Ο Γεώργιος Παπανικολάου (Γεώργιος Νικολάου Παπανικολάου 13 Μαΐου 1883 - 19 Φεβρουαρίου 1962) υπήρξε διάσημος Έλληνας γιατρός, βιολόγος και ερευνητής. Ήταν πρωτοπόρος στην Κυτταροπαθολογία, και για τον πρώιμο εντοπισμό του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Πιο πολύ, είναι γνωστός, ως ο εφευρέτης του Τεστ-Παπ.^[1]

Βιογραφία

Πρώιμη Ηλικία και Σπουδές

 Το πτυχίο του, Ιατρική Σχολή Αθηνών

Γεννήθηκε στην Κύμη της Εύβοιας και τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε εκεί, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο.^[2] Κατόπιν οι γονείς του, τον έστειλαν στην Αθήνα για να τελειώσει τις εγκύκλιες σπουδές.^[2] Με το πέρας των γυμνασιακών του σπουδών εισήλθε το 1898 στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε ηλικία 15 ετών. Έλαβε το πτυχίο του το 1904, σε ηλικία, δηλαδή, μόλις 21 ετών.^{[2] [3]} Στη συνέχεια εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία. Τότε, ο πατέρας του πρότεινε μεταξύ άλλων να ακολουθήσει το δρόμο του στρατιωτικού ιατρού, την οποία πρόταση, βεβαίως, απέρριψε. Μάλιστα σε ένα γράμμα προς τον πατέρα του έγραφε:

«όχι δεν θέλω γίνω στρατιωτικός γιατρός. Θέλω να μείνω ελεύθερος, να αισθανθώ την χαρά που δίνει ο αγών της ζωής. Εμένα δεν με τρομάζει το πέλαγος. Θέλω την ελευθερία μου, την γλυκιά μου ελευθερία».^{[4] [5]}

Ήταν φιλομαθής. Στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των σπουδών του, διεύρυνε τη μόρφωσή του με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, όπως τα γαλλικά, που θεωρούνταν, τότε, απαραίτητα για τους καλλιεργημένους ανθρώπους.^{[4] [5]} Ωστόσο ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και τη μουσική, η οποία ήταν και το μεγάλο του πάθος. Έτσι, ασχολήθηκε επί οκτώ έτη με το βιολί. Παρακολουθούσε μαθήματα στο Ωδείο Λότνερ.^[4] Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή, επέστρεψε στην Κύμη. Επιστρέφοντας όμως εκεί, συλλογιζόταν το λόγο που έγινε ιατρός, αφού δεν ήθελε να ασκήσει το επάγγελμα αυτό. Καθημερινά, κάνοντας αμέτρητους περιπάτους, στην όμορφη Κύμη, ήρθε πιο κοντά με τη φιλοσοφία.^[3] Ο Νίτσε έπαιξε μεγάλο ρόλο στον τρόπο σκέψης του. Επίσης ασχολήθηκε και με τους: Γκαίτε, Καντ, και Σοπενχάουερ.^[3]

Στη Γερμανία

Ο πατέρας του θυσίασε τις οικονομίες τους, αφού γνώριζε το χαρακτήρα και τις ικανότητες του Γεωργίου, έτσι τον στέλνει το 1907, στη Γερμανία, για ανώτερες σπουδές.^[3] Αποφασιστικό ρόλο, στην απόφαση, του Παπανικολάου, αυτή, έπαιξε ο φίλος του Αλέξανδρος Δελμούζος.^[4]

