Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι, Ἡ ἀπὸ πολλῶν ἤδη δεκαετιῶν προετοιμαζόμενη «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνῆλθε καὶ ἐπεράτωσε τὶς ἐργασίες της στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης ἀπὸ 19-26 Ἰουνίου τοῦ τρέχοντος ἔτους. Μολονότι βασικὴ ἐπιδίωξη τῆς «Συνόδου», κατὰ τοὺς ὀργανωτές της, ἦταν ἡ ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων, δυστυχῶς κατορθώθηκε τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, ἡ διαίρεση καὶ ἡ διάσπαση, καὶ σὲ ἐπίπεδο ἡγεσίας καὶ στὸ χῶρο τοῦ πληρώματος τῶν πιστῶν.
Πρὸς:
1. Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος, κ. Ἱερώνυμον
2. Σεβασμιωτάτους ἀρχιερεῖς, μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας.
Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι,
Ἡ ἀπὸ πολλῶν ἤδη δεκαετιῶν προετοιμαζόμενη «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας συνῆλθε καὶ ἐπεράτωσε τὶς ἐργασίες της στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης ἀπὸ 19-26 Ἰουνίου τοῦ τρέχοντος ἔτους.
Μολονότι βασικὴ ἐπιδίωξη τῆς «Συνόδου», κατὰ τοὺς ὀργανωτές της, ἦταν ἡ ἐνίσχυση καὶ ἡ φανέρωση τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων, δυστυχῶς κατορθώθηκε τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, ἡ διαίρεση καὶ ἡ διάσπαση, καὶ σὲ ἐπίπεδο ἡγεσίας καὶ στὸ χῶρο τοῦ πληρώματος τῶν πιστῶν.
1. Ἡ «Σύνοδος» καταστρέφει τὴν ἑνότητα καὶ προκαλεῖ διαιρέσεις
Ἀπὸ τὶς δεκατέσσαρες (14) αὐτοκέφαλες ἐκκλησίες ἀπουσίαζαν οἱ τέσσαρες (4), δηλαδὴ οἱ ἐκκλησίες Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας, καὶ μαζὶ μὲ αὐτὲς ἀπουσίαζε βέβαια καὶ τὸ ποίμνιο ποὺ ἐκπροσωποῦν, μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ ἥμισυ τοῦ συνόλου τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Ἡ ἀπουσία τους δὲν ὀφειλόταν σὲ λόγους ἀνάγκης, λόγῳ δυσμενῶν συνθηκῶν στὶς περιοχές τους, πολεμικῶν συγκρούσεων, φυσικῶν καταστροφῶν, ἐπιδημιῶν κ.τ.λ., ἀλλὰ....
στὴν φανερὴ καὶ ἐκφρασθεῖσα διαφωνία τους γιὰ τὸν κανονισμὸ λειτουργίας τῆς «Συνόδου» καὶ γιὰ πολλὲς ἀντιπατερικὲς καὶ ἀντορθόδοξες θέσεις τῶν κειμένων ποὺ εἶχαν προετοιμασθῆ. Ἐζήτησαν ἁρμοδίως τὴν ἀναβολὴ τῆς «Συνόδου», ὥστε νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ ἀποφασισθεῖσα ὡς ἀπαραίτητος ὅρος τῆς συγκλήσεως ὁμοφωνία, καὶ νὰ διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότης, ἀλλὰ τὸ αἴτημά τους προσέκρουσε «εἰς ὦτα μὴ ἀκουόντων», ἀνοικτά, φαίνεται, σὲ ἄλλες φωνὲς ποὺ ἐπιθυμοῦν τὴν διαίρεση τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τὴν διάβρωση τῆς δογματικῆς τους αὐτοσυνειδησίας.
Ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν ἐπισκόπων τῆς Οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας ἀπουσίαζαν οἱ περισσότεροι, διότι κατὰ μοναδικὴ πρωτοτυπία στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία καὶ προφανῆ ἀντικανονικότητα ἔγινε ἐπιλογή, μὲ διαβλητὰ κριτήρια, μικροῦ ποσοστοῦ ἐπισκόπων, μὲ καταστρατήγηση καὶ περιφρόνηση τῆς ἰσότητος τῶν ἐχόντων τὴν ἀρχιερωσύνη, προγραμμα-τισμένη καὶ σκόπιμη διαίρεση τοῦ σώματος τῶν ἐπισκόπων καὶ ἀποκλεισμό, διὰ τοῦ ἀποκλεισμοῦ τῶν ἐπισκόπων, τῶν προβληματισμῶν, τῶν ἀγωνιῶν, τῶν ἐρωτημάτων, τῶν σκέψεων καὶ προτάσεων τοῦ ποιμνίου.
Καὶ τὸ χειρότερο, πρωτοφανέστερο καὶ πλέον ἀπαράδεκτο• δὲν διαφυλάχθηκε ἡ ἑνότης καὶ ἡ ἰσότης οὔτε καὶ αὐτῶν τῶν ἐπισκόπων ποὺ ἔλαβαν μέρος στήν «Σύνοδο», ἀφοῦ τοὺς ἀφαιρέθηκε ἡ δυνατότης νὰ ψηφίζουν. Ἔπαυσε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν συνοδικὴ ἱστορία καὶ στὴν κανονικὴ παράδοση νὰ ἰσχύει ἡ ἰσότιμη καὶ ἰσόκυρη συμμετοχὴ ὅλων τῶν ἐπισκόπων. Ἐψήφισαν τὶς ἀποφάσεις μόνον οἱ δέκα (10) παρόντες προκαθήμενοι, οἱ ὁποῖοι, ὅπως ἐλέχθη ὀρθῶς ἀπὸ τὸν παρόντα στὴν «Σύνοδο» λογιώτατο Σέρβο ἐπίσκοπο Μπάτσκας κ. Εἰρηναῖο Μπούλοβιτς, ἔδρασαν «ὡς συλλογικός τις πάπας». Στὴν πράξη ὑπονομεύεται τὸ συνοδικὸ πολίτευμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀφοῦ καὶ ἀπὸ ὑπευθύνους πατριαρχικοὺς κύκλους ὑποστηρίζεται παρρησίᾳ καί «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ» ἡ παπικῆς ἐμπνεύσεως ἀρχὴ ὅτι ὁ προκαθήμενος δὲν εἶναι «primus inter pares» (=πρῶτος μεταξὺ ἴσων), ἀλλά «primus sine paribus» (=πρῶτος ἄνευ ἴσων). Αὐτὴ ἡ προσβολὴ τῆς ἰσότητος τῶν ἐπισκόπων καὶ ἡ σταδιακὴ διείσδυση τοῦ μοναρχικοῦ παπικοῦ πολιτεύματος στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀποτολμήθηκε στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης. Δικαιολογημένα ἀρκετοὶ ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀρνήθηκαν ὑπ᾽ αὐτὲς τὶς ἀντισυνοδικές, ἀντικανονικές, παπίζουσες, αὐταρχικὲς καὶ μοναρχικὲς συνθῆκες, νὰ λάβουν μέρος στή «Σύνοδο» ὡς διακοσμητικὰ στοιχεῖα, ὡς «γλάστρες» ἢ ὡς μέλη τῆς συνοδείας τῶν προκαθημένων, οἱ ὁποῖοι μόνοι εἶχαν τὸ δικαίωμα νὰ ἀποφασίζουν καὶ νὰ ψηφίζουν.
Τὸ τραγελαφικὸ καὶ παράλογο ὅλου αὐτοῦ τοῦ ἀντισυνοδικοῦ σκηνικοῦ, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τὴν ἀρχὴ εἶχε τὰ σπέρματα τῆς διαιρέσεως καὶ τῆς διασπάσεως, φάνηκε σὲ πολλὲς ἄλλες περιπτώσεις. Μνημονεύουμε τὶς πιὸ χαρακτηριστικές. Ἀπὸ τὴν εἰκοσιπενταμελῆ (25) ἀντιπροσωπία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας οἱ δεκαεπτὰ (17) ἀρνήθηκαν νὰ ὑπογράψουν τὸ πιὸ προβληματικὸ κείμενο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον»• ἐπειδὴ ὅμως τὸ ἐψήφισε ὁ προκαθήμενος, θεωρεῖται ψηφισμένο ἀπὸ ὅλους, μολονότι ἡ πλειοψηφία τὸ ἀπέρριψε. Στὴν Ἐκκλησία τῆς Κύπρου τέσσαρες ἐπίσκοποι (4) δὲν ὑπέγραψαν τὸ ἴδιο κείμενο. Καὶ γιὰ νὰ μὴ φαίνεται τὸ κενὸ στὸν χῶρο τῶν ὑπογραφῶν, ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου, χωρὶς ἐξουσιοδότηση, τοὺς ὑποκατέστησε καὶ ὑπέγραψε «ἀντ᾽ αὐτῶν». Στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐνῶ ὑπῆρχε ὁμόφωνη συνοδικὴ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας νὰ προταθοῦν συγκεκριμένες διορθώσεις ποὺ κατεδάφιζαν ἐν πολλοῖς τὶς οἰκουμενιστικὲς δομὲς τοῦ ἐπίμαχου κειμένου, ὁ Μακαριώτατος ἀρχιεπίσκοπος, χωρὶς συνοδικὴ ἐξουσιοδότηση, ἔπεισε ἐξωσυνοδικὰ τὴν ἀντιπροσωπία καὶ ὑπεχώρησαν, πλὴν τοῦ μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου, στὸ πιὸ κρίσιμο σημεῖο τοῦ κειμένου, στὴν ἀναγνώριση ἐκκλησιαστικότητος στοὺς ἑτεροδόξους αἱρετικούς.
Ἡ μόνη μάχη μεταξὺ Ὀρθοδοξίας καὶ αἱρέσεως ποὺ δόθηκε στὴν Κρήτη, καὶ παραδόθηκαν οἱ Ὀρθόδοξοι εὔκολα στὴν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἐκτὸς ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων, ἦταν ἡ ἀντικατάσταση τῆς φράσεως τοῦ κειμένου «ἄλλων χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ὁμολογιῶν», ποὺ ἀναγνώριζε τὶς αἱρέσεις ὡς ἐκκλησίες, μὲ τὴν φράση «ἄλλων χριστιανικῶν κοινοτήτων καὶ ὁμολογιῶν», ποὺ ἐπρότειναν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ πολλοὶ ἐπίσκοποι ἄλλων ἐκκλησιῶν, ἡ ὁποία ἀπέρριπτε ὀρθοδόξως τὴν χρήση τοῦ ὅρου «ἐκκλησίες» γιὰ τοὺς αἱρετικούς. Δυστυχῶς ὁ ἀρχιεπίσκοπος καὶ οἱ μετ᾽ αὐτοῦ, πλὴν ἑνός, ἐγκατέλειψαν τὴν ὀρθόδοξη πρόταση, χωρὶς συνοδικὴ ἐξουσιοδότηση, καὶ δέχθηκαν νὰ προτείνουν τὴν παρηλλαγμένη, ἀλλὰ οὐσιαστικῶς ἀντιφατική, παράλογη καὶ ἐν πολλοῖς δυσερμήνευτη καὶ ἀκατανόητη φράση «τῶν ἄλλων ἑτεροδόξων ἐκκλησιῶν καὶ ὁμολογιῶν», ἡ ὁποία οὔτε τοὺς αἱρετικοὺς ἱκανοποιεῖ πλήρως, διότι τὸ «ἑτεροδόξων» καταργεῖ τό «ἐκκλησιῶν», οὔτε τοὺς Ὀρθοδόξους διότι τὸ «ἐκκλησιῶν» ἀναιρεῖ τὸ «ἑτεροδόξων». Ὅπως σωστὰ ἐλέχθη, οἱ ἔξυπνοι εἰσηγητές, ἀλλὰ καὶ οἱ ψηφίσαντες τὴν δῆθεν συμβιβαστικὴ καὶ εἰρηνοποιὸ φράση, κοροϊδεύουν καὶ τοὺς μὲν καὶ τοὺς δέ, καὶ τοὺς Ὀρθοδόξους ποὺ ἀρνοῦνται ὅτι οἱ αἱρετικοὶ εἶναι ἐκκλησίες καὶ τοὺς αἱρετικοὺς ποὺ νομίζουν ὅτι εἶναι ἐκκλησίες• τὸ «ἑτερόδοξες ἐκκλησίες» εἶναι τὸ ἴδιο μὲ τό «πόρνη παρθένος», «σκοτεινὸ φῶς», «ψεύτικη ἀλήθεια», «ὑγιὴς ἀσθένεια» καὶ «ἄθεη θεοσέβεια».
2. Τίποτε κοινὸ μὲ τὶς ὀρθόδοξες συνόδους τῆς Ἐκκλησίας. Οἰκουμενιστικὴ σύνοδος
Ἡ ἀντισυνοδική, ἀντικανονική, ἀντορθόδοξη διαδικασία συγκλήσεως καὶ λειτουργίας τῆς «Συνόδου» προκάλεσε διαιρέσεις καὶ διάσπαση, μεταξὺ τῶν δεκατεσσάρων αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων κάθε αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας, μεταξὺ τοῦ πρώτου τῆς συνόδου κάθε ἐκκλησίας καὶ τῶν ἄλλων συνοδικῶν μελῶν καὶ βεβαίως μεταξὺ τοῦ ποιμνίου, ποὺ ἔβλεπε καὶ βλέπει τοὺς ποιμένες σὲ ἀσυμφωνία καὶ ἀντιπαράθεση, παραπληροφορούμενο καὶ παρασυρόμενο. Χειρότερη εἶναι ἡ ἀσυμφωνία καὶ ἡ διάσπαση τῆς ἑνότητος μεταξὺ τῆς σύγχρονης καὶ τῆς διαχρονικῆς Ἐκκλησίας, τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ Ἁγίων Πατέρων, τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης δὲν ἔχει τίποτε κοινὸ μὲ τὶς συνόδους τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες ἀκολουθοῦν ἡ μία τὴν ἄλλη, ἐπικαλούμενες ἡ μία τὴν ἄλλη, ὡς συνεδρίες μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἑνιαίου σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἐκτεινομένου εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὅλες διακηρύσσουν ὅτι ἀκολουθοῦν τὸ σταθερὸ ὀρθόδοξο ἀξίωμα «ἑπόμενοι τοῖς Ἁγίοις Πατράσι», τὸ μή «μεταίρειν ὅρια ἃ ἔθεντο οἱ Πατέρες ἡμῶν», ὅτι δὲν καινοτομοῦν, δὲν προσθέτουν οὔτε ἀφαιροῦν ἀπὸ ὅσα καθόρισαν οἱ προηγούμενοι Ἅγιοι Πατέρες. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης τὰ ἄλλαξε ὅλα στὸν τρόπο συγκλήσεως καὶ λειτουργίας της, διέσπασε τὴν ἑνότητά της μὲ τὶς προηγούμενες συνόδους, εἶναι ὁλοφάνερα ἄλλου εἴδους σύνοδος, «διαφορετικὸ εἶδος συνόδου», ὅπως μὲ εἰλικρίνεια καὶ καύχηση παραδέχθηκε μέσα στὴν «Σύνοδο» ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος. Ὄντως δὲν εἶναι ὀρθόδοξη σύνοδος, ἀλλὰ οἰκουμενιστικὴ σύνοδος, σύνοδος ὄχι τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.
Ἔτσι εἶχε σχεδιασθῆ καὶ ἔτσι σιγά-σιγὰ προχωροῦσε, χωρὶς νὰ φανερώνει κατὰ τὴν διάρκεια τῆς προετοιμασίας ἐμφανῶς τὸν στόχο της. Οἱ κατευθύνοντες τὰ τῆς «ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν» πρὸς μία συγκρητιστικὴ ἕνωση μὲ ἐξίσωση τῶν αἱρέσεων καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ φωτὸς καὶ τοῦ σκότους, τῆς ἀληθείας καὶ τῆς πλάνης, τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Ἀντιχρίστου, εἶχαν πείσει τοὺς ἡγέτες τῶν Ὀρθοδόξων, τῶν Παπικῶν καὶ τῶν Προτεσταντῶν νὰ μὴ διεκδικοῦν ἐκκλησιολογικὴ ἀποκλειστικότητα, ἀλλὰ νὰ ἀναγνωρίσουν ὅλους τοὺς Χριστιανούς, ὅπου καὶ ἂν βαπτίσθηκαν, σὲ ὁποιαδήποτε ὁμολογία ἢ αἵρεση καὶ ἂν ἀνῆκαν, ὅτι ἀποτελοῦν ἐκκλησία, ὅτι ἀνήκουν στὴν Μία ᾽Εκκλησία. Γιὰ τοὺς Προτεστάντες, ὅπου ὁ καθένας πιστεύει καὶ πράττει ὅ,τι θέλει, μὲ τὴν ἄνευ ὁρίων ἐκκλησιολογία τους, αὐτὸ ἦταν πανεύκολο, καὶ τὸ ἐφήρμοσαν πρῶτα οἱ ἴδιοι στὸ δικό τους «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», στὸ ὁποῖο ἄκριτα προσκολληθήκαμε καὶ ἐμεῖς εὐτελίζοντας τὴν Νύμφη τοῦ Χριστοῦ, τὴν Μία, Ἁγία, Καθολική, καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία καὶ ἐξισώνοντάς την μὲ τὴν τελευταία προτεσταντικὴ αἵρεση. ῾Ο Παπισμὸς ὑποχώρησε στὴν Β´ Βατικάνεια Σύνοδο ἀπὸ τὴν ἀποκλειστικὴ ἐκκλησιολογία στὴν διευρυμένη ἐκκλησιολογία, μὲ τὴν ἀποδοχὴ στοιχείων ἐκκλησιαστικότητας ἰδιαίτερα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τὴν ὁποία ἄρχισε νὰ ἀποκαλεῖ «ἀδελφὴ ἐκκλησία», ποὺ θὰ ὁλοκληρώσει τὴν ἐκκλησιαστικότητά της μὲ τὴν ἀναγνώριση τοῦ πρωτείου τοῦ πάπα. Τώρα εἴμαστε ἐλλιπὴς ἐκκλησία. Γι᾽ αὐτὸ καὶ στὸν διεξαγόμενο ἀκόμη Θεολογικὸ Διάλογο μὲ τὴν Ρώμη κάποιοι ἐκπρόσωποί μας τείνουν νὰ ἀναγνωρίσουν τὸ πρωτεῖο τοῦ πάπα, γιατὶ φαίνεται ὅτι αἰσθάνονται ἐλλιπεῖς.
3. Εἰσάγει αἱρετικὴ ἐκκλησιολογία
Στὴν συμφωνημένη καὶ ἐπιβληθεῖσα ἔξωθεν ἐγκατάλειψη τῆς ἐκκλησιολογικῆς μας ἀποκλειστικότητας, τοῦ ὅτι δηλαδὴ ἐμεῖς μόνο εἴμαστε ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ἀνταποκρίθηκε ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰῶνος τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἰδιαίτερα μὲ τὴν Συνοδικὴ καὶ Πατριαρχικὴ Ἐγκύκλιο τοῦ 1920 «Πρὸς τὰς ἁπανταχοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ», καὶ στὸν τίτλο ἀλλὰ καὶ στὸ περιεχόμενο τοῦ κειμένου, ἀνεγνώριζε ἐκκλησιαστικότητα στοὺς μέχρι τότε θεωρουμένους αἱρετικοὺς λοιποὺς Χριστιανούς, Μονοφυσίτες, Παπικούς, Προτεστάντες. Ἡ ἐσφαλμένη αὐτὴ γραμμὴ ἐνισχύθηκε ἰδιαίτερα ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Ἀθηναγόρα, ποὺ δεσμεύθηκε μὲ δηλώσεις καὶ ἐνέργειες νὰ ἀναγνωρίσει τὴν ἐκκλησιαστικότητα τῶν αἱρετικῶν, τολμηρότερα δὲ προώθησε αὐτὴν τὴν δέσμευση ὁ σημερινὸς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν Εἰδικὴ Διορθόδοξη Ἐπιτροπὴ ποὺ συνεκρότησε ἐπεχείρησε τὴν δῆθεν ἐπικαιροποίηση καὶ βελτίωση τῶν παλαιῶν προσυνοδικῶν κειμένων καὶ δι᾽ αὐτῆς συνοδικὴ ἀναγνώριση τῆς ἐκκλησιαστικότητας ἀκόμη καὶ τοῦ Βαπτίσματος τῶν αἱρετικῶν, δηλαδὴ συνοδικὴ ἀναγνώριση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ πεισματικὴ ἀντίδραση στὴν πρόταση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ ἀντικατασταθεῖ τὸ «ἄλλων χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν» μὲ τό «χριστιανικῶν κοινοτήτων».
Ὅλα αὐτὰ βέβαια δὲν μποροῦν νὰ ἀναπτυχθοῦν σ᾽ αὐτὸ τὸ περιεκτικὸ κείμενο μιᾶς Ἀνοικτῆς Ἐπιστολῆς-Ὁμολογίας. Ἔχουν ἀναλυθῆ ἀπὸ λογίους ἐπισκόπους καὶ ἀπὸ ἀκαδημαϊκοὺς διδασκάλους, τρεῖς ἐκ τῶν ὁποίων ὑπογράφουν τὸ παρὸν κείμενο, σὲ ἐπιστημονικὲς ἡμερίδες, διορθόδοξες συναντήσεις καὶ στὸν τύπο. Ὅσοι ἐκ τῶν ἐπισκόπων ἀγρυπνοῦν καὶ ἀγωνιοῦν γιὰ τὴν κρισιμότητα τῶν καιρῶν καὶ τὸν μεγάλο κίνδυνο διαιρέσεων καὶ σχισμάτων ἐντὸς τοῦ ποιμνίου, θὰ πρέπει μὲ ἰδιαίτερη προσοχὴ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸ θέμα τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, στὴν προσεχῆ συνεδρία τῆς συνόδου τῆς Ἱεραρχίας.
Ἡ ἐκκλησιαστικότητα τῶν Παπικῶν ἔχει ἤδη ἀναγνωρισθῆ στὸ ἐπαίσχυντο καὶ προδοτικὸ κείμενο τοῦ Balamand τοῦ Λιβάνου (1993), στὸν Διάλογο μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικούς, τῶν δὲ Προτεσταντῶν καὶ Μονοφυσιτῶν στὶς Γενικὲς Συνελεύσεις τοῦ λεγομένου «Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν» στὸ Πόρτο Ἀλέγκρε τῆς Βραζιλίας, (2006) καὶ στὸ Πουσὰν τῆς Ν. Κορέας (2013). Ἡ ἀποφυγὴ ἀπὸ τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης νὰ κρίνει τὰ κείμενα τῶν Θεολογικῶν Διαλόγων καὶ τὴν συμμετοχή μας στὸ «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», ἐνῶ ἀντίθετα ἐπαινεῖ καὶ τὰ δύο, σημαίνει ὅτι οὐσιαστικὰ ἐγκρίνει ὅτι οἱ Παπικοὶ ἔχουν Χάρη, Μυστήρια Ἱερωσύνη, Ἀποστολικὴ Διαδοχή (Balamand), καὶ ὅτι ἐμεῖς χωρισμένοι ἀπὸ τοὺς Μονοφυσίτες, τοὺς Παπικοὺς καὶ τοὺς Προτεστάντες δὲν μποροῦμε νά εἴμαστε ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία (Πόρτο Ἀλέγκρε, Πουσάν). Ἡ μὴ συμμετοχὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στὴν συνέλευση τοῦ Balamand μεταβάλλεται τώρα σὲ συνενοχὴ μὲ τὴν ἔγκριση τῶν κειμένων τῶν Διαλόγων. Καθίσταται ἔτσι ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης σύμμαχος καὶ προαγωγὸς τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἀντίθετη πρὸς ὅλες τὶς προηγούμενες συνόδους τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες, ἀντὶ νὰ ἐκκλησιοποιοῦν τὶς αἱρέσεις, τὶς κατεδίκαζαν καὶ τὶς ἀναθεμάτιζαν. Ἡ λέξη αἵρεση δὲν ὑπάρχει οὔτε μία φορὰ μέσα στὰ κείμενα τῆς «Συνόδου», ἡ δὲ ὀρθὴ πρόταση τοῦ Ἁγίου Ὄρους νὰ ἀπαγορευθοῦν οἱ συμπροσευχὲς μὲ τοὺς αἱρετικοὺς δὲν ἔτυχε καμμίας προσοχῆς. Ἑπομένως ὄχι μόνο ὡς πρὸς τὴν διαδικασία συγκλήσεως καὶ λειτουργίας, ἀλλὰ καὶ ὡς πρὸς τὶς ἀποφάσεις της, ἰδιαίτερα ὡς πρὸς τὴν συνοδικὴ ἀναγνώριση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῶν αἱρέσεων ὡς ἐκκλησιῶν, ἡ συνέλευση μερικῶν ἐπισκόπων στὴν Κρήτη δὲν μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ οὔτε Σύνοδος, οὔτε Ἁγία, οὔτε Μεγάλη.
Ἡ ἄτυπη «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν» ἀγωνίσθηκε καὶ ἀγωνίζεται νὰ ἀναχαιτίσει τὴν προέλαση τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ μὲ ἱστορικὲς πρωτοβουλίες, ὅπως ἡ σύνταξη καὶ ἡ κυκλοφόρηση τὸ 2009 τῆς «Ὁμολογίας Πίστεως κατὰ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ», τοῦ κειμένου γιὰ τήν «Νέα Ἐκκλησιολογία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου (2014)» καὶ ἄλλων, τὰ ὁποῖα ὑπέγραψαν ἀρκετοὶ ἀρχιερεῖς, ἑκατοντάδες κληρικῶν καὶ μοναχῶν καὶ δεκάδες χιλιάδες πιστῶν. Πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης συνδιοργανώσαμε μαζὶ μὲ τὶς Ἱερὲς Μητροπόλεις Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως, Γλυφάδας, Κυθήρων καὶ Πειραιῶς τὴν μεγάλη Θεολογικὴ Ἐπιστημονικὴ Ἡμερίδα στὶς 23 Μαρτίου 2016 στὸν Πειραιᾶ μὲ θέμα «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος. Μεγάλη προετοιμασία χωρὶς προσδοκίες». Μετὰ τὴν «Σύνοδο» μὲ σειρὰ συλλογικῶν, ἀλλὰ καὶ προσωπικῶν κειμένων ἀποτιμήσαμε ἀρνητικὰ καὶ ἀπορρίψαμε τήν «Σύνοδο», εἴχαμε δὲ σειρὰ διορθοδόξων ἐπαφῶν καὶ συναντήσεων πρὸ τῆς «Συνόδου» καὶ μετ᾽ αὐτήν, προσκληθέντες ἀπὸ τὰ πατριαρχεῖα Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας, ὡς καὶ ἀπὸ τὴν ἀνήκουσα στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας Ἱερὰ Μητρόπολη Μολδαβίας.
4. Θὰ ἐπικυρωθεῖ ἡ «Σύνοδος» ἀπὸ τὴν Ἑλλαδικὴ Ἱεραρχία; Διακοπὴ μνημοσύνου.
Ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἀποφασίσαμε νὰ συντάξουμε αὐτὴν τὴν Ἐπιστολή – Ὁμολογία, μὲ τὴν δυνατότητα νὰ ὑπογραφεῖ ἀπὸ ὅσους πιστοὺς συμφωνοῦν, λίγο πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτήν, εἶναι γιὰ νὰ παρακαλέσουμε εὐσεβάστως νὰ μὴν ἐπικυρώσουν οἱ ἱεράρχες μας καὶ νὰ μὴν ἐγκρίνουν τὰ ἀποφασισθέντα στὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης, ἡ ὁποία, ὅπως σύντομα ἀναπτύξαμε, δὲν ἔχει τίποτε κοινὸ μὲ τὶς ὀρθόδοξες συνόδους, ἀλλὰ εἶναι μία ἀντορθόδοξη οἰκουμενιστική «Σύνοδος». Γιὰ πρώτη φορὰ σὲ συνοδικὸ κείμενο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀποτιμᾶται θετικὰ ἡ Οἰκουμενικὴ Κίνηση (Οἰκουμενισμός), καὶ ἡ «Σύνοδος ἐγκρίνει τὴ συμμετοχὴ τῶν ὀρθοδόξων καὶ ἐπιχαίρει γι᾽ αὐτήν». Τουλάχιστον νὰ ἀπορρίψουν ὡς ἄκυρο καὶ μὴ ἐγκριθὲν τὸ πολυσυζητημένο κείμενο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον», διότι οἱ διορθώσεις ποὺ πρότεινε ὁμόφωνα ἡ Ἱεραρχία πρὸ τῆς Συνόδου δὲν ἔγιναν δεκτὲς στὴν πλειονότητά τους, καὶ δὲν τὸ ἐψήφισαν στὴν Κρήτη πολλοὶ ἀρχιερεῖς. Ποῦ εἶναι ἡ ὁμοφωνία στὰ θέματα πίστεως; Ὅταν καθιστοῦμε τὶς αἱρέσεις ἐκκλησίες καὶ συμπροσευχόματε μὲ τοὺς αἱρετικοὺς αὐτὸ δὲν εἶναι θέμα πίστεως; Νὰ ἀναληφθεῖ ὡς ἐκ τούτου διορθόδοξη προσπάθεια νὰ συγκληθεῖ ἄλλη Πανορθόδοξη Σύνοδος μὲ ὀρθόδοξη διαδικασία καὶ ὀρθόδοξες ἀποφάσεις, ποὺ θὰ θεωρήσει τὴν «Σύνοδο» τῆς Κρήτης ὡς προσυνοδικὴ συνέλευση ἐπισκόπων καὶ θὰ ἀλλάξει τὶς ἀποφάσεις της.
Γνωρίζουμε τὶς δυσκολίες τοῦ πράγματος καὶ τὴν δύναμη τῶν ἰσχυρῶν, ποὺ χαίρουν καὶ συγχαίρουν γιὰ τὶς οἰκουμενιστικὲς ἀποφάσεις καὶ τὰ πρῶτα συνοδικὰ βήματα τῆς ἀναγνώρισης τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῆς ἀθώωσης τῶν αἱρέσεων. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ πράξουμε τὸ καθῆκον μας, καὶ στὸ πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας στέκεται ὁ Χριστός. Ἐπισημαίνουμε πάντως μὲ ἔμφαση ὅτι πολλοὶ ἐκ τῶν κληρικῶν, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν ἔχουν κατασκανδαλισθῆ καὶ εἶναι ἕτοιμοι νὰ διακόψουν τὸ μνημόσυνο τῶν ἐπισκόπων ποὺ θὰ ἐπικυρώσουν τὶς ἀποφάσεις τῆς «Συνόδου» τῆς Κρήτης, σύμφωνα μὲ τοὺς ἱεροὺς κανόνες, τὸν 31ο τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τὸν 15ο τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου (861), χωρὶς νὰ προκαλοῦν γι᾽ αὐτὸ σχίσμα οὔτε νὰ ὑπόκεινται σὲ ἐπιβολὴ ποινῶν, ἀλλὰ ἀντίθετα πρέπει νὰ ἐπαινοῦνται, διότι πρόκειται γιὰ θεραπευτικὴ διαμαρτυρία, ποὺ προφυλάσσει τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὸν κίνδυνο τῶν αἱρέσεων καὶ τῶν σχισμάτων. Ἤδη μερικοὶ ἔχουν προχωρήσει στὴν διακοπὴ μνημοσύνου καὶ πρὸ τῆς συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, εἰς δὲ τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπολύτως δικαιολογημένα τὸ ἔχουν πράξει πολλοὶ κελλιῶτες ἱερομόναχοι καὶ μοναχοί, ἐφ᾽ ὅσον ἐκεῖ ἄμεσος ἐπίσκοπός των εἶναι ὁ πρωτεργάτης καὶ κήρυξ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ», Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα δὲν θέλουν νὰ μνημονεύεται στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες. Διαπράττουν μεγάλο κανονικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ λάθος ὅσοι, ἀντὶ νὰ ἐπαινοῦν, καταδιώκουν τοὺς μοναχοὺς ποὺ τηροῦν τὴν πατερική, ἱεροκανονικὴ καὶ ἁγιορειτικὴ Παράδοση.
5. Ὁ Οἰκουμενισμὸς τῆς Πανθρησκείας εἰσάγεται καὶ στὰ σχολεῖα.
