Ιωάννης Καποδίστριας Πρότυπο πολιτικού
του Στρατή Χριστοδούλου
«Δος εις τον λαόν τούτον αρχήν μίαν και είναι ικανός να άρξη του κόσμου»
(Αριστοτέλης)
Γεννηθείς στην Κέρκυρα το 1776, μαθήτευσε στο σχολείο της Μονής Αγ. Ιουστίνας. Η επιμελημένη Ελληνορθόδοξη αγωγή που δέσποζε στη ζωή του διαμορφώθηκε από την Ηπειρώτισσα μάνα του Αδαμαντία και μοναχούς της Μονής Πλατυτέρας. Σπούδασε Ιατρική στην Πάντοβα και το 1797 επιστρέφει διδάκτορας στην Κέρκυρα όπου ασχολείται με την πολιτική. Αποστασιοποιείται από το φράγκικο περιβάλλον που «εφοβείτο το έξοχον της φυσικής μεγαλοφυΐας των Ελλήνων και επροσπάθει να το καταβάλει με την αμάθειαν». Το 1808 στην Πετρούπολη προσκεκλημένος του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας αναλαμβάνει υπηρεσία στο Υπουργείο. Σταδιακά διορίζεται ακόλουθος της Ρωσικής πρεσβείας στη Βιέννη, σύμβουλος του Κράτους, περατώνοντας επιτυχώς διπλωματικές αποστολές στην Ευρώπη. Καταρτίζει το σύνταγμα της Ελβετίας συμφιλιώνοντας αντιμαχόμενους κατοίκους (το καθεστώς αυτό ισχύει μέχρι σήμερα)! Ταυτόχρονα σπουδάζει Έλληνες νέους με δικά του έξοδα ώστε η νεολαία «να σχηματισθεί πρώτον ελληνιστί… και όχι ελβετιστί ή γαλλιστί. Η Ελλάς πρέπει πρώτον να μορφώνει ελληνικώς την απαλήν ψυχήν των τέκνων της», γιατί έτσι «το Έθνος φυλάσσει τον εθνικόν χαρακτήρα του, δεν νοθεύεται». Το ελληνοκεντρικό φρόνημά του ήταν κινητήρια δύναμη της διπλωματικής-πολιτικής δράσης του. Στη Βιέννη ιδρύει τη «Φιλόμουσο Εταιρεία» για την προώθηση και προβολή Ελληνικών σχεδίων. Το 1815 διορίστηκε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας αγωνιζόμενος και για τα Ελληνικά συμφέροντα με ακέραιη ελληνορθόδοξη συνείδηση. Ποτέ δεν ανήκε πνευματικά ή πολιτιστικά στη φραγκογεννημένη Δύση. Υπήρξε υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενότητας, αλλά χωρίς να αλλοιωθεί η δική μας παράδοση.
Δεν απέβλεπε στην Ευρώπη του Καρλομάγνου, του Ναπολέοντος, του Μέττερνιχ, της κληρονομικής φεουδαρχικής ολιγαρχίας, αλλά στην Ευρώπη που προσδιοριζόταν από το ελληνορθόδοξο πιστεύω του καί απέρρεε από την βιωματική σχέση με την παράδοση του Γένους. Ο Καποδίστριας υπήρξε ο μόνος πολιτικός μας ηγέτης αφιερωμένος στην Πατερική Ορθοδοξία που ήταν η παράδοση της Ενωμένης Ευρώπης μέχρι το σχίσμα (1054). Ήταν Ρωμηός γνωρίζοντας ότι η ιστορική ύπαρξή μας είναι συνυφασμένη με την πίστη: «Η χριστιανική θρησκεία εσυντήρησεν εις τους Έλληνας και γλώσσαν και πατρίδα και αρχαίας ένδοξους αναμνήσεις και εξαναχάρισεν εις αυτούς την πολιτικήν ύπαρξιν της οποίας είναι στύλος και εδραίωμα… Πρώτα είμαι Έλληνας... γιατί γεννήθηκα σ’ αυτή τη χώρα... Είμαι Έλληνας από πατέρα και μητέρα· είμαι με τη χάρη του Θεού... Έλληνας εκ γενετής, από καθαρή αγάπη, από αίσθημα, από καθήκον και από θρησκεία». Η ένθεη ζωή του αποκαλυπτική: «Είναι έργον μοναδικόν της προστασίας του Θεού και των θαυματουργών Αγίων, που αναξίως επεκαλέσθην με δάκρυα ειλικρινούς καρδίας και αφοσιωμένης… πίπτων είς τους πόδας του θαυματουργού Αγίου μας και της Αειπαρθένου Πλατυτέρας». Θρεμμένος με Ελληνορθόδοξες παραδόσεις, δεμένος με την Ορθοδοξία και το Εκκλησιαστικό σώμα ως κιβωτό σύνολης της ζωής περιέχον την πνευματική και πολιτική ζωή του Έθνους.
