, σσ. 417-428. Βλ. και Ευαγγελάτου Γ., Ψυχιατρική, Μαγεία και Παραψυχολογία, στο "Μαγεία και Χριστιανισμός", όπ.π., σ. 86. Πρβλ. περ. "Τρίτο Μάτι", τεύχ 43, Φεβρουάριος 1995, σσ. 14 κ.ε.

[60] Επιστημονικές απόψεις περί της Ουφολογίας βλ. Φράγκου Απ., Υπάρχουν U.F.O.; Αθήναι 1982. Για τη σχέση των U.F.O με τον υπνωτισμό τις σσ. 69-70 και για τη σχέση των U.F.O. με τον μυστικισμό βλ. σσ. 73-76.

[61] Βλ. Δευτερ. 18, 9-13 και Α' Βασ., κεφ. 28, όπου αναφέρεται πνευματιστική συνεδρίαση. Παρόμοια περιστατικά αναφέρονται και σε άλλα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης.

[62] Βλ. Ε.Θ., όπ.π., τόμ. 2, σσ. 166 κ.ε., και Α.Ε.Α., όπ.π., σσ. 76 κ.ε.

[63] Α.Ε.Α., όπ.π., σ. 15. Πρβλ. Λ. "Αποκρυφολογία", Μ.Ε.Ε., τόμ. 5, σσ. 168 κ.ε.

[64] Βλ. Γεν. 3,1- 7.

[65] Πρβλ. Ματσούκα Ν., Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β, έκθεση της ορθόδοξης πίστης, Θεσσαλονίκη 1992, σσ. 207 κ.ε.

[66] Βλ. Δευτερ. 18, 9-13 και Α' Τιμ. 4,1-7.

[67] Βλ. Ζιάκα Γρ., Μία θρησκειοϊστορική προσέγγιση. Ανά­τυπο από την επιστημονική επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τόμ. 20, Θεσ­σαλονίκη 1989. Πρβλ. α) Berggray Ε., Η ψυχική πηγή της θρησκεί­ας, μτφρ. Λούβαρι Ν., Αθήναι 1946, σσ. 31 κ.ε., β) Antoine Faivre, λ. "Occultism", E.R., τόμ. 11, σσ. 36-40, γ) περ. "Η Δράσις μας", τεύχ. 207, Φεβρουάριος 1977, σ. 52, δ) Λ. "Θρησκεία", Ε.Θ., όπ. π., τόμ. 2, σσ. 166-167 και ε) Λ. "Θρησκεία", Θ.Η.Ε., τόμ. 6, σσ. 530 κ.ε.

[68] Κακαβούλη Αλ., Ηθική ανάπτυξη και αγωγή, Αγ. Παρα­σκευή Αττικής 1994, σ. 258. Βλ. και Φιλιππίδου Λεων., Σύγχρονος θρησκειολογική κίνησις, Αθήναι 1952, σσ. 7-8.

[69] Βλ. Α. Ε. Α., όπ.π., σσ. 17-18.

[70] Θεοδώρου Ανδρ., όπ.π., σσ. 56-57.

71. Βλ. Ματσούκα Ν., Ιστορία της φιλοσοφίας, με σύντομη εισαγωγή στη φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη 1984, σσ. 115-120.

[72] Βλ. Α.Ε.Α., όπ.π., σσ. 19ε, 25ε, 34-43. Πρβλ. Γιέρου Χ., όπ.π., σ. 44. (Ο συγγραφέας μεταξύ άλλων αναφέρει ότι η ελληνική θρησκευτική σκέψη "εκαθάρισε βαθμηδόν και κατ' ολίγον τας μυθι­κάς και τελετουργικάς θρησκευτικάς ελληνικάς παραδόσεις και εξήλειψε τον πολυθεϊσμόν και τον ανθρωπομορφισμόν"). Για την ιστορία, την κοινωνική ιστορία και καταγωγή του αποκρυφισμού βλ. την τοποθέτηση του Mircea Eliade περί αποκρυφισμού στο λ. "Occultism", Στην E.R., τόμ. 11, σσ. 36-40.

[73] Πρβλ. Fritjof Capra, όπ.π., σσ. 95 κ.ε.

[74] Φιλιππίδου Λεων., Πρωτογόνων θρησκευτική ζωή, Αθή­ναι 1964, σσ. 56 κ.ε.

[75] Βλ. Λ. "Αποκρυφολογία", Μ.Ε.Ε., τόμ. 5, σ. 168.

[76]  Πιζάνη Γ., όπ.π., σ. 7

[77]  Βλ. Τρεμπέλα Παν., Ο πνευματισμός, Αθήναι 1988, σσ. 40-43.

[78] Πρβλ. Τρεμπέλα Παν., Ο Πνευματισμός, όπ.π., σσ. 63-66. Ο Hans Driesch, κατανέμει τον κλάδο της αποκρυφολογίας, την παραψυχολογία, σε τέσσερις κλάδους: α) των φυσικών φαινομένων, β) των ψυχικών φαινομένων, γ) των ψυχοφυσικών φαινομένων και δ) των προφητειών. (Βλ. επίσης Η. Driesch, Περί των θεμελιωδών προβλημάτων της ψυχολογίας, μτφρ. Καλλιάφα Σ., Αθήναι 1928, σσ. 193 κ.ε.)

[79] "Μεσάζον" πρόσωπο θεωρείται, σύμφωνα με την πνευματιστική αντίληψη, το πρόσωπο εκείνο, το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να παρευρίσκεται σε ένα πνευματιστικό φαινόμενο, να έχει την ικα­νότητα να επικοινωνεί με τα πνεύματα και να δέχεται τα μηνύματα, τις υποδείξεις και τις εντολές τους. Το πρόσωπο αυτό λέγεται ακόμη "επικοινωνός" ή "medium". (Πρβλ. Πιζάνη Γ., όπ.π., σσ. 7 κ.ε.).

[80]  Τα μηνύματα που βρίσκονται μέσα στην κασέτα, οι πνευματιστές θεωρούν ότι τα είπαν τα πνεύματα, τα οποία παραβρέθηκαν στην πνευματιστική συγκέντρωση, ύστερα από επίκλησή τους, γι’ αυτό και έχουν μεγάλη βαρύτητα και αξία γι’  αυτούς.

[81] Πρβλ. Τρεμπέλα Παν., όπ.π., σσ. 66-68 και περ. "Ψυχικαί Έρευναι", Αθήναι 1927, σσ. 103 κ.ε.

[82] Πρβλ. Άλεβιζοπούλου Άντ., Αποκρυφισμός, όπ.π., σσ. 184-186.

[83] Πρβλ. Cesare Lombroso, Πνευματισμός και υπνωτισμός, μτφρ. Καΐρη Μ., Αθήναι ά.χ., σσ. 168-189. Βλ. και Βασιλοπούλου Χαρ., Ένας σύγχρονος άγιος, π. Ιάκωβος Βαλοδήμος, Αθήναι 1976, σ. 32.

[84]  Οι Πεντηκοστιανοί είναι μία αίρεση, παραφυάδα προτεσταντική.  Στις συναθροίσεις τους λαμβάνει χώραν ένα φαινόμενο, το οποίο οι ίδιοι αποκαλούν “γλωσσολαλιά”.  Για το θέμα αυτό βλ. α) Καρανικόλα Παντ., Οι αιρετικοί προτεστάντες, Αθήναι 1991, β) Αλεβιζόπουλου Αντ., Πεντηκοστιανοί και Ορθοδοξία, Αθήνα 1992, γ) Παναγιωτίδη Παν., Η γλωσσολαλία της Πεντηκοστής, περ. “Ο Άγιος Νικήτας”, τεύχη 56-57, Μάιος-Ιούνιος 1995, σσ. 140-141 και 162-163 αντίστοιχα.