Ἤδη ἡ ἀμέλεια καὶ ἀδιαφορία τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ καταδικάσει τὸν Οἰκουμενισμό, καὶ νὰ ἀποφασίσει τὴν ἀποχώρησή μας ἀπὸ τό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν» εἶχε τὸν πρῶτο πικρὸ καρπό της. Νὰ καταργηθεῖ τὸ ὁμολογιακὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ἡ ὀρθόδοξη διαπαιδαγώγηση τῶν Ἑλληνοπαίδων, καὶ νὰ εἰσαχθεῖ ἡ οἰκουμενιστικὴ θρησκειολογία. Ὅταν στὶς περισσότερες μητροπόλεις καὶ ἐνορίες δὲν ἀκούγεται τίποτε ἐναντίον τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῶν διαθρησκειακῶν συναντήσεων, ὅταν πατριάρχες καὶ ἐπίσκοποι προσφέρουν ὡς δῶρο τὸ «ἱερό» κοράνιο καὶ συμπροσεύχονται μὲ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ τοὺς ἀλλοθρήσκους, ὅταν στὶς Θεολογικὲς Σχολές, τῇ συνηγορίᾳ καὶ ἐπισκόπων, εἰσάγεται ἡ διδασκαλία τοῦ Ἰσλάμ, ὅταν οἱ πρωτεργάτες τῆς μετατροπῆς τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ θρησκειολογία συνεργάζονται μὲ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο καὶ πολλὲς μητροπόλεις, ἡ εὐθύνη δὲν βαρύνει τὸν ἄθεο Ὑπουργὸ Παιδείας ἀλλὰ καὶ σὲ ὅσους μέχρι σήμερα δὲν ἀντιδροῦσαν ἀλλὰ ἐνεθάρρυναν πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση τὰ πράγματα.
Πάντως ἔστω καὶ καθυστερημένα εἶναι ἀξιέπαινη ἡ ἀντίδραση τοῦ ἀρχιεπισκόπου καὶ πλείστων ἄλλων ἀρχιερέων, ἰδιαίτερα ἡ συντριπτικὴ καὶ ὁμολογουμένως ἀκαταμάχητη ἐπιχειρηματολογία τοῦ μητροπολίτου Πειραιῶς κ. Σεραφείμ, στὴν ἱστορικὴ ἐπιστολή του πρὸς τὸν πρωθυπουργὸ κ. Τσίπρα, στὴν ὁποία ἀποδεικνύει τὴν ρατσιστικὴ κακομεταχείριση τῆς Μητέρας τοῦ Γένους Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, καὶ τὴν προνομιακὴ μεταχείριση στὴν ἐκπαίδευση τῶν Παπικῶν, τῶν Ἑβραίων καὶ τῶν Μουσουλμάνων, ὅπως ἐπιθυμοῦν οἱ διευθύνοντες τὰ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.
῾Η «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν» γνωρίζει ὅτι καὶ παλαιὰ καὶ πρόσφατα πολλοὶ ἀρχιερεῖς εἶχαν ζητήσει τὴν συνοδικὴ καταδίκη τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τὴν ἀποχώρησή μας ἀπὸ τό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν». Ἂν καθυστερήσουμε καὶ σὲ αὐτὸ τὸ καθαρὰ ἐκκλησιαστικὸ ἐπίπεδο, στὶς ἐκκλησίες μας θὰ γίνει ὅ,τι καὶ στὰ σχολεῖα. Θὰ γεμίσουν ἀπὸ Παπικούς, Προτεστάντες, Μονοφυσίτες, κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, γιατὶ ὄχι καὶ ἀπὸ Ἑβραίους, Μουσουλμάνους, Βουδιστὲς καὶ ἄλλους. Ἡ «Σύνοδος» τῆς Κρήτης ἔκανε τὸ πρῶτο καλὸ βῆμα πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση, ὅπως ἐκτιμᾶ ὁ πάπας Φραγκῖσκος. Θὰ τὴν ἀποδεχθοῦμε; Φυσικὰ ὄχι, διότι εἶναι ξένη πρὸς τὴν Ἀποστολικὴ καὶ Συνοδικὴ Παράδοση καὶ πρός τὴν Ἁγιοπνευματικὴ ἐμπειρία καὶ διδασκαλία ὅλων τῶν Ἁγίων, παλαιῶν καὶ νέων.
Μετὰ σεβασμοῦ καὶ τιμῆς
Γιὰ τήν «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καὶ Μοναχῶν»
Ἀρχιμ. Ἀθανάσιος Ἀναστασίου
Προηγούμενος Ἱ. Μ. Μεγ. Μετεώρου
Ἀρχιμ. Σαράντης Σαράντος
Ἐφημέριος Ἱ. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ἀμαρούσιον Ἀττικῆς
Ἀρχιμ. Γρηγόριος Χατζηνικολάου
Καθηγούμενος Ἱ. Μ. Ἁγίας Τριάδος, Ἄνω Γατζέας Βόλου
Πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός
Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
Πρωτοπρ. Θεόδωρος Ζήσης
Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Δημήτριος Τσελεγγίδης
Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Σύμβουλος)
Σεπτέμβριος 2016
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Ὅσοι ἐκ τῶν κληρικῶν, μοναχῶν, μοναζουσῶν καὶ λαϊκῶν ἐπιθυμοῦν νὰ συμμετάσχουν στὴν μικρὴ αὐτὴ κατάθεση ὀρθοδόξου ὁμολογίας ἠμποροῦν νὰ τὸ δηλώσουν γράφοντας: «Συμφωνῶ μὲ τὴν Ἀνοικτὴ Ἐπιστολὴ - Ὁμολογία γιὰ τὴ “Σύνοδο” τῆς Κρήτης καὶ προσυπογράφω». Νὰ ἀποστείλουν δὲ τὴν δήλωση μὲ τὸ ὄνομά τους, τὴν κληρική, μοναστικὴ ἢ ἐπαγγελματική τους ἰδιότητα καὶ τὸν τόπο κατοικίας σὲ μία ἀπὸ τὶς παρακάτω διευθύνσεις:
• e-mail: synaxisorthkm@gmail.com
• Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον» Τσιμισκῆ 128, 546 21 Θεσσαλονίκη
• Σύναξη Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν «Φώτης Κόντογλου» Τ.Θ. 107, 421 32 Τρίκαλα
Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
«Το 2050 ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας θα είναι 15-20 εκατομμύρια και μόνο 2 εκατομμύρια από αυτά θα είναι Έλληνες».
Αυτό, ισχυρίζεται ο πανεπιστημιακός Ηλίας Φιλιππίδης, προκύπτει από πρόσφατες διεθνείς στατιστικές, επισημαίνοντας παράλληλα τους κινδύνους που εγκυμονούνται για το μέλλον του Ελληνισμού στην Ελλάδα.
Όχι μόνο ο Ελληνισμός θα είναι μειοψηφία στην Ελλάδα το 2050, συνεχίζει, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι πενήντα χρόνια μετά, δηλ. το 2100, η Ελληνική γλώσσα θα έχει παύσει να είναι η επίσημη γλώσσα του Ελλαδικού κράτους –εάν δεν έχει καταργηθεί και αυτό- και τα Ελληνικά θα ομιλούνται από μία μειονότητα δίγλωσσων Ελλαδιτών Ελληνικής καταγωγής, για να εξελιχθεί σε μια ανάμικτη διάλεκτο, όπως τα γκρεκάνικα της κάτω Ιταλίας.
Άποψη υπερβολικά απαισιόδοξη μου είπε κάποιος, προφητική ρήση απάντησε ένας άλλος που άκουσε την συζήτηση. Δεν ξέρω ποιά από τις δύο γνώμες θα δικαιωθεί τελικά, φοβούμαι όμως πως η σκληρή πραγματικότητα των αριθμών μας φέρνει μπροστά σε μια τραγική αλήθεια.
Ο δείκτης των γεννήσεων, λένε οι ειδικοί, έπεσε στην χώρα μας από 2,9 παιδιά που ήταν ανά γυναίκα το 1980 σε 1,4 το 1990, σε 1,2 το 2000 και ακόμα χειρότερα σε 1 το 2010.
Αντίθετα αυξήθηκε η αναλογία των γυναικών που έχουν ένα μόνο παιδί από 41,5% σε 45,4% και μειώθηκε η αναλογία των γυναικών με τέσσερα και άνω παιδιά από 7,1% σε 4,8%. Για πρώτη φορά δε οι θάνατοι, σε ετήσια βάση, υπερέβησαν τις γεννήσεις.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το δημογραφικό είναι ένα από τα σημαντικότερα εθνικά προβλήματα της Χώρας μας, το οποίο μπορεί να είναι ο καταλύτης και για την επιβίωση του Έθνους μας.
Αφού λοιπόν εντοπίστηκε το πρόβλημα χρειάζεται να προταθούν πιθανές λύσεις.
Προϋπόθεση όμως της όποιας λύσης είναι ο εντοπισμός δεδομένων και παραμέτρων του θέματος που νομίζομε ότι είναι βασικά δύο: Το 1ο. είναι ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός ιστορικού γίγνεσθαι που δεν είναι άλλο από την κίνηση προς μια παγκόσμια κοινότητα όπου εμφανίζεται μια κοινωνία πολυπολιτισμική, πολυσυλλεκτική, και πολυφυλετική.
Το 2ο,εξίσου σημαντικό, είναι τα κύματα προσφύγων-μεταναστών που δέχεται η Χώρα μας, που δεν μπορούμε να αγνοήσομε αλλά ούτε και να απορρίψομε.
Η πλειοψηφία δε αυτών των ανθρώπων δεν σκοπεύει να επιστρέψει στην πατρίδα τους, άρα είναι λογικό να βλέπουν την Ελλάδα ως δεύτερη πατρίδα τους.
Τι μέλλει ή μάλλον τι δέον γενέσθαι; Νομίζομε ότι είναι βασικό και αναγκαίο να κατανοήσομε πως το δημογραφικό πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται χωρίς την αγάπη για τον άνθρωπο και ειδικότερα τον νέο άνθρωπο, το παιδί.
Φοβούμαι όμως, όπως σημειώνει και ο καθηγητής Φιλιππίδης, ότι «η κοινωνία μας μετατρέπεται σε μία άψυχη μάζα αγχωμένων, εξατομικευμένων και αμβλυμμένων καταναλωτών που ζούν μέσα στην ανασφάλεια του μέλλοντος, τις εξαρτήσεις και πιέσεις του παρόντος και τέλος στο κενό του παρελθόντος».
Απαιτείται λοιπόν η ανάπλαση της Ελληνικής παιδείας, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη νοοτροπία σε όλους μας, κυρίως στους νέους, και να ξαναγίνει το παιδί πηγή χαράς και ζωής για την Ελληνική οικογένεια. Απαιτείται, επίσης, επιστροφή στις ρίζες και τις παραδεδομένες αξίες και ιδανικά που κράτησαν ζωντανό τούτο τον τόπο και το Γένος επί αιώνες. Γιατί επιστροφή στις ρίζες σημαίνει και επιστροφή στον άνθρωπο, επιστροφή στην ζωή, επιστροφή στην οικογένεια.
«Εάν η Γαλλία απομακρυνθεί από τις πολυμελείς οικογένειες, τότε όσους όρους και αν βάλομε στην συνθήκη, ακόμη και αν αφαιρέσομε τα όπλα από την Γερμανία, η Γαλλία τελικά θα χαθεί, γιατί δεν θα υπάρχουν πλέον Γάλλοι», είχε πει ο Κλεμανσώ αναφερόμενος το 1919 στην συνθήκη των Βερσαλλιών. Μήπως τον ίδιο κίνδυνο δεν διατρέχει σήμερα και η Ελλάδα, εάν δεν επιστρέψει στον θεσμό των ευλογημένων πολυμελών οικογενειών των περασμένων γενεών;
Θα μου πείτε πως, αφού η Πολιτεία μοιάζει να μην συμμερίζεται τις ανάγκες των πολύτεκνων οικογενειών; Είναι θέμα προς συζήτηση που χρειάζεται να βρει την λύση του.
Όμως δεν φτάνει αυτό. Παράλληλα, οφείλομε να βοηθήσομε να ενταχθούν ομαλά στην Ελληνική κοινωνία οι συνάνθρωποι μας εκείνοι που πασχίζουν να ζήσουν μια καλύτερη ζωή μακριά από την πατρίδα τους και τους δικούς τους.
Τα 100.000 χιλιάδες και πλέον παιδιά των μεταναστών, που ήδη αποτελούν μέρος της κοινωνίας μας, δεν μπορούμε να τα αγνοήσομε, εν αντιθέσει ευθυνόμαστε για την ένταξη και προσαρμογή τους στο νέο πολιτισμικό τους περιβάλλον.
Μήπως και εμείς πριν λίγες δεκαετίες δεν ζητούσαμε την «γη της επαγγελίας» στα εργοστάσια της Δύσης;
Ας μην ξεχνάμε πως στον υγιή και γνήσιο, αυθεντικό Χριστιανισμό, επιβίωση σημαίνει συμβίωση, ύπαρξη σημαίνει συνύπαρξη και λόγος σημαίνει διάλογος.
Ο «έτερος» δε (ο ξένος) μεταμορφώνεται σε «εταίρο» (οικείο). Διερωτώμαι όμως εάν οι κρατούντες έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της δικής τους ευθύνη σε ό,τι αφορά την διατήρηση της Εθνικής συνείδησης και Εθνικής ταυτότητας ημών των Νεοελλήνων ή μήπως στόχος είναι η θυσία στον βωμό της μετανεωτερικότητας και την χοάνη της παγκοσμιοποίησης, με αποτέλεσμα την δημιουργία άθρησκων και απάτριδων συνειδήσεων;
Πηγή: Ινφογνώμων Πολιτικά
Στὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τὴν ἐλευθερία τοῦ Πνεύματος.
«Γι' αὐτὸν τὸν λόγο, ἐπειδὴ εἴχαμε αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους σὲ ὅλη τὴν Τουρκοκρατία, γι' αὐτὸ καὶ δὲν ἔσβησε ἡ Ὀρθοδοξία. Ἐὰν οἱ Ὀρθόδοξοι τότε στὴν Τουρκοκρατία ἦταν αὐτοὶ ποὺ εἶναι σήμερα, θὰ εἶχε σβήσει ἡ Ὀρθοδοξία. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἱστορικὸ πικρὸ γεγονός.
Λοιπόν, ἐλεύθερος κατὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος βρίσκεται σὲ κατάσταση φωτισμοῦ. Γι' αὐτὸ καὶ λέμε στὴν Ἐκκλησία «Εἰρήνη πάσι», διότι ἔτσι ἔχει τὴν εἰρήνη.
«Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμὶν» (Ἰω Ιδ’, 27). Καὶ ὅταν λέει ὅτι σᾶς δίδω εἰρήνη, σημαίνει ὅτι σᾶς δίδω Πνεῦμα ἅγιον, προσευχὴ στὴν καρδιά, καὶ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος εἰρηνεύει, ἔχει τὴν δικαίωση. Ἔχει τὴν καταλλαγὴ μὲ τὸν Θεό. Ἀρχίζει νὰ γίνεται φίλος τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν φωτισμὸ καὶ μετὰ...
στὴν θέωση εἶναι 100% πλέον φίλος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐλεύθερος.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν φθάνει στὸ νὰ ἀπαλλαγεῖ, ὄχι μόνο ἀπὸ τὴν συμφεροντολογία, ὅπως στὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ, ἀλλὰ καὶ στὴν κατάσταση τῆς Θεώσεως ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὴν δουλεία καὶ τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως, διότι τρέφεται ἀπὸ τὸν Ἴδιο τὸν Θεὸ καὶ σ' αὐτὴν τὴν κατάσταση ἐὰν συνεχίσει μπορεῖ νὰ πάει καὶ χρόνια καὶ μῆνες κ.ο.κ. Ὁπότε ἡ καλύτερη μελέτη εἶναι νὰ ἐπανέλθουμε στοὺς βίους τῶν Ἁγίων νὰ τὰ δοῦμε ἐκεῖ καὶ νὰ καταλάβουμε ὅτι ἁμαρτία εἶναι ἔλλειψη φωτισμοῦ, ἐλευθερία εἶναι ἀπὸ τὸν φωτισμὸ στὴν θέωση.
Αὐτὰ εἶναι πολὺ ἁπλὰ τὰ πράγματα καὶ εἶναι ἡ θεραπεία τῆς προσωπικότητος τοῦ ἀνθρώπου. Γι' αὐτὸ λέγω ὅτι, ἐὰν ἐμφανιζόταν σήμερα ἡ Ὀρθοδοξία στὴν ἀκμή της καὶ ὄχι στὴν κατάπτωσή της, ὅπως σήμερα, θὰ θεωρεῖτο κατὰ πάντα θετικὴ ἐπιστήμη καὶ θὰ ἦτο κάτι παραπάνω ἀπὸ ψυχολογία καὶ ψυχιατρική».
Πηγή: (Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἰεροθέου, «Ἐμπειρικὴ Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου, Καθ ολικῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη» Τόμος Β΄), Τρελογιάννης, Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
1. Οι πρωτοπόροι στον αγώνα κατά της κλασικής παιδείας
Πριν από 10 περίπου χρόνια και συγκεκριμένα κατά τη διετία 2006-2007 ο χώρος της εκπαίδευσης είχε γνωρίσει σοβαρές αναταράξεις εξαιτίας εκείνου του αλήστου μνήμης βιβλίου Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, το οποίο η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ έστερξε τελικά να αποσύρει το Φθινόπωρο 2007. Τότε ορισμένοι εξέφρασαν τη βεβαιότητα ότι μπορεί να είχε κερδηθεί μια μάχη, αλλά ο πόλεμος θα συνεχιζόταν αδυσώπητος, γιατί η άλλη πλευρά θα επανερχόταν δριμύτερη, κραδαίνοντας ως τίτλους τιμής τις ηροστράτειες επιδόσεις ορισμένων εκπροσώπων της[1]. Οπότε εμείς οι άλλοι θα έπρεπε να είμαστε έτοιμοι, ώστε να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά με την ενότητά, την ενημέρωση και προπάντων την πειστικότητα των επιχειρημάτων μας.
Δυστυχώς οι προβλέψεις εκείνες επαληθεύτηκαν ήδη, αν κρίνει κανείς από τα μέτρα του Υπουργείου Παιδείας για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο. Συγκεκριμένα:
1. Αφαιρούνται τρεις συνολικά ώρες από τη διδασκαλία του στο γυμνάσιο και ειδικότερα μία από κάθε τάξη, με αποτέλεσμα να γίνουν δύο (2) οι εβδομαδιαίες ώρες για κάθε τάξη αντί των τριών που υπήρχαν προηγουμένως. Και
2. Το μάθημα παύει πλέον να εξετάζεται κατά τις προαγωγικές και τις απολυτήριες εξετάσεις του γυμνασίου.
Την ίδια στιγμή δημιουργείται μια ευκρινής και αναπόδραστη «δυναμική», που οδηγεί νομοτελειακά στο οριστικό ξεθεμελίωμα και των τελευταίων υπολειμμάτων της κλασικής παιδείας σε ολόκληρη τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Θα ήθελα, λοιπόν, με την ευκαιρία, να συγχαρώ την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων και προσωπικά τον πρόεδρό της, το φίλο και συμφοιτητή μου Τάκη Στέφο, για την ευαισθησία τους να οργανώσουν ειδική ημερίδα (16/9/2016) με σκοπό την έντονη διαμαρτυρία για τον απηνή διωγμό που υφίσταται η κλασική παιδεία στη γενέθλια χώρα της.
Η τωρινή επίθεση εναντίον της κλασικής παιδείας στην Ελλάδα δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Είναι πολλοί αυτοί που δικαιούνται να διεκδικήσουν επί του προκειμένου τον τίτλο του σκαπανέα και του πρωτοπόρου. Το έχει η μοίρα αυτού του τόπου να πριονίζουν το πολιτιστικό κλαδί στο οποίο ακουμπάμε ως έθνος οι ίδιοι οι υποτιθέμενοι πνευματικοί ταγοί του.
Άλλοτε πρόκειται για λαμπρούς κατά τα άλλα κλασικούς φιλολόγους με σημαντικό διδακτικό και συγγραφικό έργο, που όμως αντιμάχονται με απίστευτη αδιαλλαξία την παιδευτική αξιοποίηση των Αρχαίων Ελληνικών στον εκπαιδευτικό χώρο, επειδή κατατρύχονται από ένα περίεργο Σύνδρομο Επίκτητης Αρχαιοελληνικής Αντιπάθειας[2]. Και άλλοτε για ηγετικά στελέχη του πάλαι ποτέ Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με σημαντική εκπαιδευτική προσφορά, που, ελαυνόμενα ίσως από συντεχνιακή νοοτροπία, προωθούσαν προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 τη μείωση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών και την ισόποση αύξηση των διδακτικών ωρών των μαθημάτων της δικής τους ειδικότητας, με την ανομολόγητη αλλά πιθανολογούμενη προσδοκία ότι θα μπορούσαν έτσι να απορροφηθούν από το δημόσιο μερικές εκατοντάδες αδιόριστoι ομότεχνοί τους[3]. — Εξάλλου στο ενδιαφέρον βιβλίο του Ελλάδος Σήμα ο ομότιμος καθηγητής και πρώην κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης, επίσης φίλος και συμφοιτητής, γράφει μεταξύ άλλων τα εξής : «Μερικοί στα Πανεπιστήμιά μας με ύπουλο τρόπο τεμαχίζουν τον όλο εθνικό βίο, απορρίπτουν το πρώτο τμήμα, το αρχαιοβυζαντινό, και αποδέχονται μόνον την μετά το 1821 περίοδο (με την Τουρκοκρατία ως προοίμιο). Η τμήση που επιχειρούν είναι αυθαίρετη και πολλαπλώς επιζήμια»[4]. Το πώς και το γιατί θα το δούμε στη συνέχεια.
Αλλά η επίθεση κατά της κλασικής παιδείας έχει να επιδείξει, επιπλέον, και τίτλους ανακολουθίας και σύγχυσης. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 το βιβλίο του J.-Β. Duroselle (1991) με θέμα την ευρωπαϊκή Ιστορία, το οποίο αποσιωπούσε τη συμβολή της Ελλάδας στη διαμόρφωση της Ευρώπης, είχε προκαλέσει στη χώρα μας γενικευμένη και από κάθε άποψη δικαιολογημένη αγανάκτηση. Αυτό, βέβαια, δεν είχε εμποδίσει πολλούς από τους αγανακτισμένους και διαμαρτυρομένους να αντιταχθούν σθεναρά στη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής στο γυμνάσιο. Α, όλα κι όλα! Καλή και άγια η κλασική παιδεία και τα αγαθά της αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι θα την υμνολογούν οι ξένοι. Αντίθετα, για τους Έλληνες μαθητές κρίνεται ακατάλληλη, γιατί τους κάνει κακό! — Τότε είχαν ορισμένοι αναφέρει σκωπτικά μια παροιμιακή έκφραση, με την οποία η καυστική θυμοσοφία του λαού μας στηλιτεύει παρόμοιες περιπτώσεις ασυνέπειας και υποκρισίας: «Κλάψτε μου τον άντρα μου, γιατί εγώ σκοτίζομαι»Ι[5]
Υπάρχει, όμως, ένα ακόμη λαμπρό δείγμα του ψυχικού διχασμού και της ανακολουθίας που μας χαρακτηρίζουν ως λαό: ενώ απαιτούμε επίμονα –και έχουμε κάθε ιστορικό και πολιτιστικό δικαίωμα να το κάνουμε– τα ελγίνεια μάρμαρα από το Βρετανικό Μουσείο, ταυτόχρονα καρατομούμε την κλασική παιδεία στην ίδια την ιστορική της κοιτίδα. Ας μη βιαστούν ορισμένοι να ισχυριστούν ότι πρόκειται για δύο άσχετα, μεταξύ τους πράγματα, γιατί θα είναι σαν να ομολογούν ότι τα ελγίνεια μάρμαρα μάς χρειάζονται αποκλειστικά και μόνο για να αυξηθεί θεαματικά η τουριστική κίνηση της χώρας μας με συνακόλουθη κατακόρυφη άνοδο της εισροής συναλλάγματος. Αλλά η παραθεώρηση της παιδευτικής σημασίας του αρχαίου πνεύματος το οποίο συμβολίζουν, ακριβώς, τα ελγίνεια μάρμαρα και η αντιμετώπισή των τελευταίων με πνεύμα στυγνής υλιστικής χρησιμοθηρίας, εκτός της κραυγαλέας ασυνέπειας που υποδηλώνουν, προσφέρουν και ένα πρώτης τάξεως επιχείρημα στην άλλη πλευρά, που έχει τους δικούς της λόγους να απορρίπτει το δίκαιο αίτημά μας.
2. Ψευδεπίγραφη προοδευτικότητα ή επιδερμικός μαρξισμός;
Είναι ολέθριο λάθος να αποκόπτονται οι γλωσσικοί και οι πολιτιστικοί δεσμοί της ελληνικής νεολαίας με τη μακραίωνη πνευματική παράδοση του λαού μας, και αυτό στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης προοδευτικότητας. Δεν αποκτά κανείς τίτλους προοδευτικότητας όταν απεμπολεί τον αρίφνητο γραμματειακό πλούτο της ελληνικής αρχαιότητας, ο οποίος άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο δυτικό πολιτισμό. Και κυρίως, όταν φτωχαίνει δραματικά τη γλώσσα του έθνους, η οποία επέτρεψε στον ελληνισμό, σε πείσμα των ατέλειωτων ιστορικών περιπετειών του, να επιβιώσει στη διαδρομή των αιώνων και να σταθεί όρθιος. Αντίθετα, η στάση του κατ’ επίφαση προοδευτικού είναι κραυγαλέα περίπτωση παιδευτικής μειοδοσίας, που ισοδυναμεί με καίριο πλήγμα εναντίον της εθνικής συνείδησης του λαού μας.
Και επειδή οι καιροί είναι δύσκολοι και πονηροί, ας μας επιτρέψουν οι θιασώτες της πολιτικής ορθότητας να σταθούμε για λίγο σε αυτό το τελευταίο σημείο. Ό,τι συγκροτεί και συγκρατεί ένα λαό είναι η εθνική του συνείδηση, δηλαδή η άγρυπνη εκείνη συλλογική βούληση των πολιτών να ζήσουν ενωμένοι και ελεύθεροι το παρόν και το μέλλον τους – μια βούληση που αναβλύζει από τη ζωντανή σύνδεση με το παρελθόν και τροφοδοτείται από αυτήν.
Ταυτόχρονα, η εθνική συνείδηση αποτελεί εγγύηση της ευνομίας, της κοινωνικής συνοχής, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Όταν, λοιπόν, το παρελθόν ενός λαού «κόπτεται και εις πυρ βάλλεται», η πολιτιστική ιδιοπροσωπία του λαού αυτού ξεθωριάζει, ενώ ατονεί ταυτόχρονα και απονευρώνεται η εθνική του συνείδηση με αποτέλεσμα οι πολίτες να αρχίζουν σταδιακά να νιώθουν μετέωροι και να μετατρέπονται σε ένα ουδετεροεθνές συνονθύλευμα καταναλωτών. Οπότε, στο πλαίσιο του πολυπολιτισμικού μωσαϊκού που μεθοδεύεται διεθνώς, οι τοπικές κοινωνίες μπορούν κάλλιστα να μεταλλαχτούν σε πιόνια της γεωπολιτικής σκακιέρας, τα οποία, χωρίς αντιστάσεις και αμυντικούς μηχανισμούς, προσφέρονται για ανομολόγητους «σχεδιασμούς» και είναι ευάλωτα σε κάθε λογής κακόβουλα «σενάρια».
Με αυτά τα δεδομένα, ο εδαφικός ακρωτηριασμός ή και διαμελισμός του αντίστοιχου κράτους, αν δεν βρίσκεται επί θύραις, είναι πάντως μια κατάσταση που δυνητικά θα μπορούσε να προκύψει, εφόσον βέβαια παρουσιάζονταν ή «δημιουργούνταν» οι κατάλληλες συνθήκες και ευκαιρίες… Πολύ σωστά παρατηρεί με επιγραμματικότατα ο Μικρογιαννάκης ότι «στη ζωή των εθνών η απεμπόληση χρόνου ακολουθείται από την απώλεια χώρου»[6].
Οι παρατηρήσεις αυτές δεν αφορούν προσωπικά τον Υπουργό Παιδείας κ. Φίλη, τον οποίο δεν έχω καμιά πρόθεση να στοχοποιήσω. Ομολογώ μάλιστα πως είχα δοκιμάσει τον περασμένο Ιούλιο μια ευχάριστη έκπληξη, όταν τον είχα δει να στηρίζει ένθερμα την διεξαγωγή του Παγκόσμιου Συνεδρίου με θέμα τη φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Βέβαια, την τελική ευθύνη των αποφάσεων τη φέρει ο ίδιος ως αντιπρόσωπος της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, όπως υπεύθυνος είναι ο ίδιος και για την επιλογή των συμβούλων, στους οποίους «τείνει ευήκοον ους». Πολύ φοβάμαι λοιπόν ότι έχει παρασυρθεί από τις απαράδεκτες εισηγήσεις κάποιων πανεπιστημιακών συμβούλων του, που τον ωθούν προς μια εντελώς λανθασμένη κατεύθυνση.
Στο βωμό μιας κατ’ επίφαση προοδευτικότητας ή και ενός επιδερμικού και κακοχωνεμένου μαρξισμού οι παραπάνω πανεπιστημιακοί σύμβουλοι, με κάποια κείμενά τους που χαρακτηρίζονται από ανατριχιαστική ανευθυνότητα και μηδενιστική πλειοδοσία, θεωρούν την κλασική παιδεία κάτι σαν σύγχρονη Ιφιγένεια και ευαγγελίζονται τη θυσία της με σκοπό να φυσήξουν οι ούριοι άνεμοι του λαϊκισμού, που θα οδηγήσουν το σκάφος της εκπαίδευσης στη χώρα της ραστώνης και της ισοπεδωτικής «εξίσωσης προς τα κάτω». Και δεδομένου ότι μίλησα ήδη για την κατ’ επίφαση προοδευτικότητα, ας μου επιτραπεί μια επί τροχάδην αναφορά στο μαρξισμό με την επίκληση δύο ονομάτων: του Δημήτρη Γληνού και του ίδιου του Μαρξ.
Η αποκοπή των Ελλήνων μαθητών –εξαιτίας της κατάργησης των Αρχαίων Ελληνικών– από το ανεξάντλητο παιδευτικό κεφάλαιο της αρχαίας γραμματείας σημαίνει απώλεια της δυνατότητάς τους να αποκτήσουν πολιτιστική μνήμη. Αλλά αυτό, με τη σειρά του, ισοδυναμεί με φαλκίδευση του δημιουργικού ιστορισμού, του οποίου ο Δημήτρης Γληνός ήταν ένθερμος θιασώτης: «(Ο δημιουργικός ιστορισμός»), γράφει, είναι αρμονικός συνδυασμός των αξιών του παρελθόντος με τις δυνάμεις και τις ορμές του παρόντος, έτσι που και τα περασμένα να δίνουν κάθε στοιχείο, που μπορεί να χρησιμεύει για ιδανικό παράδειγμα και να αφομοιώνεται από το παρόν και η σύγχρονη ορμή ν’ απλώνεται άνετα και να εξυψώνει τα δικά της στοιχεία σε αξίες πολιτισμού όσο μπορεί περισσότερο ικανοποιώντας και τις σύγχρονες ψυχικές ανάγκες»[7].
Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που «τα περασμένα» και «οι αξίες του παρελθόντος» θα ριχτούν στον Καιάδα της λήθης, ο παραπάνω «αρμονικός συνδυασμός» θα καταστεί ανέφικτος, οπότε η παιδεία των νέων ανθρώπων θα αποδειχτεί ετεροβαρής και ανάπηρη. Όσο για τον Μαρξ, παραθέτω απλώς τη μαρτυρία ενός βιογράφου του, του Φραντς Μέρινγκ, που την αφιερώνω εξαιρετικά στους συμβούλους του κ. Υπουργού και ειδικότερα σε όσους συγκεντρώνουν υπογραφές για τον ενταφιασμό της κλασικής παιδείας στην εκπαίδευση: «Ο Μαρξ, γράφει ο Μέρινγκ, παρέμενε πάντοτε προσηλωμένος στους Αρχαίους Έλληνες και ήταν έτοιμος να διώξει με το μαστίγιο από το ναό του πνεύματος κάθε άθλια ύπαρξη που ήθελε να στρέψει τους εργάτες ενάντια στην αρχαία κληρονομιά[8]».