Ο Παπανικολάου επιλέγει τον κλάδο της Βιολογίας.^[3] Αρχικά, μεταβαίνει στην Ιένα, που ήταν ο πρώτος σταθμός της μετεκπαίδευσής του.^[3] Εκεί θα παρακολουθήσει τα μαθήματα του καθηγητή Ερνέστου Χαίκελ.^[5] Το 1908 συνεχίζει τις σπουδές του στο Φρέιμπουργκ και, τέλος, στο Μόναχο, με μεγάλους καθηγητές της εποχής: Χέρτβιγκ και Βάισμαν. Το 1910 ανακηρύσσεται Διδάκτωρ της Φιλοσοφίας, για την εργασία του «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών».^[3] Αυτή η περίοδος, υπήρξε περίοδος φιλοσοφικού στοχασμού.^[3] Διατηρεί τις σχέσεις που είχε με τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Γ. Σκληρό, με τον γνωστό λογοτέχνη Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Μ. Ζαβιτσιάνο,^[3] με τους οποίους ο Παπανικολάου συγκροτεί σοσιαλιστική ομάδα με βραχύβια διάρκεια.^[3] Ήταν υπέρμαχος του δημοτικισμού,^[3] και, γενικότερα, εκείνη την εποχή ταυτιζόταν με ριζοσπαστικές ιδέες για την επιστήμη και την πολιτική.^[3] Συγκεκριμένα, αρθρογραφεί στο αθηναϊκό περιοδικό «Ο Νουμάς», ένα άρθρο που έφερε τον τίτλο «Για τον εγωισμό και τους εγωιστάς»,^[3] (το οποίο αποτέλεσε καταρχήν απάντηση σε κείμενο, που δημοσιοεύθηκε σε προηγούμενο φύλλο με τίτλο «Εγωισμός ή Έρωτας»). Ένα ενδιαφέρον άρθρο, που αποτυπώνει σε αυτό, οι σκέψεις και οι αντιλήψεις που είχε τότε ο Παπανικολάου.^[3] Αργά ή γρήγορα, εν τέλει, υπερνικά η βιολογία και η έρευνα και του γίνεται στόχος ζωής. Έγραψε, κάποτε, στον πατέρα του:

«Δεν είμαι πλέον ονειροπόλος. Η επιστήμη με άρπαξε από τα χέρια του Νίτσε. Πατώ απάνω σε έδαφος στερεό...».^[3]

Επιστροφή και Αναχώρηση

Επανερχόμενος στην Ελλάδα συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους, το 1912.^[2] Ωστόσο, καταλάβαινε πως τα πράγματα δεν ήταν ευοίωνα στη χώρα για εκείνον.^[3]

Πρώτος σταθμός του γίνεται η Γαλλία. Και εργάζεται εκεί, στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, στην επιστημονική ομάδα του Πρίγκιπα του Μονακό, Αλβέρτου Α'.^[3]

Το 1913 αναχώρησε για τις ΗΠΑ, όπου και εργάσθηκε ως βοηθός στον κλάδο της ανατομίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ.^[3] Ακολούθως εκλέχθηκε υφηγητής, έκτακτος καθηγητής και, τέλος, τακτικός καθηγητής της ανατομίας και ιστολογίας της ιατρικής σχολής, του Πανεπιστημίου αυτού.^[2] Μετά από μακρές έρευνες επί της εκφυλιστικής κληρονομικής επίδρασης του οινοπνεύματος σε ινδικά χοιρίδια ο Παπανικολάου στράφηκε σε προβλήματα αναπαραγωγής σχετιζόμενα με τη λειτουργία των γεννητικών οργάνων, τον καθορισμό του φύλου, τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων, καθώς και των φυλετικών ορμονών.

Το 1954, ο Παπανικολάου δημοσίευσε το μνημειώδες έργο «Άτλαντας της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας» (Atlas of Exfoliative Cytology), εδραιώνοντας και επίσημα πλέον τη νέα ιατρική πρακτική και ειδικότητα που ουσιαστικά ανέπτυξε από το μηδέν.^[4]

Σήμερα το τεστ Παπανικολάου (Τεστ-Παπ) χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, επί της προκαρκινικής δυσπλασίας και άλλων κυτταρολογικών ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

Δράση

Ανώμαλα αποτελέσματα Τεστ-Παπ.