[85]  Α’ Κορ. 14,1.

[86]  Βλ. Franz Hartman M. D., Μαγεία λευκή και μαύρη, μτφρ. Μεστάμπελη Λ., Αθήνα ά.χ., σσ. 13 κ.ε.

[87]  Βλ. Αλεξίου Σπ., Αναστενάρηδες και Εκκλησία, εφημ. “Το Βήμα”, 11 Ιουνίου 1995. σ. Α18. (Στο δημοσίευμα αυτό ο Μητροπολίτης Λαγκαδά κ. Σπυρίδων διαμαρτύρεται για την καταπάτηση των ιερών κανόνων της Εκκλησίας από τους αναστενάρηδες).  Για το ίδιο θέμα βλ. Εγκύκλιο 2598 της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε., περ. “Εκκλησία”, αρ. φύλ. 11, 1-15 Ιουλίου 1995, σσ. 438-439.

[88]  Πρβλ. Μέγα Γ., “Λαογραφία”, τόμ. ιθ’, Αθήναι 1961, σσ. 491 κ.ε.

[89]  Μέγα Γ., όπ.π., σ. 525. Πρβλ. και Τσινούκα Β., Δεν υπάρχει θάνατος, Αθήναι ά.χ., σ. 58.

[90]  Βλ. Μέγα Γ., όπ.π., σσ. 523 κ.ε.

[91]Πρβλ. Α.Ε.Α., όπ.π., σσ. 378 κ.ε. και Καραμηνά Περ., όπ.π. σσ. 11 κ.ε.

[92]  Α.Ε.Α., όπ.π., σσ. 384-389. Σύμφωνα με τους αστρολόγους, ο ρόλος τον οποίο παίζει ένας πλανήτης στη ζωή του ανθρώπου είναι καθοριστικός και δεσμευτικός. Ο πλανήτης, σύμφωνα με τις θεωρίες τους, κυριολεκτικά εξουσιάζει τον άνθρωπο και δεν αφή­νει περιθώρια βούλησης, ελεύθερης εκλογής και επιλογής στη ζωή του.

 

[93] Πρβλ.: α) Κωτσάκη Δ., Το αστρονομικό σύμπαν (Δημιουρ­γία ή Τύχη;), Αθήναι 1974, σσ. 27 κ.ε. β) του Ιδίου, Νέοι ορίζοντες στην αστρονομία, Αθήναι 1977, σσ. 23 κ.ε. και γ) Χατζηνικολάου Αστ., Ο άνθρωπος μέσα στο σύμπαν, 3η έκδοση, Αθήναι 1996, σσ. 99 κ.ε.

[94] Βλ. Δανέζη Μάν. - Θεοδοσίου Στράτ., Αστρολογία, Θρη­σκεία ή Επιστήμη, Αθήνα 1994 σσ. 42 κ.ε.

[95] Βλ. α) Κοντόπουλου Γ. - Κωτσάκη Δ., Κοσμολογία - Η δομή και η εξέλιξη του Σύμπαντος, 2η έκδοση, Αθήναι 1984, σσ. 287 κ.ε. και β) Μπαρμπάνη Β., Το αστρονομικό Σύμπαν και ο άνθρωπος, περ. "Ελληνοχριστιανική Αγωγή", τεύχ. 357, Νοέμ­βριος 1988, σσ. 252 κ.ε. Συνοπτικά περί των βασικών αρχών της αστρολογίας βλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Η Αστρολογία στο φως της Ορθοδοξίας, Αθήναι 1995, σς. 19-47.

[96] Περί των αλληλοσυγκρουομένων απόψεων - αντιφάσεων των αστρολόγων βλ. α) Αλεβιζοπούλου Αντ., όπ. Π., σς. 137-139 και β) Wiechoczek R., Uranus Lachelt uber Hiroszhima, München 1992. σς. 195-197.

[97] Βλ. Wiechoczek R., όπ.π., σ. 104. Επιστημονικές απόψεις περί του θέματος αυτού δημοσιεύονται και στο περ. "Πειραϊκή Εκκλησία", αφιέρωμα στην αστρολογία, Δεκέμβριος 1993, σσ. 27 κ.ε.. Πρβλ. Adorno Theodor W. - Crook Stephen, Adorno: The Stars Down to Earth and Other Essays on the Irrational in Culture, Tasmania, Australia 1994, σσ. 7-43

 

[98] Βλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Αποκρυφισμός, όπ.π., σσ. 83 κ.ε.

[99] Συγκλονιστικά στοιχεία για την επίδραση των σατανιστικών τεχνικών στη ζωή των εφήβων βλ. α) Domphousse Kelly R. -Crouch Ben Μ., Youth and Society, in "Joyrnal Article", v24, n2, p204-27, Dek. 1992 β) Fine Gary Alan - Victor Jeffrey, Satanic Tourism: Adolescent Dabblers and Identity Work, ourman Announcement: CIJ-JAN95, Phi Delta Kappan; v76, nl, p70-72 Sep. 1994, γ) Haack W. F, Die neuen jugendreligionen Ursachen - Trends - Reaktionen, Munchen 1979, σσ. 28 κ.έ., δ) Του Ιδίου, Satan - Teufel - Luzifer Alter Aber-glanbe - Neuer Satanskult, München 1987, σσ. 22 κ.ε. και ε) Victor Jef­frey, Satanic panic: the creation of a contemporary legend, Chicago 1993, σσ. 32 κ.ε.

 

[100] Οι μάγοι και οι αποκρυφιστές γενικότερα αποκαλούν τη μαγεία λευκή, όταν η επικοινωνία με πνεύματα και η "κυριαρχία σε αγαθές δυνάμεις" αποβλέπουν στο "καλό" του Ανθρώπου. Έτσι, η ονειρομαντεία, η νεκρομαντεία, η αερομαντεία, η χειρο­μαντεία, η οιωνοσκοπία και οι τεχνικές των μέντιουμς, των παραψυχολόγων και όλων εκείνων, που επαγγέλλονται λύση οικογενει­ακών και προσωπικών προβλημάτων, είναι μορφές λευκής μαγεί­ας. Μαύρη μαγεία καλείται εκείνη που αναφέρεται σε "κακές δυνάμεις" ή αποβλέπει στο κακό, στη βλάβη και στην τιμωρία άλλων. Υπάρχει ακόμη κόκκινη και πράσινη μαγεία. Βλ. Αλε­βιζοπούλου Αντ., Νεοσατανισμός. Ορθόδοξη θεώρηση και αντι­μετώπιση, Αθήναι 1996, σσ. 141-142. Πρβλ.: α) Fenoglio Maria, όπ.π., σσ. 309-480, β) Graves Tom, Ραβδοσκοπία, Ραδιαισθησία, Εκκρεμές, Πρακτική - Τεχνική - Εφαρμογή, Αθήναι ά.χ, σσ. 21 κ.ε., γ) Israel Regardie, Βασικές αρχές της πρακτικής Μαγείας, μία ερμηνεία στις Καββαλιστικές μαγικές και διαλογιστικές τεχνικές, μτφρ. Λένου Δ. - Παπάζογλου Ν., Αθήνα 1991, σσ. 9-81 και δ) Fransis Barrett, Ο Μάγος ή Ουράνιος ερευνητής. Ένα πλήρες σύστημα απόκρυφης φιλολογίας, μτφρ. Παπάζογλου Ν., Αθήνα 1987.