Βέβαια, οι υποστηρικτές της «σκληρής γραμμής» εναντίον των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο θα μπορούσαν να επιχειρήσουν μια στρατηγική αναδίπλωση επικαλούμενοι το ακόλουθο «ανέξοδο» επιχείρημα, που έρχεται από τις παλαιότερες δεκαετίες, δηλαδή από την εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε η άκρατη γραμματικο-συντακτική τυπολατρία. Οπότε το επιχείρημά τους φαίνεται ελκυστικό, επειδή συνοδεύεται από την καταδίκη του απωθητικού «παλιού», από τη στροφή προς την ουσία και την ίδια στιγμή από την «ήσσονα προσπάθεια»: «Εκείνο που πρωτίστως μας ενδιαφέρει, θα μπορούσαν να ισχυριστούν, είναι το περιεχόμενο των αρχαίων κειμένων, των οποίων η μεγάλη παιδευτική σημασία είναι για μας δεδομένη και αυτονόητη. Εδώ και όχι στην αρχαία γλώσσα πρέπει να πέσει το κέντρο βάρους της διδασκαλίας. Τι νόημα έχει η ταλαιπωρία των μαθητών με τα λεξίδια, τους τύπους, τις αναγνωρίσεις και τις αντικαταστάσεις, που αποτελούν κατά βάση διαδικασίες πνευματοκτόνες; Η ελαχιστοποίηση όλων αυτών όχι μόνο δεν βλάπτει τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά και τα ενδυναμώνει αντίθετα, γιατί στρέφει το διδακτικό έργο προς τη σωστή κατεύθυνση. Κατά τα άλλα, όταν λέμε ‘γλώσσα΄, εννοούμε τη ζωντανή λαλιά της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής πραγματικότητας, δηλαδή τη Νέα Ελληνική. Αυτήν πρέπει να τη μάθουν τα παιδιά όσο καλύτερα γίνεται».
3. Τα «επαγωγά» που δεν πρέπει να αφεθούν «ανέλεγκτα»
Αυτά όλα τα «επαγωγά» δεν πρέπει να μείνουν «ανέλεγκτα», δηλαδή χωρίς αντίλογο.
Θεωρούμε κατ’ αρχάς δεδομένο πως η Νέα Ελληνική, που είναι η επίσημη γλώσσα της εκπαίδευσης και της Πολιτείας, διδάσκεται συστηματικά από την πρώτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου και ότι η διδασκαλία της επιδέχεται βελτίωση, που πρέπει οπωσδήποτε να επιδιωχτεί. Η Νέα Ελληνική, όμως, είναι άραγε ένα σύστημα κλεισμένο στον εαυτό του, χωρίς παράθυρα στον έξω κόσμο, ή μήπως δέχεται επηρεασμούς από πολλές και διάφορες πλευρές με αποτέλεσμα να εξελίσσεται και όχι σπάνια να αλλοιώνεται και να παραμορφώνεται; Είναι προφανές ότι συμβαίνει το δεύτερο. Η καθημερινή γλώσσα των μαθητών μας επηρεάζεται από τις ανάγκες της ζωής που επιβάλλουν ένα πλήθος νεολογισμών, από τους επείσακτους όρους των ξένων γλωσσών, από την τεχνική ορολογία των Η/Υ, από τα προβληματικά ελληνικά που χρησιμοποιούν οι διάφορες «τηλεπερσόνες» ή από τις ποικιλώνυμες «αργκό» των γηπέδων και της καφετέριας. Θα έβλαπτε άραγε, αν επηρεαζόταν παράλληλα και από τα Αρχαία Ελληνικά, που και αυτών ασφαλώς η διδασκαλία επιβάλλεται να εκσυγχρονιστεί οπωσδήποτε και να γίνει ουσιαστικότερη; Κατά τη γνώμη μου, ο επηρεασμός αυτός όχι μόνο δεν θα ήταν βλαπτικός, αλλά και θα αποδεικνυόταν πολλαπλά ωφέλιμος για τους ακόλουθους λόγους:
1. Καθώς το γλωσσικό όργανο της καθημερινής επικοινωνίας του μαθητή δεν θα ήταν πλέον μετέωρο, αλλά θα αποκτούσε ρίζες στο πλούσιο έδαφος της Αρχαίας Ελληνικής, πρωτίστως, αλλά και των παλαιότερων μορφών της γλώσσας μας, ο μαθητής θα είχε στη διάθεσή του βάσεις γλωσσικής αναφοράς, που θα του επέτρεπαν να κατανοήσει ευκολότερο όχι μόνο γιατί κάτι λέγεται κατ’ αυτόν τον τρόπο στη Νέα Ελληνική, αλλά και γιατί θα ήταν λάθος αν λεγόταν διαφορετικά.
2. Χάρη στην επαφή με την Αρχαία Ελληνική, ο μαθητής θα αποκτούσε αντισώματα που θα τον βοηθούσαν να αντιστέκεται αποτελεσματικότερα στην πλημμυρίδα των παρείσακτων ξενισμών και, παράλληλα, να μην αποβάλλει ως ξένο σώμα κάθε λόγια ελληνική λέξη που χρησιμοποιείται στη θέση ενός ξενόφερτου όρου.
3. Σε μια εποχή, κατά την οποία το κινητό τηλέφωνο, η οθόνη του υπολογιστή και η κυρίαρχη εικόνα προωθούν τη μισολογία και την αγραμματοσύνη, οι εξοικειωμένοι με την Αρχαία Ελληνική μαθητές θα μπορούσαν να μιλήσουν την καθημερινή γλώσσα τους περισσότερο σωστά και να προφυλαχτούν από τερατουργήματα του τύπου «του επιμελή μαθητή», «το βαρέο επάγγελμα», «το συγκοινωνούντο δοχείο», «έχει παράγει» ή «έχει παράξει», «ανεξαρτήτου ηλικίας», «υπέρ του δέοντος» κτλ.
4. Η Αρχαία Ελληνική θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στη γλωσσική ασυδοσία, στην εσφαλμένη αντίληψη πως η καταστρατήγηση των γραμματικών και των συντακτικών κανόνων συνιστά πιστοποιητικό γλωσσικού εκσυγχρονισμού, στην τάση για εκδίωξη από τη γλωσσική χρήση κάθε λόγιου όρου ακόμη και αν αυτός προσαρμόζεται στο τυπικό της Νέας Ελληνικής και στη βάναυση κακοποίηση του γλωσσικού καλού γούστου με σκοπό τον εύκολο εντυπωσιασμό.
5. Και το πιο σημαντικό. Χάρη στην Αρχαία Ελληνική, η εξοικείωση με την παλαιότερη γραμματεία μας θα ήταν ευχερέστερη και ο μαθητής θα αποκτούσε πρόσβαση στα κείμενα του Παπαρρηγόπουλου, του Βιζυηνού και του Παπαδιαμάντη, για παράδειγμα, αντί να παραμένει αποκομμένος από αυτά. Αν χαρακτηρίζουμε εγκληματική μειοδοσία το να απορρίπτεται το εθνικό παρελθόν μας που ανάγεται χρονικά σε περιόδους προγενέστερες του 1821 και της τουρκοκρατίας, είναι αναμφισβήτητα πνευματική γενοκτονία και παιδευτικός σκοταδισμός το να συρρικνώνουμε την ελληνική γραμματειακή παραγωγή σε τέτοιο βαθμό, ώστε να συγκρατούμε από αυτήν αποκλειστικά και μόνο καθετί που είναι γραμμένο στη Νέα Ελληνική, άρα να θεωρούμε ουσιαστικά ως χρονολογία γέννησης του ελληνικού πολιτισμού την καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας της διοίκησης και της εκπαίδευσης![9]
Εδώ μου είναι δύσκολο να μη θυμηθώ τον αείμνηστο Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο, που τόνιζε το εξής: ο καλύτερος ορισμός της βαρβαρότητας είναι το να θεωρεί κανείς ότι όλα αρχίζουν με τον ίδιο και γι’ αυτό οτιδήποτε έχει χρονικά προηγηθεί το απορρίπτει ως περιττό ή επικίνδυνο. Μπορεί να μηρυκάζουν όσο θέλουν ορισμένοι τη συγχρονική διάσταση της γλώσσας ως συστήματος, όμως το δεδομένο και το αυτονόητο παραμένει και αξίζει να το υπογραμμίσουμε: η διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής και μέσω αυτής η ευχερέστερη πρόσβαση σε παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας θα επανέντασσε γόνιμα στο πολιτιστικό μας κεφάλαιο τους γραμματειακούς θησαυρούς του εθνικού μας παρελθόντος, με την έννοια ότι θα τους καθιστούσε γλωσσικά προσιτούς στις νεότερες γενεές, οπότε ο δημιουργικός ιστορισμός, στον οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, θα μπορούσε να αποδώσει πλούσιους πνευματικούς καρπούς[10].
Πρέπει επιτέλους να το συνειδητοποιήσουμε: ο αντίπαλος της Νέας Ελληνικής δεν είναι η Αρχαία Ελληνική, όπως πασχίζουν να την παρουσιάσουν οι συλλέκτες υπογραφών πανεπιστημιακοί. Αντίθετα, η Αρχαία Ελληνική είναι το έδαφος, στο οποίο ή Νέα Ελληνική ριζώνει και ανθοφορεί. Όσο και αν κραδαίνουν θριαμβευτικά τη γλωσσική «συγχρονία» οι ζηλωτές του Saussure επειδή νομίζουν ότι ανακάλυψαν την Αμερική, δεν θα μπορέσουν ποτέ να συσκοτίσουν την αλήθεια, που είναι ακλόνητη και κρυστάλλινη. Αν θέλουμε η γλώσσα της καθημερινής ζωής μας να μην μοιάζει με αντεστραμμένο δέντρο που τα κλαδιά του σέρνονται στη γη ενώ οι ρίζες του ανεμίζουν στον αέρα, η εξοικείωση με την Αρχαία Ελληνική και τις παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας είναι απαραίτητη.
Η Νέα Ελληνική έχει άλλους αντιπάλους. Έχει αντίπαλό της το Greeklish, δηλαδή το λατινικό αλφάβητο, που μέσω των υπολογιστών εισδύει ύπουλα στο γραπτό λόγο των νέων αποξενώνοντάς τους από το «οπτικό ίνδαλμα» της ελληνικής γλώσσας και αποσαθρώνοντας τις όποιες γλωσσικές δομές έχουν κατακτήσει. Και πρωτίστως, βέβαια, έχει την ίδια την αγγλική γλώσσα, που επελαύνει σαρωτικά, όταν μάλιστα δεν συναντά σοβαρή αντίσταση. Χωρίς αμφιβολία, οι μαθητές μας οφείλουν να μάθουν άριστα την αγγλική ως ξένη γλώσσα που διευκολύνει τη διεθνή επικοινωνία, πρέπει όμως να λάβουμε τα μέτρα μας έγκαιρα, ώστε να παραμείνουν προσηλωμένοι στην ελληνική και να μην απαιτήσουν αύριο την καθιέρωση της αγγλικής ως επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους, δηλαδή να μη μεταλλαχτούν σε «ελληνώνυμους» φραγκολεβαντίνους ή σε αγγλόφωνους πρώην Έλληνες! Και στον αγώνα της να επιβιώσει κερδίζοντας τους νέους ανθρώπους η Νέα Ελληνική δεν μπορεί να βρει καλύτερο σύμμαχο από την Αρχαία Ελληνική.
4. Από το έλλειμμα ευαισθησίας στο πλεόνασμα προσφοράς;
Αυτά τα στοιχειώδη δεν συνειδητοποιούνται δυστυχώς από τους αρμοδίους. Αντίθετα, είναι σαφές από τα καινούργια μέτρα που λαμβάνονται ότι το μένος εναντίον του μαθήματος δεν έχει ακόμη κορεσθεί. Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, όπως αναφέραμε παραπάνω, αφαιρείται αιφνιδιαστικά με υπουργική εγκύκλιο από τα εξεταζόμενα μαθήματα στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις του Γυμνασίου. Αν με όσα προηγήθηκαν θα μπορούσαμε να μιλάμε για συρρίκνωση του μαθήματος, με αυτή την τελευταία απόφαση έχουμε προμελετημένη και εν ψυχρώ δολοφονία του μέσω της μετατροπής του σε παρία του ωρολόγιου προγράμματος, που σημαίνει στην ουσία καταδίκη του σε πλήρη εξαφάνιση σε πολύ σύντομο χρόνο.
Είναι αυτονόητο πως δεν μας παρηγορούν καθόλου οι καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις από αρμόδια χείλη ότι τάχα η αξία ενός μαθήματος δεν κρίνεται από το αν περιλαμβάνεται ή όχι στην εξεταστέα ύλη. Αν αυτοί που τις διατυπώνουν δεν έχουν πλήρη άγνοια των εκπαιδευτικών δεδομένων, τότε απλώς εμπαίζουν όσους διαμαρτύρονται και ταυτόχρονα υποτιμούν τη νοημοσύνη τους. Οι ειδικοί, όμως, λένε κάτι πολύ απλό: αν θέλεις να αλλάξεις τη φυσιογνωμία ενός μαθήματος, άλλαξε τον τρόπο της αξιολόγησής του, δηλαδή τον τρόπο της εξέτασης και τις βαθμολογίας του κατά τις εξετάσεις. Πράγμα που σημαίνει ότι σε μια εποχή γενικευμένης χρησιμοθηρίας και στυγνού πραγματισμού, αν θέλεις να μετατρέψεις την αίθουσα διδασκαλίας ενός μαθήματος σε «παιδική χαρά», όπου οι διδασκόμενοι θα διασκεδάζουν και «θα κάνουν πάρτι» εκ του ασφαλούς με τον αμήχανο καθηγητή και το αδιάφορο μάθημα, τοποθέτησε αυτό το συγκεκριμένο μάθημα εκτός εξεταστικής διαδικασίας. Η αδιαφορία θα παραχωρήσει γρήγορα τη θέση της στον ευτελισμό και τη γελοιοποίηση, οπότε η τυπική, η de jure κατάργησή του μαθήματος θα έρθει νομοτελειακά να διαδεχτεί την de facto κατάργηση που είχε προηγηθεί.
Εδώ πλέον έχουμε μια πρωτότυπη και ριζοσπαστική αναθεώρηση του μαρξιστικού διαλεκτικού τριπτύχου. Όχι πια «θέση, αντίθεση σύνθεση», αλλά «θέση, αντίθεση, αποσύνθεση και εξαφάνιση». Από τη διδασκαλία μέσω μεταφράσεων, που αντιπροσώπευε τη θέση, περάσαμε στην αντίθεση, που ήταν η διδασκαλία κειμένων από το πρωτότυπο, για να καταλήξουμε στην αποσύνθεση και την κατάργηση του μαθήματος μέσω του αποκλεισμού του από την εξεταστέα ύλη.
Απευθύνουμε έκκληση στον κ. Υπουργό Παιδείας την ύστατη ετούτη ώρα να αγνοήσει τις υποδείξεις των συμβούλων του και να ενισχύσει το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο αντί να μεθοδεύει την ολοσχερή κατάργησή του. Και καλούμε τις Ελληνίδες και τους Έλληνες φιλολόγους να βάλουν με τον εαυτό τους και με την παιδεία του τόπου ένα ιστορικό στοίχημα: επιστρατεύοντας το πάθος, τον ενθουσιασμό, την έμπνευση, την ευρηματικότητα, το ταλέντο και το μεράκι που μπορεί να διαθέτουν, να εμπνεύσουν στους μαθητές τους την αγάπη και το σεβασμό για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, συμβάλλοντας έτσι μέσω αυτού –και στο ποσοστό που τους αναλογεί– στην παιδευτική ανάκαμψη και την πολιτιστική αναγέννηση της χώρας. Το έλλειμμα στοιχειώδους ευαισθησίας και ανοχής προς την κλασική παιδεία εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας ας γίνει πλεόνασμα προσφοράς εκ μέρους των εκπαιδευτικών μας, ώστε να διαψευσθούν οι δυσοίωνες και ζοφερές προβλέψεις.
Για μια ακόμη φορά ο εκπαιδευτικός –ο εμπνευσμένος και ο οραματιστής, όχι ο αφιονισμένος και ο μηδενιστής!– αποτελεί την τελευταία ελπίδα της ελληνικής παιδείας.
(*) Στην εκδήλωση της ΠΕΦ ο υπογραφόμενος ήταν μεταξύ των ομιλητών με μια δεκάλεπτη εισήγησή του, από την ανάπτυξη και επεξεργασία της οποίας προήλθε το κείμενο του παρόντος άρθρου.
[1]Για το όλο θέμα έχω αναρτήσει στην ιστοσελίδα μου (kkatsimanis.gr) ένα ηλεκτρονικό βιβλίο με τον τίτλο Βιβλίο Ιστορίας της Στ΄Δημοτικού. Από την ‘φηφιδοποίηση’ της ιστορίας στον εθνομηδενισμό http://www.kkatsimanis.gr/biblio-istorias-st-demotikou-apo-ten-psephidopoiese-tes-istorias-ston-ethnomedenismo, στο προλογικό κεφάλαιο του οποίου («Γιατί ξανά η ‘Ιστορία Στ’ Δημοτικού΄;») επισήμαινα, ακριβώς, τις παραπάνω θέσεις:
[2] Την έκφραση αυτή την έχω χρησιμοποιήσει ως τίτλο του βιβλίου μου Σύνδρομο Επίκτητης Αρχαιοελληνικής Αντιπάθειας, Gutenberg, Αθήνα, 1992, σσ.114.
[3] Και είναι ενδεικτικός ο τίτλος μιας σύντομης παρέμβασής μου στον ημερήσιο τύπο, το 1998, με την ευκαιρία των συντελούμενων τότε αλλαγών στα ωρολόγια προγράμματα της Μ.Ε.: «Κατακρεουργούνται τα Αρχαία Ελληνικά»! (https://docs.google.com/file/d/0B3uP1UvUpWlZZC1kOE5lOHM4ZGc/edit).
[4] Εμμαν. Μικρογιαννάκη, Ελλάδος Σήμα, Εκδόσεις Γεωργιάδη, Αθήναι 2004, σελ.44.
[5] Την παροιμιακή αυτή έκφραση την είχα χρησιμοποιήσει ως «μόττο» στο κείμενό μου «Οργή ή ευγνωμοσύνη; (Μια άλλη διάσταση της ‘Ευρωπαϊκής Ιστορίας’)», στο Σύνδρομο…,ὀ.π., σσ. 83-89.
[6] Εμμαν. Μικρογιαννάκη, ό.π.
[7] Δ. Γληνού, Εκλεκτές Σελίδες, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα, 1971, σσ. 26-27.
[8] Περιέχεται στο βιβλίο του Δ. Ι. Τσιμπουκίδη, Οι κλασικοί του μαρξισμού για την Αρχαία Ελλάδα, Gutenberg, Αθήνα, 1983, σελ. 15.
[9] Η φοιτήτρια εγγονή ενός φίλου μου, η οποία μου έδειξε πρόσφατα μια εργασία της προκειμένου να της υποδείξω τυχόν βελτιώσεις, όταν τη ρώτησα γιατί δεν χρησιμοποίησε ένα πολύ γνωστό ξένο έργο που έχει μεταφραστεί παλαιότερα στα ελληνικά, με έκανε να πέσω από τα σύννεφα με την απάντησή της: «Το ξέρω το βιβλίο, αλλά δεν μπορώ να το διαβάσω, γιατί έχει μεταφραστεί στην καθαρεύουσα»!
[10] Βλ. αναλυτικότερο για το όλο θάμα Κυριάκου Κατσιμάνη, Σύνδρομο…, ό.π., σσ. 63-68.
Πηγή: Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, Αβέρωφ
Στις Διεθνείς Σχέσεις και στην Εξωτερική Πολιτική, σπάνια υπάρχουν συμπτώσεις και τίποτα δεν γίνεται τυχαία.
Η χθεσινή, ήταν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημέρα, η οποία, με δεδομένο ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια που ασχολούμαι με τις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική έχουν δει πολλά τα μάτια μου και έχουν ακούσει πολλά τα αυτιά μου, μου δημιούργησε μεγάλο προβληματισμό και ανησυχία.
Ο επικίνδυνος Σουλτάνος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν αμφισβητώντας ευθέως τη Συνθήκη της Λωζάννης, την υφαλοκρηπίδα, και απειλώντας για τα νησιά, δήλωσε τα ακόλουθα:
«Αυτό που συνέβη στο σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ 1912 και 1923, στα εδάφη μας τα οποία στο μεταξύ είχαν περιοριστεί στο ένα πέμπτο, ήταν η προσπάθεια κατοχής. Το έθνος μας λέει ότι η 15η Ιουλίου είναι ο δεύτερος πόλεμος απελευθέρωσης του τουρκικού έθνους. Το 1920 μας απείλησαν με τη Συνθήκη των Σεβρών και τελικά μας έπεισαν για την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης. Κάποιοι προσπάθησαν να μας επιβάλουν τη Λωζάννη. Τα νησιά που αν κάνουμε να φωνάξουμε, η φωνή μας θα ακουστεί απέναντι, τα δώσαμε με τη Λωζάννη. Τι θα γίνει με την υφαλοκρηπίδα, τι θα γίνει στο αέρα και στο έδαφος, δίνουμε μάχη ακόμη για όλα αυτά. Οι αίτιοι αυτής της κατάστασης είναι αυτοί που κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της συνθήκης αυτής. Δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και έτσι, το πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε τώρα εμείς. Εάν πετύχαινε η απόπειρα πραξικοπήματος, μάλλον θα έρχονταν μπροστά μας με μια συμφωνία χειρότερη από αυτή των Σεβρών».
Ταυτόχρονα, η εκπρόσωπος της Κομισιόν στις Βρυξέλλες θυμήθηκε και στην ουσία αναγνώρισε ότι υφίσταται «τσάμικο ζήτημα», απαντώντας σε σχετική ερώτηση τα ακόλουθα:
«Όπως εξήγησα, η Επιτροπή έχει λάβει θέση σε σχέση με την πρόθεση των δύο χωρών να συζητήσουν εκκρεμή ζητήματα, προκειμένου να ενδυναμωθούν περαιτέρω οι διμερείς τους σχέσεις. Η Επιτροπή δεν προχώρησε πέρα από αυτό, δεν πήρε καμία θέση για τις διμερείς σχέσεις».
Πριν λίγες ημέρες στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, είναι σαφές από το έγκυρο ρεπορτάζ συναδέλφων, ότι η Κύπρος και η Ελλάδα, βρίσκονται εν μέσω ενός ασφυκτικού κλοιού, για κλείσιμο του Κυπριακού, στα πλαίσια ενός σερβιρισμένου με νέο περιτύλιγμα σχεδίου Ανάν και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες.
Στα ενεργειακά σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες από την Ουάσιγκτον, η Ελλάδα δέχεται πιέσεις να συμφωνήσει σε αγωγούς οι οποίοι αντίκεινται στα συμφέροντα της και μελλοντικά τα υπονομεύουν. Όλα αυτά τα ζητήματα περί αγωγών στον υποθαλάσσιο χώρο νότια της Κράτης συνδέονται και με την πολυσυζητημένη ΑΟΖ που ενώ νομικά θα ήταν πραγματική λύτρωση για τη χώρα, πολιτικά κρύβει τεράστιες παγίδες εις βάρος μας.
Η χώρα λόγω του προσφυγικού και της ερασιτεχνικής αντιμετώπισης του, αντιμετωπίζει προοδευτικά μια σοβαρή απειλή εθνικής αλλοίωσης.
Οι συμπτώσεις είναι πολλές και πολύ σοβαρές για να είναι απλά συμπτώσεις. Το γεγονός ότι όλα αυτά έχουν σκάσει ταυτόχρονα δημιουργεί συνθήκες για την έλευση μια «Τέλειας Καταιγίδας», η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εθνική τραγωδία επικών διαστάσεων.
Όταν μάλιστα το σκηνικό αυτής της «Τέλειας Καταιγίδας», στήνεται σε μια στιγμή που η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε απόλυτη διάλυση. Και σε μια στιγμή που έχει εκχωρηθεί το σύνολο βασικών πυλώνων της οικονομίας της σε ξένα χέρια και έχουν ξεπουληθεί τα πάντα, η κατάσταση έχει ξεφύγει από το επίπεδο του επικίνδυνου και έχει εισέλθει στο στάδιο της εθνικής τραγωδίας.
Ταυτόχρονα το πολιτικό σύστημα της χώρας αναλώνεται σε καθημερινή βάση με περιθωριακής σημασίας θέματα που παρά το γεγονός ότι κάποια από αυτά μπορεί να είναι σοβαρά, λίγο επηρεάζουν την ουσία της επικίνδυνης πορείας που έχει πάρει η χώρα.
Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας εξαθλιωμένη από την εποχή των μνημονίων ως επακόλουθο δεκαετιών διαβίωσης με δανεικά πάνω από τις πραγματικές δυνατότητες, αδυνατεί να αντιληφθεί πόσο μάλλον να ασχοληθεί με θέματα τα οποία απειλούν άμεσα το εθνικό συμφέρον και την ασφάλεια της χώρας.
Θέματα όπως η θρησκευτική συνείδηση, η αριστεία, η αξιοκρατία, τα οποία ούτως ή άλλως είχαν δεχθεί σοβαρό πλήγμα, δέχονται δριμύτατη επίθεση και λόγω της ζοφερής καθημερινότητας και απάθειας, κανείς δεν αντιδρά. Και όσοι εκφράζουν ανησυχία και τολμούν να επισημάνουν τους κινδύνους καταντούν να κάνουν διάλογο με τον ίδιο τους τον εαυτό και χαρακτηρίζονται και γραφικοί.
Η χώρα έχει καταντήσει ένα απέραντο λογιστικό γραφείο και για χρόνια αναλώνεται καθημερινά στο πότε θα πάρει την επόμενη δόση από τα δανεικά.
Είναι αδιανόητο τη στιγμή που υπάρχει όλο αυτό το σκηνικό γύρω από τα κομβικής σημασίας εθνικά συμφέροντα της χώρας, τα οποία είναι σαφές ότι απειλούνται, να μην έχει υπάρξει μια λεπτομερής συζήτηση σε επίπεδο Αρχηγών, συζήτηση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, αλλά και μια σοβαρή ενασχόληση και προβληματισμός από τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Αναλογίζομαι το σεισμό που θα είχαν προκαλέσει οι χθεσινές δηλώσεις του Ερντογάν και της Κομισιόν, το παρασκήνιο και οι επερχόμενες εξελίξεις στο Κυπριακό, και άλλα κομβικής σημασίας θέματα, τη δεκαετία του 1990. Σήμερα δυστυχώς η χώρα και το πολιτικό της προσωπικό αναλώνεται σε ψευτοτσαμπουκάδες και θέματα ήσσονος σημασίας, που ελάχιστα έχουν να κάνουν με το μέλλον και την επιβίωση του Ελληνικού Έθνους.
Ας ελπίσουμε αυτή η καταστροφική πορεία και η υπό διαμόρφωση «Τέλεια Καταιγίδα», να μην καταλήξει πέρα από την υφιστάμενη απώλεια κυριαρχίας και εθνικής συνείδησης και σε απώλεια εδάφους.
Πηγή: mignatiou.com
(Λουκ.στ΄, 31-36) Ὑπόμνημα εἰς τὸν Ἅγιον Εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον, ὁμιλία Η΄
Κι ἄν αὐτὸ νομίζης πὼς εἶναι μεγάλο, περίμενε· θὰ δῆς καθαρὰ ὅτι δὲ συνάντησες ἀκόμα τὸ τέλειο. Δὲ σταματᾶ σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο αὐτὸς ποὺ σοῦ ἔθεσε τοὺς νόμους γιὰ τὴν ἀνεξεκακία· προχωρεῖ περισσότερο· Ἄν κάποιος σὲ ἀγγαρέψη γιὰ ἕνα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο. Βλέπεις ὑπερβολὴ αὐταπαρνήσεως; Ἀφοῦ δώσης, λέει, τὸ χιτῶνα καὶ τὸ ἱμάτιό σου, μὴν ἐμποδίσης τὸν ἐχθρὸ νὰ χρησιμοποιήση ἔτσι γυμνὸ τὸ σῶμα σου σὲ ἐργασία ἐπίπονη καὶ κοπιαστική.
Ὅλα θέλη νὰ τὰ ἔχωμε στὴ διάθεση τῶν ἄλλων, καὶ τὴ σωματική μας δύναμη καὶ τὰ πράγματά μας γιὰ κείνους ποὺ μᾶς παρακαλοῦν καὶ γιὰ κείνους ποὺ μᾶς ἐξευτελίζουν· τὸ πρῶτο δείχνει φιλανθρωπία, τὸ δεύτερο γενναιότητα. Γι’ αὐτὸ ἔλεγε· Ἄν κάποιος σὲ ἀγγαρέψη γιὰ ἕνα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο-ἔτσι σ’ ἀνεβάζει ψηλότερα καὶ παρακινεῖ νὰ δείχνεις τὴν ἴδια φιλοδοξία. Καὶ ἄν αὐτὰ ποὺ ἔλεγε στὴν ἀρχή, τόσο μικρότερα ἀπὸ τοῦτα, ἔχουν τόσους μακαρισμούς, σκέψου τί τέλος περιμένει αὐτοὺς ποὺ κατορθώνουν ταῦτα καὶ τί λογῆς γίνονται, πρὶν ἀπὸ τὴν ἀμοιβὴ τους κατορθώνοντας νὰ πραγματοποιήσουν ὅλη τὴν ἀπάθεια σὲ σῶμα ἀνθρώπινο ὑπόκεται στὸ πάθος; Ὅταν μήτε οἱ ἐξευτελισμοί, μήτε τὰ χτυπήματα, μήτε ἡ στέρηση τῶν χρημάτων δὲν τοὺς πειράζουν, μήτε σὲ κανένα ἄλλο παρόμοιο δειλιάζουν ἀλλὰ πιὸ πολὺ τὸ πάθος τοὺς πλουτῆ, πρόσεξε τί λογῆς γίνεται ἡ ψυχή τους. Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς πρόσεξε κι ἐδῶ νὰ κάνωμε ὅ,τι καὶ στὶς περιπτώσεις τῶν χτυπημάτων καὶ τῶν χρημάτων. Τί ἀναφέρω, μᾶς λέει, τὸν ἐξευτελισμὸ καὶ τὰ χρήματα; Ἀκόμα καὶ τὸ ἴδιο τὸ σῶμα σου ἄν θέλη νὰ ὑποβάλη σ’ ἐπίπονη καὶ κοπιαστικὴ ἐργασία, καὶ μάλιστα ἄδικα, σὺ πάλι νίκησε καὶ ξεπέρασε τὴν ἄδικη ἐπιθυμία του. Γιατὶ αὐτὸ εἶναι τὸ ἀγγάρεμα, νὰ σὲ σύρη ἄδικα καὶ χωρὶς λόγο καὶ νὰ σὲ κακοποιῆ. Μὰ καὶ γιὰ τοῦτο νὰ εἶσαι ἕτοιμος· νὰ πάθης περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι θέλει ἐκεῖνος νὰ σοῦ κάμη. Δίνε σ’ αὐτὸν ποὺ σοῦ ζητᾶ καὶ μὴν ἀποφεύγης αὐτὸν ποὺ θέλει νὰ σοῦ ζητήση δάνειο. Αὐτὰ εἶναι μικρότερα ἀπὸ κεῖνα ἀλλὰ μὴ θαυμάσης. Αὐτὸ συνηθίζει νὰ κάμη πάντα ἀναμειγνύοντας σὰ μεγάλα τὰ μικρά. Κι ἄν αὐτὰ εἶναι μικρὰ σὲ σχέση μ’ ἐκείνα, ἄς ἀκοῦνε ὅσοι παίρνουν τὰ πράγματα τῶν ἄλλων, ὅσοι σκορποῦν τὰ δικὰ τους στὶς πόρνες κι ἀνάβουν διπλῆ φωτιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό τους, καὶ μὲ τὸ ἄδικο κέρδος καὶ μὲ τὸ ὀλέθριο ξόδεμα. Λέγοντας δάνεισμα ἐδῶ δὲν ἐννοεῖ τὴ συμφωνία μὲ τόκο ἀλλὰ τὴν ἁπλῆ χρήση. Σὲ ἄλλο σημεῖο προχωρεῖ περισσότερο λέγοντας νὰ δίνωμε σ’ ἐκείνους, ἀπ’ ὅπου δὲν περιμένομε νὰ πάρωμε πίσω. Ἀκούσατε ὅτι σᾶς ἔχει ὁρισθῆ· Θ’ ἀγαπήσης τὸν διπλανό σου καὶ δέν θὰ μισήσης τὸν ἐχθρό σου. Ἐγὼ ὅμως σὰς λέγω· Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας καὶ προσεύχεσθε γι’ αὐτοὺς ποὺ σᾶς ἀδικοῦν· νὰ εὔχεσθε γιὰ ὅσους σᾶς καταριοῦνται καὶ νὰ εὐεργετῆτε ὅσους σᾶς μισοῦν. Ἔτσι θὰ γίνετε ὅμοιοι μὲ τὸν Πατέρα σας στὸν οὐρανό. Αὐτὸς βγάζει τὸν ἥλιο του γιὰ κακοὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ στέλνει τὴ βροχὴ του σὲ δίκαιους καὶ ἄδικους. Βλέπετε πῶς ἄφησε τελευταῖα τὸ στεφάνωμα τῶν ἀρετῶν; Γι’ αὐτὸ καὶ μᾶς διδάσκει ὄχι μόνο νὰ δεχώμαστε τὰ ραπίσματα ἀλλὰ νὰ δίνωμε καὶ τὴ δεξιὰ σιαγόνα· κι ὄχι μόνο νὰ δίνωμε μαζὶ μὲ τὸ χιτῶνα καὶ τὸ ἱμάτιο ἀλλὰ καὶ ν’ ἀκολουθοῦμε δυὸ μίλια ὅποιον μᾶς ἀγγαρεύει γιὰ ἕνα, γιὰ νὰ δεχτοῦμε τὸ περισσότερο ἀπ’ αὐτὰ μὲ ὅλη τὴν εὐκολία. Καὶ ποιὸ εἶναι τὸ περισσότερο ἀπ’ αὐτά; Τὸ νὰ μὴ θεωρῆς ἐχθρὸ σου ὅποιον σοῦ κάμει αὐτά· ἤ μᾶλλον κάτι παραπάνω ἀπὸ αὐτό. Γιατὶ δὲν εἶπε· Μὴ μισήσης ἀλλὰ ἀγάπησε. Δὲν εἶπε· Μὴν ἀδικήσης ἀλλὰ Εὐεργέτησε.
