Μετά την συντριπτική νίκη έναντι των Περσών στα Γαυγάμηλα ο Αλέξανδρος επιθυμούσε να ολοκληρώσει την κατάκτηση και των ανατολικότερων επαρχιών της Περσικής αυτοκρατορίας. Ο Αλέξανδρος τον χειμώνα του 331 -330 π.Χ. είχε ήδη κατακτήσει τα Σούσα.

Στόχος του ήταν να κινηθεί μέσω της «Βασιλικής Οδού» προς την Περσέπολη και τους Πασαργάδες καθώς είχε πληροφορίες ότι ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος Γ΄ Κοδομανός επιχειρούσε να συγκροτήσει νέο στρατό στα Εκβάτανα.

Ο σατράπης της Περσίδος Αριοβαρζάνης διατάχθηκε από τον Δαρείο να συγκρατήσει τους Έλληνες κερδίζοντας χρόνο προς συγκρότηση του στρατού αυτού. Ο Πέρσης σατράπης εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι ο Αλέξανδρος έπρεπε υποχρεωτικά να περάσει από τις δύσβατες διαβάσεις του όρους Ζάγρου μέσα στην καρδιά του χειμώνα.

Ο Αλέξανδρος με τμήμα του στρατού του κινήθηκε προς τις Περσίδες ή Περσικές Πύλες, ένα στενό ορεινό πέρασμα στο όρος Ζάγρος. Ο Αριοβαρζάνης είχε οχυρώσει το πέρασμα, όχι στην είσοδό του, αλλά στην έξοδό του, σχεδόν, κτίζοντας και τείχος.

Ο Αλέξανδρος επικεφαλής 17.000 περίπου ανδρών εισήλθε στο πέρασμα χωρίς να συναντήσει αντίσταση φτάνοντας σε στη μικρή κοιλάδα του Τανγκέ Μεϊράν. Ο Αριοβαρζάνης είχε αναπτύξει τους 40.000 – σύμφωνα με τον Αρριανό, 25.000 σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη και τον Κούρτιο – άνδρες του κοντά στο σημερινό χωριό Σεσμέχ Σενάρ.

Στο σημείο εκείνο ο δρόμος έστριβε νοτιοανατολικά και στένευε πολύ, έχοντας πλάτος λίγων μόνο μέτρων. Παράλληλα ο Αριοβαρζάνης είχε στείλει άνδρες του κατά μήκος του δρόμου με σκοπό να κυλήσουν βράχους κατά των Ελλήνων, όταν αυτοί θα εισέρχονταν για τα καλά στο στενό.

Παγίδα…

Έτσι και έγινε. Οι Έλληνες ξαφνικά άκουσαν τον τρομακτικό ήχο βράχων που κατρακυλούσαν και παράλληλα άρχισαν να πλήττονται από τα περσικά βέλη. Η ελληνική δύναμη υπέστη σοβαρές απώλειες και ο Αλέξανδρος σκέφτηκε να υποχωρήσει. Όμως ο στενός δρόμος δεν βοηθούσε. Τελικά ο Αλέξανδρος κατάφερε να οδηγήσει τους άνδρες του στην έξοδο αφήνοντας όμως πίσω τους νεκρούς του, γεγονός ασύμβατο με το ελληνικό ήθος.

Για πρώτη φορά ο Αλέξανδρος βρέθηκε σε αδιέξοδο. Παρέμεινε έναν σχεδόν μήνα εμπρός από τα στενά αναζητώντας λύση. Άλλωστε ήταν χειμώνας και η εκβίαση του στενού γινόταν ακόμα πιο δύσκολη.

Ωστόσο η λύση δόθηκε από έναν βοσκό, ή σύμφωνα με άλλες πηγές αιχμάλωτο του περσικού στρατού. Αυτός γνώριζε ένα μονοπάτι που οδηγούσε πίσω από τις περσικές θέσεις. Ήταν ένα καπρίτσιο της τύχης ο Αλέξανδρος να αντιστρέψει και τη μάχη των Θερμοπυλών…

…και νίκη

Οι διηγήσεις των αρχαίων συγγραφέων διαφέρουν μεταξύ σχετικά με τον τρόπο που ο Αλέξανδρος εκβίασε το πέρασμα. Η πιθανότερη εκδοχή όμως θέλει τον ίδιο, επικεφαλής των επίλεκτων Υπασπιστών, των πεζεταίρων του Περδίκα, των περίφημων Αγριάνων ακοντιστών και το Άγημα των Εταίρων ιππέων, να κινείται μέσα στη νύκτα, ακολουθώντας τον αιχμάλωτο, μέσω ενός δύσβατου μονοπατιού, στα νώτα των Περσών.

Αμέσως επιτέθηκε και κατανίκησε τις περσικές προφυλακές. Κατόπιν περίμενε τον Κρατερό ο οποίος θα επιτίθετο κατά μέτωπο. Με το πρώτο φως τα δύο ελληνικά σώματα επιτέθηκαν ταυτόχρονα κατά των Περσών. Οι τελευταίοι πολέμησαν απελπισμένα.

Ο Αριβαρζάνης σύμφωνα με ορισμένες πηγές, παγιδεύτηκε αλλά πολέμησε μέχρις εσχάτων και έπεσε με τιμή. Σύμφωνα με άλλες πρόλαβε και υποχώρησε αλλά αργότερα συνελήφθη. Μια τρίτη εκδοχή τον θέλει να σκοτώνεται αργότερα έξω από την Περσέπολη. Σε κάθε περίπτωση η περσική δύναμη καταστράφηκε. Ο δρόμος για τον Αλέξανδρο ήταν πλέον ανοικτός.

Η μάχη στις Περσίδες Πύλες ήταν η πλέον αιματηρή για τα ελληνικά όπλα στη Ασία. Όχι τυχαία όλοι σχεδόν οι ιστορικοί, αρχαίοι και σύγχρονοι, την θεωρούν το ανάλογο των Θερμοπυλών. Οι ελληνικές απώλειες, ανάλογα με την πηγή, φέρονται να φτάνουν έως και τους 7.000 νεκρούς και τραυματίες, αριθμός υπερβολικός. Αντίστοιχα το περσικό σώμα καταστρέφηκε.

Η νίκη του Αλεξάνδρου είχε ως αποτέλεσμα να ανοίξει το πέρασμα προς την καρδιά της Περσικής Αυτοκρατορίας και την Περσέπολη. Οι Έλληνες έφτασαν στην μεγάλη και πλούσια περσική πόλη η οποία λεηλατήθηκε και καταστράφηκε. Ήταν μια πράξη εκδίκησης για την καταστροφή της Αθήνας από τον Ξέρξη.

Οι Περσίδες Πύλες στο στενότερο σημείο τους.

Πηγή: history-point.gr