[101] Οι ίδιοι οι σατανιστές ομολογούν ότι συντελούνται ερωτι­κά και άλλα όργια στις λατρείες υπέρ του σατανά με τον οποίο έχουν υπογράψει και συμβόλαιο. Βλ. περ. "Εικόνες", τεύχ. 479, 5 Ιανουαρίου 1994, σσ. 14-15. Το τεύχος είναι αφιερωμένο στα γεγο­νότα που αποκαλύφθηκαν τον Δεκέμβριο του 1993 στην Παλλήνη Αττικής. Πρβλ. α) Καντιώτου Αυγ., Κανείς στους μάγους, Αθήναι 1993, σ. 30 και β) Damphousse Kelly R. - Crouch Ben Μ., Did the Devil Make Them Do It?. An Examination of the Etiology of Satanism among Juvenile Delinquents, Jurnal Article (080); Research Report (143) και γ) Journal Announcement: CIJAPR93 στο "Youth and Society;" v24, n2, p204-27 Dec. 1992.

[102] Νταγκουνάκη Β., Σατανισμός, όργια και δολοφονίες χωρίς τύψεις, εφημ. "Απογευματινή της Κυριακής", 18 Ιουνίου 1995, σσ. 16-17. (Είναι ομολογία μέλους σατανιστικής ομάδας). Βλ. α) Κουτρουμπέλη Ευαγ., όπ.π., σσ. 71-75 και β) Smith Margaret, Ritual abuse : what it is, why it happens, and how to help, San Francisco 1993.

[103] Βλ. Παπαδοπούλου Αντ., όπ.π., σσ. 271 κ.ε.

[104] Βλ. Πασσά Ν., Σατάν, άρχοντας του κόσμου τούτου και κυρίαρχος του σκότους. Φαντασίωση ή πραγματικότητα; Αθήνα 1994, σσ. 136 κ.ε. και περ. "Εικόνες", όπ.π., σσ. 12-13. Πρβλ. Jorg Sabellicus, Magia Practica, τόμοι Α', Β', Γ', μτφρ. Σημηριώτη Ν., Αθήνα 1988 και Michael Howard, Η μαγεία των κεριών και η αποκρυφιστική σημασία τους και τα μαγικά αρωματικά λάδια, μτφρ. Σημηριώτη Ν., Αθήνα 1981. Το "Magia Practica" χρησιμοποιείται μόνο από τους σατανιστές. Όσοι άλλοι επιχείρησαν να το διαβά­σουν, αισθάνθηκαν επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική τους ακε­ραιότητα. Εδώ το αναφέρουμε αναγκαστικά, λόγω της έρευνας.

[105] "Συχνά χρησιμοποιούνται ιερά σύμβολα, (π.χ. το σημείο του Σταυρού), ως μαγικαί χειρονομίαι και προσευχαί, (π.χ. ο τρια­δικός τύπος εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος), ακόμη και στίχοι από το Κοράνιον, ως μαγικοί τύποι". Αυτά αναφέρονται σε εισήγηση του Δακουρά Διον., όπ.π., σσ. 55 κ.ε.). Πρβλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Εγκληματικό δόγμα, εμπειρίες πρώην σατανιστών, Αθήναι 1995, σσ. 13-23.

[106] Νικόδημου του Αγιορείτου, Η Μαγεία. Λόγος μεταγλωτ­τισμένος, 19ο στη σειρά: "Η Φωνή των Πατέρων", Ωρωπός Ατ­τικής 1994, σσ. 5 κ.ε.

[107] Περ. "Εικόνες", όπ.π., σ. 11.

[108] Βλ. Κουτρουμπέλη Ευαγ., όπ.π., σσ. 72-75.

[109] Περ. "Εικόνες", όπ.π., σ. 10.

[110] Βλ. τα δημοσιεύματα των εφημερίδων "Απογευματινή", "Έθνος", "Τα Νέα", και "Ελεύθερος Τύπος" της 29ης Δεκεμβρί­ου 1993 που αναφέρονται σε ομολογίες μελών του σατανισμού. Επίσης βλ. Lyons Arthur, Satan Wants You: The Cult of Devil Worship in America, New York 1988,σσ. 107 κ.ε. Πρβλ. La Vey Anton Szandor, The Satanic Bible, N. J. 1969, σς. 88-90.

[111] Πρβλ. Τσαρούχα Κ., Αποκρυφισμός, εφημ. "Μεσημβρινή", 5 Φεβρουαρίου 1990, σ. 18. (Το δημοσίευμα αποτελεί έρευνα για τον αποκρυφισμό. Σ' αυτό αποκαλύπτονται "μαύρες λειτουρ­γίες με θυσίες ζώων και βασανιστήρια κοριτσιών στην καρδιά της Πρωτεύουσας"). Παρόμοιες τεχνικές και γεγονότα περιγράφονται από τον Trostle Lawrence C. στο: "The Stoners: Drugs, Demons, and

Delinquency. Garland Series, Cults and Nonconventional Religious Groups: A Collection of Outstanding Dissertations and Monographs", New York 1992.

[112] Βλ. εφημ. "Τύπος της Κυριακής" και στο ένθετο "Τύπος TV", 5 Μαρτίου 1995 με τίτλο: "Μαύρη μαγεία των Βουντού!". Επίσης βλ. εφημ. "Μακεδονία" και στο ένθετό της "Επιλογές του Μήνα", Μάρτιος 1993, σσ. 84-88 και εφημ. "Μεσόγειος", Καθη­μερινή πρωινή έκδοσις εν Κρήτη, 27 Ιανουαρίου 1995. Στο δημο­σίευμα της "Μεσογείου" αναφέρεται πως ο Υπουργός Τύπου και Μ.Μ.Ε. Ευάγ. Βενιζέλος προτρέπει το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιο­τηλεόρασης να ασκήσει σύμφωνα με τον νόμο την ελεγκτική του αρμοδιότητα επί των τηλεοπτικών εκπομπών, στις οποίες παρου­σιάζονται σκηνές υπνωτισμού σε ώρες υψηλής θεαματικότητας για τις μικρές ηλικίες.

 [113] Ενθετο στο περ. "Τρίτο Μάτι", τεύχ. 45, Απρίλιος 1995, σσ. 2-15. Το περιοδικό αυτό διαδίδει ιδέες όλων των ομάδων του αποκρυφισμού. Με ύπουλο μάλιστα τρόπο συχνά σε άρθρα του εμφανίζεται ο Χριστιανισμός σαν ένα σύστημα ή παρακλάδι του μυστικισμού-αποκρυφισμού. (Πρβλ. "Τρίτο Μάτι", τεύχ. Οκτωβρίου 1996).

[114] Είναι σχετικό και το έγγραφο του Ιερού Ναού Αγίου Τίτου Ηρακλείου Κρήτης προς τον Διοικητή του Τμήματος Ασφαλείας Κρήτης με άρ. πρωτ. 136/17-9-96.

 [115]  Πρβλ. περ. “Ανεξήγητο”, τεύχ. 105, Ιούνιος 1995, σσ. 26-37.  Αφιέρωμα στη Βουντού ή Βοντούν.  Είναι μια μορφή λατρείας, που έχει τις ρίζες της στην Αφρική.  Η λέξη προέρχεται από μία διάλεκτο την οποία ομιλούν οι κάτοικοι του Μπενίν –χώρα στα παράλια της Δυτικής Αφρικής- και αναφέρεται στους “θεοποιημένους” προγόνους.

[116] Βλ. Anderson D. R., Informal Features, New York 1982, σ. 9 και Silvern S. B. – Williamson P. A. – Countermine T. A., Video Game Playning and Aggression in “Young Children”, New York 1983.  Είναι εργασία η οποία παρουσιάσθηκε στην Αμερικάνική Ένωση Εκπαιδευτικής Έρευνας στη Νέα Υόρκη το 1983.