Κι ἄν ἐξετάση κανένας μὲ προσοχὴ θὰ βρῆ καὶ σ’ αὐτὰ τὰ ἴδια μιὰ προσθήκη πολὺ μεγαλύτερή τους. Γιατὶ δὲν εἶπε ἁπλᾶ ν’ ἀγαποῦμε ἀλλὰ καὶ νὰ εὐχώμαστε. Εἴδατε πόσα σκαλοπάτια ἀνέβηκε καὶ πῶς μᾶς ἔστησε στὴν ἴδια τὴν κορυφὴ τῆς ἀρετῆς; Πρόσεξε τώρα μετρῶντας πρὸς τὰ ἄνω. Πρῶτο σκαλί, νὰ μὴν κάμης ἀρχὴ στὴν ἀδικία· δεύτερο μετὰ τὴν ἀρχὴ νὰ μὴν ἀνταποδώσεις τὸ ἴδιο· τρίτο νὰ μὴν προξενήσης, ὅ,τι ἔπαθες ἀλλὰ νὰ μείνης ἥσυχος· τέταρτο νὰ προσφέρης τὸν ἑαυτὸ σου στὴν ἀδικία, πέμπτο νὰ προσφερθῆς γιὰ πολὺ περισσότερα ἀπὸ ὅσα θέλει ὁ ἀδικητής σου, ἕκτο νὰ μή μισήσης αὐτὸν ποὺ σ’ ἕβλαψε, ἕβδομο νὰ τὸν ἀγαπήσης κιόλας, ὄγδοο νὰ τὸν εὐεργετήσης, ἔνατο νὰ παρακαλῆς συνάμα γιὰ χάρη του τὸν Θεό. Βλέπετε ὕψος πνευματικότητας! Γι’ αὐτὸ κι ἔχει λαμπρὸ ἔπαθλο. Ἐπειδὴ ἡ ἐντολὴ ἦταν μεγάλη καὶ χρειαζόταν γενναία ψυχὴ καὶ πολλὴ σοβαρότητα, θέτει καὶ μισθὸ τέτοιο, ὅσο γιὰ κανένα ἀπὸ τὰ προηγούμενα. Γιατὶ οὔτε τὴ γῆ ἀναφέρει ἐδῶ, ὅπως ὅταν μιλάει γιὰ τοὺς πράους, οὔτε τὴν παρηγοριὰ κι εὐσπλαχνία, ὅπως στὴν περίπτωση ἐκείνων ποὺ πενθοῦν ἤ ἐκείνων ποὺ ἐλεοῦν, οὔτε τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ ἦταν τὸ φρικτότερο ἀπ’ ὅλα, νὰ γίνωμε ὅμοιοι μὲ τὸ Θεό, ὅπως εἶναι φυσικὸ νὰ γίνουν οἱ ἄνθρωποι. Γιὰ νὰ γίνετε, λέει, ὅμοιοι μὲ τὸν Πατέρα σας στὸν οὐρανό. Σεῖς προσέξετε πῶς μήτε ἐδῶ μήτε καὶ προηγούμενα δὲν τὸν ἀποκαλεῖ Πατέρα του· ἀλλὰ ἐκεῖ τὸν ὀνομάζει Θεὸ καὶ μεγάλο βασιλέα, ὅταν μιλοῦσε γιὰ τοὺς ὅρκους· ἐδῶ τὸν ἀποκαλεῖ δικό τους Πατέρα. Αὐτὸ τὸ κάνει φυλάγοντας τὴν ἐξήγηση γιὰ τὴν κατάλληλη ὥρα. Ἔπειτα ἀναφέροντας τὴν ὁμοιότητα λέει ὅτι βγάζει τὸν ἥλιο καὶ γιὰ τοὺς πονηροὺς καὶ τοὺς ἀγαθοὺς καὶ ρίχνει τὴ βροχή του στοὺς δίκαιους καὶ τοὺς ἄδικους. Γιατὶ αὐτὸς ὄχι μόνο, λέει, δὲ μισεῖ, ἀλλὰ καὶ εὐεργετεῖ ὅσους τὸν ὑβρίζουν. Ἄν καὶ τὸ πρᾶγμα δὲν εἶναι καθόλου ὅμοιο καὶ γιὰ τὸ μέγεθος τῆς εὐεργεσίας καὶ γιὰ τὴ διαφορὰ τῆς ἀξίας· σὺ περιφρονεῖσαι ἀπὸ τὸν ὅμοιό σου, ἐνῶ ἐκεῖνος ἀπὸ τὸ δοῦλο του, ποὺ τὸν ἔχει ἄπειρα εὐεργετήσει. Καὶ σὺ ὅταν προσεύχεσαι γιὰ κάποιον, τοῦ χαρίζεις λόγους, ἐνῶ ἐκεῖνος πράγματα πολὺ μεγάλα καὶ θαυμαστά, ἀνάβει τὴ φλόγα τοῦ ἥλιου καὶ δίνει τὶς βροχὲς τῆς ἐποχῆς. Μόλα ταῦτα δέχομαι πὼς εἶσαι ἴσος του, ὅσο μπορεῖ νὰ εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Μὴ μισῆς λοιπὸν ὅποιον σοῦ κάνει κακό, ἀφοῦ τόσα ἀγαθὰ σοῦ προξενεῖ καὶ σὲ ὁδηγεῖ σὲ τόση τιμή. Μὴν καταριέσαι αὐτὸν ποὺ σὲ βλάπτει γιατὶ καὶ τὴ βλάβη ὑποφέρεις καὶ τὸν καρπὸ δὲν κερδίζεις· δέχεσαι τὴ ζημία ἀλλὰ καὶ τὴν ἀμοιβή σου χάνεις. Αὐτὸ εἶναι τὸ κορύφωμα τῆς ἀνοησίας· νὰ ὑπομένωμε τὸ χειρότερο καὶ νὰ μὴν κερδίζωμε τὸ λιγώτερο. Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ γίνη αὐτό; Ἀφοῦ εἶδες τὸ Θεὸ νὰ γίνεται ἄνθρωπος καὶ νὰ δείχνη τόση συγκατάβαση καὶ νὰ παθαίνη τόσα γιὰ σένα, ρωτᾶς ἀκόμα κι ἀμφιβάλλεις; Πῶς γίνεται νὰ μὴ λογαριάσης στοὺς ὁμοδούλους σου τὶς ἀδικίες ποὺ σοῦ κάνουν; Δὲν Τὸν ἀκοῦς ἀπὸ τὸν Σταυρὸ ποὺ σοῦ παραγγέλει· Συγχώρεσέ τους· δὲ γνωρίζουν τί κάνουν; Δὲν ἀκοῦς τὸν Παῦλο ποὺ λέει, αὐτὸς ποὺ ἀνέβηκε στὸν Οὐρανὸ καὶ κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ μεσιτεύει γιὰ μᾶς. Δὲ βλέπεις ὅτι μετὰ τὴ σταύρωση καὶ τὴν ἀνάληψη ἔστειλε στοὺς Ἰουδαίους, ποὺ τὸν σκότωσαν, τοὺς ἀποστόλους γιὰ νὰ τοὺς φέρουν τ’ ἀμέτρητα ἀγαθὰ καὶ μάλιστα ἐνῶ τοὺς ἔμελλε νὰ πάθουν ἀπ’ αὐτοὺς μύρια δεινά; Ἀλλὰ μήπως ἐσένα σ’ ἀδίκησαν πολύ; Καὶ τὶ ὅμοιο ἔπαθες ἐσὺ μὲ ὅσα ὁ Δεσπότης σου; Ἐκεῖνος φυλακίστηκε, μαστιγώθηκε, δέχτηκε ραπίσματα καὶ ἀπὸ τοὺς ὑπηρέτες ἐμπτυσμούς, ὑπέμεινε θάνατο, καὶ μάλιστα τὸ χειρότερο ἀπὸ ὅλους, ὕστερ’ ἀπὸ τόσες εὐεργεσίες. Ἄν πάλι ἔχης πραγματικὰ πολὺ ἀδικηθῆ, γι’ αὐτὸ κάνε μεγαλύτερες εὐεργεσίες καὶ γιὰ νὰ καταστήσης ὡραιότερο τὸ στεφάνι σου καὶ ν’ ἀπαλλάξης τὸν ἀδελφό σου ἀπὸ τὴν ἔσχατη νόσο. Γιατὶ καὶ οἱ γιατροί, ὅταν δέχωνται τὰ λακτίσματα καὶ τὶς βρισιὲς ἀπὸ τοὺς τρελλούς, τότε περισσότερο τοὺς λυποῦνται κι’ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν ἀποκατάστασή τῆς ὑγείας τους, ἐπειδὴ γνωρίζουν ὅτι ἡ ἄπρεπη συμπεριφὰ προέρχεται ἀπὸ τὸν παροξυσμὸ τῆς ἀρρώστιας. Ἔτσι νὰ σκέφτεσαι καὶ σὺ γι’ αὐτοὺς ποὺ σὲ καταδιώκουν κι’ ἔτσι νὰ μεταχειρίζεσαι ὅσους σ’ ἀδικοῦν· αὐτοὶ εἶναι οἱ ἄρρωστοι κι’ αὐτοὶ δέχονται ὅλη τὴν δύναμη τῆς ἀρρώστιας τους. Ἐλευθέρωσε τὸν ἑαυτό σου λοιπὸν ἀπὸ τὴ βαρειὰ αὐτὴ ἐπίδραση κι ἄφησε τὴν ὀργὴ καὶ γλύτωσε ἀπὸ σκληρὸ δαίμονοα, τὸ θυμό. Γιατὶ ἄν δοῦμε δαιμονισμένους κλαῖμε, δὲν προσπαθοῦμε νὰ δαιμονισθοῦμε κι’ ἐμεῖς. Αὐτὸ ἄς κάνωμε τώρα καὶ στὴν περίπτωση αὐτῶν ποὺ θυμώνουν· γιατὶ μοιάζουν μὲ τοὺς δαιμονισμένους. Εἶναι χειρότεροι ἀπ’ αὐτούς, γιὰ νὰ πῶ καλύτερα, ἐπειδὴ παραφέρονται συνειδητά. Γι’ αὐτὸ ἡ παραφορά τους εἶναι ἀσυγχώρητη.
Μὴν ποδοπατῆς λοιπὸν αὐτὸν ποὺ ἔπεσε ἀλλὰ νὰ τὸν ἐλεῆς. Γιατὶ ἄν δοῦμε κάποιον ποὺ τὸν πειράζει ἡ χολή του, ἔχει σκοτοδίνη καὶ ἑτοιμάζεται νὰ κάμη ἐμετὸ αὐτὸ τὸ κακὸ ὑγρό, ἁπλώνομε τὸ χέρι μας καὶ τὸν κρατοῦμε μέσα στοὺς σπασμούς του, κι ἄν λερώνωμε τὸ ροῦχο μας, δὲν ἀπομακρυνόμαστε, ἀλλὰ ἐπιδιώκομε ἕνα μονάχα, μὲ κάθε τρόπο νὰ τὸν ἐλευθερώσωμε ἀπὸ τὴ δύσκολη θέση του. Τοῦτο ἄς κάνωμε καὶ σ’ αὐτοὺς κι ἄς τοὺς κρατοῦμε, ὅταν κάνουν ἐμετὸ ἤ ὅταν σπαράζουν. Ἄς μὴ τοὺς ἀφήσουμε, ὥσπου ν’ ἀπαλλαγοῦν ἀπ’ ὅλο τὸ κακό. Καὶ τότε θὰ σοῦ ἀναγνωρίση πολὺ μεγάλη εὐγνωμοσύνη, ὅταν τοῦ περάση, τότε θὰ καταλάβη ἀπὸ πόση ταραχὴ τὸν ἐλευθέρωσες. Καὶ γιατὶ ἀναφέρω τὴν εὐγνωμοσύνη ἀπὸ μέρους ἐκείνου; ὅταν ὁ Θεὸς εὐθὺς θὰ σὲ στεφανώση καὶ μὲ μύρια ἀγαθὰ θὰ σὲ ἀνταμείψη, ἐπειδὴ ἐλευθέρωσες τὸν ἀδελφό σου ἀπὸ βαρὺ νόσημα· κι ἐκεῖνος σὰν Κύριο θὰ σὲ τιμήση, λογαριάζοντας πάντα τὴν καλωσύνη σου. Δὲ βλέπεις τὶς γυναῖκες τὴν ὥρα τοῦ τοκετοῦ, πῶς δαγκάνουν αὐτὲς ποὺ τὶς παραστέκονται; κι’ αὐτὲς δὲ νιώθουν πόνο, ἤ καλύτερα πονᾶνε ἀλλὰ ὑποφέρουν μὲ γενναιότητα, καὶ συμπαθοῦν ἐκεῖνες ποὺ βασανίζονται καὶ ξεσχίζονται ἀπὸ τοὺς πόνους τοῦ τοκετοῦ. Αὐτὲς ζήλεψε κι ἐσὺ καὶ μὴ γίνης πιὸ λεπτεπίλεπτος ἀπὸ τὶς γυναῖκες. Ὅταν «γεννοῦν αὐτὲς οἱ γυναῖκες», γιατὶ αὐτοὶ εἶναι πιὸ μικρόψυχοι ἀπ’ τὶς γυναῖκες, τότε θὰ νιώσουν ἐσένα τὸν ἄνδρα κι ἄν εἶναι βαρειὲς οἱ ἐντολές, σκέψου ὅτι γι’ αὐτὸ ἦρθε ὁ Χριστός· νὰ τὶς φυτέψη μέσα στὴν ψυχή μας καὶ νὰ μᾶς κάμη χρήσιμους σ’ ἐχθροὺς καὶ φίλους. Γι’ αὐτὸ προτρέπει νὰ φροντίζωμε καὶ γιὰ τοὺς δύο· γιὰ τοὺς ἀδελφούς, ὅταν λέη «κι ἄν προσφέρης τὸ δῶρο σου· γιὰ τοὺς ἐχθρούς, ὅταν νομοθετῆ νὰ τοὺς ἀγαποῦμε καὶ νὰ προσευχώμαστε γι’ αὐτούς. Καὶ δὲ μᾶς ὁδηγεῖ σὲ τοῦτο ἀπὸ τὸ παράδειγμα τοῦ δίκαιου μόνο ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ἀντίθετο. Ἄν ἀγαπήσετε, λέει, ὅσους σᾶς ἀγαποῦν, τί μισθὸ θὰ λάβετε; Τὸ ἴδιο δὲν κάνουν κι οἱ τελῶνες; Τοῦτο λέει κι ὁ Παῦλος· Δὲν ἀντισταθήκαμε στὴν ἁμαρτία μέχρις αἵματος. Ἄν λοιπὸν πράττης αὐτά, στέκεσαι κοντὰ στὸ Θεό, ἄν τὰ παραμελῆς, πηγαίνεις μὲ τοὺς τελῶνες. Εἶδες πῶς ἡ ἀπόσταση τῶν ἐντολῶν δὲν εἶναι τόσο μεγάλη, ὅση ἡ διαφορὰ τῶν προσώπων; Ἄς μὴ σκεφτώμαστε λοιπὸν ὅτι εἶναι βαρειὰ ἡ ἐντολὴ ἀλλὰ ἄς λογαριάσωμε καὶ τὸ ἔπαθλο κι ἄς στοχαστοῦμε μὲ ποιὸν γινόμαστε ὅμοιοι, ὅταν ἐπιτύχωμε καὶ μὲ ποιόν ἐξισωνόμαστε, ὅταν ἀποτύχωμε. Μὲ τὸν ἀδελφό μας ὁρίζει νὰ συμφιλιωνώμαστε καὶ νὰ μὴν τὸν ἀφήνωμε, προτοῦ διαλύσωμε τὴν ἔχθρα μας. Ὅταν μιλᾶ γιὰ ὅλους, δὲ μᾶς δεσμεύει πιὰ μ’ αὐτὴ τὴν ὑποχρέωση ἀλλὰ τὰ ἀπὸ μέρους μας μόνο ζητᾶ καὶ ἐλαφρώνει τὸ νόμο καὶ μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο. Ἐπειδὴ εἶπε ὅτι καταδίωξαν τοὺς προφῆτες τοὺς πρὶν ἀπὸ σᾶς, γιὰ νὰ μὴ νιώσουν δυσαρέσκεια ἀπέναντί τους γι’ αὐτό, προστάζει ὄχι μόνο νὰ τοὺς δείχνουν ἀνοχή, ὅταν φέρωνται ἔτσι, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς ἀγαποῦν. Βλέπεις πῶς κόβει σύρριζα τὸ θυμό, τὴν ἐπιθυμία γιὰ τὰ σώματα, τὰ πράγματα, τὴ δόξα, τὴν παροῦσα ζωή; Αὐτὸ τὸ ἔκαμε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἀλλὰ πολὺ περισσότερο τώρα. Κι ὁ φτωχὸς κι ὁ εἰρηνικὸς κι ὁ λυπημένος ἀδειάζει ἀπ’ τὴν ψυχή του τὸ θυμό. Ὁ δίκαιος κι ὁ ἐλεητικὸς ἀδειάζει τὴν ψυχή του ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία τῶν πραγμάτων. Ὅποιος ἔχει καθαρὴ καρδιὰ ἐλευθερώνεται ἀπὸ τὴν πονηρὴ ἐπιθυμία. Ὅποιος καταδιώκεται καὶ ὑπομένει τὶς ὕβρεις καὶ κατηγορεῖται ἐπιτυγχάνει ἀκέραια τὴν περιφρόνηση τῶν πραγμάτων τῆς ζωῆς αὐτῆς κι εἶναι καθαρὸς ἀπὸ περηφάνεια καὶ κενοδοξία. Ἀφοῦ ἐλευθέρωσε λοιπὸν ἀπὸ τὰ δεσμὰ αὐτὰ τὸν ἀκροατή του καὶ τὸν προετοίμασε γιὰ τοὺς ἀγῶνες, ἀποσπᾶ μ’ ἄλλο τρόπο πάλι καὶ μεγαλύτερη προσοχὴ αὐτὰ τὰ πάθη. Ἄρχισε ἀπὸ τὴν ὀργὴ κι ἀφοῦ ἀπὸ παντοῦ ἔκοψε τὰ νεῦρα τοῦ πάθους αὐτοῦ, εἶπε· Ὅποιος θυμώνει μὲ τὸν ἀδελφό του καὶ ὅποιος τὸν ἀποκαλεῖ ἀνόητο καὶ βλάκα νὰ τιμωρῆται κι ὅποιος προσφέρει δῶρο, νὰ μὴ πλησιάζη τὴν Τράπεζα, προτοῦ διαλύση τὴν ἔχθρα. Κι ὅποιος ἔχει ἀντίδικο, πρὶν φτάσουν στὸ δικαστήριο, νὰ συμφιλιωθῆ μὲ τὸν ἐχθρό του. Περνᾶ ἀμέσως στὴ ἐπιθυμία καὶ λέει· Ὅποιος παρατηρεῖ μὲ ἀκόλαστο βλέμα, νὰ τιμωρεῖται γιὰ μοιχός· Ὅποιος σκανδαλίζεται ἀπὸ γυναῖκα ἀκόλαστη ἤ ἀπὸ ἄνδρα ἤ κάποιον ἀπὸ τοὺς φίλους του, ὅλους αὐτοὺς ἄς τοὺς ἀπομακρύνη. Ὅποιος ἔχει γυναὶκα μὲ τὸν νόμο τοῦ γάμου, ἄς μὴν τὴ διώχνη ποτὲ κι ἄς μὴ ρίχνη τὰ βλέμματά του σὲ ἄλλη. Μ’ αὐτὰ ἀποσπᾶ τὶς ρίζες τῆς πονηρῆς ἐπιθυμίας. Ἔπειτα περιορίζει τὴν ἐπιθυμία τῶν πραγμάτων προστάζοντας μήτε νὰ ὀρκιζώμαστε, μήτε νὰ ψευδώμαστε, μήτε νὰ κρατοῦμε τὸ ὑποκάμισο ποὺ φορᾶμε, ἀλλὰ καὶ τὸ ἱμάτιο νὰ παρέχωμε σ’ ὅποιον τὸ θέλει καθὼς καὶ τὴ σωματική μας δύναμη ἀναιρῶντας ἔτσι καθολικὰ τὸν πόθο τῶν πραγμάτων.
Ἔπειτ’ ἀπὸ ὅλα αὐτὰ βάζει τὸ στεφάνωμα ὅλων αὐτῶν τῶν προσταγμάτων λέγοντας· προσεύχεσθε γιὰ ὅσους προσπαθοῦν νὰ σᾶς κάνουν κακό. Μᾶς ὁδηγεῖ ἔτσι στὴν ἴδια τὴν κορυφὴ τῆς πνευματικότητας. Ὅπως ἀνώτερος ἀπὸ τὸν πρᾶο εἶναι αὐτὸς ποὺ δέχεται ραπίσματα, κι ἀπὸ τὸν ἐλεητικὸ αὐτὸς ποὺ δίνει τὸ ἱμάτιο μαζὶ μὲ τὸ ὑποκάμισό του, κι ἀπὸ τὸ δίκαιο, ὅποιος ὑποφέρει νὰ τὸν ἀδικοῦν, κι ἀπὸ τὸν εἰρηνοποιὸ ὅποιος ὑποχωρεῖ, ὅταν τὸν ραπίζουν καὶ ἀκολουθεῖ, ὅταν τὸν ἀγγαρεύουν, ἔτσι εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ αὐτὸν ποὺ καταδιώκεται αὐτὸς που ἐνῶ τὸν καταδιώκουν εὐλογεῖ. Βλέπεις πῶς λίγο λίγο μᾶς ἀνεβάζει στοὺς ἴδιους θόλους του Οὐρανοῦ; Ποιὰ εἶναι λοιπὸν ἡ ἀξία μας, ἐμᾶς ποὺ ἐνῶ ἔχομε ἐντολὴ νὰ γίνωμε ὅμοιοι μὲ τὸ Θεὸ δὲν πλησιάζομε οὔτε τοὺς τελώνες; Ἡ ἀγάπη πρὸς ὅσους μᾶς ἀγαποῦν ἀποδίδεται στοὺς τελῶνες καὶ στοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ στοὺς ἐθνικούς. Ὅταν μήτε αὐτὸ δὲν τὸ πραγματοποιοῦμε (καὶ δὲν τὸ κάνωμε οὔτε αὐτό, γιατὶ ζηλεύομε τὴν εὐτυχία τῶν ἀδελφῶν μας) ποιά τιμωρία δὲ θὰ μᾶς ἀξίζη, ὅταν, μ’ ὅλη τὴν ἐντολὴ νὰ ξεπεράσουμε τοὺς γραμματεῖς, στεκώμαστε χαμηλότερα κι ἀπὸ τοὺς ἐθνικούς; Πέστε μου λοιπὸν πῶς θὰ δοῦμε βασιλεία; πῶς θὰ πατήσωμε τὰ ἱερὰ ἐκεῖνα πρόθυρα, ἀφοῦ δὲ γίναμε οὔτε ἀπὸ τοὺς τελῶνες καλύτεροι; Γιὰ τοῦτο κάμει ὑπαινιγμό, ὅταν λέη· κι οἱ τελῶνες τὸ ἴδιο δὲν κάνουν; Καὶ τοῦτο εἶναι τὸ πιὸ ἀξιοθαύμαστο σημεῖο τῆς διδασκαλίας του· παντοῦ θέτει ἔπαθλα μὲ μεγάλη γενναιοδωρία, ὅπως ἡ θέα τοῦ Θεοῦ, ἡ κληρονομία τῆς βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, ἡ υἱοθεσία μας ἀπὸ τὸν Θεό, ἡ ὁμοίωσή μας μὲ τὸ Θεό, ἡ δωρεὰ τοῦ ἐλέους καὶ τῆς παρακλήσεως, ἡ μεγάλη ἀμοιβή. Κι ὅπου ἦταν ἀνάγκη νὰ ἀναφερθοῦν καὶ τὰ λυπηρά, τοῦτο γίνεται πολὺ ἄτονα· μιὰ φορὰ μόνο σὲ τόσους λόγους ἀναφέρει τὸ ὄνομα τῆς γέενας. Καὶ σ’ ἅλλους πάλι λόγους δισταχτικά, καὶ περισσότερο μὲ προτρεπτικοὺς παρὰ ἀπειλητικοὺς λόγους, θέλει νὰ διορθώση τὸν ἀκροατὴ λέγοντας· Τὸ ἴδιο δὲν κάνουν κι οἱ τελῶνες; Καὶ ἄν χαλάση τὸ ἀλάτι· καὶ Ἀσήμαντος θὰ ὀνομασθῆ μέσα στὴ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Κάπου κάπου ἀναφέρει καὶ τὰ ἁμαρτήματα ἀντὶ τὴν τιμωρία τους, ἀφήνοντας τὸν ἀκροατὴ νὰ συλλάβη τὸ βάρος τῆς τιμωρίας. Αὐτὸ κάμει ὅταν λέη· Ἔκαμε τὴ μοιχεία μαζί της μέσα στὴν καρδιὰ του, καὶ ὅποιος ἀφήνει τὴ γυναῖκα του γίνεται αἴτιος μοιχείας της· καὶ τὸ περισσότερο ἀπ’ αὐτὰ προέρχεται ἀπὸ τὸν πονηρό. Γιατὶ ὅσους ἔχουν νοῦ φτάνει νὰ τοὺς σωφρονίση καὶ μόνο μὲ τὸ μέγεθος τῆς ἁμαρτίας, χωρὶς τὴν ἀπαγγελία τῆς τιμωρίας. Γι’ αὐτὸ καὶ στὴν περίπτωσή μας ἀναφέρει τοὺς ἐθνικούς καὶ τοὺς τελῶνες, θέλοντας μὲ τὴν ποιότητα τῶν προσώπων αὐτῶν νὰ προτρέψη τὸ μαθητή· τὸ ἴδιο ἔκαμε κι ὁ Παῦλος ὅταν ἔλεγε· Ὄχι σὰν τοὺς ἄλλους ποὺ δὲν ἔχουν ἐλπίδα· καὶ ὅπως τὰ ἔθνη ποὺ δὲν γνωρίζουν τὸ Θεό. Καὶ δείχνοντας ὅτι δὲν ζητεῖ τίποτε ὑπεβολικὸ ἀλλὰ λίγο περισσότερο ἀπὸ τὸ συνηθισμένο προσθέτει. Τὸ ἴδιο δὲν κάμουν κι οἱ ἐθνικοί; Δὲν κόβει ὅμως στὸ σημεῖο τὸ λόγο ἀλλὰ τὸν ὁλοκληρώνει μὲ τὰ ἔπαθλα καὶ τὶς ἀγαθὲς ἐλπίδες λέγοντας· Γίνεται λοιπὸν τέλειοι, ὅπως ὁ οὐράνιος Πατέρας σας. Καὶ σκορπίζει ἄφθονα στοὺς λόγους του τὴ λέξη οὐρανός, θέλοντας νὰ φτερώση τὸ φρόνημά τους καὶ μὲ τὴν ὑπόμνηση τοῦ τόπου. Ὡς τότε ἦσαν πιὸ ἀδύνατοι κἄπως, πιὸ προσκολλημένοι στὰ ὑλικά.
Ἄς ἐννοήσωμε ὅλα ὅσα εἴπαμε κι ἄς δείξωμε καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς τοὺς ἐχθρούς μας. Ἄς ἀποβάλωμε τὴ γελοία ἐκείνη συνήθεια, ποὺ παιδεύει τους πιὸ ἀνοήτους· περιμένουν νὰ τοὺς χαιρετίσουν πρῶτοι οἱ ἄλλοι. Δὲ ζηλεύουν αὐτὸ ποὺ προξενεῖ πολὺ μακαρισμό, ἀλλὰ ἐπιδιώκουν αὐτὸ ποὺ εἶναι ὁλότελα γελοῖο. Γιατὶ δὲ χαιρετᾶς πρῶτος; Ἐπειδὴ αὐτὸ περιμένει ὁ ἄλλος, ἀπαντᾶ. Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸ ἔπρεπε νὰ τρέξῃς, γιὰ νὰ πάρῃς σὺ τὸ στέφανο. Ὄχι, λέει, ἐπειδὴ αὐτὸ ἐπιζητεῖ ἐκεῖνος. Ὑπάρχει χειρότερη ἀνοησία; Ἐπειδὴ ὁ ἄλλος ἐπιδιώκει νὰ μοῦ γίνη πρόξενος ἀμοιβῆς, γι’ αὐτὸ δὲν θέλω νὰ ἐπωφεληθῶ ἀπ’ αὐτή του τὴν ἐπιδίωξη. Ἄν ὅμως σὲ χαιρετήση αὐτὸς πρῶτος τίποτα δὲν κερδίζεις καὶ μ’ ὅλο τὸ χαιρετισμό. Ἄν προλάβης σὺ τὸ χαιρετισμό, ἐμπορεύτηκες τὴν περηφάνεια του κι ἄφθονο καρπὸ τρύγησες ἀπὸ τὴν ἀνοησία του. Δὲν εἶναι λοιπὸν τὸ κορύφωμα τῆς ἀνοησίας νὰ ἀφήνης τὸ κέρδος ποὺ θὰ πάρης καὶ μάλιστα ἀπὸ κούφιες λέξεις κι ἐνῶ καταδικάζομε αὐτὴ τὴ συμπεριφορά, νὰ πέφτωμε στὸ ἴδιο λάθος; Ἄν κατηγορῆς κἄποιον, ἐπειδὴ περιμένει νὰ τὸν χαιρετήσουν, γιὰ ποιόν λόγο ζηλεύεις αὐτὸ ποὺ κατηγορεῖς; Καὶ ἀφοῦ ἰσχυρίζεσαι ὅτι αὐτὸ εἶναι πονηρό, βιάζεσαι νὰ τὸ μιμηθῆς σὰ νὰ ἦταν καλό; Βλέπεις πὼς τίποτα δὲν ὑπάρχει πιὸ ἀνόητο ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ ζῆ μέσα στὴν κακία; Γι’ αὐτὸ, παρακαλῶ, ἄς ἀποφύγωμε τὴν πονηρὴ καὶ γελοία αὐτὴ συνήθεια. Μύριες φιλίες διέσπασε ἡ ἀσθένεια αὐτὴ καὶ δημιούργησε πολλοὺς ἐχθρούς. Γι’ αὐτὸ ἐμεῖς προλαβαίνουμε ἐκείνους-ἐμεῖς ποὺ μᾶς λένε οἱ ἐχθροί μας νὰ δεχθοῦμε ραπίσματα καὶ νὰ ἀνεχθοῦμε ἀγγαρεῖες καὶ νὰ ὑποστοῦμε γυμνώσεις καὶ τὰ δεχόμαστε, πῶς θὰ γινόμαστα ἄξιοι γιὰ συγνώμη, ἄν δείχνωμε τόση ἐριστικότητα γιὰ ἕνα κούφιο χαιρετισμό; Δεχόμαστε περιφρόνηση –εἶναι ἡ ἀπάντηση- καὶ γελοιοποιούμαστε, ὅταν τοῦ κάνουμε αὐτὴ τὴ χάρη. Καὶ γιὰ νὰ μὴ σὲ περιφρονήση ὁ ἄνθρωπος, προσκρούεις στὸ Θεό; Καὶ γιὰ νὰ μὴ σὲ περιφρονήση ὁ μανιακὸς ὁμόδουλός σου, περιφρονεῖς τὸν Κύριό σου, ποὺ τόσες εὐεργεσίες σοῦ ἔκαμε; Ἄν εἶναι ἀνεπίτρεπτο νὰ σὲ περιφρονῆ ὁ ὁμότιμός σου, πολὺ πιὸ ἀνεπίτρεπτο εἶναι νὰ καταφρονῆς σὺ τὸ δημιουργό σου Θεό. Πρόσθεσε καὶ τοῦτο· ὅταν σὲ περιφρονῆ κάποιος, τότε σοῦ γίνεται πρόξενος μεγαλύτρης ἀμοιβῆς. Δείχνεις ὑπομονὴ σ’ αὐτὰ γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἐπειδὴ σέβεσαι τους νόμους του. Καὶ τοῦτο γιὰ ποιά τιμή δὲν εἶναι ἄξιο, γιὰ ποιούς στεφάνους; Μακάρι ἐγὼ καὶ ἐξευτελισμοὺς καὶ περιφρόνηση νὰ δεχόμουν γιὰ τὸ Θεὸ παρὰ νὰ δεχόμουν τιμὲς ἀπὸ ὅλους τοὺς βασιλιάδες· τίποτα δὲν εἶναι ἴσο μὲ τὴ δόξα αὐτή, τίποτα –Αὐτὴ λοιπὸν ἄς ἐπιδιώξωμε, ὅπως αὐτὸς πρόσταξε. Καμμιὰ σημασία ἄς μὴ δίνωμε σ’ ἀνθρώπους ἀλλὰ ἔχοντας ὀρθὴ πνευματικότητα σ’ ὅλες τὶς περιστάσεις σ’ αὐτὴν ἄς συμμορφώνωμε τὴ ζωή μας. Ἄς δοκιμάσωμε ἀπὸ δῶ τὴ χαρὰ τὼν οὐρανῶν καὶ τῶν οὐράνιων στεφάνων, βαδίζοντας σὰν ἄγγελοι ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους. Θὰ εἴμαστε στὴ γῆ αὐτὴ ἀγγελικὰ τάγματα, θὰ εἴμαστε μακρυὰ ἀπὸ κάθε ἐπιθυμία καὶ ταραχὴ καὶ θὰ κερδίσωμε μαζὶ μ’ αὐτὰ καὶ τὰ ἀνείπωτα ἀγαθά. Μακάρι νὰ τὰ ἐπιτύχωμε ὅλοι μας μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ αὐτὸς ἄς ἔχη τὴ δόξα καὶ τὴ δύναμη καὶ τὴν προσκύνηση μαζὶ μὲ τὸν ἄναρχο Πατέρα καὶ τὸ ἅγιο καὶ ἀγαθὸ Πνεῦμα τώρα καὶ πάντοτε καὶ στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν.