Όταν το 1821 αρχίζει η Επανάσταση στην Ελλάδα προσπαθεί να πείσει τον τσάρο να βοηθήσει τους Χριστιανούς που υπέφεραν από τους Τούρκους που όμως αρνείται. Ο Καποδίστριας που πονάει για τα παθήματα των Ελλήνων, παραιτείται από τη ρωσική πολιτική. Το 1822 εγκαταστάθηκε στην Ελβετία καί φροντίζει με κάθε τρόπο να ενισχύσει το αγωνιζόμενο Ελληνικό έθνος. Εργαζόταν για την απελευθέρωση και προοδευτική ενοποίηση των ευρωπαϊκών επαρχιών, δηλαδή ανασύσταση της αυτοκρατορίας του Βυζαντίου. Αρχικά δεν τάχθηκε υπέρ του ένοπλου αγώνα κατά των Τούρκων γιατί δεν ήθελε απελευθέρωση μιας μικρής Ελλάδας –πιόνι των Δυτικών- αλλά να ξαναδημιουργηθεί η Βυζαντινή αυτοκρατορία. Πρότεινε να θεμελιωθεί η Φιλική Εταιρεία «ουχί επί της εθνότητος, αλλ’ επί της ευρείας και ζώσης Ορθοδόξου Εκκλησίας». Όταν εκδηλώθηκε η Επανάσταση ετάχθη στο πλευρό του αγωνιζομένου Γένους. Ανακούφισε χρηματικά τους αγωνιστές, άσκησε πιέσεις στο εξωτερικό με γνώμονα «τα δίκαια συμφέροντα της πατρίδος». Για την απελευθέρωση της Ελλάδος είχε αποφασιστική συμβολή όσο κανείς άλλος γιατί έσωσε την καταστολή της Επανάστασης αποτρέποντας επέμβαση των «Μεγάλων» της Ευρώπης.
Βοήθησε στην ανάπτυξη του φιλελληνισμού και τη σύναψη συνθηκών υπέρ της Ελλάδας. Αντιτάχθηκε σε απόφαση να παραδοθεί η Ελλάδα στην προστασία των Άγγλων που για τον Καποδίστρια ήταν οι πιο φοβεροί εχθροί, μαζί με τον άλλο «φυσικόν εχθρόν» μας τους μουσουλμάνους. Η δυσπιστία έναντι των Ευρωπαίων ήταν λόγω των δυτικών προπαγανδών που επεδίωκαν αφελληνισμό-εκδυτικισμό της χώρας και αυτών «που εβγήκαν από τας μυστικάς εταιρείας της Γαλλίας και της Γερμανίας».
Τον Απρίλιο 1827 η Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας εκλέγει τον Καποδίστρια πρώτο Κυβερνήτη του νέου υποτυπώδους Ελληνικού κράτους. Στις 8 Ιανουαρίου 1828 ο Κερκυραίος πολιτικός γίνεται πανηγυρικά δεκτός στο Ναύπλιο. Η πρώτη προκήρυξή του στον Ελληνικό λαό άρχιζε με τη φράση: «Εάν ο Θεός μεθ' ημών, ουδείς καθ' ημών». Γνώριζε τα προβλήματα των εξαθλιωμένων Ελλήνων, αλλά και το αφιλόξενο κοινωνικοπολιτικό κλίμα με τις περισσότερες περιοχές κατεστραμμένες ή υποταγμένες στους Τούρκους. Κράτος, χρήματα, στρατός, δικαστήρια δεν υπήρχαν. Μόνο ερείπια, ελεεινοί κοτζαμπάσηδες και μερικοί αχρείοι πολιτικοί. Παρόλα αυτά, συγκροτεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ανασυντάσσει στρατό, στόλο.
Με διπλωματική σοφία, προσωπικές φιλίες, πετυχαίνει ευρύτερα σύνορα. Κατορθώνει έργο πρωτοφανές. Επιχειρεί θεμελιώδεις αλλαγές για την ανάπτυξη, την τάξη. Οργανώθηκαν κρατικές υπηρεσίες, κόπηκε εθνικό νόμισμα, ιδρύθηκαν ταχυδρομεία, ορφανοτροφείο, σχολεία, βιβλιοθήκες, τυπογραφείο, ναυπηγεία, δικαστήρια, τράπεζα συνεισφέροντας ο ίδιος 25.000 τάλιρα, κατασκευάσθηκαν δρόμοι, έδιωξε τον Ιμπραήμ απ’ την Πελοπόννησο, απελευθέρωσε Στερεά Ελλάδα, κατέστειλε την πειρατεία σε Αιγαίο και Κρήτη. Εργαζόταν νυχθημερόν. Εξέπληττε με τη λιτότητα του φαγητού του, τον ζήλο, την αυτοθυσία, την αφιλοκέρδεια, την πίστη στον Θεό. Ξόδευε σχεδόν όλη την περιουσία του χάριν του Κράτους, αρνούμενος «χρηματική χορηγία» για να μην επιβαρύνει το Δημόσιο Ταμείο. Δεν ζήτησε, ούτε πήρε τίποτε, μόνο έδωσε τα πάντα για την Πατρίδα.