[117]  Πρβλ. Bereaud S., “Sex role images in French children’s book’s”, in “Journal of Marriage and the Family”, London 1975, 37, σσ. 194-207 και Δουλκέρη Τ., Παιδικά μέσα επικοινωνίας και σεξισμός. Εμπειρική έρευνα, Αθήνα ά.χ., σσ. 73-86

[118]  Εκτενέστερη αναφορά βλ. στο Γ’ κεφάλαιο.

[119]  Πρβλ. Πασσά Ν., όπ.π., σσ. 136 κ.ε.

[120]  Για την τελετουργία μύησης στο σατανισμό βλ. α) Αλεβιζοπούλου Αντ., όπ.π., σσ. 93 κ.ε., β) Les Sectes Enfer du Paradie, Editions de Messine – Claude Petit Castelli, Paris 1979, σσ. 152-154 και γ) Barton Blanche, The Church of Satan, New York 1990, σσ. 23 κ.ε.

[121] Ζαμπέλη Γερ., Σατανισμός και νεολαία, ο κίνδυνος που απλώνεται, Κάντζα Αττικής 1994, σ. 102. Βλ. και Patricia Marks Greenfield, Μέσα ενημέρωσης και παιδί, οι επιπτώσεις της τηλεό­ρασης, των βιντεοπαιχνιδιών και των κομπιούτερ, μτφρ. Σταυροπούλου Σ., Αθήνα 1988, σσ. 48-71.

[122] Βλ. Trostle Lawrence C, The Stoners: Drugs, Demons, and Delinquency. Garland Series, Cults and Nonconventional Religious Groups: A Collection of Outstanding, Dissertations and Monographs, New York 1992 .

[123] Πρβλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Νεοσατανισμός, όπ.π., σσ. 55 κ.ε. (Για τον "ψυχωτικό σατανισμό" βλ. τις σσ. 88-91 και για τον "οργανωμένο σατανισμό" τις σσ. 109 κ.ε.).

[124] Βλ. περ. "Εικόνες", όπ.π., σσ. 14-15 και εφημ. "Το Βήμα", 11 Ιουνίου 1995, σ. Α46.

[125] Βλ. Κουτρουμπέλη Ευαγ., όπ.π., σσ. 136-145. (Εδώ αναφέ­ρονται πολλά και συγκεκριμένα στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν τη σχέση των λεγομένων "πολεμικών τεχνών" με τον αποκρυφισμό και ιδιαίτερα με τη μαγεία). Βλ. επίσης Τομάζου Αντ., Πολεμικές τέχνες, περ. "Η Δράσις μας", τεύχη 317-321, Απρίλιος-Οκτώβριος 1994.

[126] Τομάζου Αντ., όπ.π., σσ. 276-277.

[127] Τομάζου Αντ., όπ.π., σ. 277.

[128] Ζαμπέλη Γερ., όπ.π., σσ. 130 κ.ε. Στη "Satanic Bible" αναφέ­ρονται πολλές σατανιστικές γιορτές. Η πιο σπουδαία και μεγάλη θεωρείται η "ημερομηνία της γέννησης" του ατόμου. Βλ. γι' αυτό "Lexikon fur Theologie und Kirche", Freiburg ά.χ., σ. 928. Οι σατανιστές έχουν και μία γιορτή τη νύκτα της 30ής Απριλίου προς 1η Μαΐου. Την ονομάζουν αγία Βαλπουργία (Walburgis). Τότε κά­νουν "επίσημες" τελετές προς τον άρχοντα του σκότους, γίνονται οι μυήσεις και διαπράττονται οι πιο πολλοί φόνοι. Προτιμούν βρέφη, μικρά παιδιά και γυναίκες παρθένες. Για να μυηθεί κάποι­ος, πρέπει να υπογράψει πίστη στο σατανά με το αίμα του. Πρβλ. εφημ. "Απογευματινή", 16 Ιουνίου 1995, σ. 12 και εφημ. "Ακ­ρόπολις", 22 Ιουνίου 1985.

[129] Πρβλ. Sean Sellers, Ο σατανισμός της Νέας Εποχής, Αθήνα ά.χ, σ. 21. Βλ. και Αχιλλέως Σάβ., Μαγεία, Δαιμονισμός και Απολύτρωσις, Αθήναι 1990, σ. 221. Ο κληρικός-συγγραφέας αναφέρει ομολογία δαιμονίου: "Μόλις ανοίξουν (οι άνθρωποι) τα βιβλία μας, (εννοείται τα σατανικά), είμεθα παρόντες". Οι ίδιοι κύκλοι κάνουν μεγάλη χρήση του βιβλίου προσευχών και επικλή­σεων του σατανά. Το βιβλίο έχει τίτλο: "Το Κλειδί του Βασιλιά Σολομώντα" ή "Σολομωνική".

 

[130] Βλ. Κωνσταντουδάκη Ελ., εφημ. "Απογευματινή", 16 Ιουνίου 1995, σ. 12 και Κουτρουμπέλη Ευαγ., όπ.π., σσ. 11 κ.ε.

[131] Εφημ. "Ελευθεροτυπία", 9 Ιουνίου 1995, σ. 31. Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι ομάδα σατανιστών της Στραντιβάρι στην Ιταλία στις τελετές της πίνει βρώμικο αίμα….!

 

[132] Ζιάκα Γρ., Γιόγκα, αλήθεια και πλάνες. (Στην επιστημονι­κή επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής. Νέα σειρά του τμήματος Θεολογίας), τόμ. 1, Θεσσαλονίκη 1990, σσ. 271-272. Ο καθηγητής στο ίδιο άρθρο αναφέρεται στις θρησκευτικές προϋποθέσεις της γιόγκα, στα είδη και την τεχνική της. Η τεχνική της γιόγκα περι­λαμβάνει πολλά είδη ψυχοσωματικών πράξεων και πνευματικών ασκήσεων, που αποκαλούνται "άνγκα" (=μέλη). Τα Γιόγκα - Σούτρα του Πατάντζαλι απαριθμούν οκτώ στάδια στα οποία πρέπει να ασκηθεί και να περάσει ο γιόγκιν, για να φθάσει στον ανώτατο σκοπό, στην ελευθερία του πνεύματος. Αυτά είναι: 1) Yama = αυτοκυριαρχία (με κανόνες ηθικής ζωής), 2) Niyama = αυτοπει­θαρχία (εκπλήρωση πέντε θετικών εντολών), 3) Asana = λήψη δια­φόρων στάσεων του σώματος για αυτοσυγκέντρωση, 4) Prana Yama = ρύθμιση αναπνοής, 5) Pratyahara = αφαίρεση εξωτερικών ερεθισμών, 6) Dharana = περισυλλογή, 7) Dhyana = διαλογισμός και 8) Samadhi = ανώτατη έκσταση, πλήρης αυτοβυθισμός. Πρβλ. Mircea Eliade, λ. "Yoga", E.R., τόμ. 15, σσ. 519-523, καθώς και τη βιβλιογραφία που παραθέτει ο συγγραφέας.

 

[133] Βλ. ένα χαρακτηριστικό βιβλίο του Edward Maisel, La Gymnastigue Chinoise, Tai Chi Chuan, Paris 1969.

[134] "Karma" (κάρμα) είναι οι συνέπειες των πράξεων του ανθρώπου. Ο,τι έσπειρε, αυτό και θα θερίσει, ακολουθώντας ένα κύκλο, στον οποίο η ζωή αλληλοδιαδέχεται τον θάνατο. Το "κάρμα", βέβαια, δεν είναι αιώνιο, αλλά ο άνθρωπος υποφέρει, έως ότου απαλλαγεί απ' αυτό, διότι "πληρώνει" τις συνέπειες των πράξεών του προ αμνημονεύτων χρόνων. Η μέθοδος για να σπά­σει κάποιος τις αλυσίδες του "κάρμα", είναι "να ζήσει με πνεύμα Αγαθότητας και να αποκτήσει την τέλεια γνώση, αναγνωρίζοντας την ανωτερότητα του Κυρίου". (Πρβλ. Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σσ. 89 κ.ε.).