Πηγή: (Μητροπολίτου Τρίκκης καὶ Σταγῶν Διονυσίου, “Πατερικὸν Κυριακοδρόμιον”, Τόμος Δεύτερος, Ἀθῆναι 1969, σελ.9-19), Η άλλη όψη
Ὡς γνωστόν, σύνοδοι συγκροτοῦνταν πάντοτε μὲ ἀφορμὴ τὴν διατάραξη τῆς εἰρήνης τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, λόγω τῆς ἐμφάνισης καὶ τῆς διάδοσης κάποιας αἱρέσεως. (1)
Πῶς, λοιπόν, ὁ λαὸς μας ὁ πιστὸς νὰ ἀναγνωρίσει τὴν ἀναγκαιότητα τῆς ‘’ἁγίας καὶ μεγάλης συνόδου’’, ἡ ὁποία οὔτε ἐπεσήμανε οὔτε καὶ καταδίκασε κάποια αἵρεση;
Πῶς οἱ φιλότιμοι παπάδες μας καὶ ὁ ἁπλὸς πιστὸς ἑλληνικὸς λαὸς νὰ ποῦνε τὸ ‘’ναὶ’’ σὲ ἀποφάσεις μιᾶς συνόδου, ποὺ ἀντὶ νὰ καταδικάσει τὶς αἱρέσεις, τὶς ὀνόμασε ‘’ἐκκλησίες’’ καὶ ἀντὶ νὰ ἀναθεματίσει τοὺς αἱρετικούς, τοὺς ἔβαλε καὶ κάθισαν σὲ θέσεις τιμητικές, ὄχι μονάχα μέσα στὴν αἴθουσα τῶν συνεδριάσεων, ἀλλὰ καὶ μέσα στὴν Θεία Λειτουργία, ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς; (2)
Τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἐφησυχάζει, ὅπως διακαῶς θὰ ἐπιθυμοῦσαν μερικοί. Τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας ἀγρυπνεῖ. Καὶ γιὰ τὴν ἐπαγρύπνηση αὐτή, ὅλως παραδόξως, φρόντισαν οἱ ἴδιοι οἱ διοργανωτὲς τοῦ Κολυμπαρίου! (3)
Ὁ δογματικὸς ἐνδοτισμὸς καὶ ἡ ἐκκλησιολογικὴ μειοδοσία τῆς ‘’συνόδου’’ τῆς Κρήτης, ἀντὶ νὰ....
καταστοῦν ἐργαλεῖο στὰ χέρια τῶν οἰκουμενιστῶν, τελικὰ μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ, λειτούργησαν ἐντελῶς ἀντίθετα: Ἀφ’ ἑνὸς μὲν ξύπνησαν τὶς μισοναρκωμένες συνειδήσεις τῶν Πιστῶν, ἀφ’ ἑτέρου δέ, ἀποκάλυψαν τὸ πραγματικὸ φρόνημα ἑνὸς ἑκάστου τῶν μελῶν τῆς ἀρχιερατικῆς αὐτῆς συνάξεως. (4)
Οἱ ἀποφάσεις ὁποιασδήποτε συνόδου δὲν ἐπιβάλλονται διὰ τῆς βίας, οὔτε καὶ ἐφαρμόζονται μὲ ἀποκλειστικὴ ἁρμοδιότητα τῶν ἐπισκόπων. ‘’Ἔσχατος κριτὴς τῆς ὀρθότητας καὶ τῆς ἐγκυρότητας τῶν ἀποφάσεων τῶν Συνόδων εἶναι τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ κληρικοί, οἱ μοναχοὶ καὶ ὁ πιστὸς λαὸς τοῦ Θεοῦ’’. (5)
Εἶναι ἐντελῶς ξένο πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση, νὰ λένε ἱερωμένοι στὰ πνευματικά τους παιδιά, ὅτι τάχα τὰ κείμενα καὶ οἱ ἀποφάσεις τῆς ‘’ἁγίας καὶ μεγάλης συνόδου’’ δὲν τοὺς ἀφοροῦν καὶ ὅτι δὲν εἶναι δουλειὰ δική τους, νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὰ θέματα αὐτά.
Οἱ κάθε λογὴς ὑπονομευτὲς τῆς πολυτίμητης Ὀρθοδοξίας μας, μὲ ἀφορμὴ τὰ γεγονότα τῆς ‘’συνόδου’’ τῆς Κρήτης, κατάλαβαν πολὺ καλά, ὅτι σὲ θέματα σχέσεων μὲ τοὺς αἱρετικούς, τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας δὲν πείθεται ἀπὸ ‘’θεολογικὲς ὀρθότητες’’ οὔτε ἀπὸ ἀγαπολογίες δυτικῆς κοπῆς.
Γνωμοδοτεῖται μονάχα ἀπὸ ἁγιασμένους καὶ φωτισμένους Πατέρες, δοχεῖα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ προπορεύονται καὶ τὸ ὁδηγοῦν. Μονάχα οἱ Ἅγιοι μποροῦν καὶ ὑψώνονται, ὡς ὁδοδεῖκτες τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπέναντι στὴν μανία τῶν αἱρετικῶν.
Ἡ παρακαταθήκη, γιὰ παράδειγμα, τοῦ ἁγίου γέροντα καὶ μάρτυρα Ἀνατολίου τῆς Ὄπτινα (+1922) δὲν ἀφήνει περιθώρια ἀμφιταλάντευσης: ‘’Μὴ φοβηθεῖτε θλίψεις, μᾶλλον νὰ φοβηθεῖτε τὴν ὀλέθρια αἵρεση, διότι μᾶς γυμνώνει ἀπὸ τὴ Χάρη καὶ μᾶς ἀπομονώνει ἀπὸ τὸν Χριστό’’.
Ὅπως ἐπίσης καὶ ὁ Ἅγιος Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης, ἐπίσκοπος Λητὴς καὶ Ρεντίνης. Γιὰ κάθε πιστὸ καὶ προπαντὸς γιὰ κάθε ἀξιωματοῦχο ἱερωμένο, σὲ θέματα σχέσεων μὲ τοὺς αἱρετικούς, ὁ ἅγιος αὐτὸς ἐπίσκοπος ἀναδεικνύεται μὲ τὴν ζωή του, γνώμονας ἀσφαλής, ἀνόθευτος καὶ ἀκέραιος.
Ὁ ἅγιος Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης, ὡς ἀπεσταλμένος τοῦ Πατριαρχείου μας, πολέμησε σκληρὰ ἐπὶ ἑφτὰ ὁλόκληρα χρόνια, γιὰ νὰ σώσει τὸν λαὸ τῆς Μικρᾶς Ρωσίας (τῆς σημερινῆς Οὐκρανίας) ἀπὸ τὶς κακοδοξίες τοῦ παπισμοῦ. Καὶ τὰ κατάφερε. Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, κατατρόπωσε τοὺς μισσιοναρίους τοῦ πάπα καὶ ἔφερε σὲ πέρας τὴν ἀποστολή του. (6)
Ὁ ἅγιος Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης, τὸ ‘’κλέος τῶν Ἐλλήνων’’, μὲ τὴν δράση του καὶ τὰ συγγράμματά του, μᾶς δίδαξε τρία πράγματα, ἐξόχως ἐπίκαιρα:
Πρώτον, ὅτι ὁ παπισμὸς εἶναι αἵρεση. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸν πολέμησε μὲ ζῆλο.
Δεύτερον, ὅτι ὁ πάπας δὲν πρόκειται γιὰ ‘’ἀδελφὴ ἐκκλησία’’, οὔτε γιὰ ‘’κλάδο τῆς ἐκκλησίας’’, οὔτε καὶ συνιστᾶ ‘’τὸν ἄλλο πνεύμονα τῆς Μίας Ἐκκλησίας’’. Γὶ’ αὐτὸ καὶ δὲν συνδιαλέχθηκε οὔτε στιγμὴ μαζί του.
Καὶ τρίτον, ὅτι στὶς ἐπιθέσεις τῶν αἱρετικῶν δὲν καθόμαστε μὲ τὰ χέρια σταυρωμένα καὶ τὰ στόματα κλειστά. Ἀγωνιζόμαστε μὲ φιλότιμο ἐκεῖ, ὅπου ἔταξε τὸν καθένα μας ὁ καλός μας Θεός. Στὴν οἰκογένεια, στὸν χῶρο ἐργασίας, στὴν ἐνορία, στὴν Μητρόπολη, στὴν Ἱεραρχία. Οἱ ποιμένες, ὡς εὑρισκόμενοι σὲ κατάσταση φωτισμοῦ, προπορεύονται σὲ αὐτὸν τὸν ἀγώνα καὶ δίνουν τὸ παράδειγμα.
Συμπέρασμα: Τὰ πράγματα γιὰ ἐμᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους, σὲ ὅτι ἀφορᾶ σὲ κάποιες ἀνίερες ἀποφάσεις τῆς ‘’συνόδου’’ τῆς Κρήτης, εἶναι ξεκάθαρα:
Ἢ ὑπακοῦμε, ὡς ὀφείλουμε, στοὺς Ἱεροὺς Κανόνες καὶ στοὺς Ἁγίους Πατέρες μας καὶ μιμούμαστε ἐν προκειμένω τὸν ἅγιο Μάρκο τὸν Εὐγενικὸ ἢ γινόμαστε ἕνα μὲ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ χάνουμε τὴν ψυχὴ μας μιὰ γιὰ πάντα.(7, 8)
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
(1) http://omothimadon.gr/?p=35135
(2) http://aktines.blogspot.gr/2016/06/blog-post_284.html
(3) http://blogs.sch.gr/savvop-nik/2016/09/27/%CE%BF%CE%B9
(4) http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2016/09/blog-post_13.html
(5) http://aktines.blogspot.gr/2016/09/blog-post_72.html
(6) http://www.saint.gr/4349/saint.aspx
(7) http://www.inagiounikolaoutouneou.gr/apps/gr/spag/3_1349524115.html
(8) http://oodegr.co/oode/papismos/airesi1.htm
Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
Στὸν ἀπόηχο τῆς συγκλήσεως τῆς Μεγάλης Συνόδου εἶδαν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας δύο κείμενα σφόδρα ἐπικριτικὰ ἐναντίον ὅσων μὲ ποικίλους τρόπους ἀντέδρασαν στὴ σύγκληση καὶ τὸ ἔργο τῆς Συνόδου.
Τὸ ἕνα κείμενο, γραμμένο ἀπὸ λαϊκό, ζητοῦσε καθαιρέσεις καὶ ἀφορισμοὺς τῶν ἀντιδρώντων πιστῶν. Τὸ ἄλλο, γραμμένο ἀπὸ ἐπίσκοπο, ἐκφεύγει κάθε κριτικῆς. Διότι δὲν μπορεῖ νὰ ταιριάζουν σὲ κάλαμο ἐπισκόπου τέτοιες διατυπώσεις σὰν αὐτές:
«Ὅλη ἡ καχυποψία, ὅλη ἡ δυσπιστία, ὅλη ἡ μικροψυχία, ὅλη ἡ στενοκαρδία, ὅλη ἡ μικρόνοια, ὅλη ἡ ἡμιμάθεια, ὅλη ἡ ψυχικὴ τύφλωσις ἐπιστρατεύθηκαν κατὰ τῆς Συνόδου, καθὼς ἐπλησίαζε ὁ καιρὸς τῆς συγκλήσεώς της!... Ἀρχιερεῖς (εὐάριθμοι εὐτυχῶς)..., συνταξιοῦχοι πανεπιστημιακοὶ δάσκαλοι ποὺ ἐζήλωσαν ὄψιμες δάφνες Ὁμολογητῶν, καλόγηροι ποὺ μᾶλλον ἔχουν βρῆ μονότονο τὸ κομποσκοίνι καὶ φλέγονται ἀπὸ τὸν πόθο νὰ σώσουν τὴν οἰκουμένη μέσῳ τοῦ διαδικτύου, τῶν ΜΜΕ, διαφόρων «συνεδρίων» καὶ διαφωτιστικῶν ἐκδηλώσεων ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν οἰκουμένη, ἱερομόναχοι καὶ ἔγγαμοι ἱερεῖς κινούμενοι μεταξὺ τυφλοῦ φανατισμοῦ καὶ ἰδεοληψίας, λαϊκοὶ μὲ πρόδηλα χαρακτηριστικὰ παρανοίας, ἐθνοφυλετιστές, ψευδο-κανονολόγοι, σύνολα ἑτερόκλητα, ἀρειμάνια, κράζοντα, ἀλαλάζοντα, βοῶντα, ἄδραξαν τ’ ἄρματα νὰ πολεμήσουν τὴν Σύνοδο...».
Δὲν θὰ κρίνουμε τὸ δημοσίευμα. Εἶναι προτιμότερο νὰ τὸ καλύψει ἡ σιωπή. Τοῦτο μόνο θὰ σημειώσουμε: Ὅταν τὰ σκυλιὰ γαβγίζουν, ὁ καλὸς τσοπάνης χαίρεται· ἀκόμη κι ὅταν συμβεῖ νὰ γαβγίσουν γιὰ γνωστὰ καὶ φιλικά του πρόσωπα. Χαίρεται, διότι ξέρει πὼς ἔτσι τὸ κοπάδι του εἶναι ἀσφαλισμένο ἀπὸ τοὺς λύκους.
Καὶ ὅσοι πιστοί, κληρικοὶ καὶ λαϊκοί – ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ – ἀντέδρασαν στὴ Μεγάλη Σύνοδο, δὲν τὸ ἔκαναν γιὰ κάποιο προσωπικό τους συμφέρον. Ἡ ἀγωνία νὰ κρατηθεῖ ἀμετάβλητη ἡ πίστη τῶν πατέρων τους τοὺς παρακινοῦσε νὰ ἐκφράσουν τοὺς φόβους τους ἔντονα. Ἐπιθυμοῦσαν νὰ δοῦν τὴ Σύνοδο νὰ αἴρεται στὸ ὕψος τῶν προηγουμένων Συνόδων καὶ νὰ ὁμολογήσει μαζί τους ἀκαινοτόμητη τὴν ἀλήθεια ὅτι ὁ Παπισμὸς εἶναι αἵρεση, διάδοχος τοῦ Ἀρειανισμοῦ.
Κι εἶναι πόνος μεγάλος καὶ ὀδύνη ἀφόρητη γιὰ τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ ἡ διαπίστωση ὅτι ἡ Μεγάλη Σύνοδος δὲν μπόρεσε ἢ δὲν θέλησε νὰ ὁμολογήσει τὴν ἀλήθεια.
Αὐτός, ὁ τώρα ὑβριζόμενος λαός, ἦταν πάντα τὸ καύχημα τῶν Ἐπισκόπων καὶ Πατριαρχῶν τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως καὶ τῶν ἀοιδίμων Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς, οἱ ὁποῖοι στὴν ἱστορικὴ ἀπάντησή τους στὸν πάπα Πίο τὸν Θ΄ τὸ 1848 ὁμολόγησαν: «Παρ᾽ ἡμῖν οὔτε Πατριάρχαι οὔτε Σύνοδοι ἐδυνήθησάν ποτε εἰσαγαγεῖν νέα, διότι ὁ ὑπερασπιστὴς τῆς θρησκείας ἐστὶν αὐτὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι αὐτὸς ὁ λαός, ὅστις ἐθέλει τὸ θρήσκευμα αὐτοῦ αἰωνίως ἀμετάβλητον καὶ ὁμοειδὲς τῷ τῶν Πατέρων αὐτοῦ».
Αὐτὸς ὁ μαχόμενος λαὸς εἶναι καὶ σήμερα καὶ θὰ παραμείνει ὁ ὑπερασπιστὴς καὶ τὸ καύχημα τῆς Ὀρθοδοξίας.
Πηγή: Ο Σωτήρ
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ επιχειρεί να επιβάλει ως ιδεολογία στους ελληνόπαιδες τον διεθνισμό, την παγκοσμιοποίηση και τον συγκρητισμό. Μοχλός προώθησης το «θρηκειολογικό» μάθημα των θρησκευτικών. Η επιχείρηση έχει μακρά ιστορία. Σ’ αυτήν το αριστερό ιδεολόγημα του «ουδετερόθρησκου» – διάβαζε άθεου – κράτους συμμαχεί με τις αντιλήψεις του κοσμοπολιτικού νεοφιλελευθερισμού.
Ο κ. Στ. Γιαγκάζογλου, σύμβουλος του Υπουργού Παιδείας κ. Νίκου Φίλη, το 2004, σε εισήγησή του στο σεμινάριο της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, που είχε θέμα «Τα θρησκευτικά ως μάθημα ταυτότητας και πολιτισμού» τόνισε ότι το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ανάγκη «να παραμερίσει τον κατηχητικό, ομολογιακό και απολογητικό προσανατολισμό του».
Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος και η περί αυτόν Ιερά Σύνοδος, τον Οκτώβριο του 2008, έδωσαν στον κ. Στ. Γιαγκάζογλου το «βήμα» του επισήμου περιοδικού της Εκκλησίας της Ελλάδος «Εκκλησία», για να τους «πληροφορήσει» πως«το θρησκευτικό μάθημα στη δημόσια εκπαίδευσή μας εγκαλείται ότι είναι μονοφωνικό, κατηχητικό και μονόπλευρο, προσηλωμένο στο <πίστευε και μη ερεύνα>, μονολιθικό και σκοταδιστικό, <ακραία περίπτωση κατηχητισμού και θρησκευτικής ενδογμάτισης (Σημ. ;;;) στο πλαίσιο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης>, ενώ του απαγγέλλονται πολλές ακόμη κατηγορίες». (Περ. «Εκκλησία», Έτος ΠΕ΄, Τεύχος 9, Οκτώβριος 2008, σελ. 707, οι υπογραμμίσεις του υπογράφοντος). Τότε, για τα συγκεκριμένα γραφόμενα από τον κ. Γιαγκάζογλου, δεν υπήρξε αντίδραση εκ μέρους του Αρχιεπισκόπου και άλλων Ιεραρχών... Λίγοι αντέδρασαν, αλλά η φωνή τους πνίγηκε από το ρεύμα του «εκσυγχρονισμού»... Χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για να αντιμετωπίσει η ποιμαίνουσα Εκκλησία με αποφασιστικό τρόπο τις μεθοδεύσεις σε βάρος του μαθήματος των Θρησκευτικών και για να απομακρύνει από τη διεύθυνση του περιοδικού «Θεολογία» τον κ. Στ. Γιαγκάζογλου. Κάτι είναι και αυτό...
Γενικότερα για τον χωρισμό του Κράτους από την Εκκλησία η αναπλ. Υπουργός Παιδείας κ. Αθανασία (Σία) Αναγνωστοπούλου έχει γράψει στην «Αυγή»: «Για την Αριστερά το ζήτημα του χωρισμού κράτους – Εκκλησίας αποτελεί ένα από τα κορυφαία στοιχεία συγκρότησης της ταυτότητάς της» . (Αυγή, 17 Μαΐου 2015, σελ. 27). Ίδιες με της Αριστεράς οι νεοφιλελεύθερες θέσεις του κ. Στ. Μάνου....
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης περιγράφει τα συμπλέγματα κατωτερότητας και επαρχιωτισμού, που έχουν κάποιοι Έλληνες έναντι της Δύσης. Για να μην θεωρούνται «οπισθοδρομικοί» και εν ονόματι της νεωτερικότητας προτιμούν να χάσουν την ιδιοπροσωπία τους και να αποκοπούν από την Ιστορία τους και την Παράδοσή τους, σα να ντρέπονται για την καταγωγή τους... Ως πολιτισμικά νεόπλουτοι επιδιώκουν να κάνουν τα ελληνόπουλα κακές απομιμήσεις των «φωτισμένων» Γάλλων σε ένα άθεο κράτος.
Αυτά που λένε οι νεοκομμουνιστές, οι νεοφιλελεύθεροι και οι κοσμοπολίτες στους Έλληνες, που νιώθουν περήφανοι για την Παράδοση τους και υπεύθυνοι για τη συνέχειά Της, ουδείς τα υποστηρίζει στις ΗΠΑ, στην Αγγλία, στη Σουηδία. Κατά τη λογική των ανθρώπων του ΣΥΡΙΖΑ οι λαοί των χωρών αυτών είναι αναχρονιστικοί..
Στην περίπτωση το θέμα δεν είναι τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτός εφαρμόζει την ιδεολογία του. Είναι κυρίως οι ΑΝΕΛ. Εξελέγησαν από συντηρητικούς ψηφοφόρους, που με την ψήφο τους θέλησαν να διαμαρτυρηθούν κατά της ΝΔ, επειδή δέχθηκε το δεύτερο μνημόνιο. Τους ψήφισαν επειδή τους πίστεψαν. Όχι μόνο για το σκίσιμο των μνημονίων, αλλά και για τις διαβεβαιώσεις που πήραν περί διαφύλαξης της Παράδοσής μας. Δεν αρκούν λοιπόν σήμερα οι δηλώσεις και τα δάκρυά τους. Αν τους μένουν ίχνη αξιοπρέπειας και σοβαρότητας να το δείξουν εμπράκτως τώρα. Αλλιώς, επειδή συγκυβερνούν, έχουν και την ιστορική ευθύνη των αποφάσεών που λαμβάνονται.-
Πηγή:Ινφογνώμων Πολιτικά
1. Αὐτὸ τὸ δημόσιο – λίαν περιζήτητο καὶ μὲ ἰσχυρότατο μαγνητικὸ πεδίο δημόσιο ἀγαθὸ εἶναι τὸ μέγιστο μέσο, μὲ τὸ ὁποῖο δύνανται νὰ διαπλάθωνται ἀκέραιοι χαρακτῆρες μὲ ἦθος, εὐσυνειδησία, φιλότιμο, εὐπρέπεια καὶ εὐποιΐα, ἐὰν εἶναι στὰ χέρια φιλεύσπλαγχνων ἀνθρωπιστῶν, ἀλτρουϊστῶν, ἰδεολόγων.
2. Ἐὰν ἀντιθέτως ἀνήκει σὲ «πατριάρχες» τῆς διαπλοκῆς, «φελλούς», «παλλακίδες», «ἀετονύχηδες», ποὺ ἔχουν λίαν εὔκαμπτη τὴν σπονδυλικὴ στήλη τῆς ἠθικῆς καὶ ἑλλίσσονται ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ ἀκολουθοῦντες τὸ ἑκάστοτε ρεῦμα, ὅπως τὰ πτώματα, τὰ περιττώματα, καὶ ἐν γένει οἱ ψόφιοι ὀργανισμοί, εἶναι συμφορὰ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ τὴν κοινωνία, τὴν ἑλληνικὴ οἰκογένεια καὶ ἐν γένει τὴν ἀκεραία Πατρίδα.
3. Ὡς γνωστό, οἱ λαοὶ ἔχουν μία ἀδυναμία νὰ συναθροίζωνται καὶ νὰ βοοῦν γιὰ ἄρτο καὶ θεάματα. Οἱ ντόπιοι καὶ ξένοι τοκογλύφοι, οἱ τραπεζίτες, ἐκμεταλλεύονται ἄγρια τὸν λαὸ ἀπομυζοῦντες τὸν ἱδρῶτα τῶν μοχθούντων. Οἱ «πολιτικάντηδες» προσφέρουν ἀφθονότατα αἴσχιστα θεάματα, γιὰ νὰ ἐκμαυλίζωνται καὶ ἀχρειοποιοῦνται οἱ ἄνθρωποι, ἰδιαιτέρως ἡ νεολαία καὶ ἄλλοτε μὲν τοῦ προσφέρουν καὶ ἀρκετὸ ἄρτο, γιὰ νὰ τὸν ὁδηγοῦν στὴν ὑπερκαταναλωτικὴ κοινωνία καὶ νὰ τὸν πολτοποιοῦν, νὰ τὸν κάνουν «κιμά», ἄλλοτε δὲ νὰ....
τοῦ στεροῦν καὶ τὸν ἄρτο τὸν ἐπιούσιο καὶ νὰ τὸν ὁδηγοῦν στὶς αὐτοκτονίες ἢ στὸν ὑπόκοσμο.
4. Ἡ πνευματικὴ δὲ ἡγεσία πασχίζει παντοιοτρόπως μὲ κάθε θεμιτὸ καὶ ἀθέμιτο μέσο νὰ ἀναρριχᾶται διὰ τῆς φαυλοκρατίας καὶ ἀναξιοκρατίας. Ἡ δὲ θρησκευτικὴ ἡγεσία, πλὴν ἐνίων, ἐφαρμόζει τὸν ψαλμὸν «τῶν οἰκιῶν ἡμῶν ἐμπιπραμένων ἡμεῖς ἄδομεν».
5. Ἡ ἑκάστοτε κυβερνῶσα κλίκα διέθετε αὐτὸ τὸ ἀνεκτίμητο δημόσιο ἀγαθὸ στοὺς «ἡμέτερους» κομματικοὺς παράγοντες, συνδικαλιστὲς καὶ ἐν γένει «πατριάρχες» τῆς διαπλοκῆς μὲ προσωρινὲς ἄδειες, γιὰ νὰ τοὺς ἔχουν πάντοτε ὁμήρους.
6. Σὲ ἐμᾶς, ποὺ ἔχουμε τὸ μέγιστο ἐλάττωμα νὰ μὴ «λαδώνουμε» καὶ νὰ μὴ γινόμαστε σὰν «ἕρμαιοι κάλαμοι» τῶν ἑκάστοτε ἀνέμων, δὲν μᾶς ἐνέκριναν, ὡς γνωστό, συχνότητα καὶ «κανάλι» γιὰ τὴν «Φωτεινὴ Γραμμή». Εἴδαμε καὶ ἀποείδαμε καὶ ἀναγκασθήκαμε νὰ τοὺς τὰ λέμε «ἔξω ἀπὸ τὰ δόντια», ὡς π.χ. στὴν πρὶν ἀπὸ 26 ἔτη ἐπιστολή μας (14.8.1990), παραγράφους τῆς ὁποίας ἀναδημοσιεύουμε καὶ πάλι:
«Ἔχομεν νὰ κάνωμεν πραγματικῶς μὲ σοβαρὰς κρατικὰς ὑπηρεσίας καὶ μὲ χρηστὸν κράτος, εἰς τὸ ὁποῖον δύναται κανεὶς νὰ ἐλπίζῃ καὶ νὰ βασίζεται, ἢ ἔχομεν νὰ κάνωμεν μὲ κράτος ἀναξιόπιστον, εἰς τὸ ὁποῖον μόνον πονηροὶ καὶ γόητες, Ἕρποντες, γλείφοντες καὶ μὲ τὰ κέρατά των, θὰ κατορθώνουν νὰ ἐπιπλέουν καὶ νὰ ἐπιβάλλουν τὴν θέλησίν των, μὲ ἔμμεσον ἢ ἄμεσον συνεργὸν εἰς τοῦτο τὸ ἐπίσημον κράτος ; Ἐπευλογεῖ τὸ κράτος ἀδικίας καὶ ἀτιμίας ἐπισήμως;
Εἶμαι ὁ μόνος, ποὺ θὰ είσαγάγῃ ἀρχικῶς 12 ἑκατομμύρια γερμανικὰ μάρκα - σχεδὸν 1,5 δις δρχ. διὰ τὴν ὑλοποίησιν τοῦ ἔργου τῆς ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ καὶ δὲν πρόκειται νὰ ἐξαγάγῃ οὔτε μίαν δεκάραν εἰς τὸ ἐξωτερικόν, ἐνῷ ὅλοι οἱ ἄλλοι σταθμοὶ ἐξάγουν πολύτιμον συνάλλαγμα.
Ἐνῷ συνήθως εἰς τὴν Ἑλλάδα μὲ τὸ τίποτε προσπαθοῦν νὰ παραστήσουν τοὺς μεγάλους ἐπιχειρηματίας καὶ μὲ ΄΄λαδώματα΄΄ κατορθώνουν νὰ ὑπάγωνται εἰς ἀναπτυξαικοὺς νόμους καὶ νὰ εἰσπράττουν πρίμ, ἐπιχορηγήσεις μέχρι καὶ 60 ἢ 70% κ.λπ. κ.λπ., ἐγὼ μὲ τὸ σταυρὸ στὸ χέρι παρακαλῶ, μὲ ἀπόλυτον ἐντιμότητα, νὰ μὴ μὲ παραγκωνίζουν, ἀλλὰ δυστυχῶς φαίνεται, ὅτι, ἐπειδὴζῶ ὑπὲρ τριακονταετίαν είς τὴν Γεμανίαν, ὅπου ὑπάρχει χρηστὸν κράτος, ὅπου οἱ πάντες ἀξιοκρατικῶς έπιτυγχάνουν τὰ πάντα, ἐλησμόνησα ὅτι κατάγομαι ἀπὸ μίαν χώραν, εἰς τὴν ὁποίαν, ὅπως τὰ γεγονότα βοοῦν, τὸν τελευταῖον λόγον ἔχει ἡ ἀπάτη, ἡ ΄΄κομπίνα΄΄, τὸ ΄΄λάδωμα΄΄, ἡ θρασύτης, ἡ διαστροφὴ καὶ ἡ ἀθέτησις τῶν ὑποχρεώσεων. Ἐλησμόνησα, ὅτι πρόκειται διὰ μίαν χώραν, ὅπου σφαγιάζονται τὰ δίκαια τῶν τιμίων καὶ νομοταγῶν πολιτῶν, καὶ κατορθώνονται νὰ ριζώνουν καὶ νὰ ἐπιβάλλονται οἱ παρανομοῦντες καὶ οἱ πραξικοπηματικῶς ἐνεργοῦντες. Ἐλησμόνησα, ὅτι ἡ Ἑλλὰς εἶναι χώρα, ὅπου κυριαρχεῖ τὸ ΄΄ἅρπαξε νὰ φᾶς καὶ κλέψε ν᾿ ἄχῃς΄΄, καὶ τότε μόνον εἶσαι ἱκανός, ἐὰν ἠμπορῇς ὡς κλέπτης νὰ κρυφθῇς. Ἐλησμόνησα ὅτι ἡ Πατρίς μου εἶναι χώρα, ὅπου βασιλεύουν οἱ θρασεῖς καὶ οἱ ἀδίστακτοι.