Για να πετύχει τους στόχους του συνεργάσθηκε με την Εκκλησία αναγνωρίζοντας ότι στα χρόνια της σκλαβιάς που δεν υπήρχε κράτος, η Εκκλησία στήριξε το Έθνος. Γράφει σε επιστολή: "Οι Πατέρες ημών ηνωμένοι δια της σταθεράς πίστεώς των, αντέτειναν εις την ολεθρίαν μάστιγα των Τούρκων, φυλάττοντες αγνάς τας αρχάς και τα ήθη, άτινα μόνα συνιστώσιν εν Έθνος δια της ενώσεως ανθρώπων τινών, λέγω την θρησκείαν και δι΄ εκείνης την γενικήν καταγωγήν του και την εκουσίαν υποταγήν του εις μίαν και την αυτήν κυριότητα". Ο χαρακτηρισμός του Καποδίστρια ως «του πρώτου και τελευταίου Κυβερνήτου που αγάπησε και ενδιαφέρθηκε ειλικρινώς για την Εκκλησία» δεν είναι υπερβολή. Αναγνωρίζει την Εκκλησία "ως πραγματική νησίδα σωτηρίας μέσα στον ταραγμένο κόσμο της σκλαβιάς και της βαρβαρότητας" που εξημερώνει ήθη, εμφυσεί ελπίδα, καλλιεργεί φιλαλληλία, προάγει φιλανθρωπία, τονώνει συνεργασίες, εργατικότητα, εμπεδώνει σύνεση, πειθαρχία-αυτοπειθαρχία, ως βασικές προϋποθέσεις για αναγέννηση της Ελληνικής κοινωνίας. Θέλει Εκκλησία και κράτος αδιάσπαστα ενωμένα κυρίως για την ηθική μόρφωση των πολιτών.
Μετά από αιώνες οι Έλληνες αποκτούσαν ελεύθερο κράτος. Εδώ όμως άρχιζαν τα χειρότερα. Η πραγματικότητα ήταν εφιαλτική. Οι ξένοι όταν έλεγαν “έχομεν ανάγκη μιας Ελλάδος” την εννοούσαν ως προτεκτοράτο της Αγγλίας κυρίως, όπως κατηύθυναν οι ιουδαϊκές στοές Αγγλίας-Γαλλίας και ο Μέττερνιχ. Καταδικαστική για τον Καποδίστρια ήταν η απαγόρευση συμμετοχής στη μασονία και κάθε μυστική οργάνωση καθώς και η αντίθεσή του στη Γαλλική Επανάσταση (1789), τις αντιθρησκευτικές αρχές της. Έτσι ήλθε σε σύγκρουση με τις εγχώριες και ξένες δυνάμεις που ήθελαν εξευρωπαϊσμό της Ελλάδος, αποσυνδεμένης από την υπόλοιπη Ρωμηοσύνη καί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το κέντρο του Ελληνισμού. Η αφορμή δόθηκε στην προσπάθεια του Καποδίστρια να λυθεί το πρόβλημα σχέσεων της Ελλάδος με το Πατριαρχείο.
Βιαζόταν να αποκατασταθεί η σχέση αυτή «ίνα μη πέσει η υπόθεσις εις Φράγκων χείρας, και τότε εχάθημεν»! Οι Δυτικοί επεδίωκαν την οριστική διάλυση της Εθναρχίας που το Πατριαρχείο αντιπροσώπευε ως συνέχεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο Καποδίστριας διαφοροποιούταν από τα σχέδια της Ευρώπης για την Ορθόδοξη Ανατολή, διότι αυτά ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της Ελλάδας «επειδή πάντες ημείς… ουκ εγνωρίσαμεν άλλην μητέρα, ειμή την Μεγάλην Εκκλησίαν, ούτε άλλον Κυριάρχην, ειμή τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως… δια τούτο ουκ εφείται ημίν αποσπασθήναι άπ' αυτής και αποσκιρτήσαι». Οι «διαφωτιστές» στην Ελλάδα διαποτισμένοι με δυτικό πνεύμα, έχοντας προκαταλήψεις για το Βυζάντιο, έγιναν πολέμιοι του Καποδίστρια που ως Έλληνας-Ορθόδοξος διέβλεπε ότι η διακοπή του δεσμού της Ελλάδος με το εξαίρετης σημασίας Οικουμενικό Πατριαρχείο θα προκαλούσε διάλυση του Ελληνισμού.