[135] "Samsara" (σαμσάρα) είναι η απελευθέρωση από τον συ­νεχή βασανισμό των γεννήσεων και των θανάτων, δηλ. των μετεμ­ψυχώσεων. Αυτή είναι βασική θεωρία του Ινδουϊσμού.

[136] Βλ. Ζιάκα Γρ., Ιστορία των Θρησκευμάτων. Α': Τα ινδικά θρησκεύματα, Θεσσαλονίκη 1986.

[137] Γκουρού σημαίνει σεβάσμιος και για τον Ινδουϊσμό είναι ο προσωπικός πνευματικός δάσκαλος, ο οποίος επί αιώνες τους ­λαμβάνει από τους μαθητές του τον ίδιο σεβασμό και την ίδια δόξα που απολαμβάνουν οι θεότητες.

[138] Η Μπαγκαβάντ-γκιτά (Bhagavad-gita), γνωστή και με το όνομα Γκιτοπανισάντ, θεωρείται από τους ινδουϊστές μία από τις πιο σπουδαίες Ουπανισάντ και αποτελεί την ουσία της Βεδικής γνώσης. Δεν υπόκειται, σύμφωνα με τον Αρτζούνα, τον στενό σύν­τροφο του Υπέρτατου Θεού του Σρι Κρίσνα, σε λάθος ή αμφιβο­λία. Γι' αυτό πρέπει να δεχθούμε τα διδάγματα της Μπαγκαβάντ-γκιτά, έτσι όπως μας τα παρουσιάζει το Υπέρτατο Πρόσωπο (Μπαγκαβάν). Για να εμβαθύνει κάποιος στο βιβλίο αυτό, πρέπει να έχει παρόμοιες αρετές με εκείνες του Αρτζούνα, να είναι ένας μπάκτα, πρόσωπο δηλ. ενωμένο στενά με τον Κρίσνα. Πρωταρχι­κός σκοπός του βιβλίου είναι να μας διδάξει πώς θα ξαναβρούμε τον πραγματικό εαυτό μας, ελευθερώνοντάς μας από το λανθασμέ­νο - εγώ, την υλιστική αντίληψη του εαυτού μας. Έχει "εξαγνιστικές" ιδιότητες και γράφτηκε από τον αβατάρα-συγγραφέα Σρίλα Βυασαντέβα εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια, για «το καλό των μελλόντων γενεών». Αποτελείται από δέκα οκτώ κεφάλαια με έντονα στοιχεία αποκρυφισμού και επικίνδυνες τεχνικές.

[139] Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σσ. 19-20.

[140] Περισσότερα βλ. Ζιάκα Γρ., Τα θρησκεύματα του Θιβέτ και της Κίνας, Θεσσαλονίκη 1987, σσ. 60 κ.ε.

[141] Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σς. 9-10.

[142] Σύμφωνα με την Μπαγκαβάντ-γκιτά, (κεφ. 6, στίχ. 1, σ. 165), ο δάσκαλος της τεχνικής αυτής λέγεται γιόγκι ή γκουρού. Αληθινός γιόγκι δεν είναι "εκείνος που δεν ανάβει φωτιά και αποφεύγει τη δράση", ενώ ο "αποτυχημένος γιόγκι μπορεί να ξαναγεννηθεί σε μία οικογένεια σοφών πνευματικών ανθρώπων", (στίχ. 42-47, σ. 186).

  

[143] Βλ. Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σ. 186.

[144] Η Μπαγκαβαντ-γκιτά, όπ.π., σσ. 165-189.

[145] Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σσ. 30-31 .

 

[146] Βλ. Γιαννουλάτου Αν., Εισαγωγικά. Βασικαί πλευραί του
Ινδουϊσμού, Αθήναι 1975, σ. 62. Περισσότερες λεπτομέρειες για
τις τεχνικές του Ινδουϊσμού βλ. στις σσ. 74-87.

 

[147] Σε μία "εμπιστευτική" επιστολή της άποκρυφιστικής οργάνωσης στην Ελλάδα ΣΑΤΥΑΝΑΝ-ΤΑΣΡΑΜ, με "διδάσκα­λο" τον Σατυανάντα Παραμχάμσα και διευθύντρια την Σουάμι Σιβαμούρτι Σαρασουάτι, οι δάσκαλοι της γιόγκα παρακινούνται να λάβουν μέρος σε δύο σεμινάρια. Τα σεμινάρια αυτά "είναι ιδιαίτε­ρης βαρύτητας και σημασίας, όχι μόνο για όσα άτομα επιθυμούν να μεταδώσουν υπεύθυνα τις τεχνικές της γιόγκα στον κύκλο τους, αλλά και για όσα άτομα επιθυμούν να αποκτήσουν γερά θεμέλια πάνω στην επιστήμη της γιόγκα και μία μόνιμη ευεξία, υγεία και δημιουργικότητα στη ζωή τους". Βλ. εφημ. "Ελεύθερη Ώρα της Κυριακής", 29 Ιανουαρίου 1984, σ. 7.

[148] Περισσότερα για το θρησκευτικό χαρακτήρα και το σκοπό της γιόγκα βλ. Ζιάκα Γρ., Γιόγκα, αλήθεια και πλάνες, όπ.π., σσ. 273 κ.ε. Στον δυτικό κόσμο η γιόγκα προβάλλεται και από τα διάφορα κέντρα της σαν μέθοδος αυτοπειθαρχίας, γυμναστικής, υγιεινής, ευεξίας του σώματος και επίτευξης καταπληκτικών επιτευγμάτων. Στην ανακεφαλαίωση του προαναφερθέντος άρθρου ο καθηγητής Γρ. Ζιάκας προβαίνει στη σύγκριση της γιόγκα με την ασκητική ζωή και τη μυστική Θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

[149] Αναλυτικά για τα κυριότερα στάδια των τεχνικών του γκουρουϊσμού βλ. Γιαννουλάτου Αν., Όψεις Ινδουϊσμού-Βουδδισμού, Αθήναι ά.χ, σσ. 83-85. Να σημειώσουμε ακόμη ότι από τον γκουρουϊσμό υποδεικνύονται τρεις τρόποι οι οποίοι οδηγούν στην ένωση με τον Θεό: Η κάρμα γιόγκα (ανιδιοτελής εργασία), η μπάκτι γιόγκα, (ο δρόμος της λατρείας και της αφοσίωσης), και η ράτζα γιόγκα, (ο δρόμος της ορθής διάγνωσης ανάμεσα στο αιώ­νιο και μη αιώνιο). Γενικά η λέξη "yoga" σημαίνει το δεσμό με το "Θείο" και το δρόμο που οδηγεί σ' Αυτό. Οι επικίνδυνες μέθοδοι και τα παραπλανητικά μέσα της γιόγκα εμφανίζονται σαν λυτρω­τικές πράξεις. Πρβλ. (περ. "Τρίτο Μάτι", τεύχ. 50, Νοέμβριος 1995). Βλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Αποκρυφισμός, όπ.π., σσ. 169-170 και Μ. Eliade, λ. "Yoga", στην E.R., τόμ. 15, σσ. 520-522.

[150] Παπαδοπούλου Αντ., όπ.π., σ. 269.