Ἐπὶ δεκαετίαν παραγκωνίζομαι συστηματικώτατα καὶ οἱ ἑκάστοτε ἰθύνοντες προσπαθοῦν νὰ μοῦ κάνουν πλύσιν ἐγκεφάλου διὰ νὰ μὲ πείσουν, ὅτι κακῶς διαμαρτύρομαι. Ἐκπλήσσονται διότι δὲν εἶμαι μαζοχιστὴς διὰ νὰ ἐκλαμβάνω τὴν καταταλαιπώρησίν μου ὡς ἐξυπηρέτησιν καὶ τὸν σαδισμὸν ὡς εὐεργεσίαν. Δὲν θὰ ἤθελα νὰ προσθέσω τίποτε εἰς τὰ ἀνωτέρω. Αὐτὰ εἶναι ἀρκετά. Τὰ ἔξοδα, ἡ ταλαιπωρία, ἡ άγωνία καὶ οἱ ματαιούμεναι κάθε φορὰ ἐλπίδες. Ἀλλὰ καὶ ἡ μεγίστη ἀποθάρρυνσις νὰ διαθέσω ὅλον τὸν μόχθον τῆς ζωῆς μου διὰ τὸ κοινὸν καλόν…»
7. Ἡ σημερινὴ κυβέρνησι γιὰ νὰ «βολέψῃ ἡμετέρους» μεγαλοεπιχειρηματίες – μεγαλοεργολάβους καὶ μεγαλονακαλάρχες προκήρυξε διαγωνισμό, ὁ ὁποῖος πάσχει ἐξ ἀπόψεως ἠθικῆς, κοινωνικῆς, νομικῆς πλευρᾶς καὶ δίδει ἀφορμὴ σὲ κόμματα ἐξουσίας τῆς ἀντιπολιτεύσεως, νὰ τονίζουν ὅτι θὰ καταργήσουν διὰ νόμου τὸν ἐν λόγῳ διαγωνισμό, γιὰ νὰ «βολέψουν» αὐτοὶ ἄλλους δικούς τους «ἀετονύχηδες» καὶ «πατριάρχες» τῆς διαπλοκῆς. Ἔτσι ἐφαρμόζεται ἡ λαϊκὴ παροιμία «δυὸ γάϊδαροι μαλώνανε σὲ ξένο ἀχυρῶνα».
8. Ἀναγκαζόμαστε νὰ λέγουμε τὰ πράγματα μὲ τὸ ὄνομά τους, γιὰ νὰ λάμπῃ ἡ ἀλήθεια, ἐφαρμόζοντες τὰ Γραφικά:
«Γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰωάν, 8, 32) καὶ «ἕως τοῦ θανάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας καὶ Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ» (Σοφία Σειρὰχ 4, 28).
9. Τοιουτοτρόπως ἐμφανίστηκαν καὶ μερικὰ σκάνδαλα στὸν ἀέρα, πλὴν ὅμως οἱ πολιτικοί μας ἐν τοῖς πράγμασι, ὡς τὰ γεγονότα βοοῦν, δὲν ἔχουν οὔτε θρησκεία, οὔτε πατρίδα καὶ τὸ δόγμα τους εἶναι «ὅσα λέγονται δὲν γίνονται καὶ ὅσα γίνονται δὲν λέγονται». Οὐσιαστικὰ ἐφαρμόζουν τὴν λαϊκὴ ρῆσι «θὰ σὲ λέγω μαστρογιῶργο, θὰ μὲ λέγῃς μαστροκώστα, θ᾿ ἀγαπιόμαστε οἱ δυό μας, νὰ μᾶς ἀγαπᾶ ὁ κόσμος ὅλος». Ἀκόμη καὶ αὐτοί, ποὺ «σφαγιάζονται» στὴν Βουλὴ καὶ σὰν «κοκορόπουλα» κάνουν «κοκορομαχίες», τὶς κάνουν μόνον γιὰ «στάχτη στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων», ὅπως οἱ δικηγόροι μαλώνουν στὰ δικαστήρια, γιὰ νὰ ἐντυπωσιάζουν τοὺς πελάτες τους καὶ νὰ τοὺς «ξαφρίζουν».
10. Στὴν προκειμένη περίπτωσι εὑρίσκει ἐφαρμογὴ ὁ ἀκροστηθαῖος στίχος τοῦ Γεωργίου Σουρῆ :
«Ὤ Ἑλλὰς ἡρώων χώρα, τὶ γαϊδάρους βγάζεις τώρα»....
11. Ἀπογοητευθέντες ἐμεῖς ἀπὸ τὸ τρισάλθιο καὶ βρόμικο καθεστώς, σταματήσαμε νὰ διεκδικοῦμε τηλεοπτικές – ραδιοφωνικές ἄδειες καὶ ἀγωνιζόμαστε μὲ «νύχια καὶ μὲ δόντια» νὰ συνεχίσουμε νὰ ἀνεχόμαστε - ὑποφέρουμε τὴν μεγίστη οἰκονομικὴ αἱμορραγία καὶ νὰ διαθέτουμε τὸν μὲ ἀπερίγραπτες στερήσεις, σωματικὲς καὶ ψυχικὲς ἀλγηδόνες δημιουργηθέντα μόχθο τοῦ βίου μας γιὰ τὸ κοινὸ καλὸ πρὸς δόξα Θεοῦ.
12. Ἐὰν εὐαισθητοποιηθοῦν καὶ ἄλλοι ἰδεολόγοι καὶ θελήσουν νὰ συμπτήξουμε τὶς δυνάμεις μας καὶ νὰ συνεργαζόμαστε στενά, τότε θὰ ἀγωνισθοῦμε μήπως δημιουργήσουμε καὶ web t.v., γιὰ νὰ διαδίδωνται οἱ ἰδέες καὶ νὰ λέγωνται τὰ πράγματα μὲ τὸ «ὄνομά τους». Ὅσοι πιστοὶ προσέλθετε.
13. Παρακαλοῦμε τοὺς φίλους νὰ διαδίδουν παντοῦ τὰ ἄρθρα μας, ἰδίως στοὺς νέους ἀνθρώπους.
Νὰ μὴ διακατεχόμαστε ἀπὸ ἡττοπάθεια, διότι «ἡ νίκη οὐ τῶν θρηνούντων, οὐ τῶν μεμψιμοιρούντων, ἀλλὰ τῶν μετὰ πάσης συναίσεως ἀγωνιζομένων» καὶ «ἡ ἰσχὺς ἐν τῇ ἑνώσει».
Μὴ πατᾶμε τὴν «πεπονόφλουδα» τοῦ σατανᾶ καὶ μὴ καλλιεργοῦμε τὸν ἄμετρο ἐγωισμό, τὴν οἴησι καὶ τὸ ἀλάθητο. Ἐνῷ κατηγοροῦμε τὸν ἀντίχριστο πάπα, καὶ πολὺ καλὰ πράττουμε, διότι ὁ μέγιστος Ἐθνομάρτυς καὶ Ἁγιομάρτυς - Ἱσαπόστολος Κοσμὰς ὁ Αἰτωλὸς λέγει «τὸν πάπα νὰ καταριέστε» καὶ ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία θὰ καταργηθῇ ἀπὸ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο», εἷς ἕκαστος ἐξ ἡμῶν μεταβάλλεται σὲ ἕνα μικρὸ ἢ μεγάλο πάπα.
Στῶμεν καλῶς καὶ ἂς ἐφαρμόσουμε τὸ :
«ἕως τοῦ θανάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας καὶ Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ» (Σοφία Σειρὰχ 4, 28).
Πηγή: Φωτεινή Γραμμή, Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό
Παραθέτομεν αποκλειστικώς την έκθεσιν του Καθηγουμένου της Ι. Μ. Σταυρονικήτα Πανοσ. Αρχιμ. Τύχωνος και εν συνεχεία σχολιάζομεν:
Εν Αγίω Όρει τη 21-7-2016
Προς την σεβαστήν Ιεράν Κοινότητα
του Αγίου Όρους, εις Καρυάς
Την Υμετέραν Πανοσιολογιότητα αδελφικώς εν Κυρίω κατασπαζόμεθα,
Συμφώνως προς την εντολήν της Εκτάκτου Διπλής Ιεράς Συνάξεως (202ας Συνόδου), μετέβην εις Κρήτην, από της 15ης Ιουνίου μέχρι της 26ης συμφώνως προς το πρόγραμμα το οποίον μου εστάλη από την Αρχιγραμματείαν, δια τας εργασίας της Αγίας και Μεγάλης Πανορδοδόξου Συνόδου, ως σύμβουλος της αντιπροσωπίας του Σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Η ιδιότης αυτή του συμβούλου κατά την πρόοδο των εργασιών της Αγίας Συνόδου εφάνη ότι ήτο τιμητική – συμβολική, καθόσον δεν μας ανετέθη κάποια τυχόν αρμοδιότης και δεν μας εζητήθη η συμμετοχή μας εις σχετικήν τινα διεργασίαν. Είχομεν όμως την δυνατότητα της πλήρους συμμετοχής εις τας εργασίας της Αγίας Συνόδου και τας σχετικάς εκδηλώσεις. Συνέπεια τούτου ήτο η συναναστροφή μετά των μελών όχι μόνον της Πατριαρχικής αντιπροσωπίας, αλλά και αυτάς των άλλων Εκκλησιών. Είχα λοιπόν την ευκαιρία να γνωρίσω και να επικοινωνήσω με πλήθος Αρχιερέων, να λάβω την ευχή τους και συγχρόνως να γίνω αποδέκτης του προς το Αγιώνυμον Όρος σεβασμού των, αλλά και των προσδοκιών των δια την συνέχισιν της εμπράκτου υποδειγματικής πνευματικής ζωής και ακτινοβολίας αυτής προς τον εν ποικίλαις περιστάσεσιν ευρισκόμενον κόσμον. Επίσης διεπίστωσα την απλότητα και ανεπιτήδευτον καταδεκτικότητα των περισσοτέρων εξ αυτών, καθώς και την μετ’ αυτών εν Πνεύματι Αγίω κοινωνίαν, συννενόησιν και ταυτότητα προσεγγίσεως εν πολλοίς των θεμάτων της Αγίας Συνόδου, αλλά και πολλών άλλων.
Η ευσυνειδησία αυτή και συνέπεια προς την ιδιότητα του Ορθοδόξου Αρχιερέως ήτο εμφανής εις την συντριπτικήν πλειοψηφίαν των μελών της Αγίας Συνόδου, ώστε να γίνεται πλέον αντιληπτή και φανερή, η αδυναμία τινών εξ αυτών να συλλάβουν και να εκφράσουν διακριτικά και επίκαιρα τον θεολογικόν λόγον, καθώς και η έντονη επήρεια τινών εκ του κοσμικού φρονήματος. Όμως εις κανένα δεν δυνάμεθα να αποδώσωμε, τουλάχιστον δεν άφησεν κανείς να εννοηθή κάτι ανάλογο, διάθεσιν η πρόθεσιν σχετικοποιήσεως της Ορθοδόξου Πίστεως και ιδιαίτερα όσον αφορά τον διάλογο και την επικοινωνίαν με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Αντιθέτως μάλιστα ομοφώνως εγένετο δεκτόν και κατεγράφη ως απαράδεκτος προσηλυτιστική μέθοδος η ουνία.
Είναι πράγματι απαράδεκτος και άνευ ουδενός ερείσματος η όλη πολεμική εναντίον της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και φανερώνεται τώρα μάλιστα εκ των υστέρων, το πως ο αντικείμενος κατάφερε να παρασύρη και καλούς ακόμη αδελφούς, με επιχειρήματα στηριζόμενα στις υπόνοιες και στις υποψίες, να δημιουργούν ένα πλαίσιο συκοφαντικών κατηγοριών, το οποίον σε τελική ανάλυσι στρέφεται εναντίον αυτής ταύτης της αμωμήτου Ορθοδόξου Εκκλησίας. Διότι πράγματι εάν και μέρος τι εκ των κατηγοριών, αι οποίαι εξετοξεύθησαν εναντίον της Αγίας Συνόδου είχον κάποιαν υπόστασιν, τότε δικαιολογημένα θα μπορούσε κανείς να διερωτηθή εάν υφίσταται ακόμη η Ορθόδοξος Εκκλησία. Όμως εις πείσμα του αντικειμένου η Αγία Σύνοδος τόσων Ορθοδόξων Αρχιερέων και αρκετών άλλων μελών Αυτής, ως συμβούλων, έδειξεν την πανσθενουργόν και ζωοποιόν Χάριν του Παναγίου Πνεύματος ενεργουμένην όχι μόνον εις τας κατά παράδοσιν Ορθοδόξους χώρας, αλλά, λόγω των διαμορφουμένων κοινωνικών συνθηκών, εξαπλουμένην παγκοσμίως, μαρτυρούσα δε την Αλήθειαν του Μονογενούς και προσκαλούσα πάντας εις σωτηρίαν.
Πλέον συγκεκριμένως, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος ησχολήθη με τα έξι Θέματα, τα οποία είχον προετοιμασθή υπό των Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων και τα οποία είχον σταλή προς όλας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας, και προς την ημετέραν Ιεράν Κοινότητα, και εζητείτο η σχετική τοποθέτησις επ’ αυτών. Ούτω το πρώτον θέμα “Η αποστολή της Εκκλησίας εν τω συγχρόνω κόσμω” συνεπληρώθη εις τινα σημεία προς καλυτέραν θεολογικήν διασάφησιν του κειμένου. Ετέθη ως αρχή του κειμένου το χωρίον “Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλλυται, αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον» κ.λπ. καθώς επίσης προσετέθη και η πέμπτη παράγραφος, η οποία αναφέρεται εις την ιεραποστολήν, επισημαίνοντας ότι η μεταφορά του μηνύματος του Ευαγγελίου συμφώνως προς την τελευταίαν εντολήν του Χριστού “Πορευθέντες κ.λπ.» αποτελεί διαχρονικήν αποστολήν της Εκκλησίας. Επίσης εγένοντο μερικαί βελτιώσεις και προσθαφαιρέσεις εις διατυπώσεις του Α κεφαλαίου περί της αξίας του ανθρώπου και εις το Β περὶ ελευθερίας και ευθύνης, εις το οποίον προσετέθη εις την δευτέραν παράγραφον ως συνέπεια του κακού και η φράσις “παρατηρούμενα νοσηρά φαινόμενα της λήψης εξαρτησιογόνων ουσιών και της υποταγής εις άλλους εθισμούς». Τέλος εις το εκτενέστερον ΣΤ κεφάλαιο εγένοντο μερικαί επαναδιατυπώσεις εις τας παραγράφους 11, 14 και 15. Σημαντικώτερη, νομίζομεν, είναι η προσθήκη εις την 14ην παράγραφον η οποία λέει “Η Εκκλησία προσδοκώσα την ανακεφαλαίωσιν των πάντων εις το εν Σώμα του Χριστού, υπενθυμίζει εις πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον, ότι ο Χριστός πάλιν θα έλθη κατά την Δευτέραν Παρουσίαν Του “κρίναι ζώντας και νεκρούς» και ότι “της Βασιλείας Αυτού ουκ έσται τέλος». Με την προσθήκην αυτήν αποσαφηνίζεται η εσχατολογική προοπτική της Εκκλησίας και επισημαίνεται ότι ο σκοπός του ανθρώπου είναι η επιτυχής προετοιμασία του δια την συμμετοχήν του εις την επουράνιον μελλοντικήν Βασιλείαν του Κυρίου. Καταλήγει δε το περί ου ο λόγος κείμενον αναφέροντας ότι “η Εκκλησία προβάλλει την θυσιαστικήν αγάπην του Εσταυρωμένου Κυρίου Της ως την μόνην οδόν προς ένα κόσμον ειρήνης, δικαιοσύνης, ελευθερίας και αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και των λαών, των οποίων μόνον και έσχατον μέτρον είναι πάντοτε ο υπέρ της του κόσμου ζωής θυσιασθείς Κύριος….».
Εις το δεύτερον θέμα “Η Ορθόδοξος Διασπορά», δεν υπήρξαν σημαντικαί παρατηρήσεις. Προσετέθη εις τας περιοχάς των Επισκοπικών συνελεύσεων ως ιδιαιτέρα περιοχή ο Καναδάς, καθώς επίσης και εις τον κανονισμόν αυτών των συνελεύσεων, εις το άρθρον 5 εδάφιον γ , η φράσις, μετά των άλλων Εκκλησιών, διορθώθηκε, μετά των ετεροδόξων, δείχνοντας τοιουτοτρόπως και την τάσιν του Σώματος της Αγίας Συνόδου σχετικώς με το θέμα τουτο. Εγένετο σχετική συζήτησις περί του κανονικώς ορθού να υφίσταται ένας Επίσκοπος εις εκάστην περιοχήν – πόλιν. Όμως απετέλεσε κοινήν διαπίστωσιν, ότι λόγω της μεταναστεύσεως και των ισχυρών δεσμών των μεταναστών με τους τόπους καταγωγής των, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθή η κανονική ακρίβεια και εγένετο αποδεκτή η ενδιάμεσος λύσις των Επισκοπικών Συνελεύσεων, προς κοινήν Ορθόδοξον παρουσίαν έναντι των εκασταχού Αρχών, με προοπτικήν όμως την εξομάλυνσιν της καταστάσεως κατά το μέλλον.
Εις το τρίτον θέμα “Το Αυτόνομον και ο τρόπος ανακηρύξεως αυτού», δεν υπήρξε κάποια ουσιώδης συζήτησις εκτός κάποιων προβληματισμών, τους οποίους εξέφρασεν ο Σεβασμιώτατος Ταλλίνης και Εσθονίας κ. Στέφανος.
Εις το τέταρτον θέμα “Το Μυστήριον του Γάμου και τα κωλύματα αυτού», καταδικάζονται σαφώς, η πίεσις δια την αναγνώρισιν νέων μορφών συμβιώσεως, ο πολιτικός λεγόμενος γάμος ως διάφορος προς τον ευλογούμενον υπό του Θεού και της Εκκλησίας γάμον, τα σύμφωνα συμβιώσεως του αυτού φύλου, καθώς και Πάσα άλλη μορφή συμβιώσεως διαφορετική του γάμου. Εις τα κωλύματα του γάμου εγένοντο ωρισμέναι μεταβολαί, αι οποίαι δεν φαίνεται μεν να επιφέρουν κάποιαν αλλαγήν εις την επικρατούσαν κατάστασιν, δίδουν όμως το δικαίωμα δια υποψίαν τινά αλλαγής της στάσεως της Εκκλησίας απέναντι του θέματος του δευτέρου γάμου των κληρικών. Συγκεκριμένως το 4° εδάφιο, ενώ έλεγε “Η ιερωσύνη αποτελεί, συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης εν Τρούλλω συνόδου) κώλυμα προς σύναψιν γάμου», διεμορφώθη ως εξής, “Η ιερωσυνη αυτή καθ’ εαυτήν δεν αποτελεί κώλυμα γάμου, αλλ’ όμως συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης εν Τρούλλω συνόδου) μετά την χειροτονίαν κωλύεται η σύναψις γάμου». Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθή η διατύπωσις αυτή από οποιονδήποτε δια καταστρατήγησιν της σαφούς εντολής των Ιερών Κανόνων. Όμως θα ήτο παράλειψις να μη αναφέρω την παρέμβασιν του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Πολωνίας, ότι το μυστήριον του γάμου είναι ιερόν και κατ’ ενώπιον Θεού και η ένωσις την οποίαν επιφέρει εις τους προσερχόμενους έχει αιωνίαν ισχύν και επεκτείνεται και εις τον μέλλοντα αιώνα και δι’ αυτό δεν μπορεί να είναι επιτρεπτόν εις ένα ιερέα να υποβιβάζη την αξίαν του ιερού τούτου Μυστηρίου και να γίνεται αρνητικόν παράδειγμα δια το πλήρωμα της Εκκλησίας.
Επίσης εις την παράγραφον 5,ι σχετικώς με τον γάμον Ορθοδόξων μεθ’ ετεροδόξων, αφηρέθη το δεύτερον σκέλος αυτής, το οποίον ανεφέρετο εις την κατά συγκατάβασιν και φιλανθρωπίαν δυνατότητα ευλογίας αυτού προς ικανοποίησιν της Εκκλησίας της Γεωργίας. Όμως η τελευταία παράγραφος 7 περί εφαρμογής της εκκλησιαστικής οικονομίας, ετέθη αμέσως μετά ως παράγραφος 5,ιι αφίνουσα εν τέλει εις την διάκρισιν εκάστης Εκκλησίας το θέμα της τελέσεως των μικτών γάμων.
Εις το πέμπτον θέμα “Η σπουδαιότης της νηστείας και η τήρησις αυτής σήμερον», παρ’ όλον που δεν υπήρχεν ουδεμία πρότασις αλλαγής του σχετικού κειμένου, η επιπολαιότης, κατά την γνώμην μου, ελαχίστων επισκόπων προεκάλεσεν ου μικράν συζήτησιν. Κατ’ αρχήν εζητήθη από τον Σεβ. Περγάμου να αφαιρεθή η τελευταία φράσις της πρώτης παραγράφου, η οποία και ολοκλήρωνε την παράγραφον, λέγοντας δια την νηστείαν “και ως εικών της μελλούσης ζωής», η οποία ως αναφέρεται εις την ιδίαν παράγραφον είναι φράσις ειλημμένη εκ του Τριωδίου. Εθεώρησε λοιπόν ο Σεβασμιώτατος ότι δεν δύναται να συνδέεται με την μέλλουσαν ζωήν η νηστεία, επειδή εμείς μετά το Πάσχα καταλύομε και διακόπτομε την νηστείαν και ότι ο όρος εικών δέον να αναφέρεται εις τον Χριστόν η εις τον άνθρωπον ως κατ’ εικόνα Θεού πλασθέντα. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται ιδιαιτέρα σοφία δια να κατανοήση κανείς ότι ο όρος εικών αποτελεί εις την Ορθόδοξον θεολογίαν μίαν πολυσήμαντον έννοιαν και εις την προκειμένην περίπτωσιν θέλει ο υμνωδός να μας διδάξη και να μας μυήση ότι με την νηστείαν προετοιμαζόμεθα και προγευόμεθα την μέλλουσαν ζωήν και τα μοναδικά, άφθαρτα και ανεκτίμητα πνευματικά της αγαθά, τα οποία οφείλουν να αποτελούν εικονικώς και κατά την παρούσαν ζωήν, τον κύριον σκοπόν μας. Όμως συμφωνούντος του Σεβ. Μπάτσκας κ. Ειρηναίου και παρ’ όλην την σωστήν παρέμβασιν του Σεβ. Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου η φράσις αύτη του Τριωδίου απελείφθη εκ του κειμένου.
Εν συνεχεία εγένετο παρέμβασις από δύο κυρίως επισκόπους, ένα εκ της Ελληνικής Εκκλησίας και ένα εκ της Κυπριακής Εκκλησίας, οι οποίοι εκφράζοντες ιδίας απόψεις, υπεστήριζαν ενθέρμως και μετά ρητορικής δεινότητος την ελάφρωσιν του κόσμου εκ των υπερβολικών νηστειών και την καθιέρωσιν προαιρετικών και υποχρεωτικών νηστειών, προσπαθήσαντες, ελπίζομεν εξ αγνοίας και αγαθότητος, να παρασύρουν την Αγίαν Σύνοδον εις το θεολογικόν ατόπημα του συμβιβασμού και συσχηματισμού της Εκκλησίας με το κοσμικόν πνεύμα και όχι της προωθήσεως και καθοδηγήσεως του κόσμου υπό της Εκκλησίας εις την Ευαγγελικήν τελειότητα συμφώνως προς την διακριτικήν διδασκαλίαν της αγίας μας Παραδόσεως περί τούτου. Τελικώς δια της βοής των πολλών επισκόπων να μείνη ως έχει, δεν εγένετο άλλη παρέμβασις εις το κείμενον.
Ενώ συνεζητείτο το θέμα της νηστείας, ήκουσα απροσδοκήτως εις παρέμβασίν του ο Σεβ. Περγάμου να καταφέρεται κατά τινων, οι οποίοι υπερβάλλουν και επιβάλλουν επί πλέον νηστείας, ως νηστείαν του Σαββάτου, τριήμερον νηστείαν προ της Θείας Κοινωνίας κ.λπ. υπερβολάς. Εις τους συντελεστάς αυτού του ατοπήματος ανέφερε γενικά κάποιους γέροντας και ονομαστικά το Άγιον Όρος, κατά την αντίληψίν μου με άκρως υποτιμητικόν και περιφρονητικόν τρόπον. Φυσικά εγνώριζα τον Κανονισμόν και δεν εσκέφθην ποτέ να τον παραβιάσω, αλλά μετά τα όσα ελέχθησαν δια το Άγιον Όρος, ως απεσταλμένος της Διπλής Ιεράς Συνάξεως του Αγίου Όρους, εθεώρησα υποχρέωσίν μου να απαντήσω και να αποκαταστήσω την αλήθειαν και προς τουτο εζήτησα τον λόγον. Ο Παναγιώτατος το αντελήφθη αμέσως, το ανέφερε εις το σώμα με σαφώς θετικήν διάθεσιν, αλλά επεσήμανε την αδυναμίαν Του να ικανοποιήση το αίτημά μου λόγω της δεσμεύσεώς Του εκ του κανονισμού. Εν συνεχεία και με την παρότρυνσιν πολλών άλλων μελών της Αγίας Συνόδου, ο Παναγιώτατος ανέφερε ότι θα μου δώση τον λόγο μετά το πέρας της συνεδρίας, το οποίον και επραγματοποιήθη. Αξίζει, νομίζω, να σημειωθή ότι μαζί με την όλην θετικήν, “πνευματικήν και Ορθόδοξον θεολογικήν παρουσίαν της Εκκλησίας της Πολωνίας, κατά τας εργασίας της Συνόδου, και εις το σημείον αυτό παρενέβη δια του ελληνομαθούς Σεβ. επισκόπου Σιεμιατίτσε κ. Γεωργίου και εζήτησε με την ευλογίαν του Αρχιεπισκόπου Πολωνίας να επιτραπή να ομιλήση ο εκπρόσωπος του Αγίου Όρους εκ μέρους της Εκκλησίας της Πολωνίας.
Είχα λοιπόν την ευκαιρίαν ενώπιον της ολομελείας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, αποκαθιστώντας την αλήθειαν να αναφέρω ότι εις το Άγιον Όρος δεν παραβιάζεται η κατάλυσις του Σαββάτου εκτός του Μεγάλου Σαββάτου, δεν απαγορεύεται η προσέλευσις εις το Ιερόν Μυστήριον της Θείας Κοινωνίας κατά την Κυριακήν και ότι όχι μόνον δεν αποτρέπονται οι μοναχοί από την συχνήν Θείαν Κοινωνίαν αλλά και προτρέπονται προς τούτο μαζί με τους ευλαβείς προσκυνητάς, επειδή θεωρείται απαραίτητον στοιχείον της γνησίας πνευματικής ζωής. Επίσης ανέφερα ότι οι αγιορείται πνευματικοί τυγχάνουν ευρύχωροι πνευματικά και προσπαθούν διακριτικά με πόνον και αγάπην δια τον κάθε άνθρωπον, να τον βοηθήσουν εις την επώδυνον οδόν της μετανοίας και να τον προωθήσουν φιλάδελφα εις την Ευαγγελικήν υπόδειξιν της πορείας προς την τελειότητα. Και τέλος ανέφερα ότι χάριτι Θεού συνεχίζεται η φιλοκαλική Πατερική παράδοσις και σήμερον εις το Αγιώνυμον Όρος εις όλας τας μορφάς του μοναχικού βίου, προξενώντας αισθήματα αισιοδοξίας και πνευματικής χαράς σε όλους όσους το αγαπούν, κατανοούν τον πνευματικόν Του πλούτον και εμπνέονται από αυτόν.
Εις το έκτον θέμα “Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν Χριστιανικόν κόσμον», επικεντρώθη περισσότερον η προσοχή όλων, καθόσον είχε δεχθή την μεγαλυτέραν κριτικήν και είχον προταθή πολλαί παρατηρήσεις επί του κειμένου υπό των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Η Εκκλησία της Ρουμανίας είχεν ήδη αποστείλει τας παρατηρήσεις της επί των κειμένων εις την Γραμματείαν της Αγίας Συνόδου και τας οποίας υπεστήριξεν επιτυχώς ο Μακαρ. Πατριάρχης Αυτής κ. Δανιήλ, με ουσιαστικήν θεολογικήν επιχειρηματολογίαν και πνευματικόν δυναμισμόν, συμβάλων ούτω αποτελεσματικώς εις την αισίαν έκβασιν των εργασιών της Μεγάλης Συνόδου.
Το σημείον εις το οποίον παρουσιάσθη η μεγαλύτερα δυσκολία συνεννοήσεως ήτο εις την παράγραφον 6, όπου αναφέρεται εις την αναγνώρισιν της ιστορικής ονομασίας των άλλων Εκκλησιών και ομολογιών. Η μία άποψις υπεστήριζεν ότι διαχρονικά απεδίδετο εις τους ετεροδόξους ο χαρακτηρισμός Εκκλησία, δια λόγους ιστορικούς, κοινωνιολογικούς και λόγω του αυτοπροσδιορισμού των ως Εκκλησίαι, χωρίς αυτό να σημαίνη εις καμμίαν περίπτωσιν την ταύτισιν η την εξίσωσιν με την ουσιαστικήν και δογματικήν έννοιαν του όρου Εκκλησία. Αυτήν την άποψιν υπεστήριζον κυρίως το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, η Εκκλησία της Αλβανίας κ.α. Η άλλη άποψις υπεστήριζε την απάλειψιν του όρου Εκκλησία προς χαρακτηρισμόν των ετεροδόξων, προς σαφεστέραν αποτύπωσιν των ουσιαστικών δογματικών διαφορών αι οποίαι υφίστανται μετά της Μιας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Την γνώμην αυτήν υπέβαλον με διαφόρους παραλλαγάς η Εκκλησία της Ελλάδος, της Ρουμανίας, Πολωνίας κ.α.
Εις την απογευματινήν συνεδρίαν της Παρασκευής 24 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Συνόδου, Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος αντιληφθείς την επερχομένην δυσκολίαν προς διευθέτησιν του θέματος, επρότεινε να συσταθή μία επιτροπή με την συμμετοχήν των Εκκλησιών, αι οποίαι έχουν προτάσεις, προκειμένου να ευρεθή μία έκφρασις και διατύπωσις του υπό συζήτησιν θέματος, η οποία να ικανοποιή όλας τας πλευράς. Σημειωτέον ότι δεν αντελήφθην να έχη υπάρξει κάποια, έστω και υποτυπώδης, γραμματειακή επεξεργασία και προετοιμασία των διαφόρων θέσεων των Εκκλησιών προς διευκόλυνσιν των εργασιών της Συνόδου. Δυστυχώς εκείνην την κρίσιμον στιγμήν εζήτησε και έλαβε τον λόγον ο Σεβ. Περγάμου, ο οποίος, κατά την αντίληψίν μου ευρισκόμενος εκτός πρα-γματικότητος, είπε ότι το κείμενον είναι πολύ καλόν και δεν βλέπει τον λόγον να γίνη επιτροπή και δι’ αυτό δεν χρειάζεται κάποια τέτοια κίνησις. Η υποχώρησις του Παναγιωτάτου εις την παντελώς αδιάκριτη και ακατανόητη εμμονή του Σεβ. Περγάμου εις τα όσα είχον διατυπωθή εις το κείμενον, χωρίς διάθεσιν διαλόγου, κατανοήσεως της απόψεως των άλλων Εκκλησιών και προσπάθειας συγκερασμού των διαφορετικών προσεγγίσεων του θέματος, επέφερε την εύλογον αντίδρασιν, μέχρι και εμφανούς εκνευρισμού, του μέχρι τότε ηρέμου και με θεολογικά επιχειρήματα συμμετέχοντος εις τας συζητήσεις Πατριάρχου Ρουμανίας. Επιπλέον και το Πατριαρχείον Σερβίας κατέθεσε γραπτήν γνώμην, με την οποίαν υπεστήριξεν ότι το θέμα δεν είναι ώριμον και δι’ αυτό πρέπει η να αναβληθή η να παραταθούν αι εργασίαι της Συνόδου προς καλυτέραν επεξεργασίαν του κειμένου.
Αι εργασίαι έληξαν εκείνο το απόγευμα σε κλίμα μεγάλης πνευματικής δυσφορίας, απογοητεύσεως και εντόνου προβληματισμού δια την εξέλιξιν του θέματος κατά την επομένην ημέραν. Δεν δύναμαι να αποκρύψω και τα έντονα αισθήματα αγανακτήσεως, τα οποία διεπίστωνα να ανέρχωνται εις τον νουν μου, και όχι μόνον εις τον ιδικόν μου αλλά και πολλών άλλων, δια τα πρόσωπα τα οποία δια της στενόκαρδης, η να το διατυπώσωμεν ειλικρινέστερον, υπερφίαλης συμπεριφοράς των, άφησαν να διακινδυνεύση η αξιοπρέπεια και η υπόστασις όχι μόνον του Οικουμενικού Πατριαρχείου αλλά και αυτής ταύτης της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Ίσως όλα αυτά να τα επέτρεψεν ο Κύριος, δια να μη ξεχνάμε την τραγικήν ανθρωπίνην αδυναμίαν μας και ότι πράγματι την Εκκλησίαν την οδηγεί και την σώζει η πανσθενουργός Χάρις του Παναγίου Πνεύματος. Το πρωί της επομένης ημέρας, συναισθανόμενοι ίσως όλοι περισσότερον τας ευθύνας των, επροτάθη και έγινεν αποδεκτή η διατύπωσις “Παρά ταύτα η Ορθόδοξος Εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής άλλων ετερόδοξων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών». Με αυτήν την διατύπωσιν καθίσταται σαφές ότι η ονομασία Εκκλησία προς τις ετερόδοξες Εκκλησίες, οι οποίες σημειωτέον δεν ευρίσκονται σε κοινωνίαν πίστεως και Ιερών Μυστηρίων με την Μίαν Εκκλησίαν, αποδίδεται εις αυτάς, επειδή έτσι ονομάζονται κατά την ροήν της ιστορίας και έχει, αύτη η ονομασία, σημασίαν και περιεχόμενον αποκλειστικώς ιστορικόν και κοινωνιολογικόν και σε καμμίαν περίπτωσιν ουσιαστικόν και δογματικόν τοιούτον.