Η φράγκικη Ευρώπη παρακολουθούσε τη ρωμαίικη -ελληνορθόδοξη- γραμμή του Καποδίστρια αποφασίζοντας την εξόντωσή του. Κυρίως η Αγγλία οργάνωσε μυστική εκστρατεία εναντίον του, χρησιμοποιώντας όργανά της εντός της Ελλάδος. Αντιπολίτευση, πρόκριτοι, κοτζαμπάσηδες, καπεταναίοι, «διανοούμενοι», συμφέροντα, εγωϊσμοί, όπλισαν τα χέρια των δολοφόνων. Οι Μαυρομιχαλαίοι ανέλαβαν την «υπόθεση». Το τραγικό είναι ότι ο Καποδίστριας δεν πίστευε ότι θα βρεθούν αδέλφια Έλληνες που θέλουν να τον σκοτώσουν: «…είμαι αποφασισμένος να θυσιάσω την ζωήν μου δια την Ελλάδα και θα την θυσιάσω. Εάν οι Μαυρομιχαλαίοι θέλουν να με δολοφονήσουν, ας με δολοφονήσουν. Τόσον το χειρότερον δι' αυτούς. Θα έλθει κάποτε η ημέρα, κατά την οποίαν οι Έλληνες θα εννοήσουν την σημασίαν της θυσίας μου». Στις 27 Σεπ. 1831 ο Καποδίστριας ως πιστός Ορθόδοξος πήγαινε όπως κάθε ημέρα (προσωπική φρουρά δεν είχε ποτέ), να παρακολουθήσει στις 6.30 το πρωΐ Όρθρο και Θ. Λειτουργία στον Αγ. Σπυρίδωνα. Πυροβολείται στα σκαλιά της Εκκλησίας από τους Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη.
Ο πρώτος και μοναδικός ίσως ηγέτης του νεοελληνικού κράτους με Θεό και Ελλάδα στη ψυχή του, δολοφονείται από εκπροσώπους του λησταρχικού κοτζαμπασισμού και ξένων συμφερόντων. Επί του αίματος ενός αθώου ήρωα πολιτικού θεμελιώνεται το Ελληνικό κράτος που από τότε κατευθύνεται με άνομες σχέσεις ξένων εξουσιών και εγχώριων οργάνων τους. Ότι συμβαίνει μέχρι σήμερα θυμίζει τους συνωμότες του εγκλήματος αυτού. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια δεν κυβέρνησαν ποτέ οι ελεύθεροι Έλληνες αλλά κοτζαμπάσηδες, τζουτζέδες καί ξένοι ανθέλληνες. Το Έθνος εισέρχεται σε νέα δουλεία χειρότερη των Τούρκων. Επικρατεί περίοδος αναρχίας, εμφυλίου πολέμου. Οι «προστάτιδες» δυνάμεις θέτουν θεσμούς που οι ραγιάδες δεν είχαν ποτέ επιζητήσει. Ακόμα και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, αδελφός και πατέρας των δολοφόνων έλεγε: «Ανάθεμα τους Άγγλο–Γάλλους που ήταν η αιτία και εγώ να χάσω τους δικούς μου ανθρώπους και το Έθνος να χάσει έναν κυβερνήτη που δεν θα ματαβρεί.
Το αίμα του με παιδεύει έως σήμερα». Φίλος του Καποδίστρια γράφει για τον αληθινό Πατέρα της Ελληνικής Πατρίδος: «Ο θάνατος του Κυβερνήτου είναι συμφορά δια την Ελλάδα, είναι δυστύχημα δι' όλην την Ευρώπην... Το λέγω με διπλήν θλίψιν: ο κακούργος, όστις εδολοφόνησε τον κόμητα Καποδίστρια, εδολοφόνησε την πατρίδα του».
Τον Καποδίστρια που σήμερα κάθε ιδεολογικός χώρος τον ταυτίζει περιέργως μαζί του και πολλοί ξένοι ομολογούν ότι «οργάνωσε την Ευρώπη ολόκληρη», οι σημερινοί πολιτικοί της Ελλάδας τον «τιμούν» δίνοντας το όνομά του στο σχέδιο εξόντωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των χωριών μας. Ευτυχώς που κάθε χρόνο έρχονται Ελβετοί και καταθέτουν στεφάνια στον τάφο του!