[151] Πρβλ. Μπέιλυ Αλ., Επιστολαί επί του αποκρυφιστικού

διαλογισμού, Αθήναι ά.χ, σσ. 70-108. Βλ. και Αλεβιζοπούλου Αντ., Αποκρυφισμός, όπ.π., σσ. 173-175. Τα στοιχεία έχουν ληφθεί από το επίσημο όργανό τους, τη "Γιόγκα", 5/81 , σσ. 7-8, 10/81 σ. 16 και 15/81, σσ. 41-42.

[152] Το "μάντρα" είναι διαλογιστικές συλλαβές κατά την εκμά­θηση της γιόγκα και η επανάληψή τους δημιουργεί "ανείπωτη υπερφυσική χαρά" και αυτός που τις απαγγέλλει "εξαγνίζεται πολύ γρήγορα από κάθε υλικό μίασμα". (Η Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπ.π., σ. 235). Για να συμβεί όμως αυτό, προηγουμένως "πρέπει να προσφέρει κανείς όλες τις πράξεις του θυσία στον Βίσνου", (στίχ. 7-9, σ. 93). Η επανάληψη του στίχου "Χάρε Κρίσνα, Χάρε Κρίσνα, Κρίσνα Κρίσνα, Χάρε Χάρε, Χάρε Ράμα, Χάρε Ράμα, Ράμα Ράμα, Χάρε Χάρε" υποδηλώνει πλήρη αφοσίωση στον Κρίσνα, Θεό εκδι­κητή, παθιασμένο και μανιακό, όπως φαίνεται στους παραπάνω στίχους αλλά και σε όλα τα κεφάλαια της Μπαγκαβάντ-γκιτά.

[153] Βλ. Αναστασίου Επισκόπου Ανδρούσης (σήμερα Αρχιεπ. Αλβανίας), Ινδουϊστικές αιρέσεις στον ελλαδικό χώρο, περ. "Εκκλησία", τεύχ. 6, Μάρτιος 1984, σ. 200. Πρβλ. στίχ. 10 του 4ου κεφ. της Μπαγκαβάντ-γκιτά, όπου ο γκουρού προτρέπει τους οπα­δούς του με έντονο ύφος σε απόλυτη υποταγή και υπακοή στις εντολές του.

[154] Βλ. συγκεκριμένη περίπτωση του Θ. Π. από το Ξυλόκα­στρο Κορινθίας. (Χατζή Ελ., Τρομοκράτες συνειδήσεων. Γκουρού – Γιόγκι - Δάσκαλοι - Μεσσίες - Προφήτες και Θεραπευτές, Κό­ρινθος 1996, σσ. 42 κ.ε.).

[155] Έχουν καταγραφεί κατά καιρούς αυτοκτονίες, βιασμοί και ανθρωποκτονίες οπαδών του γκουρουϊσμού. (Βλ. Χατζή Ελ., όπ.π., σσ. 25 κ.ε.).

[156] Βλ. εφημ. "Εκκλησιαστική Αλήθεια", αρ. φύλ. 136,1 Ιουνίου 1982. Βλ. και Αλεβιζοπούλου Αντ., Πνευματικός βιασμός, νέες "αιρέσεις", μια πραγματική απειλή, Αθήναι ά.χ, σσ. 9-15 και 33-53.

[157] Πρβλ. Παπαδοπούλου Αντ., όπ.π., σσ. 219 κ.ε.

[158] Βλ. Sheddy V. Τ. R., Brahmanism, Bangalore 1981, σ. 19.

[159] Βλ. Abhedananda Swami, Doctrine of Karma - a Study in Philosophy and Practice of Work, Calcuta 1975⁵, σσ. 17-18. Στην Ελλάδα κατόρθωσαν να διακινήσουν τις ιδέες αυτές και με τη μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου του Norman Vincent Peale, Η δύναμη της θετικής σκέψεως. Ένας πρακτικός οδηγός για την υπερνίκηση των προβλημάτων της καθημερινής ζωής. (Το βιβλίο αυτό, από άγνοια προφανώς, διατίθεται σε αρκετά θρησκευτικά και εκκλησιαστικά βιβλιοπωλεία). Παρόμοιες ιδέες βρίσκουμε και στο βιβλίο του Chris C, Η δύναμη της σκέψης, λύση στα προβλή­ματα, Αθήνα ά.χ.

[160] Αλεβιζοπούλου Αντ., Αυτογνωσία - Αυτοπραγμάτωση -Σωτηρία, Η "δύναμη τής σκέψης" στο φως της Χριστιανικής πί­στεως, Αθήνα 1991, σ. 26. Πρβλ. Murphy J., Die Kosmische Dimension Ihner Kraft. Positives Denken im Einklang mit dem Universum des Geistes, München 1982, σ. 102.

[161] Σύμφωνα με την αποκρυφιστική κίνηση "Αρμονική Ζωή" του Robert Nagemy, ο διαλογισμός είναι έκσταση της ένωσης με το αντικείμενο της αυτοσυγκέντρωσης. Ο ίδιος αναφέρει το εξής χαρακτηριστικό παράδειγμα: "Μπορούμε να αρχίσουμε να συγκεντρωνόμαστε στο όνομα και στη ζωή του Ιησού Χριστού. Μετά από έντονη εξάσκηση θα αρχίσουμε να αισθανόμαστε το Χριστό όχι σαν άνθρωπο με μορφή πια, αλλά σαν ενέργεια, σα φως, σα συνειδητότητα, σα δόνηση, σαν το Λόγο. Στο τελικό στάδιο, θα χάσουμε την αίσθηση του εαυτού μας, την αίσθηση της ατομικό­τητας και της ξεχωριστότητας και θα υπάρχει μόνο η συνειδητό­τητα του Χριστού, θα έχουμε ενωθεί με το Χριστό". (Ρ. Νάτζεμυ, Οικουμενική Φιλοσοφία, Αθήνα 1991, σσ. 49-50). Επίσης στο βιβλίο του "Θαύματα αγάπης και γνώσης", Αθήνα 1988, σσ. 122-124, διακηρύττει ότι "δεν υπάρχει προσωπικός Θεός, αλλά μόνο απεριόριστη ή Παγκόσμια Συνειδητότητα που ονομάζεται και Λόγος».

[162] Βλ. Silva Jose - Stone Robert, Εσύ ο θεραπευτής, Αθήνα 1990, σ. 104.

[163] Για τη μέθοδο Silva Mind Control βλ. Ανάτυπο από το περ. "Avandage", τεύχ. Φεβρουαρίου 1994. Για το ίδιο θέμα πρβλ. α) Louise L. Hay, Πηγή δύναμης και σοφίας, μτφρ. Καλογήρου Α., Αθήνα 1994, σσ. 241 κ.ε. και β) Jose Silva and Philip Miele, Μέθοδος Silva για τον έλεγχο του νου. Το επαναστατικό πρόγραμμα που άλλαξε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο, μτφρ. Καββαδία Τ., Μαρούσι 1988. Κριτική θεώρηση των τεχνικών αυ­τών βλ. Αλεβιζοπούλου Αντ., Αυτογνωσία, όπ.π., σσ. 65-88.

[164] Πρβλ. Schlink Μ. Basilea, Η Νέα Εποχή από Βιβλική άποψη, μτφρ. Φούσκα Κων., Θεσσαλονίκη 1989, σσ. 19-27.

[165] Δώριζα Δ., Νόμοι και λειτουργίες, εσωτερικός Χριστια­νισμός, Αθήνα 1985, σ. 4. Πρβλ. Κεφαλά Πέλ., Είμαστε αιχμάλω­τοι του Αιγόκερου, περ. "Εικόνες", 17 Μαΐου 1989, σσ. 62-68.