Εν συνεχεία διορθώθησαν και αποσαφηνίσθησαν και ωρισμέναι ακόμη φράσεις, όπως παράγραφος 5, της απολεσθείσης ενότητος των Χριστιανών, διορθώθηκε με την απάλειψιν της λέξεως απολεσθείσης, ώστε να μη δύναται κανείς να υπονοήση ότι και η Ορθόδοξος Εκκλησία έχει κάποιο έλλειμα σχετικώς με το πλήρωμα της Αληθείας. Επίσης, δια παρομοίους λόγους, εις την παράγραφον 7 απελείφθη η φράσις και «αι κοιναί προσπάθειαι προς αποκατάστασιν της χριστιανικής ενότητος». Επίσης εις το τέλος της 9ης παραγράφου προσετέθη με πρωτοβουλίαν της Εκκλησίας της Ρουμανίας η φράσις “Οι διμερείς και πολυμερείς θεολογικοί διάλογοι δέον όπως υπόκεινται εις πανορθοδόξους περιοδικάς αξιολογήσεις», προς διασφάλισιν καλυτέρου ελέγχου της πορείας των θεολογικών διαλόγων. Εις την παράγραφον 16 προσετέθη πριν από το “Χριστιανικάς Εκκλησίας και Ομολογίας» η λέξις ετεροδόξους. Επίσης εις την παράγραφον 17 αντικατεστάθη η φράσις “εις την μαρτυρίαν της αληθείας και την προαγωγήν της ενότητος των Χριστιανών.» με την φράσιν “δια την προώθησιν της ειρηνικής συνυπάρξεως και της συνεργασίας επί των μειζόνων κοινωνικοπολιτικών προκλήσεων.», μη αποδίδοντας πλέον το έργον της μαρτυρίας της αληθείας και της προαγωγής της ενότητος των Χριστιανών εις το Π.Σ.Ε., αλλά προσδιορίζοντας το έργον του εις την προώθησιν της ειρήνης και των κοινωνικών προκλήσεων.
Ακολούθως εις το άρθρον 19 προσετέθη απόσπασμα από την δήλωσιν του Τορόντο, η οποία διευκρινίζει ότι η συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις το Π.Σ.Ε. δεν συνεπάγεται ότι θεωρεί τας άλλας Εκκλησίας, ως Εκκλησίας υπό την αληθή και πλήρη έννοια του όρου. Επίσης εις το άρθρον 20 αντί μετά των άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών, διορθώθηκε, μετά του λοιπού χριστιανικού κόσμου. Εις το άρθρον 21 αντί προσέγγισιν των Εκκλησιών διορθώνεται εις προσέγγισιν των χριστιανών, ενώ εις το τέλος τίθεται σημαντική προσθήκη “διότι αι μη Ορθόδοξοι Εκκλησίαι και Ομολογίαι παρεξέκκλιναν εκ της αληθούς πίστεως της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας.». Εις το άρθρον 22 παρ’ όλην την φιλότιμον θεολογικήν προσπάθειαν του Πατριάρχου Ρουμανίας, ο οποίος εξέφραζε τας παρομοίας με τας ιδικάς μας απόψεις της Εκκλησίας της Ρουμανίας, προσέκρουσε εις αδυναμίαν κατανοήσεως των ορθών απόψεών του παρά των λοιπών, με αποτέλεσμα να δυνηθή να περάση μίαν ελαφράν βελτίωσιν εις το τέλος “το οποίον ανέκαθεν εν τη Εκκλησία απετέλει την ανωτάτην αυθεντίαν επί θεμάτων πίστεως και κανονικών διατάξεων. (κανών 6 της Β Οἰκουμενικῆς Συνόδου)», απολειφθείσης της φράσεως “τον αρμόδιον και έσχατον κριτήν». Δια να αντιληφθήτε το μέγεθος της δυσκολίας προς συνεννόησιν, αρκεί να αναφέρω την άποψιν αρχιερέως τινός, σχετικώς με την δυνατότητα να εκφράζεται η ορθή πίστις ενίοτε και δια μέσου προσώπων, ότι δεν πρέπει να αφήσωμεν άλλο περιθώριο εις τους γεροντάδες, αρκετά τους έχουμε παραχωρήσει, αυτά ανήκουν σ’ εμάς τους επισκόπους, αγνοώντας προφανώς ότι το Πνεύμα όπου θέλει πνει και ότι κανείς μας δεν μπορεί να αναπληρώση την πνευματικήν του ένδειαν με διοικητικάς επιβολάς και διατάξεις.
Εις το άρθρον 23 προσετέθη με πρότασιν της Εκκλησίας της Ελλάδος και συμφωνίαν όλων, η ουνία ως απαράδεκτος ενέργεια η μέθοδος προσεγγίσεως των Χριστιανών. Εδώ εφάνη η μεγάλη αγανάκτησις όλων των Ορθοδόξων απέναντι εις την απαισίαν ταύτην μέθοδον των Δυτικών, η οποία και σήμερον ακόμη χρησιμοποιείται υπ’ αυτών, όπως εμφαίνεται με τον πρόσφατον διορισμόν ουνίτου επισκόπου εις Αθήνας. Επίσης κατωτέρω η φράσις “εμπνεόμενοι υπό των κοινών θεμελιωδών αρχών της πίστεως ημών» διορθώθηκε με την “εμπνεόμενοι υπό των κοινών θεμελιωδών αρχών του Ευαγγελίου,» ώστε να αποφευχθή οποιαδήποτε υπόνοια περί ταυτότητος της πίστεως με τας άλλας ομολογίας.
Εν τέλει, εξεδόθη και μία εγκύκλιος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προς ενημέρωσιν του χριστεπωνύμου πληρώματος με συνοπτικώτερον τρόπον. Νομίζω ότι χαρακτηρίζεται από πλέον ουσιαστικόν, ζωντανόν και ρέοντα θεολογικόν λόγον και συμπεριλαμβάνει το σημαντικόν θέμα, το οποίον και ημείς είχομεν προτείνει,». Το συνοδικόν έργον συνεχίζεται εν τη ιστορία αδιακόπως δια των μεταγενεστέρων, καθολικού κύρους συνόδων – ως λ.χ. της επί Μεγάλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Μεγάλης Συνόδου (879 – 880) και των επί αγίου Γρηγορίου του Παλαμά συγκληθεισών Μεγάλων Συνόδων (1341, 1351, 1368), δια των οποίων εβεβαιώθη η αυτή αλήθεια της πίστεως, εξαιρέτως δε περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και περί της μεθέξεως του ανθρώπου εις τας ακτίστους θείας ενεργείας».
Καταλήγοντας, θα ήθελα να σημειώσω, ότι αι παρατηρήσεις επί των προσυνοδικών κειμένων, εις τας οποίας προέβημεν και κατεγράψαμεν εις την απαντητικήν προς τον Παναγιώτατον Πατριάρχην κ. Βαρθολομαίον επιστολήν της ΕΔΙΣ, συνέπιπτον και σχεδόν εταυτίζοντο με τας παρατηρήσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως αναφέρει και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εις την προς την Ιεράν Κοινότητα απάντησίν Του, της Εκκλησίας της Ρουμανίας κ.α. Δεν γνωρίζω εάν υπήρξε κάποια αλληλεπίδρασις εις την διαμόρφωσιν των θέσεων των Εκκλησιών, αλλά αυτό καθ’ εαυτό το γεγονός της εκφράσεως κοινών θέσεων και της εκ τούτου διαπιστώσεως της υπάρξεως κοινού υποβάθρου του ορθοδόξου πνευματικού βιώματος και της θεολογικής αντιλήψεως, πρέπει να μας χαροποιή ιδιαιτέρως και να μας εμποιή αισιόδοξα αισθήματα δια το μέλλον.
Μετά την παρέλευσιν κάποιου χρονικού διαστήματος, νομίζομεν ότι δυνάμεθα να αποτιμήσωμεν νηφαλιώτερον τας εργασίας της Αγίας Συνόδου. Θεωρούμε λοιπόν επιτυχίαν και μόνον την σύγκλησιν αυτής της Μεγάλης Συνόδου, διότι δεν είναι δυνατόν να προετοιμάζεται μόνον επί δεκαετίας, χωρίς ποτέ να συγκαλήται. Αποτελεί μίαν επιτυχή, δυναμικήν και πνευματικώς επιβεβλημένην ενέργειαν του Παναγιωτάτου, η οποία αφού διήλθε δια μέσου των συμπληγάδων των ανθρωπίνων αδυναμιών και μικροτήτων, χάριτι Θεού και τη απείρω Αυτού μακροθυμία ήχθη εις αίσιον πέρας. Κατόπιν μάλιστα των διορθώσεων και διασαφηνίσεων επί του κειμένου δια τας σχέσεις με τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον, τα κείμενα απηχούν και εκφράζουν το διαχρονικόν Ορθόδοξον βίωμα επικαιροποιημένον, ώστε να αντιμετωπίζη την σύγχρονον πραγματικότητα και μέρος των προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζουν σήμερα οι πιστοί. Δεν νομίζομεν ότι δικαιολογείται κανείς πλέον σήμερα, μετά την διάψευσιν των προσυνοδικών ψευδολογιών και ανυπόστατων φόβων, να διεγείρη θέματα άσχετα με τας αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και να δημιουργή προβλήματα εις τας συνειδήσεις των απλών πιστών.
Θα ήθελα να μου επιτρέψητε, πριν κλείσω την ελλιπή μου ταύτην έκθεσιν, να προτείνω ταπεινώς προς το Ιερόν Σώμα, την ανάθεσιν εις επιτροπήν η όπως άλλως κρίνη Αύτη, την επεξεργασίαν και τοποθέτησιν επί διαφόρων θεολογικών και εκκλησιαστικών θεμάτων της Αγιορειτικής Κοινότητος εν ηρεμία και χωρίς οιανδήποτε χρονικήν πίεσιν, ως ευσυνειδήτου διακονίας και ταπεινής συμβολής εις την Ορθόδοξον θεολογικήν επίγνωσιν και ενίσχυσιν της πίστεως του πληρώματος της Εκκλησίας. Διεπίστωσα ότι μίαν τοιαύτην ταπεινήν θεολογικήν διακονίαν, συγχρόνως με την αγίαν βιοτήν και την Μυστηριακήν ζωήν, αναζητά και προσδοκά όλον το Ορθόδοξον πλήρωμα απανταχού της γης.
Επί δε τούτοις, ευχαριστών Υμάς δια την τιμήν ην μοι προσεποιήσατε φιλαδέλφως και εκζητών την Υμετέραν επιείκειαν εις τας ατελείας μου, διατελώ μετά πολλής της εν Χριστώ φιλαδελφίας και αγάπης.
Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής του Σταυρονικήτα
Αρχιμανδρίτης Τύχων
Σχόλιον Ο.Τ. εις την άνωθεν έκθεσιν προς την Ι. Κοινότητα
Η ως άνω έκθεσις του Πανοσιολογιωτάτου Καθηγουμένου αποτελεί κειμήλιον δια την εκκλησιαστικήν ιστορίαν του μέλλοντος όχι μόνον διότι αναφέρεται εις λεπτομερείας των εσωτερικών διεργασιών της Συνόδου της Κρήτης, αλλά πολύ περισσότερον επειδή εγράφη υπό ευλαβούς Ηγουμένου ενός εκ των 20 ιστορικών Ι. Μονών του Αγίου Όρους, αι οποίαι και σήμερον δίδουν εις τους Ορθοδόξους απανταχού της οικουμένης και οδοδείκτας της ορθής πνευματικής πορείας της Εκκλησίας, αναβλύζοντες τους ποταμούς της Παραδόσεως καθ’ ον μέτρον όμως στοιχούνται προς την αδιάκοπον υπερχιλιετή άσκησιν και βίωσιν της αληθείας του Κυρίου φανερουμένη εις τα πρόσωπα, τας πράξεις και τους λόγους των αγιασάντων Αθωνιτών Πατέρων. Δια τούτο με μεγάλην προσοχήν οφείλει κανείς να μελετήση αυτήν.
Εις την αρχήν της εκθέσεως αναφέρεται ότι η πρόσκλησις του Πανοσ. Καθηγουμένου ήτο «τιμητική-συμβολική» καθώς δεν ανετέθη εις αυτόν κάποια αρμοδιότης. Μας λυπεί αυτό ιδιαιτέρως, διότι το πλήρωμα της Εκκλησίας ανέμενε το Άγιον Όρος να έχη βαρύνοντα ρόλον και ευθύνην δια το γεγονός της Συνόδου, η οποία διεκδικεί κατά τους συγκαλέσαντας αυτήν οικουμενικόν κύρος. Επομένως, η πρόσκλησις και εν συνεχεία ο παροπλισμός του Ηγουμένου μάλλον εντάσσεται εις το γενικόν πλαίσιον της Συνόδου, όπου υπήρχαν αντιπρόσωποι, όμως απεφάσισαν οι Προκαθήμενοι. Αν συνυπολογίση κανείς ότι την ιδιότητα του συμβούλου είχε και η Πανοσ. Καθηγουμένη της Ι. Μ. Χρυσοπηγής καθώς και η συνεργασθείσα με την CIA Καθηγ. κ. Ελισάβετ Προδρόμου, μάλλον συμπεραίνει ότι κάθε άλλο παρά τιμητική ήτο η προσκλησις εις το Άγιον Όρος, το οποίον δι’ αυτής υπεβιβάσθη εις ένα φορέα ως κάθε άλλος. Ο π. Τύχων μετέβη μεν ως Ηγούμενος του ζώντος φρονήματος του Αγίου Όρους επέστρεψε δε ως υποτακτικός των κελευσμάτων προσαρμογής της Ορθοδόξου ζωής εις τα μέτρα των σημερινών Επισκόπων. Η αβρότης των Επισκόπων έναντι του Αγίου Όρους, την οποία διεπίστωσεν, εις τας συνομιλίας του, εμάλαξε την Αγιορειτικήν ακρίβειαν. Τοσούτον μάλιστα, ώστε να παραβλέπεται το γεγονός ότι ήτο φανερή «η αδυναμία τινών εξ αυτών να συλλάβουν και να εκφράσουν διακριτικά και επίκαιρα τον θεολογικόν λόγον, καθώς και η έντονη επήρεια τινών εκ του κοσμικού φρονήματος»! Διερωτώμεθα αν η σχετικοποίησις της Ορθοδόξου Πίστεως τυγχάνει πάντοτε εμπρόθετος η μήπως πολλάκις προέρχεται εκ της αλλοτριώσεως από το κοσμικόν φρόνημα; Αν κάποιος Επίσκοπος αρνείται εις τα λόγια την σχετικοποίησιν είναι ασύνηθες εις την πράξιν να πορεύεται διαφορετικώς; Δεν είμεθα της γνώμης ότι τα εχέγγυα παρέχει εις αυτό η ομόφωνος καταδίκη της ουνίας, καθώς αυτή ευρίσκεται ήδη από παλαιοτέραν Σύνοδον καταδεδικασμένη.
Αναγινώσκομεν εις την έκθεσιν ότι «η όλη πολεμική» εναντίον της Συνόδου είναι «απαράδεκτος και άνευ ουδενός ερείσματος» διότι τα επιχειρήματα στηρίζονται εις «υπόνοιες και στις υποψίες». Άγιοι ως ο Ιουστίνος Πόποβιτς κ.α. έπεφταν τόσον έξω; Οι ένδεκα Μητροπολίται που ηρνήθησαν να συμμετάσχουν εις την Σύνοδον παρεσύρθησαν; Οι Ιεράρχαι που δεν υπέγραψαν κάποια εκ των κειμένων είναι ανίδεοι; Καθηγηταί ως ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο π. Θεόδωρος Ζήσης, ο κ. Δ. Τσελεγγίδης κ.α. τυγχάνουν απαίδευτοι; Ποία επιχειρήματα δεν ευσταθούν; Μήπως ότι είναι η πρώτη φορά εις την δισχιλιετή πορείαν της Εκκλησίας κατά την οποίαν αφηρέθη η ψήφος από τους Επισκόπους, είναι συκοφαντία; Μήπως είναι συκοφαντία ότι οι παρόντες Επίσκοποι παρεβίασαν την εντολήν που έλαβαν από το σύνολο της τοπικής τους Ιεραρχίας; Μήπως δεν ισχύει ότι αι Αυτόνομαι Εκκλησίαι εξεπροσωπήθησαν μόνον εκ των Προκαθημένων τους αντιθέτως προς την εκκλησιολογίαν; Μήπως ο ίδιος ο Πανοσιολογιώτατος δεν γράφει ότι δια του κειμένου περί του γάμου ηνοίχθη δυνατότης δια δεύτερον γάμον εις τους κληρικούς; Αυτά όλα και άλλα πολλά «άτινα εάν γράφηται καθ’ εν, ουδέ αυτόν οίμαι χωρήσαι» εις δεκάδας τόμους χαρακτηρίζονται ως συκοφαντικαί κατηγορίαι; Εις την έκθεσιν όμως γίνεται εμμέσως επίκλησις των «τόσων Ορθοδόξων Αρχιερέων» οι οποίοι μετείχαν. Να υπενθυμίσωμεν ότι αυτοί έφθασαν μόλις τους 160, ολιγώτεροι και από αυτούς της Β Οἰκουμενικῆς Συνόδου, η οποία είχε συγκληθή ως τοπική και όχι «Μεγάλη», αποτελούν δε μόλις το 1/6 των Ορθοδόξων Επισκόπων!
Εις την συνέχειαν της εκθέσεως δίδεται αναφορά περί ενός εκάστου των κειμένων. Δια το κείμενον περί της «αποστολής της Εκκλησίας εις τον σύγχρονον κόσμον» αναφέρονται απλώς άνευ ιδιαιτέρων σχολίων αι προσθαφαιρέσεις. Δια το κείμενον αυτό όπως και δια τα υπόλοιπα υπάρχουν εξαντλητικαί μελέται, τας οποίας δεν προτιθέμεθα να επαναλάβωμεν. Θα αρκεσθώμεν μόνον να θέσωμεν το ερώτημα, το οποίον αν και διαλανθάνη της προσοχής είναι θεμελιώδες: Υπήρχεν ανάγκη, ώστε η Εκκλησία να συναχθή δια να καθορίση εκ νέου την «αποστολήν της εις τον σύγχρονον κόσμον»; Οφείλει να μεταβληθή η αποστολή της Εκκλησίας εις το παραμικρόν μετά από δύο χιλιάδας έτη; Ήτο ασυγχρόνιστος με την εποχή της; Δια πόσα έτη συνέβαινε αυτό;! Μήπως αυτό δεν ήτο και το σύνθημα της Β Βατικανῆς; Αν το κείμενον διετύπωσε νέα πράγματα, τότε έως τώρα ήτο παρωχημένη η Εκκλησία, αν επανέλαβε τα ίδια τότε προς τι η επαναβεβαίωσις; Δια πρόκλησιν εντυπώσεων; Δια να γραφή ένα κείμενον «εκθέσεως ιδεών»; Η μήπως ήτο επιτακτική ανάγκη Συνοδος να συμπεριλάβη, ως και έπραξε, τας «γενετικάς αλλαγάς», τον ρατσισμόν «των φύλων» και τα «μέσα ενημερώσεως» εις την αποστολήν της;
Δια το κείμενον δια την «Διασποράν» τα πράγματα ομιλούν από μόνα τους. Ενημερωνόμεθα ότι ελέχθη ποίον είναι το «κανονικώς ορθόν», όμως η Σύνοδος κατέληξεν εις «ενδιάμεσον λύσιν». Τι τελικώς είναι η λύσις αυτή; Οικονομία η αντικανονικότης; Υπάρχει οικονομία εις δογματικά ζητήματα η πρόκειται απλώς δια διοικητικόν θέμα; Θα ηδύνατο δηλαδή η δομή της στρατευομένης Εκκλησίας να έχη και ετέραν μορφήν; Εις ποίον ιστορικόν προηγούμενον εστηρίχθη η Σύνοδος δια την απόφασιν; Εις αυτά τα ερωτήματα τα οποία είναι ουσιώδη οφείλουν να δώσουν όσοι συμμετείχαν εις την Σύνοδον –και οι σύμβουλοι- κρυσταλλίνην απάντησιν. Δυστυχώς, η Σύνοδος αδυνατούσα να δώση λύσιν εποίησε δύο και πονηρά: επεκύρωσε συνοδικώς την ανωμαλίαν (δηλ. εσχετικοποίησε την Κανονικήν παράδοσιν) και προέτεινεν αυτήν δια καθολικήν αποδοχήν, διότι «πρέπει να είμεθα πραγματισταί», ως εδήλωσεν Ιεράρχης (δηλ. εισήγαγε την εκκοσμίκευσιν: ότι το κριτήριον της αναγκαιότητος υπερβαίνει το κριτήριον της φύσεως της Εκκλησίας).
Εις το ζήτημα του «Αυτονόμου» αφιερώνονται μόλις τρεις γραμμαί! Αγνοείται τελείως, ώστε να επισημανθή, ότι εις την Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν δεν υπήρξαν Αυτόνομοι Εκκλησίαι. Ο «θεσμός» εδημιουργήθη εις τα νεώτερα έτη λόγω δυσλειτουργίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις το διοικητικόν πεδίον και κατ’ επίδρασιν οθνείων αντιλήψεων. Δεν υπήρχον ουδέποτε υπάλληλοι σχέσεις μεταξύ των τοπικών Εκκλησιών! Όμως και αυτό το επεκύρωσεν η Σύνοδος αποδούσα μάλιστα προσωπικώς και όχι συνοδικώς εις τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως το δικαίωμα, που ποτέ προηγουμένως δεν κατείχε, να αποφαίνεται εις διενέξεις Αυτοκεφάλων Εκκλησιών δια μίαν Αυτόνομον Εκκλησίαν!
Το κείμενον περί «γάμου» κρύβει ένα από τα πιο προκλητικά γεγονότα της Συνόδου. Ο Ηγούμενος της Ι. Μ. Σταυρονικήτα αποδέχεται με τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ότι αι μεταβολαί εις το κείμενον «δίδουν το δικαίωμα δια υποψίαν τινά αλλαγής της στάσεως της Εκκλησίας»! Τελικώς μετετοπίσθη εν δυνάμει έστω και ελαχίστως η παράδοσις της Εκκλησίας; Μήπως επιβεβαιούνται τώρα αι «συκοφαντίαι»; Ακατανόητη τυγχάνει η φράσις «ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθή η διατύπωσις αυτή από οποιονδήποτε δια την καταστρατήγησιν» των Ι. Κανόνων! Επαφίεται πλέον εις τον καθένα η ερμηνεία της και εμείς θα ελπίζωμεν ότι δεν θα το πράξη; Ευρίσκουν ισχυρόν έρεισμα, συνοδικά επικυρωμένον, όσοι κληρικοί επιθυμούν να τελέσουν δεύτερον γάμον; Όποιος επικαλεσθή το κείμενον αυτό η απάντησις θα είναι ότι πρέπει να συνέλθη επομένη Σύνοδος, δια να το διευκρινίση; Ανοίγωμεν με ελαφράν την καρδίαν περιπετείας δια την Εκκλησίαν… Ούτε όμως δια τους μεικτούς γάμους λαμβάνει θέσιν ο π. Τύχων. Τους αποδέχεται; Συμφωνεί η παράδοσις του Αγίου Όρους εις αυτό; Παρακαλούμεν δι’ απάντησιν!
Δια το κείμενον περί «νηστείας» το πρόβλημα επισημαίνεται εις την «επιπολαιότητα», ως αναφέρεται, ελαχίστων Επισκόπων. Δι’ εν τόσον «μεγάλο» γεγονός επιτρέπεται η επιπολαιότης και μάλιστα από Επισκόπους; Δια τας ενστάσεις έναντι της Συνόδου οι προσδιορισμοί ήσαν βαρύτατοι εις την έκθεσιν, όμως δια την επιπολαιότητα των Επισκόπων ευρέθησαν ευκόλως αι απαλύνουσαι αυτήν χαρακτηρισμοί (ρητορική δεινότητα, άγνοια, αγαθότητα κ.λπ.). Ποίον είναι δεινότερον η αυστηρά κριτική, η επισκοπική επιπολαιότης η μήπως η υστερόβουλος κολακεία; Δύο εκ των Επισκόπων, οι οποίοι δι’ άγνωστον λόγον(;) δεν κατονομάζονται, εζήτησαν την μείωσιν της νηστείας. Ποίος νους θα ηδύνατο να διανοηθή ότι υπάρχουν ακόμη υπολείμματα υποστηρικτών των θέσεων του Μ. Μεταξάκη, ο οποίος όταν εσχεδίαζε την Συνοδον αυτήν, επεθύμει την τροποποίησιν της νηστείας. Αν ευρέθησαν έστω και δύο να υποστηρίζουν αυτάς τας θέσεις παρά το γεγονός ότι είχον μεσολαβήσει προ ετών αι αντιδράσεις του Αγίου Όρους δια το κείμενον της νηστείας, ώστε να ευρεθή εις την σημερινήν του μορφήν, τι θα είχε συμβή αν δεν είχαν λάβει χώραν ποτέ; Μήπως και «οι υπόνοιες και υποψίες», ως αρνητικώς εχαρακτηρίσθησαν αι αντιδράσεις των συγχρόνων, μήπως δεν συνεκράτησαν την Σύνοδον από τα χειρότερα;
Αλγεινήν εντύπωσιν προκαλεί η στάσις του Σεβ. Περγάμου, ο οποίος κατεφέρθη «με άκρως υποτιμητικόν και περιφρονητικόν τρόπον» κατά του Αγίου Όρους. Πως ανέχεται η Ι. Κοινότης να υβρίζεται η χιλιετής πορεία των Αγίων του μοναδικού εις τον κόσμον περιβολίου της Υπεραγίας Θεοτόκου; Υπήρξεν όμως μεγαλυτέρα προσβολή από την λεκτικήν: συμφώνως με μαρτυρίαν του Σεβ. Ναυπάκτου τελικός κριτής των κειμένων ήτο ο Σεβ. Περγάμου, εκμαγείον της θεολογίας του οποίου κατέστησε τας αποφάσεις. Η Ι. Κοινότης ανέχεται την προσβολήν του Άθωνα, θα ανεχθή και την διαβολήν της Ορθοδόξου θεολογίας από την αποκλίνουσαν «ζηζιούλιαν» θεολογίαν; Όμως δεν εξέπληξε κανένα η στάσις του, διότι όπως μετέδωσεν από τας στήλας του ο Ο.Τ., δις κατά συνέντευξιν τύπου αι τοποθετήσεις του εκπροσώπου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως π. Ιωάννου Χρυσαυγή ήσαν εξίσου υποτιμητικαί δια το Άγιον Όρος. Το ίδιον επίσης υποτιμητική ήτο και η στάσις του Πατριάρχου ότε εζητήθη ο λόγος υπό του Ηγουμένου της Σταυρονικήτα. Η δικαιολογία ότι δεσμεύεται από τον κανονισμόν είναι ανήκουστος. Δεν ενεθυμήθη ότι εις Οικουμενικήν Σύνοδον, την Έκτην, ικανοποιήθη παράλογον αίτημα μοναχού, διότι οι Πατέρες όντως Πνευματοκίνητοι έπραξαν κατά το Αποστολικόν ότι εξ ανάγκης «και μετάθεσις νόμου γίνεται»!
Δια το κείμενον περί των διαχριστιανικών σχέσεων καιρία κατά την έκθεσιν ήτο η συμβολή του Πατριάρχου Ρουμανίας, ο οποίος είναι γνωστός «εν τη Ιουδαία»… Το ενδιαφέρον έλκει περισσότερον ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος επαινείται τελευταία δια την υποδειγματικήν προεδρίαν της Συνόδου, υπεχώρησε και συνετάχθη πλήρως με τον Σεβ. Περγάμου παρά τας διαφωνίας των Εκκλησιών! Δεν επιθυμούμε να εικάσωμεν τι θα συνέβαινε, αν δεν υπήρχαν ισχυραί αντιδράσεις (ιδού δι’ άλλην μία φοράν ωφελούν). Όμως παρά το γεγονός ότι υπήρχαν τρεις λύσεις (ονομασία των ετεροδόξων ως Εκκλησιών, απάλειψις του όρου Εκκλησίαι και αναβολή του ζητήματος δι’ επομένην Σύνοδον) επελέγη η πρώτη! Ενώ είχε την δυνατότητα η Σύνοδος με τας δύο λύσεις να οικοδομήση γεφύρας με τους αντιοικουμενιστάς επελέγη η πρώτη, η οποία προφανώς μοναδικόν σκοπόν είχε να ικανοποιήση τους ετεροδόξους! Η τελική διατύπωσις, παρά την άποψιν της εκθέσεως ότι είναι ιστορική και κοινωνιολογική (ως η Σύνοδος να είναι επιστημονικόν όργανον) έχει επιβεβαιωθή από συγγραφάς οικουμενιστών ότι αναγνωρίζει τους ετεροδόξους ως Εκκλησίας. Άλλωστε, είναι δυνατόν θεολογικώς να υπάρξη διάστασις μεταξύ ιστορίας και πραγματικότητος; Επιπλέον θα ηδύνατο η Σύνοδος να συμπληρώση απλώς έξι λέξεις, αλλά δεν το έκανε: «οι ετερόδοξοι δογματικώς δεν είναι Εκκλησίαι».
Ο π. Τύχων ισχυρίζεται ότι με την αλλαγήν κάποιων διατυπώσεων δεν αποδίδεται το έργον ενότητος των Χριστιανών εις το ΠΣΕ, αλλά μόνον η προώθησις της ειρήνης και η αντιμετώπισις των κοινωνικών προκλήσεων. Πέραν από το γεγονός ότι ακόμη και αυτά τα ζητήματα άπτονται της πνευματικότητος, η οποία διαφέρει εις την Ορθοδοξίαν και εις τας αιρέσεις, το ότι η Σύνοδος προσδιώρισεν έτσι το ΠΣΕ δεν σημαίνει ότι εις το εξής το ΠΣΕ θα παύση να αυτοπροσδιορίζεται ως θεσμός προωθήσεως της «ενότητας» και οι μετέχοντες εις αυτό θα το αποδέχωνται. Επομένως, αντί να διορθωθή η ρίζα του προβλήματος, δηλ. να απορριφθή η συμμετοχή εις το ΠΣΕ, θέτομεν την κεφαλήν μας εις το χώμα, ως ποιεί η στρουθοκάμηλος.
Το περιστατικόν Αρχιερέως που κατεφέρθη εναντίον της αδιαψεύστου αρχής ότι και πρόσωπον και όχι μόνον Σύνοδος δύναται να ορθοτομή, αποτελεί την επιβεβαίωσιν ότι πολλοί εκ των συμμετεχόντων Επισκόπων έχουν αλλοτριωθή εκ του κοσμικού φρονήματος, αποφασίζουν όμως δι’ όλην την Εκκλησίαν! Ο Ο.Τ. είχε γράψει ότι ένας από τους λόγους, δια τους οποίους δεν έπρεπε να συγκληθή η Σύνοδος αυτή είναι ότι κανείς εκ των συμμετεχόντων δεν διεκρίνετο δια την αγιότητά του.
Όσον αφορά την προσθήκην με αναφοράν περί της «καθολικού κύρους Συνόδου», η έκθεσις υπονοεί ότι επρόκειτο δια διασφάλισιν της Παραδόσεως. Η άλλη ανάγνωσις όμως, η χρήσιμος δια τους οικουμενιστάς, είναι η διασφάλισις ότι η παρούσα Σύνοδος είναι και αυτή μέρος των «καθολικού κύρους Συνόδων». Δεν είναι τυχαίον ότι οι εκπρόσωποι τύπου και άλλοι Ιεράρχαι επανελάμβαναν συνεχώς περί της Συνόδου της Κρήτης ότι «οι Πατέρες της Συνόδου» και άλλας παρομοίους εκφράσεις, δια να υποβάλουν παντού την ιδέαν ότι πρόκειται δια μίαν Σύνοδον, ως εκείναι εις τας οποίας μετείχον Άγιοι και ωρθοτόμησαν δια δογματικά ζητήματα, παρά το γεγονός ότι η παρούσα Σύνοδος εις ουδέν δεν ωμοίαζε προς αυτάς.
