Σε κάθε περίπτωση, μέσα σε 20 μόλις χρόνια από τον θάνατο του Μιχαήλ Η’ οι μικρασιατικές κτήσεις, στο μεγαλύτερο μέρος τους, είχαν χαθεί για την Αυτοκρατορία, με εξαίρεση της οχυρωμένες πόλεις, οι οποίες όμως είχαν αποκλειστεί από τους Τούρκους και υφίσταντο ένα είδος χαλαρής πολιορκίας.
Το 1301, στη μάχη του Βαφέως, κοντά στη Νικομήδεια, η Αυτοκρατορία κατάφερε να αποστείλει μόλις 2.000 άνδρες για να βοηθήσει την μεγάλη μικρασιατική αυτή πόλη από την απειλή των Οθωμανών, υπό τον Μέγα Εταιριάρχη Γεώργιο Μουζάλωνα.
Οι μισοί από τους άνδρες του Μουζάλωνα ήταν Αλανοί μισθοφόροι. Οι Τούρκοι παρέταξαν στη μάχη μόλις 5.000 άνδρες. Οι Βυζαντινοί ηττήθηκαν, καθώς οι Αλανοί, δεν πολέμησαν καν. Οι απώλειες δεν ήταν μεγάλες, καθώς οι ηττημένοι κατέφυγαν στην οχυρωμένη Νικομήδεια.
Η μάχη αυτή δεν θα έπρεπε, θεωρητικά, να χαρακτηριστεί σημαντική. Και όμως είναι. Σύμφωνα με τους Τούρκους ιστορικούς η νίκη αυτή ήταν που «γέννησε» την Οθωμανική αυτοκρατορία. Ήταν η πρώτη νίκη των Οθωμανών κατά των αυτοκρατορικών δυνάμεων.
Η εύκολη νίκη, γέμισε τους Τούρκους αυτοπεποίθηση και περιφρόνηση για τον αντίπαλο. Ωστόσο είναι ενδεικτική τόσο της αδυναμίας των Βυζαντινών, αλλά και των Οθωμανών, οι οποίοι επίσης δεν διέθεταν ισχυρές δυνάμεις. Αν η Αυτοκρατορία διέθετε, την εποχή εκείνη, 10.000 αξιόμαχους στρατιώτες η ιστορία σήμερα θα ήταν διαφορετική.
Ήταν τέτοια η κατάπτωση της Αυτοκρατορίας που μπόρεσε να στείλει μόνο 2.000 άνδρες κατά των Τούρκων για να υπερασπίσει τις αρχαίες μητροπόλεις του Ελληνισμού στη Βιθυνία.
Οι βυζαντινές πηγές αναφέρουν πως, το 1320, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’, υποχρεώθηκε να επιβάλει έναν ιδιαίτερα βαρύ φόρο, με τα χρήματα από τον οποίο φιλοδοξούσε να συγκροτήσει μια στρατιωτική δύναμη 3.000 ανδρών. Από αυτούς οι 1.000 θα δρούσαν στις μικρασιατικές κτήσεις και οι υπόλοιποι στα ευρωπαϊκά εδάφη.
Ωστόσο ούτε αυτό επετεύχθη, καθώς τα σχέδια του αυτοκράτορα ανέτρεψε η σύγκρουσή του με τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ’. Κατά τη διάρκειά της οι μικρασιατικές κτήσεις αφέθηκαν εντελώς στο έλεος των Τούρκων. Την ώρα που οι δύο Παλαιολόγοι μάχονταν για την κατοχή του θρόνου, οι Τούρκοι προήλαυναν ανενόχλητοι. Το 1326 οι Οθωμανοί Τούρκοι κυρίευσαν, ύστερα από πολιορκία 10 ετών, την Προύσα, την οποία και κατάστησαν πρωτεύουσά τους. Έχοντας πλέον μια σταθερή βάση συνέχισαν τις καταστρεπτικές τους επιδρομές σε όλες τις βυζαντινές περιοχές της Μικράς Ασίας.
Μάχη Πελεκάνου
Ενώπιον των εξελίξεων αυτών ο νέος αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ’ αποφάσισε να εκστρατεύσει προσωπικά κατά των Οθωμανών. Ο αυτοκράτορας, μαζί με τον Μέγα Δομέστιχο Ιωάννη Καντακουζηνό πέρασε στη Μικρά Ασία, επικεφαλής μόλις 2.000 τακτικών στρατιωτών και ενός αγνώστου αριθμού ατάκτων. Ο στρατός αυτός, στις 10 Ιουνίου 1329, συγκρούστηκε με 8.000 Οθωμανούς υπό τον σουλτάνο Ορχάν. Οι Τούρκοι έστειλαν 300 ελαφρούς ιππείς τους να παρενοχλήσουν τους Βυζαντινούς.
Ολόκληρη η μέρα παρήλθε με ακροβολισμούς, χωρίς κάτι το ουσιαστικό. Όταν οι Βυζαντινοί θεώρησαν πως είχαν επιτύχει τον σκοπό τους, που δεν ήταν άλλος από το να πραγματοποιήσουν μιας μορφής στρατιωτική επίδειξη, αποφάσισαν να αποχωρήσουν. Τότε όμως οι Τούρκοι τους επιτέθηκαν και τραυμάτισαν στον αυτοκράτορα στο πόδι. Ο τραυματισμός του Ανδρόνικου προκάλεσε σύγχυση και πανικό.
Το επόμενο πρωί οι Βυζαντινοί, κακήν – κακώς, υποχώρησαν σε τέσσερις φάλαγγες. Οι Τούρκοι τους καταδίωξαν και πρόλαβαν μια από αυτές την οποία και αφάνισαν, κυριολεκτικά, κυριεύοντας και το βυζαντινό στρατόπεδο. Η μάχη του Πελεκάνου, όπως ονομάστηκε, από το παρακείμενο ομώνυμο φρούριο, (γνωστή και ως μάχη της Φιλοκρήνης, από την κοντινή, επίσης, μικρή ομώνυμη πόλη) αποτέλεσε τη δεύτερη και τελευταία προσπάθεια των Βυζαντινών να αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς στο πεδίο της μάχης στη Μικρά Ασία.
Όπως και στη μάχη του Βαφέως, οι Βυζαντινοί ηττήθηκαν, καθώς διέθεταν μόλις 2.000 πραγματικούς στρατιώτες, έναντι των τετραπλάσιων Τούρκων. Μετά από την ήττα αυτή η τύχη της Μικράς Ασίας σφραγίστηκε. Οι μικρασιατικοί πληθυσμοί, απώλεσαν παντελώς την εμπιστοσύνη τους στην Κωνσταντινούπολη και πολλοί από τους κατοίκους των περιοχών αυτών υποτάχθηκαν στους Τούρκους και πολέμησαν στο πλευρό τους. Οι Τούρκοι ακολούθησαν το βυζαντινό σύστημα της πρόνοιας, μοιράζοντας τιμάρια στους σπαχήδες τους, μεταξύ των οποίων ήταν και πολλοί εξισλαμισμένοι Βυζαντινοί.
Πηγή: history-point.gr
