ΓΕΝΙΚΑ: Βία είναι η χρησιμοποίηση της δύναμης, όχι απαραίτητα μυικής, για την επιβολή της θέλησης μας σε άλλους. Η ελεγχόμενη επιθετικότητα είναι κληροδότημα των κυνηγών προγόνων μας, που αποκτήθηκε για λόγους επιβίωσης. Κι ενώ εύκολα επιβάλλεται κανείς στους άλλους με δύναμη και βία, τουναντίον δύσκολα επιβάλλεται με την πραγματική του αξία. Όμως η επιβολή με την βία είναι παροδική, ενώ η διά της αξίας είναι μόνιμη
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ: “Βία (με βία) μηδέν πράττειν”, συμβούλευε ο Κλεόβουλος, άποψη που συμμεριζόταν κι ο Περίανδρος: “Βίας μη έχου”. Ο Πλάτων συμβούλευε για τη συμπεριφορά στα παιδιά: “Μην κάνεις χρήση βίας, στη διδασκαλία των παιδιών αλλά να τ' ανατρέφεις με παιχνίδια, για να μπορέσεις να διακρίνεις αυτό για το οποίο το καθένα τους είναι γεννημένο” (Πολιτεία). Ο Ντιντερό έλεγε: “η βία είναι κτηνώδης δύναμη".
Ο Λίνκολν πίστευε πως: “Η βία καθυποτάσσει τα πάντα, αλλά οι νίκες της είναι σύντομης διάρκειας”, ο Ισαάκ Ασίμοφ πως: “βία είναι το τελευταίο επιχείρημα των αποτυχημένων”, ενώ ο Φρίμαν ειρωνεύεται τη βιαιότητα λέγοντας ορθά: “Χρησιμοποιείται μόνο από μικρά παιδιά και μεγάλα έθνη".
ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ: Ο Λόγος του Θεού αποκλείει τη βία και κάθε επιβολή. Αντιθέτως η βία τονίζεται ως αναγκαία στην προσπάθεια του πιστού να εισέλθει στη βασιλεία του Θεού. Εδώ η βία έχει την έννοια της “θυσιας δικαιωμάτων” που οδηγεί σε νίκη του πιστού επί του παλαιού ανθρώπου και της αμαρτίας, ώστε να ανέλθει πνευματικά.
Διαβάζουμε: “Ὁ νόμος και οι προφήται έως Ιωάννου· απὸ τότε η βασιλεία του Θεού ευαγγελίζεται και πας εις αυτὴν βιάζεται.” (Λουκ. ιστ΄16) και: “η βασιλεία των ουρανών βιάζεται, και βιασταὶ αρπάζουσιν αυτήν” (Μτθ. ια΄12). Για τη βία που χρησιμοποιούν συχνά οι γονείς στα παιδιά τους ο λόγος της Γραφής είναι διαφωτιστικός: “Οι πατέρες μη παροργίζεται τα τέκνα υμών, αλλ' εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου” (Εφεσ. στ΄4). Ακόμη η Καινή Διαθήκη συνιστά στους εγγάμους; “Αι γυναίκες τοις ιδίοις ανδράσιν υποτάσσεσθε ως τω Κυρίω (...) οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας εαυτών, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής (...) ούτως οφείλουσιν οι άνδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών σώματα” (Εφεσ. ε΄22- 33). Συνεπώς βία μεταξύ συζευγμένων χριστιανών δεν νοείται. Αντίθετα απαραίτητη είναι η αλληλοκατανόηση και η υποχωρητικότητα για τη δημιουργία της “κατ' οίκον εκκλησίας” μέσω του δεσμού της αγάπης που ευλογείται στο Μυστήριο του Γάμου από τον ίδιο τον Κύριο.
ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Το γενετικό ενδιαφέρον για τη βία αναζωπυρώθηκε το 2002 μέσω μιας έρευνας (περιοδ. Science), που αφορά το γονίδιο MAO-A (ελέγχει τη σύνθεση του ενζύμου ΜονοΑμινική Οξειδάση Α), το οποίο επηρεάζει τη διάθεσή μας και συνδέεται με το άγχος. Το γονίδιο, έχει δύο μορφές, που οφείλονται στον διαφορετικό αριθμό νουκλεοτιδίων στην περιοχή που ρυθμίζει. Τα δύο αλληλόμορφα ονοματίστηκαν MAO-A-L και MAO-A-H. Το MAO-A-L συνδέεται με εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς διότι ρυθμίζει χημικά μηνύματα, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η νορεπινεφρίνη, που συμβάλλουν στην επιθετικότητα. Πειράματα με ποντίκια με απενεργοποιημένο το MAO-A έδειξαν εγκεφαλικές αλλαγές στα αρσενικά και αυξημένη επιθετικότητα. Ο παράγοντας αυτός αποδείχτηκε σημαντικός στην εκδήλωση βίας σε μεγαλύτερες ηλικίες από φορείς του MAO-A-L. Το γονίδιο αυτό βρίσκεται στο X χρωμόσωμα, που καθορίζει το φύλο, και επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες, που έχουν μόνο ένα X. Η πρώτη ένδειξη εμπλοκής του γονιδίου στη βία αποκαλύφθηκε από τη μελέτη μιας ολλανδικής οικογένειας (2002), στην οποία άτομα-φορείς του MAO-A-L είχαν εκδηλώσει αποκλίνουσα συμπεριφορά. Συχνά, η αποκλίνουσα συμπεριφορά εκδηλώνεται σε μικρά αγόρια που βιώνουν στρες, (οικογενειακή καταπίεση, χαμηλή δημοτικότητα, σχολική αποτυχία). Στη βία συνεπώς ανιχνεύεται γενετική προδιάθεση (50%), ενώ το περιβάλλον έχει βαρύνουσα σημασία. Όμως: “Θα μπορούσε η γενετική γνώση να συμβάλει σε προληπτικές πρακτικές; Πώς όμως; Να στιγματιστεί ένα «προδιαθεσικό στη βία παιδί»; Πώς να υποβληθεί σε θεραπεία χωρίς να είναι άρρωστο;” (Σ. Αλαχιώτης).
EΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ: Έτσι ονομάζεται κάθε σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία που ασκείται σε βάρος του θύματος από σύζυγο ή άλλο μέλος της οικογένειάς του. Η ενδοοικογενειακή βία είναι παγκόσμιο διαχρονικό, αταξικό φαινόμενο. Σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας δεν υποφέρουν μόνο ενήλικες, αλλά και παιδιά, μάρτυρες σε σκηνές βίας ή θύματα. Έρευνες δείχνουν ότι παιδιά, των οποίων η μητέρα κακοποιείται, είναι και τα ίδια θύματα λεκτικής, σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής κακοποίησης. Ακόμη, κακοποιημένες γυναίκες είναι πιθανό να κακοποιήσουν αργότερα τα παιδιά τους. Τα παιδιά-θύματα εμφανίζουν ψυχοσωματικά προβλήματα και διαταραχές. Είναι πιο ευάλωτα σε παραβατικότητα και συχνά από θύματα γίνονται δράστες. Η γονεϊκή συμπεριφορά φαίνεται “κληροδοτείται” και στα παιδιά, έστω κι αν οι γονείς δεν το αντιλαμβάνονται λόγω μηχανισμών ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗΣ, ενώ γίνεται εμφανής στο συζυγικό ή γονεϊκό τους ρόλο. Οι γονείς αυτοί συχνά ψεύδονται για τα παιδικά τους βιώματα, σαν να μην υπήρξε οποιοδήποτε πρόβλημα. Οι κακοποιημένες γυναίκες-σύζυγοι εμφανίζουν τα εξής χαρακτηριστικά: Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση πιστεύοντας ότι ο ρόλος τους ως σύζυγοι, νοικοκυρές και μητέρες τους δίνει αξία. Πολλές υπήρξαν παλαιότερα θύματα κακοποίησης από τους γονείς τους. Δείχνουν παθητική συμπεριφορά, ανεχόμενες εξευτελισμό και προσβολές, αποδίδοντας ευθύνη στον εαυτό τους για τη βιαιότητα των συζύγων τους. Όμως έτσι υποκρύπτεται προσπάθεια αποφυγής απευκτέων καταστάσεων, όπως μεγαλύτερη κακοποίηση ή δολοφονία! Ακόμη, νιώθουν ξεκρέμαστες χωρίς την παρουσία του συζύγου, ενώ αποφεύγουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες φοβούμενες ότι αν αποτύχουν θα κακοποιηθούν.