Ομαλά αποτελέσματα Τεστ-Παπ

Το 1923 εφάρμοσε τη μέθοδό του, σε γυναίκες, προς μελέτη των φυσιολογικών γεννητικών λειτουργιών και στη συνέχεια για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η πρώτη του ανακοίνωση επί της χρησιμοποίησης της κυτταρολογικής μεθόδου προς διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, το 1928, έγινε δεκτή με πολύ σκεπτικισμό, καθόσον η κρατούσα τότε γνώμη, για τέτοιου είδους έρευνα και εφαρμογή, επί αποφολιδουμένων κυττάρων ήταν πρακτικά αδύνατη.^[4] Τέτοια διάγνωση θεωρούνταν δυνατή, μέχρι την εποχή εκείνη, μόνο με την τομή του πάσχοντος οργάνου.

Οι έρευνες του Παπανικολάου επεκτάθηκαν στη συνέχεια στις κυτταρολογικές αλλοιώσεις στο καρκίνο του αυχένα της μήτρας και του ενδομητρίου, των οποίων τα πορίσματα δημοσίευσε το 1943 από κοινού μετά του καθηγητή γυναικολογίας Έρμπερτ Τράουστ σε ειδική μονογραφία υπό τον τίτλο «Διάγνωσις του καρκίνου της μήτρας μέσω των κολπικών επιχρισμάτων» (Diagnosis of Uterine Cancer by the Vaginal Smear).^[5] Η δημοσίευση της εργασίας αυτής ήταν επόμενο να κεντρίσει το παγκόσμιο ιατρικό ενδιαφέρον και να προκαλέσει την άμεση δοκιμαστική χρησιμοποίηση της μεθόδου σε διάφορα νοσοκομεία. Το 1944 έγινε η πρώτη εφαρμογή επί του ουροποιητικού συστήματος και στη συνέχεια επί του πεπτικού και άλλων συστημάτων του οργανισμού.

Ο Παπανικολάου με τις εργασίες του αυτές έγινε ο θεμελιωτής νέου επιστημονικού κλάδου της «αποφολιδωτικής κυτταρολογίας» βασιζόμενη ακριβώς στη μελέτη των αποφιλιδουμένων κυττάρων του οργανισμού στις διάφορες κοιλότητες αυτού.^[5] Η μέθοδος αυτή που έλαβε προς τιμή του την ονομασία «Μέθοδος Παπανικολάου» ή «Τεστ Παπανικολάου» και κατά συγκοπή «Τεστ Παπ» άνοιξε ευρείς νέους ορίζοντες στην ιατρική έρευνα στη γενετήσια φυσιολογία και ενδοκρινολογία ειδικότερα για τον καρκίνο.^[5]

Διακρίσεις

• Το 1949 η Ιατρική Σχολή Αθηνών ονόμασε τον Παπανικολάου επίτιμο διδάκτορα.^[3]
• Η Ακαδημία Αθηνών τον Νοέμβριο του 1957 τον ανακήρυξε, παμψηφεί, επίτιμο μέλος της. Υπήρξε ο πρώτος στον οποίο απονεμήθηκε η ανώτατη τιμητική διάκριση της Ακαδημίας Αθηνών.^[3] Μετά το θάνατό του τού απονεμήθηκε και το Βραβείο του ΟΗΕ.^[3]

Ακολουθούν ορισμένες επιγραμματικά:^[2]

• 1948 Βραβείο Μπόρντεν
• 1950 Βραβείο Αμόρυ
• 1950 Βραβείο Λάσκερ της Αμερικάνικης Ένωσης Δημόσιας Υγείας.
• 1951 Πρώτο Βραβείο από το ΑΧΕΠΑ
• 1952 Μετάλλιο τιμής από την Αμερικάνικη Αντικαρκινική Εταιρεία.
• 1953 Βραβείο Κυτταρολογίας της Βιέννης
• 1953 Τιμήθηκε από τον Βασιλιά της Ελλάδας με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικα.
• 1954 Βραβείο σύγχρονης Ιατρικής για διακεκριμένο επίτευγμα.
• 1955 Βραβείο Μπέρτνερ
• 1956 Βραβείο Παζάνο
• 1957 Μετάλλιο τιμής του Γεωργίου του πρώτου, από την Ελληνική Κυβέρνηση.
• 1960 Βραβείο Κλέμεντ Κλίβελαντ