[166] Βλ. Dole Arthur Α.; And Others, The New Age Movement: Fad or Menace? in "Journal Announcement": RIEMAR 91. (Στην έρευνα αυτή και στα 340 ερωτήματα του Likert Scale δίδονται απαντήσεις από έφηβους τής Πενσυλβανίας των Η.Π.Α. Στο τελευταίο τμήμα της έρευνας γίνεται περιγραφή των πρακτικών τις οποίες χρησι­μοποιεί η "Νέα Εποχή", για να ελκύσει τα παιδιά και τους έφη­βους. Αναφέρονται τα προγράμματα της "Νέας Εποχής", ο συν­δυασμός του ανατολικού και δυτικού μυστικισμού, εμπειρίες από την ψυχοτεχνολογία και επισημαίνονται τα ευαίσθητα σημεία της εφηβικής ηλικίας, στα οποία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα η "Νέα Εποχή", όπως επιθυμία για αλλαγή, το κίνητρο του εύκολου κέρ­δους κ.λπ. Στο τέλος υπογραμμίζονται οι σπουδαιότερες μέθοδοι της "Νέας Εποχής", που είναι η πίεση, η πλύση εγκεφάλου, ο εξα­ναγκασμός κ.ά. Στη βιβλιογραφική έκθεση "The 'New Age': A Bibliographic Essay" του Chandler Daniel Ross, U.S.; Illinois 1992, γίνε­ται περιγραφή του κινήματος της "Νέας Εποχής" και της εξέλι­ξής της, και αναφέρονται μεθοδεύσεις και τρόποι με τους οποίους διοχετεύει τις αποκρυφιστικές θεωρίες η "Νέα Εποχή". Πρβλ. α) Ryder Daniel, Breaking the circle of satanic ritual abuse: recognizing and recovering from the hidden trauma, Minneapolis 1992, σσ. 38 κ.ε., και β) Melton J. G. And Moore R. L., The cult experience: Responding to the new religious pluralism, New York 1982.

[167] Βλ. Πλάνα Γ., Θεμελιώσεις του Εσωτερισμού, όπ.π., τόμ. 1, σσ. 107-109.

[168] Σκαλτσή Παν., Γνωστικισμός, όπ.π., σ. 38.

[169] Νικόδημου του Αγιορείτου, Περί των ειδών της μαγείας, Θεσσαλονίκη 1993², σ. 6.

[170] Το φαινόμενο της θρησκευτικής σύγχυσης χαρακτηρίζεται με τον όρο "συγκρητισμός". Γι' αυτό βλ. λ. "Συγκρητισμός", Θ.Η.Ε., τόμ. 11, σσ. 512-513 και Γιούλτση Β., Κοινωνιολογία της Θρησκείας, όπ.π., σσ. 121 κ.ε. και 178.

[171] Βλ. α) Πρωτοπαπά Νικ., Εκκλησία και μάγια, Αθήνα 1992², σσ. 30-40, β) περ. "Επίκαιρα", 6 Οκτωβρίου 1972, σ. 66, γ) εφημ. "Ακρόπολις", 27 Σεπτεμβρίου 1981 και δ) Νταγκουνάκη Β., Ο Εωσφόρος "ταξιδεύει" μέσω ...Internet, εφημ. "Απογευματινή της Κυριακής", 14 Δεκεμβρίου 1997, σσ. 74-75.

[172] Βλ. εφημ. "Απογευματινή", 12 Ιανουαρίου 1996.

[173] Πρβλ. Τρεμπέλα Παν., Ο πνευματισμός, όπ.π., σσ. 36 κ.ε.

[174] Είναι μία διαδεδομένη τεχνική του πνευματισμού. "Το παγκόσμιον τούτο ρεύμα είναι το όργανον όπερ χρησιμοποιεί το πνεύμα, είναι η αρχή άνευ της οποίας η ύλη θα ήτο εν διηνεκεί διαλύσει και δεν θα απέκτα ποτέ τας ιδιότητας, τας οποίας δίδει εις αυτήν η βαρύτης". (Τρεμπέλα Παν., Ο πνευματισμός, όπ.π., σ. 190).

[175] Πρβλ. Παπασταύρου Αρ., Επιστολαί προς ανώνυμον, Tueson, Arizona 1963.

[176] Ο Β. Τσινούκας το 1954 εξέδωσε το βιβλίο του "Ο Πνευ­ματισμός και αι Χριστιανικαί Εκκλησίαι". Σ' αυτό υποστηρίζει ότι "εις όλα τα θρησκευτικά δόγματα υπάρχει πυρήν αληθείας και ότι ταύτα μετεδόθησαν διά προφητών (Διαμέσων), αλλά η θεία αλήθεια εκαλύφθη με ανθρωπίνας επιννοήσεις, αναλόγως της πνευματικής αναπτύξεως εκάστου λαού". Αναφέρει ακόμη ότι "το δόγμα ως διεμορφώθη εν τη Εκκλησία είναι δημιούργημα καθαρώς Ελληνικόν, αλλά διά τούτο ξένον προς την αληθινήν διδασκαλίαν του Ευαγγελίου", (σσ. 15 και 17).

[177] Βλ. Τρεμπέλα Παν., Ο πνευματισμός, όπ.π., υποσημείωση στις σσ. 116-120.

[178] Βλ. Κουτρουμπέλη Ευαγ., όπ.π., σσ. 21 κ.ε.

[179] Πρβλ. Μπέιλη Αλ., Η επανεμφάνισις του Χριστού, Αθήνα 1996, σσ. 7-16.

[180] Πρβλ. Πιζάνη Γ., όπ.π., σσ. 54-59.

[181] Η Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Ελλάδος ανέκαθεν διακή­ρυττε ότι η Μασσωνία είναι θρησκεία και ότι έρχεται σε αντίθεση με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. (Βλ. "Πρακτικά" Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. 12ης Ιουλίου 1887, 19ης Ιουλίου 1893, 14ης Μαρτίου 1899, την Εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου με ημερομηνία 24 Ιουνίου1932, αρ. πρωτ. 30 και 1518/993, Πρακτικά της Ιεράς Συνόδου της 15ης Ιουνίου 1933, τη δήλωση της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. της 12ης Οκτωβρίου 1933, περ. "Ιερός Σύνδεσμος", 15-30 Δεκεμβρίου 1933, σσ. 178-184, το έγγραφο της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. με αρ. πρωτ. 587 της 4ης Φεβρουαρίου 1970 προς τις δικαστικές αρχές και την πρόσφατη διακήρυξη της Ι.Σ.Ι.Ε.Ε. της 4ης Οκτωβρίου 1996, περ. "Εκκλησία", αρ. φύλ. 15, 15 Οκτωβρίου 1996, σσ. 673-674.

[182] Τρεμπέλα Παν., Μασσωνισμός, όπ.π., σ. 158. Ο καθηγητής παρουσιάζει στο βιβλίο αυτό ενδελεχή ανάλυση του χαρακτήρα, των αρχών και της κοσμοθεωρίας του μασσωνισμού. Εξετάζει τις σχέσεις μασσωνισμού και χριστιανισμού και παραθέτει αποφά­σεις, γνωματεύσεις και γνωμοδοτήσεις της Εκκλησίας και της Πολιτείας που αφορούν τη μασσωνία στην Ελλάδα.

[183] Βλ. Θεοδωροπούλου Επ., Η Μασσωνία υπό το φως της α­ληθείας, Αθήναι·1973", σσ. 154-157. Ο συγγραφέας ερευνά το θέμα και αποδεικνύει το ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και μασσωνισμού, με βάση επίσημα και αυθεντικά μασσωνικά κείμενα. Βλ. και λ. "Τεκτονισμός", Θ.Η.Ε., τόμ. 11, σσ. 703-708.

[184] Περ. "Εκκλησία", αρ. φύλ. 15,15 Οκτωβρίου 1996, σ. 673.