Συχνά εμφανίζουν άγχος ή άλλες ψυχικές νόσους. Νιώθουν απέλπιδα μοναξιά, αποδεχόμενες μοιρολατρικά την κατάσταση. Από την άλλη, βαρύνουσα σημασία στην ψυχολογία των θυτών έχει η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πιστεύουν ότι με τη βία αποδεικνύουν ότι αξίζουν. Συχνά χρησιμοποιούν βίαιο σεξ για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους και τον “ανδρισμό” τους. Είναι κτητικοί, δημιουργούν σκηνές ζηλοτυπίας ενώ πολλοί έχουν υπάρξει μάρτυρες σκηνών βίας στην πατρική τους οικογένεια. Πιστεύουν στην υπεροχή των ανδρών. Αρνούνται ότι η συμπεριφορά τους είναι βίαιη και δεν εκτιμούν τις επιπτώσεις των πράξεών τους.
Αυτοδικαιολογούνται για τη συμπεριφορά τους, προβάλλοντας άλλες αιτίες. Κατά τους ψυχολόγους, τρείς είναι οι ΦΑΣΕΙΣ της ενδοοικογενειακής βίας. Αρχικά γίνονται επεισόδια ήπιας έντασης και η κακοποιημένη γυναίκα προσπαθεί με διάφορους τρόπους να τα ελέγξει ώστε να μην καταλήξουν σε οξύ επεισόδιο. Έτσι το θύμα εφαρμόζει υποτακτική, ευγενική συμπεριφορά προς το σύζυγο, ή τον αποφεύγει. Το θύμα αφήνει το σύζυγο να νομίζει πως αποδέχεται το δικαιολογημένο του θυμού για να αποκλιμακωθεί η ένταση ή αποδέχεται τις αντιδράσεις του θύτη πιστεύοντας ότι ίσως αξίζει τη συμπεριφορά του. Συνεπακόλουθα, η άρνηση θυμού την οδηγεί σε δικαιολογίες, όπως “φταίει η δουλειά του”, “είναι κουρασμένος, πιωμένος”, θέτοντας ως αιτία της κακοποίησής εξωγενείς παράγοντες. Έτσι το θύμα πιστέυει πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση.
Σε επόμενη (2η) φάση τα επεισόδια βίας γίνονται πιο άγρια, με ξυλοδαρμούς που μπορεί να οδηγήσουν σε σωματικές βλάβες. Ο θυμός του θύτη γίνεται εξελικτικά ανεξέλεγκτος.
Σε τρίτη φάση, παρατηρείται υποχώρηση βίας και εμφάνιση ηρεμίας, επιθυμητής εκατέρωθεν. Ο θύτης εκφράζει τρυφερότητα, αγάπη, στοργή, ζητώντας συγνώμη. Παραδέχεται το λάθος του υποσχόμενος πως δεν θα το ξανακάνει. Όλα αυτά δείχνουν στοιχεία υπερβολής και συναισθηματικής φόρτισης, ενώ συχνά δεν είναι ειλικρινή. Ο θύτης πιστεύει πως ότι από αυτή την κατάσταση έχει πάρει το θύμα το “μάθημα”, οπότε δεν θα τον “προκαλέσει” ξανά. Παρά τη “γλυκύτητα” τέτοιων στιγμών, ουσιαστικά έχουν “σπάσει” αντοχές και ψυχολογία του θύματος, διότι δημιουργείται εξάρτηση που δεν αφήνει το θύμα να αποχωριστεί το σύντροφο. Εδώ σηματοδοτείται η μετάβαση του θύματος σε κατάσταση πραγματικού θύματος. Η γυναίκα πιστεύει ότι αυτή η εικόνα που προβάλλει ο σύντροφός είναι η αληθινή του εικόνα. Βεβαιώνεται πως η βία του ήταν αποτέλεσμα άλλων παραγόντων, ίσως επειδή τον “προκάλεσε” εκείνη. Με το πάροδο του χρόνου η αρχική φάση και η φάση “ηρεμίας” μικραίνουν, ενώ η οξεία φάση αποκτά συχνότητα και διάρκεια.
ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ: Συχνά εργοδότες, προϊστάμενοι ή συνάδελφοι παρενοχλούν συναδέλφους ή υφισταμένους τους βασιζόμενοι στη νομιζόμενη αδυναμία τους, τον πιθανό φόβο ή τη “ντροπή” τους να καταγγείλουν τους ανωτέρους τους. Έτσι, χρησιμοποιούν την απόρριψη ή την αποδοχή μιας τέτοιας συμπεριφοράς εκ μέρους του παρενοχλούμενου ως βάση για μια απόφαση που επηρεάζει την πρόσβασή του στην κατάρτιση, στην εργασία, στη συνέχιση της απασχόλησης, στην προαγωγή, στο μισθό, κ.ά. Τέτοιου είδους συμπεριφορά δημιουργεί κλίμα εργασίας εκφοβιστικό, εχθρικό ή ταπεινωτικό. Συνήθως, η σεξουαλική παρενόχληση συνδέεται με ανασφαλές, αβέβαιο και επικίνδυνο ψυχοκοινωνικά εργασιακό περιβάλλον, ιδιαιτέρως σε περιόδους οικονομικής κρίσης.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΑ: Αυτή συχνά δεν γίνεται αντιληπτή ούτε σ' αυτούς που την υποβάλλουν ούτε στους αποδέκτες της. Η ψυχολογική βία είναι τακτική “αυτοεπιβεβαίωσης” του θύτη. Ο αποδέκτης (θύμα) αυτής της τακτικής νιώθει παγιδευμένος. Οι πράξεις ψυχολογικής βίας, άδηλες και φανερές, έχουν ταυτόσημα αποτελέσματα: Αποπροσανατολισμό, "υποταγή", ψυχολογικό τραύμα του αποδέκτη.
Η αντιδράση του παγιδευμένου περιορίζεται σε προσπάθεια προσαρμογής. Η ψυχολογική βία στο οικογενειακό περιβάλλον, προκαλεί τραύματα στο θύμα, βαθύτερα από αυτά της σωματικής βίας. Όμως, η άσκηση τέτοιας βίας δεν μπορεί να οριστεί επακριβώς και να «αποδειχτεί». Το θύμα ψυχολογικής βίας νιώθει ότι είναι προσεκτικό και θέλει να μην κάνει τον άλλο να θυμώσει, φοβούμενο τη διάθεσή του.
Νιώθει ότι δεν μπορείς να ζήσει χωρίς αυτόν. Σταματά να βλέπει φίλους και συγγενείς. Διακόπτει δραστηριότητες άλλοτε αγαπημένες, γιατί δεν αρέσουν σε αυτόν. Φοβάται να του πει συναισθήματά για τη σχέση. Αναγκάζεται να απολογείται σε άλλους όταν ο θύτης του φέρεται άσχημα. Σταματά να εκφράζει γνώμη όταν ο άλλος δε συμφωνεί. Πιστεύει πως η ζήλεια του, δείχνει αγάπη. Αποδέχεται χτυπήματα όταν είναι θυμωμένος. Πιστεύει ό,τι αρνητικό του λέει για να τον κάνει να νιώσει άσχημα για τον εαυτό του.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΒΙΑ: Σύμφωνα με νεότερες έρευνες, οκτώ στις δέκα Eλληνίδες παραδέχονται πως ασκούν ψυχολογική πίεση στον σύζυγό τους. Τα βασικά ψυχολογικά γυναικεία “όπλα” για να πονέσουν τον σύντροφο είναι να σπάνε πράγματα, να φωνάζουν αλλά και να σιωπούν “ηχηρά”. Σύμφωνα με συμπεράσματα του Εργαστηρίου Υγείας (TEI Κρήτης), οι γυναίκες είναι εξίσου επιθετικές με τους άντρες. Οι απαντήσεις του δειγματοληπτικού πλήθους (1.112), επιβεβαίωσαν ότι συγκεκριμένες μορφές εκδήλωσης επιθετικότητας εναντίον του συντρόφου, όπως ταρακουνήματα, τσιμπήματα και γρατσουνίσματα είναι κοινά στα δύο φύλα.