Προσωπική Ζωή

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1910 νυμφεύεται την Ανδρομάχη Μαυρογένη.^{[4] [5]} Ο πατέρας του Νικόλαος Παπανικολάου ήταν κι αυτός γιατρός και διετέλεσε και Δήμαρχος της πόλης ενώ είχε εκλεγεί και Βουλευτής Ευβοίας και Καρυστίας.^[5] Ο αδελφός του, ο μεγαλύτερος, σπούδασε νομικά.^[2]

Όταν έληξε ο πόλεμος, το 1913, αναχώρησε για την Αμερική μαζί με την Ανδρομάχη. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες ελέω οικονομικών δυσχερειών, αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να εργαστούν και οι δυο σε κάποιο εμπορικό κατάστημα.^[2] Πουλώντας χαλιά και ράβοντας κουμπιά, αντίστοιχα, με αμοιβή 5 δολάρια την εβδομάδα.^[2] Ο φτωχός και άγνωστος μετανάστης εξελίχθηκε ταχέως: Αρχικά, από υπάλληλος σε κατάστημα και δημοσιογράφος σε ελληνική εφημερίδα, κέρδισε με δυσκολία μια θέση στο Εργαστήριο Ανατομικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια και αργότερα, μια θέση στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Ν. Υόρκης.^[2] Από εκεί και πέρα εργάστηκε απρόσκοπτα, δείχνοντας τις αμέτρητες ικανότητές του. Η γυναίκα του, που του συμπαραστάθηκε μέχρι το τέλος, τον βοηθούσε στις έρευνές του. Μάλιστα, έπαιρνε κι από αυτήν δείγματα κολπικού επιχρίσματος.^[4] H ίδια δεν υπέγραψε ποτέ ερευνητικό άρθρο.^[6] Είχε τόση πολλή αφοσίωσή στον Γεώργιο, που αποφάσισε να μην κάνει παιδιά, ώστε να μπορεί να είναι πάντα κοντά του. Για αυτήν την απόφασή της η Μάχη έγραψε: «Δεν μετάνιωσα ποτέ για την επιλογή μου...».^[6] Μετά το θάνατο του Παπανικολάου, συνέχισε το έργο του, μέχρι και το θάνατό της, το 1982.^[6]

Τέλος, ο Παπανικολάου διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, τον ενδιέφερε η πολιτική, το πνεύμα και τα κοινωνικά ρεύματα και εκτιμούσε το εθνικό έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή.^[2]

Θάνατος

Το 1961 δέχτηκε να αναλάβει την διεύθυνση ενός ΦλόρΙνστιτούτου Έρευνας για τον Καρκίνο στο Μαϊάμι, της Φλόριντας, στο οποίο δόθηκε το όνομά του («Papanicolaou Cancer Research Institute»). Ο Παπανικολάου εγκαταστάθηκε εκεί τον Νοέμβριο του 1961.^[4] Η αλλαγή περιβάλλοντος και η γενικότερη κούραση, για τις ανάγκες του Ινστιτούτου, ήταν καθοριστική. Απεβίωσε στις 19 Φεβρουαρίου του 1962, από καρδιακή προσβολή.^{[2] [4][5]}

