Ο γάμος, όπως γνωρίζουμε, είναι κοινωνία αγάπης. Ο Δημιουργός Τριαδικός Θεός έγινε συγχρόνως και ο πρώτος νυμφαγωγός, αφού προσέφερε την Εύα στον Αδάμ. Σ' αυτούς εμπιστεύθηκε τη δύναμη και τη δυνατότητα, μέσω της οποίας θα προέρχεται πλέον η ζωή.
Σ’ αυτή τη σύζευξη θα υπάρχει στο εξής η δυνατότητα να ασκήσει ο άνθρωπος τη ζωή ως αγάπη και την αγάπη ως ζωή.1
Μέσα στον χώρο του γάμου έχουμε την ανθρώπινη αύξηση και τε-λείωση στην αγαπητική θυσία και αντιθυσία των συζύγων. Και οι δύο πρέπει να κατανοούν πλήρως την τιμή που τους έκαμε ο Δημιουργός τους, να μπορούν δηλαδή, να δημιουργούν, με τη χάρη και την ευλογία Tου, νέες ανθρώπινες υπάρξεις.2
Όμως, ο σημερινός κυρίως άνθρωπος διάγει τον βίο του μέσα στον χώρο του μηδενισμού και του ατομισμού. Στην υλόφρονα, ευ-δαιμονιστική και ηδονιστική εποχή μας κυριαρχεί παντελής άγνοια του προσώπου και ως εκ τούτου των αγαπητικών διαπροσωπικών σχέσεων. Ως αποτέλεσμα αυτής της καταστάσεως τα παιδιά για πολλούς από τους γονείς θεωρούνται όχι απλώς βάρος, αλλά πραγματική συμφορά. Για τον λόγο αυτό καταβάλλεται προσπάθεια από πολλά ζευγάρια, αφήνοντας κατά μέρος κάθε μητρικό ή πατρικό αίσθημα, να απαλλαγούν από την τεκνογονία.
Προς τούτο προβαίνουν στην αθέμιτη άμβλωση - έκτρωση, λη-σμονώντας και παραμερίζοντας την πραγματικότητα ότι εντός των σπλάχνων της μητέρας υπάρχει το παιδί της, το οποίο είναι κι αυτό τέλειος άνθρωπος από τη στιγμή της συλλήψεώς του.3 Η Πατερική Ορθόδοξη παράδοση διακηρύσσει: «Έμψυχος ο άνθρωπος έμψυχον σπέρμα έχων».4
Έτσι, όταν μιλάμε για αγαπητική κοινωνία στο γάμο, καρπός της οποίας είναι η τεκνογονία, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε ταυτοχρόνως και για φόνο - άμβλωση. Κι αυτό γιατί αγάπη και θυσία δεν συμβι-βάζονται με το μίσος και το φόνο. Ο διάσημος καθηγητής της μαιευ-τικής αείμνηστος κ. Λούρος είχε χαρακτηρίσει εγκληματική πράξη την άμβλωση, η οποία έρχεται σε άμεση αντίθεση με τον Όρκο του Ιπποκράτη: «Ο ευσυνείδητος ιατρός οφείλει να απέχει
της τοιαύτης εγκληματικής πράξεως και ουδέποτε να λησμονεί το του Ιπποκράτους ‘ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω. Αγνώς δε και οσίως διατηρήσω βίον τον εμόν και τέχνην την εμήν’».5
Εξάλλου, η γενετική θεωρία υποστηρίζει ότι η ζωή ξεκινά ακριβώς με τη δημιουργία ενός ξεχωριστού γενετικά ατόμου. Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει κατά τη σύλληψη, συνεπώς η γονιμοποίηση θεωρείται ως το ξεκίνημα μιας νέας ζωής.6 Η άποψη αυτή στηρίζεται και από σύγχρονα πορίσματα της ιατρικής επιστήμης. Στο Πανελλήνιο Ιατρικό συνέδριο του 2014 ορίσθηκε ότι «η έναρξη της ζωής του ανθρώπου συμπίπτει με την στιγμή της γονιμοποίησης», ενώ το 2012 στο Β' Ιατρικό Συνέδριο του Μονακό δύο χιλιάδες (2000) ειδικοί γυναικολόγοι μαιευτήρες πιστοποίησαν ότι «πραγματική γέννηση είναι η σύλληψη».