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, 75% των γυναικών παραδέχονται ότι το ισχυρότερο όπλο για να «χτυπήσουν» τον σύζυγο τους είναι να πάψουν να είναι τρυφερές απέναντί του. Επιπλέον, 60% αναφέρουν πως δεν υποχωρούν αν δεν ακούσουν αυτό που θέλουν, παρ' ότι γνωρίζουν πως έτσι τον πιέζουν. “H Ελληνίδα αποτελεί, συχνότερα από ό,τι υποθέταμε, εκφοβιστική φιγούρα”, λέει η ψυχολόγος, Γεωργία Τζαμαλούκα. Αλλά και αλλού, επίσημες στατιστικές (Καναδάς Γερμανία), αποδεικνύουν πως ένα στα δέκα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι άνδρες. Στη Γερμανία λειτουργεί Ίδρυμα Προστασίας Ξυλοκοπημένων Ανδρών! Κλασική μορφή συζυγικής βίας με θύμα το σύζυγο είναι η απειλή: “ θα σου πάρω το παιδί αν...", που σε συνδυασμό με τη σπάνια δικαστικώς ανατεθείσα επιμέλλεια τέκνου σε άνδρα, κάνει το “ισχυρό” φύλο ανίσχυρο. Σε διεθνή έρευνα (Follingstad 1991) απεδείχθη ότι τα φαινόμενα ανδρικής κακοποίησης δεν οφείλονταν σε γυναικεία αυτοάμυνα, αλλά είχαν χαρακτηριστικά κανονικής επίθεσης, αποδιδόμενης σε θυμό, εκδίκηση, αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων, άσκηση εξουσίας, άγχος και διεκδίκηση ελέγχου. Το ανησυχητικό είναι ότι ενώ οι άνδρες έτειναν να μαλακώνουν με το χρόνο και τη συμβίωση, οι γυναίκες γίνονταν ολοένα επιθετικότερες (O’ Leary 1989). Σε έρευνα (Παπάνης, 2006-2008), γυναίκες, που εξετάστηκαν χωριστά, ανέφεραν ότι άσκησαν φυσική βία, ενώ δεν βρίσκονταν σε άμυνα ήταν σε ποσοστό: από 26,4%. έως 36%. Στα έγγαμα ζευγάρια οι άνδρες ανέφεραν, παρουσία των συζύγων τους, ότι δέχτηκαν επίθεση σε ποσοστό 31,5%, ενώ οι γυναίκες δήλωσαν ότι επιτέθηκαν σε ποσοστό 38,4%. Οι άνδρες, θύματα κακοποίησης βιώνουν θυμό, ταπείνωση, εκδίκητικότητα, φόβο και ντροπή.
Οι συνέπειες είναι εντονότερες στους νεαρούς άντρες, διότι στιγματίζει τις μετέπειτα σχέσεις με το ‘ασθενές’ φύλο καθιστώντας τους ευάλωτους σε καταθλιπτικά επεισόδια. Στην ψυχολογική βία που αντιμετωπίζουν οι διαζευγμένοι άνδρες περιλαμβάνεται και το σύνδρομο γονικής αποξένωσης, όταν η γυναίκα στρέφει εναντίον του πατέρα το παιδί τους. [Σημείωση: Οι περισσότερες μελέτες είχαν επικεντρωθεί στις περιπτώσεις που ο άνδρας είναι αποκλειστικά θύτης ή θύμα. Η συνηθέστερη όμως περίπτωση είναι η εμφάνιση ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΒΙΑΣ στο ζευγάρι και τότε ο διαχωρισμός θύτη και θύματος είναι θολός.]