Συγγραφικό Έργο

Το συγγραφικό έργο του Παπανικολάου ήταν εκτενές και πρωτότυπο και αποτελείται από 158 άρθρα και 5 συγγράμματα.^{[3] [7]} Τα συγκεκριμένα συγγράμματα -ιδιαιτέρως ο περίφημος Ατλας Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας- εξ αιτίας και στη μεστότητα του κειμένου τους και στην άρτια εικονογράφησή τους, αποτέλεσαν βιβλία-σταθμούς. Όχι μόνο στον κλάδο της κυτταρολογίας, αλλά και, γενικότερα, σε ολόκληρη τη βιβλιογραφία της ιατρικής, του 20ού αιώνα.^[3]

Αποτίμηση Ερευνών

Είχε προταθεί δις για το βραβείο Νόμπελ.^[2] Η επιτροπή αρνήθηκε την πρόταση, αφού δεν μπορούσε να βραβεύσει μια μέθοδο για θεραπεία, αλλά την ανακάλυψή της. Το λάθος της επιτροπής, φυσικά, σήμερα γίνεται εύκολα αντιληπτό: σύμφωνα με στατιστικές, μειώθηκαν κατά 70%, μετά την εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου, τα κρούσματα θανάτου, λόγω καρκίνου της μήτρας. Ωστόσο είναι θεμελιωτής της ειδικότητας της Κυτταρολογίας.^[2] Ο Παπανικολάου δεν πούλησε ποτέ την "πατέντα" της ανακάλυψης αυτής, αντιθέτως την προσέφερε, στην ανθρωπότητα ολόκληρη, αφιλοκερδώς.^[8] Τι να προσθέσει κανείς για τον άνθρωπο που "χάρισε ζωή στις γυναίκες ολόκληρου του κόσμου";^[6]

Παραπομπές

 

1. http://www.dr-pap.com/
2. Γεώργιος Ν. Παπανικολάου (1883 - 1962) Ινστιτούτο Γεώργιος Ν. Παπανικολάου
3. Βιογραφικό του Γεωργίου Παπανικολάου Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Γεώργιος Παπανικολάου
4. Αφιέρωμα στον ιατρό και ερευνητή, εφευρέτη του test Pap, Γεώργιο Παπανικολάου www.lifo.gr, 14 Μαΐου 2013
5. Dr. Pap - Βιογραφία www.dr-pap.com
6. Σουφλέρη Ιωάννα Α. (28 Απριλίου 2002). «Γεώργιος Παπανικολάου» . Το Βήμα .
7. http://www.dr-pap.com/?page_id=287
8. Αριστείδης Γ. Διαμαντής (19 Μαρτίου 2014). «Κεφάλαιο για την Ιατρική» . Ελευθεροτυπία .
9. http://www.dr-pap.com/?page_id=606
10. http://www.dr-pap.com/?page_id=602
11. http://www.dr-pap.com/?page_id=599
12. Μετάβαση στο ευρώ Τράπεζα της Ελλάδος
13. http://www.dr-pap.com/?page_id=597
14. http://www.dr-pap.com/?page_id=1019

 

Βιβλιογραφία

• Dr Erskine Carmichael, The Pap Smear, 1973
• Μαρία Παπανικολάου - Κόκκορη, Γεώργιος Ν. Παπανικολάου, Μέσα από τη Ζωή και το Έργο του, ΚΕΔΡΟΣ, Αθήνα 1985
• Μαρκέτος Σπύρος, Γεώργιος Παπανικολάου, Ιστορία της Ιατρικής του 20ού Αιώνα- Οι Έλληνες Πρωτοπόροι, Εκδόσεις Ζήτα, Αθήνα 2000
• Rocco Broso, George Nicholas Papanicolau In forma di autobiografia, CIC Edizioni Internazionali, 2005
• Μαρία Παπανικολάου - Κόκκορη, "Life and Career, The Way to the Pap-Test", Hellenic Medical Society, January 1 (2008)
• Κωνσταντίνα Ζάχου: Μεγάλοι Έλληνες: Γεώργιος Παπανικολάου (ΣΚΑΙ, 2009)

Πηγή: Βικιπαίδεια