Πρέπει, ακόμη, να γνωρίζουμε ότι και από επιστημονικής πλευράς η διακοπή της ζωής του εμβρύου, σε όποια φάση και σε όποια ηλικία κι αν γίνει, έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή ανθρωπίνης υπάρ- ξεως. Για το λόγο αυτό η Ψυχολογία αποφαίνεται: Η άμβλωση δεν είναι μία απλή εγχείρηση, αλλά ένα σοβαρότατο γεγονός, επειδή έχει απόλυτη σχέση όχι μόνο με το σώμα της μητέρας, αλλά και με το βάθος της καρδιάς της, τα άδυτα της ψυχής της, καθώς και του συζύγου της.7
Σύγχρονες μελέτες8 αποδεικνύουν ότι τα πιο σταθερά ψυχιατρικά ευρήματα μετά από μία άμβλωση είναι η ενοχή, η κατάθλιψη και τα μακάβρια όνειρα. Φθάνει καμιά φορά η μητέρα και σε σοβαρής μορφής κατάθλιψη.9 Δεν πρέπει να λησμονούμε και τις κρίσεις συνειδήσεως που περνούν οι γονείς σε κάποια στιγμή της ζωής τους και ας έχουν περάσει πολλά χρόνια από την άμβλωση.
Το σύνολο σχεδόν των ιατρών της ειδικότητος του μαιευτήρος–γυναικολόγου, αλλά και άλλων ειδικοτήτων, τάσσονται εναντίον των εκτρώσεων. Ο καθηγητής της παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Υπουργός τότε των Κοινωνικών Υπηρεσιών αείμνηστος Σπύρος Δοξιάδης είχε πει: «Η διακοπή μιας κυήσεως νόμιμα ή παράνομα έχει από ψυχολογική και ιατρική πλευρά πολλάς βλαβεράς επιπτώσεις και αμέσους και απωτέρας».10
Ειδικότερα η Αγιογραφική και Πατερική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας θεωρεί την άμβλωση - ως εμβρυοκτονία - κανονικό παράπτωμα και την εντάσσει στα αδικήματα του φόνου, γι’ αυτό και επιβάλλει αυστηρά επιτίμια. Κατά τον κανονολόγο Π. Παναγιωτάκο η πράξη της αμβλώσεως θεωρείται εκούσιος φόνος.11
Ως βάση του περί αμβλώσεως Δικαίου της Εκκλησίας μας θεωρείται ο 21ος κανόνας της Συνόδου της Αγκύρας (314 μ.Χ.), ο οποίος αναφέρεται στη σύλληψη εμβρύου εκτός του μυστηρίου του γάμου (κλεψιγαμία) και κάνει μνεία «προτέρου όρου», προ- φανώς αναφερόμενος στις Διατάξεις των Αποστόλων.12 Ωστόσο, κατά τον καθηγητή Τρωιάνο, ο κανόνας δεν αποκλείει την άμβλωση και στο χώρο του νομίμου γάμου.13 Το κείμενο του κανόνος έχει ως εξής: «Περί των γυναικών των εκπορνευουσών και αναιρουσών τα γεννώμενα, και σπουδαζουσών φθόρια ποιείν, ο μεν πρότερος όρος μέχρις εξόδου εκώλυσε, και τούτω συντίθεται. Φιλανθρωπότερον δε τι ευρόντες, ωρίσαμεν δεκαετή χρόνον, κατά τους βαθμούς τους ωρισμένους πληρώσαι».14
Είναι γεγονός ότι εκείνος, ο οποίος διεμόρφωσε ουσιαστικώς και τελικώς το περί εμβρυοκτονίας Δίκαιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι ο Μ. Βασίλειος, ο οποίος στο 2ο κανόνα του χαρακτηρίζει απερίφραστα την άμβλωση ως εκούσιο φόνο. Αναφέρουμε το κείμενο σε ελεύθερη απόδοση: «Εκείνη που με προμελέτη, επίτηδες, καταστρέφει το έμβρυο τιμωρείται με το επιτίμιο του φόνου, αφού για μας δεν υπάρχει διάκριση μορφοποιημένου ή μη εξεινονισμένου εμβρύου. Το επιτίμιο αφορά όχι μόνον τον θάνατο του εμβρύου, αλλά και τις μητέρες που κάνουν κακό στον εαυτό τους, καθώς πολλές φορές πεθαίνουν σ’ αυτές τις εγχειρήσεις. Σ’ αυτόν τον θάνατο προστίθεται κι άλλος φόνος, η καταστροφή του εμβρύου, σύμφωνα με την πρόθεση εκείνων που τολμούν τέτοια πράγματα. Δεν πρέπει, όμως, να διαρκεί το επιτίμιο μέχρι το τέλος της ζωής τους, αλλά να ορίζεται δεκαετής αποχή (από τη Θεία Κοινωνία) και να προσδιορίζεται η θεραπεία σύμφωνα με τον τρόπο της μετανοίας και όχι με τον χρόνο (τη διάρκεια)».