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: Συμπεριφορές ψυχολογικής βίας εκ μέρους γυναικών σε συζύγους είναι: φωνές, διαρκής γκρίνια, προσβολές, γελοιοποίηση ενώπιον άλλων ή των παιδιών, αποκοπή του άνδρα από συγγενείς και φίλους, διακοπή λεκτικής επικοινωνίας, άσκηση ελέγχου σε κάθε πτυχή της ζωής του, αρνητική κριτική.
Μεγάλο ποσοστό ανδρών θα βιώσει κάποτε συναισθηματική βία από τη σύντροφό του, αλλά ποτέ μάλλον δεν θα το αναφέρει σε κανέναν. Κι όμως οι συνέπειές της θα είναι καθοριστικές, δεδομένου ότι θα επηρεαστούν: αυτοεκτίμηση, εργασιακή απόδοση, κοινωνική ζωή και πνευματική εξέλιξή του. Οι άνδρες διατρέχουν πέντε φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ψυχολογική βία σε κρίσιμες φάσεις (συνταξιοδότηση, αλλαγή επαγγέλματος, ανεργία, χαμηλό εισόδημα, υπερωρίες, γέννηση παιδιών). Γυναίκες που βιώνουν έντονες διαπροσωπικές συγκρούσεις, καταναλώνουν υπερβολικά αλκοόλ, πάσχουν από κατάθλιψη ή κυκλοθυμία, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ασκήσουν ψυχολογική κακοποίηση. Η συμπεριφορά αυτή, αντανακλά δικές τους εσωτερικές συγκρούσεις, παιδικά τραύματα ή ανασφάλειες. Φωνάζουν στους άντρες τους θεωρώντας τους υπεύθυνους για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει, ενώ έχουν ουτοπικές προσδοκίες, τους θεωρούν ένοχους για τα δικά τους συναισθήματα κατηγορώντας τους ότι αυτοί δεν κάνουν κάτι για να τα αλλάξουν, ενώ γίνονται συχνά καχύποπτες. Συχνά αυτοθυματοποιούνται κερδίζοντας υποστήριξη φίλων που αγνοούν την αλήθεια. Το στερεότυπο, άνδρας ισχυρός, σίγουρος, ανεξάρτητος, αυτάρκης, πλήττεται προκαλώντας έντονα συναισθήματα στον κακοποιημένο σύντροφο, ο οποίος, εάν το αναφέρει, θα αντιμετωπίσει σκεπτικισμό, έκπληξη, ειρωνεία. Η εσωτερίκευση του γεγονότος, όμως, προκαλεί συναισθηματική ανισορροπία και καταρρακώση του αυτοσυναισθήματός του, που αισθάνεται εγκλωβισμένος σε μια επιδεινούμενη κατάσταση. Θύματα ψυχολογικής βίας δήλωσαν ότι η γελοιοποίηση μπροστά στα παιδιά προκαλούσε οδυνηρότερα συναισθήματα από τη φυσική βία.
