Ἔτσι καθὼς ἐστέκονταν ὀρθὸς μπροστὰ στὴν Πύλη κι ἄπαρτος μὲς
στὴ λύπη του 

Ἡ ὁμιλία πραγματοποιήθηκε, στίς 4 Μαΐου 2025, στήν Ἱερά Μονή Παντοκράτορος ΤΑΩ (Νταοῦ) Πεντέλης, στά πλαίσια τῆς 14ης Πανελλήνιας Σύναξης Νεότητας τῆς Ἑνωμένης Ρωμηοσύνης ἡ ὁποία ἀνέδειξε τή σημασία τῆς παράδοσης τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου ὡς ζωντανῆς μνήμης τοῦ λαοῦ καί τό ρόλο τῶν νέων στή διατήρησή της.

Οι δυστυχείς Ρωμαίοι, αφού άκουσαν τα λόγια του αυτοκράτορα, έσφιξαν την καρδιά τους, αγκα­λιάστηκαν και έκλαιγαν όλοι μαζί. Κανένας δεν έφερνε πια στη μνήμη του τα αγαπημένα του παιδιά, τη γυναίκα και την περιουσία του, αλλά ήθε­λαν όλοι να πεθάνουν για τη σωτηρία της πατρίδας τους. Ύστερα γύρισαν στις θέσεις τους για να φυλάξουν τα τείχη της πόλης. Ο αυτοκράτορας πήγε αμέσως στον ιερό ναό της Αγίας Σοφίας, προσευχήθηκε με δάκρυα στα μάτια και κοινώνη­σε των αχράντων μυστηρίων. Το ίδιο έκαναν και πολλοί άλλοι εκείνη τη νύχτα. Έπειτα γύρισε στα ανάκτορα και ζήτησε συγγνώμη από όλους. Ποιος μπορεί να περιγράψει αυτήν τη στιγμή τους θρή­νους και τους οδυρμούς που ακούστηκαν τότε στο παλάτι; Κανένας άνθρωπος δε θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος, ακόμα κι αν ήταν από ξύλο ή από πέτρα.

Δίκαια η Ιστορία τον ονόμασε Μέγα και η Εκκλησία Ισαπόστολο.

Ο Μιχαήλ Η Παλαιολόγος από τη στιγμή που ανέβηκε στον θρόνο, ως σφετεριστής έστω, έθεσε ως σκοπό του την ανάκτηση της Πόλης και την επανίδρυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Προσπάθησε όμως να το επιτύχει με διπλωματικά μέσα. Επιδιώκοντας να πάψει την αντιπαλότητα με το Δεσποτάτο της Ηπείρου, απέστειλε πρεσβεία στον συνονόματό του δεσπότη, Μιχαήλ, φτάνοντας στο σημείο να του παραχωρεί ακόμα και πόλεις της Μακεδονίας, που βρισκόταν υπό τον έλεγχό του. 

Τον 9ο αι. μ.Χ. οι πόλεμοι Βυζαντίου – Αράβων συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση. Γενικά ήταν μια περίοδος που οι Άραβες είχαν εν πολλοίς το πάνω χέρι, κατά το κοινώς λεγόμενο. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Βυζαντινοί σχεδίασαν και εκτέλεσαν μια «καταδρομική» επιχείρηση, στην καρδιά του εχθρικού εδάφους, στην Δαμιέτη της Αιγύπτου.

Εμπνεόμενος από την πολεμική τέχνη των δύο κύριων αντιπάλων της Αυτοκρατορίας εκείνη την εποχή, των Γερμανών και των νομάδων της Ανατολής, ο εξέχων στρατηγός Βελισάριος συνέλαβε την ιδέα ευρέσεως του αντιδότου, το οποίο δεν ήταν άλλο από το ιππικό διπλού ρόλου.

Μετά την καταστροφική ήττα στο Μαντζικέρτ το 1071, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία παρέπαιε. Η άνοδος στον θρόνο ανίκανων αυτοκρατόρων και οι εμφύλιες συγκρούσεις που ακολούθησαν, επέτειναν την εξασθένιση της Αυτοκρατορίας. Πέρασαν 10 χρόνια από την καταστροφή για να ανέβει και πάλι στον θρόνο ένας αξιόλογος στρατιώτης – αυτοκράτορας, ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός.

Στις 6 Απριλίου 1453 ο τουρκικός στρατός πλησίασε στα τείχη της Βασιλίδος των Πόλεων και έλαβε θέσεις σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των 1.200 μέτρων από αυτά. Πριν την έναρξη των επιθέσεων ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’, όπως αναφέρει ο τουρκόφιλος Κριτόβουλος ο Ίμβριος, ζήτησε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ’ Παλαιολόγο να του παραδώσει την Πόλη, αλλά έλαβε την πρώτη αρνητική απάντηση.

Το 1251 ο Μιχαήλ του Δεσποτάτου της Ηπείρου, επηρεασμένος από τους Λατίνους επιχείρησε να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, σπάζοντας τη συνθήκη που είχε συνομολογήσει με το κράτος την Αυτοκρατορία Νίκαιας.