Σημαντικό στοιχείο στον κανόνα αυτό αποτελεί η διακήρυξη της μη αποδοχής της μέχρι τότε επίμαχης θεωρίας περί διακρίσεως «εκμεμορφωμένου και ανεξεικονίστου εμβρύου»,15 αφού για την Ορθόδοξο Εκκλησία δεν υφίσταται τέτοιου είδους δίλημμα, εφόσον το έμβρυο είναι ζων άνθρωπος από τη στιγμή της συλλήψεως, γι’ αυτό και καταδικάζει ως φονική πράξη την άμβλωση.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι, εάν προβεί σε άμβλωση η πρεσβυτέρα, εκτός του επιβαλλομένου επιτιμίου στην ίδια, ο πρεσβύτερος σύζυγός της τι-μωρείται με την ποινή της καθαιρέσεως.
Επιπροσθέτως, ο 8ος κανόνας του Μ. Βασιλείου, συνιστώντας συμπλήρωμα του ως άνω κανόνος, προσθέτει το στοιχείο της ευθύνης και των κυρώσεων για την άμβλωση τόσο στη μητέρα όσο και σε όποιον υποβοηθεί δια παντός μέσου στην εκτέλεση της επιθυμίας της δράστιδος, χαρακτηρίζοντας και τους δύο παράγοντες ως φονείς: «Και αι τοίνυν τα αμβλωθρίδια διδούσαι φάρμακα φονεύτριαι εισί και αυταί, και αι δεχόμεναι τα εμβρυοκτόνα δηλητήρια».16 Βεβαίως, σήμερα τη θέση «των διδόντων τα αμβλω-θρίδια φάρμακα» κατέχουν οι ιατροί που επιτελούν την έκτρωση.
Επιβεβαιώνοντας οι Άγιοι Πατέρες της ΣΤ' Οι-κουμενικής Συνόδου με τον 91ο κανόνα τους τα διαλαμβανόμενα περί αμβλώσεως και αμβλωθριδίων φαρμάκων του 8ου κανόνος του Μ. Βασιλείου, επανα-λαμβάνουν: «Τας τα αμβλωθρίδια διδούσας φάρμακα, και τας δεχομένας τα εμβρυοκτόνα δηλητήρια, τω του φονέως επιτιμίω καθυποβάλλομεν».17
Οι διατάξεις περί αμβλώσεως επαναλαμβάνονται και στο Κανονικόν του Ιωάννου του Νηστευτού -το οποίο κατέχει σημαντική θέση στο εκκλησιαστικό και κανονικό δίκαιο- με μειωμένο αισθητά το επιτίμιο, αλλά με προσθήκη ασκητικού -σωματικού επιτιμίου.
Εκ των όσων με συντομία αναφέραμε βεβαιώ-νεται ότι η άμβλωση αντιμετωπίζεται σοβαρώς από τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, οι οποίοι, ερμηνεύοντας την Αγία Γραφή (Παλαιά και Καινή Διαθήκη), μέσω της διδασκαλίας τους και των ιερών κανόνων την αποτρέπουν και την καταδικάζουν.
H άμβλωση δεν θεραπεύεται από οποιαδήποτε αιτία και αν συμβή. Ακόμη και στην ακραία περίπτω-ση κινδύνου της ζωής της μητέρας.18 Και τούτο γιατί αφ’ ενός η άμβλωση έρχεται σε άμεση και απόλυτη αντίθεση με την εντολή του Θεού «ου φονεύσεις»19 και αφ’ ετέρου το μυστήριο του γάμου, μέσω της τεκνογονίας, έχει απόλυτη σχέση με το μυστήριο της ζωής. Ο Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός τονίζει για τους συζύγους: «Δια της τεκνογονίας σώζονται· ου γαρ εστί τούτο μικρόν, το τα δοθέντα παιδία παρ’ Αυτού, ταύτα Αυτώ αναθείναι».20
Είναι αδήριτος ανάγκη η επιστροφή στην προ-σωπική - κοινωνική και αγαπητική θυσιαστική ζωή, ώστε να καταργηθεί αυτόματα και ο εκ προμελέτης φόνος των εμβρύων, η άμβλωση. Αυτή, όμως, η ζωή δεν είναι δυνατόν να πραγματωθεί παρά μόνο μέσα στην κοινωνία αγάπης της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γέν. 1, 28.