Ο Άγιος Καθηγούμενος κατακλείει την έκθεσιν με την βεβαιότητα της επιτυχίας αυτής της Συνόδου. Δεν τον στενοχωρούν αι αποτειχίσεις; Δεν τον προβληματίζουν αι διακοπαί μνημοσύνων; Δεν αγωνιά δια την στάσιν των Πατριαρχείων που απουσίασαν; Μέλημα όλων θα έπρεπε να είναι η ενότης της Εκκλησίας και όχι η ρήξις με όσους διαφωνούν δια των προκλητικών εκφράσεων περί «προσυνοδικών ψευδολογιών και ανυποστάτων φόβων». Αλλά όταν μέλημα καθίσταται το πως θα είμεθα ευάρεστοι εις την προϊσταμένην μας αρχήν, τότε λησμονούμεν ότι εικών του Θεού είναι κάθε αδελφός.
Πηγή: Ορθόδοξος Τύπος
Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες, δεν διαθέτουμε επικαιροποιημένες προβολές του πληθυσμού βάσει τεκμηριωμένων εναλλακτικών σεναρίων για την περίοδο 2015-2050. Οι τελευταίες προβολές του πληθυσμού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ)1 χρονολογούνται από το 2007, εαυτές δε αξιόπιστων διεθνών οργανισμών (EUROSTAT2, UNPP3, OCDE4, IIASA-VID-OAW-WU5), δεν καλύπτουν τις υφιστάμενες ανάγκες, καθώς, αφενός μεν οι διεθνείς αυτοί οργανισμοί που ετοιμάζουν σενάρια για πληθώρα χωρών δεν δύνανται από την φύση τους να εργασθούν συστηματικά και σε βάθος αναπτύσσοντας εναλλακτικές υποθέσεις εργασίας και σενάρια για τον πληθυσμό κάθε χώρας (πόσο δε μάλλον για την Ελλάδα όπου τα διαθέσιμα δεδομένα παρουσιάζουν προβλήματα που χρήζουν επίλυσης), αφετέρου δε οι προβολές τους έχουν γίνει πριν του 2015 και έχουν λάβει υπόψη μερικώς η ακόμη καθόλου –με εξαίρεση εν μέρει τις προβολές των Η.Ε (UNPP)- τις επιπτώσεις της συνεχιζόμενης βαθειάς οικονομικής κρίσης6 και προφανώς καθόλου τις επιπτώσεις της πλέον πρόσφατης «προσφυγικής κρίσης»(2015-2016)7 Τα προαναφερθέντα, καθιστούσαν επιτακτική την ανάπτυξη προβολών του πληθυσμού της Ελλάδας που θα ελάμβαναν υπόψη τόσο τις μακρόχρονες τάσεις των δημογραφικών συνιστωσών που προσδιορίζουν την αναπαραγωγή του πληθυσμού της, όσο και τις πρόσφατες εξελίξεις (οικονομική και προσφυγική κρίση) και τις επιπτώσεις τους –στον βραχύ και μέσο χρόνο- στις δημογραφικές συνιστώσες. Στο πλαίσιο αυτό, το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εκπόνησε πρόσφατα (Ιούνιος 2016) δημογραφικές προβολές8 τα αποτελέσματα των παρουσιάζονται και σχολιάζονται κατωτέρω9. Τα σενάρια των προβολών αυτών δίδουν αναμενόμενο συνολικό πληθυσμό στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050) που κυμαίνεται από 10,064 εκατομ. (μέγιστο, σενάριο 2) έως 8,315 (ελάχιστο, σενάριο 3) ήτοι μειώσεις σε σχέση με το 2015 κατά 794 χιλ. και 2.543 εκατομ. σε απόλυτες τιμές και από 7,3 έως 23,4 % αντίστοιχα.
Οι προβολές για την εκτίμηση του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού της Ελλάδας: Υποθέσεις εργασίας και παραδοχές για την δημιουργία των εναλλακτικών σεναρίων
Η μεθοδολογία για την εκτίμηση του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού
Οι προβολές του πληθυσμού στον ορίζοντα του 2050 για την Ελλάδα που παρουσιάζονται εδώ έγιναν με την μέθοδο των συνισταμένων κοορτών (cohort component method) με χρόνο εκκίνησης την 1/1/2015 ανά φύλο και μονοετείς ηλικιακές ομάδες για την περίοδο 2015-2050. Το επιλεγέν βήμα είναι πενταετές, και επομένως οι προβλέψεις έγιναν στις διαδοχικές 1/1/2020, 1/1/2025, 1/1/2030,... 1/1/2050.
Για την δημιουργία των απαιτούμενων σεναρίων στηριχτήκαμε στα συμπεράσματα της ανάλυσης της εξέλιξης της γονιμότητας, της θνησιμότητας και των μεταναστευτικών ροών των προηγούμενων δεκαετιών στην Ελλάδα και σε υποθέσεις για τις περιρρέουσες γενικότερες κοινωνικο –οικονομικές εξελίξεις και τις πιθανές επιπτώσεις τους στις δημογραφικές συνιστώσες. Είναι ταυτόχρονα προφανές ότι εκ των τριών συνιστωσών οι οποίες θα επηρεάσουν την μελλοντική εξέλιξη του μεγέθους και της ηλικιακής δομής του πληθυσμού της χώρας μας, η συνιστώσα «μεταναστευτικές ροές» χαρακτηρίζεται από την μεγαλύτερη αβεβαιότητα και την μικρότερη αδράνεια, καθώς, οι εισροές / εκροές προσδιορίζονται όλο και περισσότερο από τις εξελίξεις (δημογραφικές, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, κλιματολογικές κ.ο.κ.) εκτός του ελλαδικού χώρου, και δευτερευόντως και μόνον από τις επικρατούσες συνθήκες στην Ελλάδα.
Οι βασικές υποθέσεις εργασίας για την εξέλιξη του «περιβάλλοντος» και των τάσεων των δημογραφικών συνιστωσών
Στις όποιες υποθέσεις για την μέλλουσα πορεία της θνησιμότητας, της γονιμότητας (και δευτερευόντως της μετανάστευσης), προφανώς, δεν είναι δυνατόν να μην ληφθούν υπόψη οι τάσεις του παρελθόντος. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και δυο σημαντικές, σχετικά πρόσφατες εξελίξεις:
α) Η υφιστάμενη βαθιά και παρατεινόμενη οικονομική κρίση, η οποία, ακόμη και εάν ξεπερασθεί εν μέρει στα επόμενα χρόνια, αναμένεται να επηρεάσει τις βασικές δημογραφικές συνιστώσες και ακόμα,
β) η πρόσφατη «προσφυγική κρίση».
Ειδικότερα, η πρόσφατη οικονομική και κοινωνική κρίση έχει ήδη κάποιες επιπτώσεις στην θνησιμότητα, στην γονιμότητα αλλά και στην μετανάστευση τόσο των νέων ηλικιακά Ελλήνων, όσο και σε αυτή τμήματος των μονίμως εγκατεστημένων προ του 2010 αλλοδαπών στην χώρα μας και β) η πρόσφατη «προσφυγική κρίση» πιθανότατα σταθεροποίησε και θα σταθεροποιήσει στην Ελλάδα τμήμα των αλλοδαπών που προσέφυγε/ θα προσφύγουν σε αυτήν με στόχο την δια μέσω της Ελλάδας εγκατάστασή τους σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Κατ’ επέκταση, αφενός μεν είναι ελάχιστα ρεαλιστικό να μην λάβουμε υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις και να στηριχθούμε για τις προβολές μας στις μακρόχρονες τάσεις, τάσεις που για την δημιουργία σεναρίων για την μετανάστευση δεν προσφέρουν ούτως ή άλλως καμιά βοήθεια10.
Ιδιαίτερα, όσον αφορά την θνησιμότητα, η κρίση του δημόσιου συστήματος υγείας είναι σχετικά πρόσφατη. Αυτό προφανώς δεν επιτρέπει την εκτίμηση των επιπτώσεων που έχει -ή δυνητικά θα έχει- η κρίση αυτή εάν παραταθεί (ή ακόμα αν επιδεινωθεί), στην υγεία του πληθυσμού της χώρας μας, δηλαδή στη νοσηρότητα και την θνησιμότητα. Έτσι, αν για παράδειγμα, η παιδική θνησιμότητα, ως και αυτή των νέων παραγωγικής - εργάσιμης ηλικίας, μετά το 2009 και μέχρι σήμερα δεν έχει επηρεασθεί11, δεν είναι δυνατόν να αποκλεισθεί (ιδιαίτερα στην υπόθεση της περαιτέρω υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας και των περεταίρω δυσκολιών πρόσβασης σε αυτό από όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού), η ανακοπή της ανοδικής τάσης των πιθανοτήτων ζωής σε κάποιες ηλικιακές ομάδες ή ακόμη και η αναστροφή των τάσεων αυτών.
Δεν είναι επομένως δυνατόν να αποκλεισθούν «ρήξεις» που δεν καταγράφονται στις υφιστάμενες -βραχυχρόνιες ή μακροχρόνιες- χρονοσειρές. Επί πλέον, δεν είναι δυνατόν να μην ληφθούν υπόψη για την μελλοντική εξέλιξη της θνησιμότητας και τα “cohort effects”, οι αλλαγές δηλαδή των διατροφικών και άλλων συμπεριφορών των νεότερων σχετικά γενεών που σήμερα υποβάλλονται μεν σε ιδιαίτερα χαμηλές πιθανότητες θανάτου αλλά θα φθάσουν προοδευτικά, μέχρι το 2050, σε μεγάλες ηλικίες (και επομένως σε ηλικίες υψηλής θνησιμότητας). Η ενδεχόμενη εμβάθυνση της κρίσης του δημόσιου συστήματος υγείας και, κατ’ επέκταση, η ατελής πρόληψη των παθολογιών που απορρέουν από τις νέες αυτές συμπεριφορές (η ατελής δηλ. πρόληψη ή θεραπεία, που θα έχουν ως επίπτωση την αυξημένη νοσηρότητα και κατ’ επέκταση την αυξημένη θνησιμότητα ομάδων του πληθυσμού σε μια μεταγενέστερη περίοδο) ως και η όποια επιδείνωση των κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών, δεν μπορεί παρά να επηρεάσουν αρνητικά την μακροβιότητα του πληθυσμού της Ελλάδας.
Ταυτόχρονα, και ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση, η «προσφυγική κρίση» δύναται να επηρεάσει επίσης την μελλοντική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού της Ελλάδας. Η παράταση της διάρκειας κλεισίματος των βορείων συνόρων, η μερική αναίρεση των συμφωνιών του Σέγκεν, η ατελής εφαρμογή των πρόσφατα συμφωνηθέντων, τόσο από την Τουρκία, όσο και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δύναται να οδηγήσουν σε παράταση της παραμονής και μονιμότερη εγκατάσταση στην Ελλάδα τμήματος των ήδη εισελθόντων (αλλά και των μελλοντικά εισερχομένων αλλοδαπών, προσφύγων ή μη) που στόχο είχαν, έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν την μετάβασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι επιπτώσεις, τόσο στο αναμενόμενο μέγεθος του μόνιμου πληθυσμού, όσο και στις δημογραφικές συνιστώσες (θετικές στην γονιμότητα, αρνητικές πιθανότατα στην θνησιμότητα), στην περίπτωση αυτή, θα είναι άμεσες.
Η δημιουργία επομένως σεναρίων προβολών δεν είναι δυνατόν να στηριχθεί μόνον -ή κυρίως- σε έναν συνδυασμό συστηματικής προβολής των υφιστάμενων τάσεων. Ως εκ τούτου, τα σενάριά των δημογραφικών προβολών που δημιουργήσαμε στηρίζονται και σε γενικότερα σενάρια (σενάρια prospectives /foresights) που δημιουργήθηκαν κυρίως βάσει υποθέσεων για τις μελλοντικές κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις. Στο πλαίσιο της «ποιοτικής» αυτής προσέγγισης βάσει των πιθανών εξελίξεων, δημιουργήσαμε αρχικά δυο βασικές «διαδρομές», η δεύτερη εκ των οποίων έχει δυο εκδοχές -«μονοπάτια» (συνεχιζόμενη κρίση/ προοδευτική έξοδος από αυτήν μετά από μια μακρά σχετικά περίοδο αβεβαιότητας). Οι διαδρομές αυτές αποτέλεσαν και την βάση για την δόμηση στη συνέχεια 6 σεναρίων δημογραφικών προβολών (βλ Σχήμα 1).
Η πρώτη διαδρομή (‘Ανθεκτικότητα’) -σε αυτήν στηρίζονται και τα δυο εκ των έξι σεναρίων των προβολών μας - εδράζεται στην υπόθεση αφενός μεν της προοδευτικής επιστροφής σε συνθήκες «κανονικότητας» με ρυθμούς ήπιας μεγέθυνσης και παραμονή στην ζώνη του ευρώ, χωρίς περαιτέρω σημαντική απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και μειώσεις των κοινωνικών δαπανών, χωρίς ριζικές αλλαγές επι τω χείρω στο δημόσιο σύστημα υγείας (και στις προϋποθέσεις πρόσβασης σε αυτό), ως και χωρίς σημαντική πτώση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, αφετέρου δε της προοδευτική μείωσης της ανεργίας - κυρίως δε εκείνης των νέων- από τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας/αρχές της επομένης). Το σενάριο αυτό προϋποθέτει μια προοδευτική «χαλάρωση» των απαιτήσεων των εταίρων και εγγράφεται στην λογική μιας «μινιμαλιστικής» προοδευτικής σχετικής σύγκλισης στα πλαίσια της ΕΕ (χαμηλοί μεν αλλά θετικοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ και παράλληλα διατήρηση ενός ελάχιστου κράτους πρόνοιας), με την Ελλάδα να μην απομακρύνεται ιδιαίτερα από τις λογικές ανάπτυξης των λοιπών χωρών-μελών της ΕΕ. Το σενάριο αυτό, όσον αφορά τις υποθέσεις για την πορεία των δυο εκ τριών δημογραφικών συνιστωσών δίδει: α) προοδευτική -αν και με επιβραδυνόμενους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν- αύξηση των προσδόκιμων ζωής (δυο εκδοχές) και β) αύξηση του συνθετικού δείκτη γονιμότητας σε μια πρώτη φάση, σταθεροποίησή του δε σε 1,55-1,6 παιδιά/γυναίκα την τελευταία εικοσαετία της προβολικής περιόδου (επίσης δυο εκδοχές).
Η δεύτερη διαδρομή (‘Ανισότητα’), υιοθέτει την υπόθεση της παράτασης της κρίσης, με επιδείνωση των αρνητικών επιπτώσεών της και συνεχιζόμενη αύξηση των ανισοτήτων12, είτε μέσω της περαιτέρω απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, είτε ακόμα μέσω της δραστικής συρρίκνωσης των κοινωνικών δαπανών (είτε ακόμη εν τέλει ακόμη και με έξοδο από την ευρωζώνη). Εάν, και από την οπτική γωνία των οικονομικών και τομεακών ευκαιριών (opportunities) οι προαναφερθείσες λογικές διαφοροποιούνται, οι επιπτώσεις τους στο δημόσιο σύστημα υγείας (και επομένως την θνησιμότητα) είναι σχεδόν ταυτόσημες, εφόσον πιθανότατα θα οδηγήσουν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής (στα σενάρια των δημογραφικών προβολών μας που στηρίζονται στην διαδρομή αυτή υιοθετούνται δυο παραλλαγές για την θνησιμότητα). Όσον αφορά την γονιμότητα αυτή δύναται είτε να ακολουθήσει μια ιδιαίτερα «χαμηλή πτήση» (σταθεροποίηση για μεγάλη περίοδο γύρω από 1,30-1,35 παιδιά/γυναίκα), είτε, τα νοικοκυριά, στα πλαίσιο μιας μονιμότερης πλέον προσαρμογής τους στο γενικότερο κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον και σε συνθήκες που δεν θα επιτρέπουν ιδιαίτερες αναμονές βελτίωσης, τόσο της θέσης τους, όσο και αυτής των επιγόνων τους (κοινωνική ανέλιξη μέσω κυρίως της επένδυσης στην εκπαίδευση και σε όμορα αυτής πεδία) και υπό το «choc» της γήρανσης, να αντιδράσουν θετικά αυξάνοντας μετά το 2030 των αριθμό των παιδιών τους (γύρω από το 1,7/ γυναίκα).
Οι προαναφερθείσες «διαδρομές» απετέλεσαν την βάση για τα έξι σενάρια δημογραφικών προβολών που δημιουργήσαμε, σενάρια που εμπεριέχουν διαφοροποιημένες υποθέσεις όχι μόνον για την θνησιμότητα και τη γονιμότητα αλλά και για τα συνολικά μεταναστευτικά ισοζύγια. Ειδικότερα, όσον αφορά την μετανάστευση, η πρώτη διαδρομή –«ανθεκτικότητα»-, στα σενάρια δημογραφικών προβολών που απορρέουν από αυτήν (Σενάρια 1 και 2) υιοθετεί δυο διαφοροποιημένες υποθέσεις για τα μεταναστευτικά ισοζύγια (θετικό/θετικότατο). Η δεύτερη διαδρομή-«ανισότητα»-, υιοθετεί επίσης δυο υποθέσεις για την μετανάστευση, που διαφοροποιούνται αυτών της πρώτης (μια υπόθεση που οδηγεί σε ένα ελαφρώς αρνητικό ισοζύγιο εξόδων-εισόδων και μια δεύτερη υπόθεση που οδηγεί σε ένα θετικό ισοζύγιο), υπόθεσες που σε συνδυασμό με αυτές για την γονιμότητα και τη θνησιμότητα οδήγησαν στην δημιουργία τεσσάρων (Σενάρια 3-6) νέων σεναρίων.
Σχήμα 1: Σενάρια δημογραφικών προβολών
Τα έξη σενάρια δημογραφικών προβολών δίδουν προφανώς διαφοροποιημένα αποτελέσματα στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050), τόσο όσον αφορά το πλήθος του αναμενόμενου μόνιμου πληθυσμού, όσο και την κατανομή του ανά φύλο και ηλικία και συνοδεύονται και από δυο επιπλέον «σενάρια» (0 και 00), τα οποία δεν έχουν απαιτήσεις πρόβλεψης, στο βαθμό που αφενός μεν αμφότερα υιοθετούν την υπόθεση μηδενικών μεταναστευτικών ισοζυγίων, αφετέρου δε, το μεν πρώτο (Σενάριο 0) υιοθετεί την σταθερότητα της θνησιμότητας και της γονιμότητας στα επίπεδα του 2014, το δε δεύτερο (Σενάριο 00),τις ευνοϊκότερες υποθέσεις για την πορεία των δυο αυτών συνιστωσών13
Τα αποτελέσματα των δημογραφικών προβολών
Τα σενάρια των προβολών μας δίδουν συνολικούς πληθυσμούς στο τέλος της προβολικής περιόδου (2050) που κυμαίνονται από 10,064 εκατομ. (μέγιστο, Σενάριο 2) έως 8,315 (ελάχιστο, Σενάριο 3)14, ήτοι μειώσεις σε σχέση με το 2015 κατά 794 χιλ. και 2.543 εκατομ. σε απόλυτες τιμές και από 7,3 έως 23,4 % αντίστοιχα (Γραφήματα 1-3). Η μείωση του πληθυσμού την επόμενη τριακονταπενταετία αναμένεται να είναι ανεξαρτήτως σεναρίων, συνεχής, αν και με διαφοροποιημένους ρυθμούς ανά σενάριο/περίοδο. Οφείλουμε ταυτόχρονα να επισημάνουμε ότι προφανώς το ειδικό βάρος των αλλοδαπών στους αναμενόμενους συνολικούς πληθυσμούς διαφοροποιείται ανά Σενάριο. Το υψηλότερο ποσοστό θα καταγραφεί με βάση τις υποθέσεις για τα μεταναστευτικά ισοζύγια στα Σενάρια 4 & 6 (καθαρό θετικό ισοζύγιο αλλοδαπών 668 χιλ. έναντι καθαρού αρνητικού ισοζυγίου Ελλήνων 285 χιλ.) και το χαμηλότερο δε στο σενάριο 1 (καθαρό θετικό ισοζύγιο αλλοδαπών 392 χιλ. έναντι καθαρού αρνητικού ισοζυγίου Ελλήνων 33 χιλ.)15
Σε όλα τα σενάρια, οι θάνατοι) αυξάνονται συνεχώς ως αποτέλεσμα της προοδευτικής γήρανσης του πληθυσμού (της αύξησης δηλαδή του% των > 65+ ετών) Οι γεννήσεις (αντιθέτως παρουσιάζουν αυξομειώσεις (πτώση αρχικά, μικρή άνοδος στη συνέχεια και εκ νέου πτώση), αν και ο αριθμός τους σε κάθε προβολική πενταετή περίοδο είναι πάντοτε μικρότερος αυτού που κατεγράφη την πενταετία 2010-2014 -507 χιλ.- εγγίζοντας σε ακραίες περιόδους (Σενάριο 5, 2025-29) τις 311 χιλ. (μείωση σχεδόν κατά 39% σε σχέση με το 2010-14). Ως εκ τούτου, τα φυσικά ισοζύγια (γεννήσεις- θάνατοι), σε όλα τα σενάρια και σε όλες τις πενταετίες (2015-19, 2020-24,… 2045-49) παραμένουν αρνητικά, αν και με μεγάλες διακυμάνσεις (ελάχιστο – 188,0χιλ. στο Σενάριο 2 την πενταετία 2030-34, μέγιστο 458 χιλ. στο Σενάριο 3 την πενταετία 2045-49) (βλ. Γραφήματα 4 & 5). Η φαινόμενη μετανάστευση ανά πενταετείς περιόδους (Γραφήματα 6 & 7) σε τέσσερα από τα έξι σενάρια (Σενάρια 1,2 4 & 6) είναι θετική, αν και με σημαντικές διακυμάνσεις, ενώ στα Σενάρια 3 και 5 είναι αρνητική μέχρι το 2035 και θετική εν συνεχεία. Οι διαφορές αυτές οφείλονται αποκλειστικά στα διαφοροποιημένης έντασης αρνητικά μεταναστευτικά ισοζύγια των Ελλήνων, καθώς σε όλα τα σενάρια τα ισοζύγια είσοδοι - έξοδοι των αλλοδαπών είναι θετικά.
Διαφορές ανάμεσα στα σενάρια καταγράφονται όμως και στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού, και αποτυπώνονται στην μεταβολή της μέσης και διάμεσης ηλικίας (Γραφήματα 8 &9). Έτσι, η μέση ηλικία από 43,5 έτη το 2015 αναμένεται να αυξηθεί το 2050 από 3,5 έως 6,5 έτη, η δε διάμεση από 44 έτη το 2015, από 8 έως 5 έτη. Η αύξηση των δύο αυτών δεικτών την επόμενη τριακοναταπενταετία δεν είναι συνεχής, καθώς σε ορισμένα σενάρια (π.χ. Σενάριο 6 για την μέση ηλικία και Σενάρια 3-6 για την διάμεση ηλικία) οι μέγιστες τιμές τους την 1/1/2050 θα είναι χαμηλότερες από αυτές που αναμένεται να καταγραφούν σε πρότερα ενδιάμεσα έτη. Οι διαφορές αυτές προκύπτουν προφανώς από τις διαφορές που καταγράφονται από το 2015 έως το 2050 στην εξέλιξη του ειδικού βάρους (%) των μεγάλων ηλικιακών ομάδων, δηλαδή των 0-14/15-64/65+ ετών (Γραφήματα 10-15)16. και δίδουν ως τελικό αποτέλεσμα διαφοροποιημένες πληθυσμιακές δομές ανά σενάριο το 2050 (Γραφήματα 16-21).
Κατ’ επέκταση, σε όλα τα σενάρια το πλήθος και το ειδικό βάρος του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί σημαντικά ανάμεσα στο 2015 και το 2050. Η μείωση αυτή, θα είναι συνεχής (σαφώς εντονότερη στα Σενάρια 3 & 5 και ηπιότερη στο Σενάριο 2), ενώ η μείωση του ποσοστού τους στον αναμενόμενο συνολικό πληθυσμό επιταχύνεται σε όλα τα σενάρια μετά το 2030. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται κυρίως σε δυο λόγους: αφενός μεν στην προοδευτική είσοδο στην ομάδα του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας των ολιγοπληθών γενεών >2010 (των ατόμων δηλ. που γεννήθηκαν ή θα γεννηθούν μετά το 2010), αφετέρου δε στην προοδευτική έξοδο από την ομάδα των 15-64 ετών των πολυπληθέστερων γενεών των δεκαετιών ’60 και ’70 (των ατόμων δηλ. που γεννήθηκαν στις δυο αυτές δεκαετίες). Η δημογραφική γήρανση επομένως δεν ανακόπτεται και οι ρυθμοί επιταχύνονται ελαφρώς μετά το 2015: Έτσι, ενώ το % των άνω των 65 ετών αυξήθηκε την τελευταία τριακονταπενταετία κατά 8% (από 13% το 1980 στο 21% του συνολικού πληθυσμού το 2015), το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί εκ νέου, αναλόγως των σεναρίων από 9- 12%.. Η αύξηση αυτή οφείλεται σε όλα τα σενάρια κυρίως στην προοδευτική είσοδο την επόμενη τριακονταπενταετία στην ηλικιακή ομάδα των >65 ετών των πολυπληθών σχετικά γενεών της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου (1950-1980, 150,5 χιλ. γεννήσεις ετησίως κατά μέσο όρο)17.
Υποσημειώσεις
1. ΕΛΣΤΑΤ, http://www.statistics.gr
2. EUROSTAT, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database
3. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, World Population Prospects 2015, http://esa.un.org/unpd/wpp/Download/Standard/Population/)
4. OECD, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=POP_PROJ
5. Wittgenstein Centre for Population and Global Human Capital (WIC): Vienna Institute of Demography/Vienna University of Economics and Business./ International Institute for Applied Systems Analysis, http://www.oeaw.ac.at/vid/dataexplorer/
6. Υπενθυμίζουμε ότι το ΑΕΠ από 238 δις το 2009 συρρικνώθηκε σε 176 δις το 2015 και αντίστοιχα τα χρέη των ιδιωτών προς το δημόσιο από 35 ανήλθαν σε 88 δις, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από 237,5 δις μειώθηκαν σε 123, 4 δις, το συνολικό ποσοστό ανεργίας από 9,6% ανήλθε στο 24,9% (485 χιλ άνεργοι το 2009, 2 εκατομμύρια το 2015), το % των ατόμων με υλικές στερήσεις αυξήθηκε από 23 στο 40%, και η παιδική φτώχεια από 23,7% στο 26,6%
7. Την δεκαετία 2006-2015, εισήλθαν παρατύπως στη χώρα μας πάνω από 1,8 εκατομ. αλλοδαπών (εκ των οποίων 50% σχεδόν το 2015). Η κατανομή των εισερχομένων διαφοροποιείται σημαντικά στις δύο υπο-περιόδους. Στην πρώτη περίοδο (2006-10), οι προερχόμενοι από άλλη Ευρωπαϊκή χώρα (κυρίως την Αλβανία) αποτελούν το 50% σχεδόν των παρατύπως εισερχομένων, που στο μεγαλύτερο τμήμα τους είναι οικονομικοί μετανάστες, ενώ τη δεύτερη περίοδο (2011-15), οι υπήκοοι της Συρίας, Ιράκ και Αφγανιστάν αποτελούν σχεδόν το 80 % των εισερχομένων. Η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσης είναι - και θα παραμείνει να είναι- μια εν δυνάμει πύλη εισόδου προσφύγων και οικονομικών μεταναστών που στοχεύουν να εγκατασταθούν στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ..
8. Οι προβολές αυτές εκπονήθηκαν στο ΕΔΚΑ χρηματοδοτήθηκαν από τον Οργανισμό Ερευνάς και Ανάλυσης Διανέοσις (http://www.dianeosis.org) . Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν εκτός από το υποφαινόμενο και οι: κκ. Α. Κωστάκη -Καθηγήτρια. του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών-, Chr. Bergouignan -Καθηγητής του Παν. του Bordeaux/Γαλλία), Κ. Ζαφείρης -Επικ. Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης- και Π. Μπαλτάς - Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΟΠΑ/ΕΔΚA-. Τα βασικά αποτελέσματα της μελέτης αυτής δημοσιοποιηθήκαν πρόσφατα από την Διανέοσις (βλ. http://www.dianeosis.org/research).
9. Οφείλουμε ταυτόχρονα να υπενθυμίσουμε ότι οι προβολές ενός πληθυσμού βάσει εναλλακτικών σεναρίων είναι απλώς ασκήσεις γενίκευσης που επιτρέπουν, με δεδομένο τα μεγάλα περιθώριο αβεβαιότητας (ιδιαίτερα για τη μελλοντική μετανάστευση), να οριοθετήσουμε απλά και μόνον τα πεδία του πιθανού, και ως εκ τούτου, τα όποια αποτελέσματά τους δεν μπορεί να λαμβάνονται ως βεβαιότητες.
10. Η Ελλάδα μετά τα τέλη της δεκαετίας του 80 μεταβάλλεται από χώρα εξόδου σε χώρα εισόδου, και τα δεδομένα των τελευταίων απογραφών το επιβεβαιώνουν: Οι αλλοδαποί ανέρχονται στην απογραφή του 1981 σε 180.000 άτομα (εκ των οποίων 63% από τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες αποτελώντας λιγότερο από το 2% του συνολικού πληθυσμού). Μια δεκαετία αργότερα, στην απογραφή του 1991, ο πληθυσμός τους δεν μεταβάλλεται σημαντικά, αν και οι προερχόμενοι από τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες αποτελούν λιγότερο από το 50% του συνόλου. Στην απογραφή του 2001 όμως ο αριθμός τους υπερ- τετραπλασιάζεται, καθώς καταγράφονται πλέον 762.000 άτομα μη έχοντα την ελληνική υπηκοότητα (7% του πληθυσμού της χώρας μας που εγγίζει πλέον τα 11 εκατομ.), ενώ το 2011, στην τελευταία απογραφή, ο πληθυσμός τους ανέρχεται πλέον στις 912.000, αυξημένος κατά 150 χιλ. σε σχέση με το 2001. Ταυτόχρονα, με την εμβάθυνση της κρίσης και την σημαντική αύξηση της ανεργίας, οι έξοδοι νέων Ελλήνων σε αναζήτηση εργασίας σε χώρες του εξωτερικού αυξήθηκαν ταχύτατα, ενώ η ένταση και η διάρκεια της παραμονής τους εκτός Ελλάδας δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν με βάση την μεταναστευτική εμπειρία του παρελθόντος (1955-1975).
11. Διαπιστώνεται απλώς μια επιβράδυνση των πτωτικών τάσεων της παιδικής θνησιμότητας ως και αυτής των 65-74 ετών, με αποτέλεσμα οι πιθανότητες θανάτου των ομάδων αυτών να έχουν σχεδόν σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια.
12. Αύξηση των ανισοτήτων, οφειλόμενη, εκτός των άλλων, και στην περεταίρω «σύνθλιψη» μεγάλου τμήματος των μεσαίων στρωμάτων.
13 Το Σενάριο 00 διαφοροποιείται ουσιαστικά του Σεναρίου 2 μόνον ως προς την μετανάστευση. Ειδικότερα στα δυο αυτά σενάρια θνησιμότητα και γονιμότητα ακολουθούν την ίδια πορεία, αλλά στο Σενάριο 2 λαμβάνεται υπόψη και η μετανάστευση που δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη στο Σενάριο 0.
14. Τα «Σενάρια» 0 και 00 δεν λαμβάνονται υπόψη, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, δεν έχουν απαιτήσεις πρόβλεψης
15. Βλέπε αναλυτικότερα την δεύτερη έκθεση που εκπονήθηκε στα πλαίσια της μελέτης αυτής (Ο πληθυσμός της Ελλάδας στο ορίζοντα του 2050:προβολή του μόνιμου πληθυσμού, του πληθυσμού στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης και του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, 2015-2050, μεθοδολογία και αποτελέσματα, ΕΔΚΑ, Βόλος, 2016).
16. Έτσι- πχ. το 2050 το ποσοστό των άνω των 65 ετών και των >85 ετών στον συνολικό πληθυσμό κυμαίνεται από 33,1% -30,3% για τους πρώτους και 6,5%-4,9% για τους δεύτερους (Σενάρια 1 και 6 αντίστοιχα), ενώ τα ποσοστά των νέων (0-14 ετών και 0-18 ετών) κυμαίνονται από 14,8% -μέγιστο, Σενάριο 6 έως 12,0% -ελάχιστο, Σενάριο 3- για τους πρώτους και 19% - 15,4% για τους δεύτερους.
17. Υπενθυμίζουμε ότι ο μέσος ορός των γεννήσεων τις δεκαετίες 1981-90, 1991-2000 και 2001-10 ανέρχεται σε 118,4, 102, 1 και 117,4 χιλ. αντιστοίχως
Παράρτημα: Γραφήματα
Πηγή: Δημογραφικά Νέα, Ας Μιλήσουμε Επιτέλους