ΕΞΕΛΙΞΗ: Αρχικά η γυναίκα είναι εκνευρισμένη για κάποια αιτία που δεν αποκαλύπτει. Ο άνδρας διαπιστώνει τη δυσθυμία της (μούτρα) και φοβούμενος “έκρηξη” τη ρωτά τι έχει, υποψιαζόμενος ότι κάτι έχει κάνει που την ενόχλησε. Η γυναίκα θέλει να του μιλήσει, ώστε να αισθανθεί λιγότερη μοναξιά. Αρχικά αποδίδει τη σύγκρουση στον άνδρα και αυτός συνήθως επιχειρεί να της εξηγήσει με λογικά επιχειρήματα. Εκείνη, που περιμένει συναισθηματική υποστήριξη, νιώθει αγνοημένη, βιώνει έλλειψη συναισθηματικής στήριξης, δεν κατανοεί τα επιχειρήματα ή διαστρεβλώνει συναισθηματικά το λογικό μήνυμά τους, οργίζεται εναντίον του γιατί εκείνος δεν διαβλέπει κάποιο πρόβλημα, για εκείνη βασικό. Έτσι, του αποδίδει τις αιτίες όλων των προβλημάτων στη σχέση τους. Αναρωτιέται εάν εκείνος έχει συναισθήματα. Τελικά του επιτίθεται, τον χαρακτηρίζει ψεύτη, ανίκανο ή άχρηστο, εμπλέκοντας στο λόγο της πρόσωπα συγγενικού του περιβάλλοντος. Απομονώνεται στο δωμάτιό της καταφεύγοντας σε ψυχολογικό πόλεμο. Η κατάσταση μπορεί να κρατήσει εβδομάδες και να καταλήξει στην πλήρη απαξίωση του άνδρα. Ο σύντροφος τότε ενοχοποιεί τον εαυτό του, νιώθει ανίκανος να την καταλάβει και απομακρύνεται περισσότερο. Η κατάσταση οξύνεται όταν η γυναίκα κοινοποιεί πόσο φαύλος ή “φαύλος” είναι ο πατέρας τους. Αυτό ολοκληρώνει τη συναισθηματική του συντριβή. Κάποια στιγμή ο άνδρας εκτός ορίων, χτυπά τη γροθιά στο τραπέζι, δείχνοντάς ότι αυτό είναι το τελευταίο που μπορεί να δεχτεί. Επιτυγχάνει, όμως, το ακριβώς αντίθετο, διότι για καιρό δεν της έδειχνε τα συναισθήματά του ή ότι μπορεί να ελέγξει την κατάσταση. Πάντα υποχωρούσε ή αντιδρούσε παθητικά στην ποικιλία ψυχολογικής βίας, που του εξασκούσε. Άρα ο θυμός του είναι διαχειρίσιμος. Αντί να καταλάβει ότι η κατάσταση έχει βγει εκτός ελέγχου, εκείνη τον προκαλεί λέγοντάς του για παράδειγμα: “Τι θα κάνεις, θα με χτυπήσεις; Δεν θα δεις ποτέ ξανά τα παιδιά σου.” Ο άνδρας αποχωρεί και αυτό την εξοργίζει περισσότερο, ενώ ο κύκλος της ψυχολογικής βίας διαιωνίζεται. Γιατί, όμως, οι σύντροφοι δε χωρίζουν; Για τις γυναίκες οι λόγοι είναι κοινωνικοί, πολιτισμικοί, η συναισθηματική εξάρτηση και ο φόβος ότι ο άνδρας θα εκδικηθεί τον ενδεχόμενο χωρισμό. Για τους άνδρες, που συνήθως έχουν τα οικονομικά μέσα να χωρίσουν και ο κοινωνικός στιγματισμός δεν είναι έντονος, ο κυριότερος λόγος είναι η δέσμευση που συνεπάγεται ο γάμος. Άλλωστε, δεν είναι συνήθως ο άντρας αυτός που επιλέγει να χωρίσε. Ο άνδρας, μετά το χωρισμό, θα αναγκαστεί να αλλάξει τρόπο ζωής, θα βλέπει τα παιδιά του υπό αυστηρές συνθήκες, τα οικονομικά του θα επιδεινωθούν. Ο γονεϊκός του ρόλος επισκιάζεται νομικά από αυτόν της μητρότητας, ενώ οι επιπτώσεις ενός διαζυγίου επιβαρύνουν περισσότερο τους άνδρες. Σε έρευνα (Παπάνης 2004) βρέθηκε ότι οι χωρισμένες γυναίκες είχαν υψηλότερη αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τους καθηλωμένους για χρόνια στην τραυματική φάση του χωρισμού άνδρες. Τέλος, κοινωνικά στερεότυπα του ‘ισχυρού’ φύλου θα αναγκάσουν τον κακοποιημένο άνδρα να υποστεί σαρκασμό και γελοιοποίηση, αν διανοηθεί να καταγγείλει το γεγονός.
…………………………………………………………………………
Βιβλιογραφία:
-Νατάσσα Καραμολέγκου, Μορφές βίας.
-Μαρθα Καιτανιδη: βία έχει και θηλυκό πρόσωπο
-Παπάνης Ε, Η αυτοεκτίμηση των παιδιών από χωρισμένους γονείς