2. Βλ. περισσότερα J. Meyedorff, Marriage, An Orthodox perspective, St Vladimir’s Seminary Press, New York 2000, p. 12–16, 18–20. Στ. Παπαδοπούλου, «Ο γάμος: Μυστήριο αγάπης και μυστήριο εις Χριστόν», Πρακτικά ´ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου (Αθήναι 2004) 31-36. Μ. Καρδαμάκη, Αγάπη και γάμος, εκδ. Ακρίτας 20014, σσ. 31-36.
3. Βλ. περισσότερα: Ν. Μητσοπούλου, Η περί του ανθρωπίνου εμβρύου ως ψυχοσωματικής υπάρξεως διδασκαλία της Εκκλησίας και η Χριστολογική θεμελίωσις αυτής, Αθήναι 1982.
4. Ἰωάννου Δαμασκηνού, Διάλεξις Σαρακηνού και Χρι-στιανού, ‘Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 4’, B. Kotter, PTS 12, W. De Gruyter, Berlin 1981, 1, 41. PG 94, 1592D. Βλ. επίσης Γρηγορίου Νύσσης, Περί κατασκευής του ανθρώπου, PG 44, 236AB. Ι. Θεοδώρου, Η διδασκαλία περί ψυχής σε τέσσερα έργα του Γρηγορίου Νύσσης, Αθήνα 1998, σ. 35 κ. εξ.
5. Αγγ. Αγγελοπούλου, Η αλήθεια δια τας εκτρώσεις, Αθήναι 1980, σ. 74.
6. Βλ. σχετικά Αν. Μητσοπούλου, Η ηθική πλευρά της άμβλωσης (Διδακτ. Διατρ.), ανακτήθηκε 10.3.2016 από http://www.thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/28252#page/44/mode/2up. Επίσης Στ. Καρπαθίου, Ιστορία του ζυγωτού και εξωσωματική γονιμοποίηση, Αθήνα 2011, σ. 214.
7. Βλ. σχετικό άρθρο του Steven Ertelt στο LifeNews.com (27 Οκτωβρίου 2006), ανακτήθηκε 13.3.2016 από http://www.post-abortion-syndrome.info/britscientlet.htm.
8. Βλ. σχετικὲς δημοσιεύσεις στὸν διαδικτυακὸ τόπο
9. Bλ. Στ. Καρπαθίου, «Ψυχολογικὲς επιπτώσεις της έκτρωσης», Καθημερινή (16.1.2005), ανακτήθηκε 13.3.2016 από http://www.post-abortion-syndrome.info/epiptoseis-karpathiou.htm
10. Πρακτικά Βουλής 15-9-1978.
11. Π. Παναγιωτάκου, Το Ποινικόν Δίκαιον της Εκκλησίας, εκδ. Πουρναρά, Θεσ/νίκη 1999, σ. 538.
12. Βλ. σχετικά Κ. Κωστοπούλου, Η πολυμορφία του φόνου στους ιερούς κανόνες, Νομοκανονική Βιβλιοθήκη 32, εκδ. Επέκταση, Κατερίνη 2015, σ. 169, υποσ. 470.
13. Σπ. Τρωιάνου, Η άμβλωση κατά το Δίκαιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αθήναι 1987, σ. 24.
14. Σύνταγμα Θείων και ιερών Κανόνων, τ. 3, σ. 63.
15. Περὶ τῶν θεωριῶν σχετικὰ μὲ τὸν χρόνο μορφοποιήσεως τοῦ ἐμβρύου ἀπὸ τὴν ᾽Αρχαιότητα μέχρι τὸ Βυζάντιο βλ. Αν. Βακαλούδη, Αντισύλληψη και αμβλώσεις από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο, εκδ. Σταμούλη 2003, σσ. 367-386.
16. Σύνταγμα Θείων και ιερών Κανόνων, τ. 4, 114.
17. Σύνταγμα Θείων και ιερών Κανόνων, τ. 2, 518-519.
18. Βλ. Η. Tristram Engelhardt, Τα θεμέλια της βιοηθικής, Μία χριστιανική θεώρηση, εκδ. Αρμός, Αθήναι 2007, σσ. 347-348.
19. Έξ. 20, 15. Δευτ. 5, 18. Ματθ. 5, 21. 19, 18. Ρωμ. 13, 9.
20. Ιωάννου Δαμασκηνού, Εις επιστολήν προς Τιμόθεον Α´, PG 95, 1005C.
Πηγή: (ΑΧΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Τόμος 35ος, Τεύχος 2, Οκτώβριος 2016), Αφήστε με να ζήσω!