[185] Βλ. Ψαρουδάκη Νικ., Μπροστά στο μεγάλο πόλεμο, Αθήνα 1990, σσ. 21-43 και εφημ. "Εκκλησιαστική Αλήθεια", αρ. φύλ. 395,1 Μαρτίου 1995, σ. 1.

[186] Για τη σχέση της Μασσωνίας με τον αποκρυφισμό πρβλ. Λαμπροπούλου Β., Οι απόκρυφες επιστήμες της Μασωνίας. Μυ­στικισμός, ερμητισμός, αλχημεία, το μυστικό Gral, Αθήνα 1983.

[187] Βλ. σχόλιο στο περ. "Εκκλησία" με τίτλο "Ο κατ' εξοχήν φρουρός και φύλαξ της αποστολοπαραδότου πίστεως", αρ. φύλ. 15,15 Οκτωβρίου 1996, σσ. 709-710. Σύμφωνα με το σχόλιο, κατά τον χαιρετισμό του ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος προς τους εκπροσώπους των Lions (Λάιονς), οι οποίοι τον επισκέ­φθηκαν στο Φανάρι την 15η Σεπτεμβρίου 1996, διαφοροποιείται από τις ψευδώνυμες και συγκρητιστικές αντιλήψεις των διαφόρων παραθρησκευτικών οργανώσεων, όταν αυτές υποβιβάζουν το θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού και δεν τον ομολογούν "μόνον Άγιον, μόνον Κύριον, μόνον Θεόν και Σωτήρα του κόσμου, μόνον Καθηγητήν και Διδάσκαλον της υγιούς θεογνωσίας".

[188] Πρβλ. Οικονομίδου Δ., Όνομα και ονοματοθεσία εις τας δοξασίας και συνήθειας του ελληνικού λαού, Λαογραφία, τόμ. Κ', Αθήναι 1962, σσ. 446-542.

[189] Βλ. λ. "Σατανοκρατία", Θ.Η.Ε., τόμ. 10, σσ. 1193-1202 και εφημ. "Απογευματινή", 12 Ιανουαρίου 1996, σ. 18.

[190] Απόψεις και προβλέψεις αστρολόγων φιλοξενούνται από όλες σχεδόν τις καθημερινές εφημερίδες και τα περιοδικά. Ενδει­κτικά βλ. εφημ. "Ελεύθερος Τύπος", ένθετο περ. "Astra", τεύχ. 4, Ιούλιος 1995, εφημ. «Απογευματινή της Κυριακής», 17 Νοεμ­βρίου 1996 και 8 Δεκεμβρίου 1996, ένθετο περ. «TV», σ. 40.

[191] Βλ. εφημ. "Ελεύθερος Τύπος", 3 Ιουνίου 1995, σ. 42.

[192] Η οικολογία είναι μία συνηθισμένη απασχόληση και πρό­σφορος τρόπος της "Νέας Εποχής", για να περνά σε ευρύτερα στρώμματα τα μηνύματά της, διότι εκμεταλλεύεται την οικολογική ευαισθησία των ανθρώπων. Για τη σχέση της οικολογίας και των οικολογικών "θρησκευτικών" κινημάτων η βιβλιογραφία είναι ελάχιστη. Μπορούμε όμως με βεβαιότητα να επισημάνουμε ότι σήμερα πολλές θρησκευτικές και παραθρησκευτικές ομάδες χρη­σιμοποιούν το χώρο της οικολογίας, (αρμονία των φυσικών σχέσε­ων), ως αντιπαράθεση της ανθρώπινης κοινωνίας, όπου επικρατεί η πλήρης αταξία και ανασφάλεια. Για περισσότερα βλ. α) Salomon P., Les nouveaux aventuners de l’ Esprit, Paris 1978, β) Φαράντου Μ., Ιδεολογικά ρεύματα και οικολογική κρίσις, περ. "Θεολογία", ΞΒ' (1991), σσ. 213-343, γ) Αγουρίδη Σ., Θρησκευτικές δοξασίες και φυσικό περιβάλλον. Οράματα και πράγματα, Αθήνα 1991, σσ. 354-357. Επιστημονική μελέτη στο συγκεκριμένο θέμα ο αναγνώ­στης μπορεί να βρει σε διάφορα άρθρα και ομιλίες του Κων. Ζορμπά, ο οποίος μελέτησε τη σχέση της οικολογίας με τα οικολο­γικά κινήματα, τα οποία ορίζει ως νεο-μοναστηριακά και νεο-αγροτικά κινήματα, στη διδακτορική του διατριβή με θέμα: "Η ανθρώπινη άξια στις κοινωνικές ουτοπίες", Κατερίνη 1997. Ακόμη του Ιδίου, Οικολογική τρομοκρατία και ο ορθόδοξος λόγος, περ. "Μαρτυρία", Σεπτέμβριος 1996, σσ. 11-14, Μοναχι­σμός, ουτοπία και θρησκευτικά κινήματα, περ. "Σύναξη", τεύχ. 60, (1996), σσ. 95-104. Θεολογική προσέγγιση διαφόρων οικολογικών περιοδικών (Οικο-Πληροφόρηση, Νέα Οικολογία, Υγεία-Οικολογία, Οικοτοπία κ.λπ) έκανε ο Κων. Ζορμπάς σε πρόσφατη ομι­λία του στο Παγκρήτιο Θεολογικό Συνέδριο του Συνδέσμου Κρητών Θεολόγων, το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Χανιά από 31 Οκτωβρίου μέχρι 2 Νοεμβρίου 1996, με θέμα: "Σύγχρονες οικολογι­κές Ομάδες. Προσπάθεια καταλλαγής με τη δημιουργία;". (Τα Πρακτικά του Συνδέσμου υπό έκδοση από τις εκδόσεις "Τέρτιος").

[193] Βλ. έφημ. "Εκκλησιαστική Αλήθεια", 1-16 Μαΐου 1995, σ. 3. (Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι βουδιστές δημιούργησαν κέντρο στη Χαλκιδική με το πρόσχημα της ίδρυσης παραθερι­στικών κατοικιών. Στη Γελλήνη Κορινθίας αγόρασαν δασική έκταση 22 στρεμμάτων, με σκοπό να ιδρύσουν βουδιστική μονή -ναό-κέντρο, ενώ εμφανίσθηκαν στην πολεοδομική υπηρεσία Ξυ­λοκάστρου σαν σύλλογος προστασίας του περιβάλλοντος. Παρό­μοια περιστατικά αναφέρονται και σε άλλες Βαλκανικές χώρες). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η λειτουργία του αυτο­αποκαλούμενου "Παγκοσμίου Πνευματικού Πανεπιστημίου Brahma Kumaris". (Επ' αυτού βλ. "Ντοκουμέντα για τις αιρέσεις και την παραθρησκεία", αρ. 1, όπ. π., σσ. 52-54 και 56-58).

[194] Μαξίμου, Μητροπ. Σερρών και Νιγρίτης, Ο σατανισμός και η μαύρη μαγεία, εφημ. "Εκκλησιαστική Αλήθεια"", αρ. φύλ. 375,1 Φεβρουαρίου 1995, σ. 3.

[195] Βλ. εφημ. "Ορθόδοξος Τύπος", 25 Φεβρουαρίου 1994, σ. 4. Πρβλ. Γερμανού, Μητροπ. Ηλείας, στο "Χριστιανισμός και Μα­γεία", όπ.π., σσ. 11 κ.ε.

[196] Βλ. περ. "Είναι", 18 Ιανουαρίου 1994.

 

Αριστοφάνη Δ. Ζαμπακίδη
Καθηγητού Ανωτέρας Εκκλ. Σχολής Κρήτης