Το 1826 η Ελληνική Επανάσταση παράπαιε. Στην Πελοπόννησο ο Ιμπραήμ, κυριολεκτικά, αλώνιζε, με τον Κολοκοτρώνη να προσπαθεί απεγνωσμένα να τον αναχαιτίσει. Στη Ρούμελη επίσης η κατάσταση ήταν τραγική. Το ηρωικό Μεσολόγγι είχε πέσει και ο Κιουταχής πολιορκούσε, πλέον, και την Αθήνα.
Την εκστρατεία κατά του Κιουταχή ανέλαβε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, αλλά σε αυτή αποφασίστηκε να συνδράμει και το Τακτικόν, υπό τον Γάλλο συνταγματάρχη Σαρλ Φαβιέ (Κάρολος Φαβιέρος). Ο Φαβιέρος ανέλαβε την εκστρατεία με το Α, το Β και το Γ Τάγμα Πεζικού, μια ίλη ιππέων που δεν διέθεταν άλογα (Λόχος Αποστολικός), ένα ν λόχο Φιλελλήνων δυνάμεως 70 ανδρών και έναν λόχο “Πυροβολιστών” με τέσσερα ελαφρά πυροβόλα.
Τα δύο πρώτα τάγματα ήταν πλήρη και έκαστο διέθετε έξι λόχους με συνολικά 720 άνδρες. Το Γ τάγμα διέθετε μόνο δύο λόχους με 200 περίπου συνολικά άνδρες. Τα τακτικά τμήματα ενώθηκαν με τους άτακτους πολεμιστές του Καραϊσκάκη στην Ελευσίνα όπου, μάταια, περίμεναν την έλευση του τακτικού ιππικού υπό τον Πορτογάλο Αλμέιδα, που όμως δεν ήρθε λόγω εμπλοκής του στον Μωριά.
Σύμφωνα με τον λοχαγό Χρήστο Βυζάντιο το Τακτικό παρέτασσε περί τους 1.850 άνδρες (1.600 πεζοί γραμμής, 80 πυροβολητές, περίπου 150 άνδρες στους δύο ανεξάρτητους λόχους και στρατιωτική μουσική). Οι άτακτοι, κατά τον Βυζάντιο αριθμούσαν 2.500 πολεμιστές. Ο Περραιβός όμως αναφέρει πως οι άτακτοι ήταν περίπου 4.000.
Οι δυνάμεις αυτές αφού διέσχισαν το όρος Αιγάλεω στρατοπέδευσαν εκεί που σήμερα είναι το Παλατάκι στο Χαϊδάρι. Ο Καραϊσκάκης ανέπτυξε άτακτα τμήματα στον μαντρότοιχο του εκεί κήπου. Οι δυνάμεις των οπλαρχηγών Χελιώτη και Νοταρά αναπτύχθηκαν σε έναν κοντινό λοφίσκο, καλύπτοντας το δεξιό πλευρό των οχυρωμένων στον κήπο. Τα λοιπά άτακτα τμήματα (του Κριεζώτη, του Σέρβου και το σώμα Επτανησίων), κάλυψαν το αριστερό πλευρό του κήπου. Το Τακτικό αναπτύχθηκε ανάμεσα του κήπου και του ελληνικού δεξιού, στηρίζοντας το αριστερό του πλευρό στον κήπο και το δεξιό στα ταμπούρια του οπλαρχηγού Χελιώτη.
Με το πρώτο φως της επομένης (6 Αυγούστου 1826) Τούρκοι ιππείς πλησίασαν τις ελληνικές θέσεις προς κατόπτευση, αλλά δεχόμενοι πυρά αποχώρησαν. Σε λίγο όμως ισχυρές τουρκικές δυνάμεις ιππικού επιτέθηκαν στο ελληνικό δεξιό και κυρίως στο αριστερό πλευρό. Αμέσως Καραϊσκάκης και Φαβιέρος αποφάσισαν την ενίσχυση των ελληνικών πτερύγων. Έτσι στάλθηκε δεξιά ο Λόχος Φιλελλήνων και αριστερά, όπου ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος, το Α Τάγμα Πεζικού (Α ΤΠ).
Ο διοικητής, ο Γάλλος Ρομπέρ, του Α ΤΠ σχημάτισε τους άνδρες του σε φάλαγγα εφόδου (“φάλαγγαν πυκνήν”, αναφέρει ο Βυζάντιος, εννοώντας πιθανώς φάλαγγα ανά λόχο, δηλαδή σχηματισμό με μέτωπο 40 και βάθος 18 ανδρών) και αντί να περιοριστεί σε παθητική άμυνα διέταξε επίθεση διά της λόγχης!
Το Α ΤΠ πράγματι επιτέθηκε με αναπτεταμένη την σημαία του και τα τύμπανα να δίνουν τον ρυθμό κατά του τουρκικού ιππικού και το έτρεψε σε ντροπιαστική φυγή… Ήταν μια σπάνια περίπτωση που πεζικό της περιόδου επιτέθηκε και νίκησε σε ανοικτό πεδίο ιππικό. Μέχρι τότε παρόμοιες επιθέσεις, όχι πάντα επιτυχείς, είχαν δοκιμάσει κυρίως οι Αυστριακοί.
Την ίδια ώρα στο ελληνικό δεξιό οι Φιλέλληνες πολέμησαν άγρια με το τουρκικό ιππικό και όταν πιέστηκαν σχημάτισαν ένα είδος τετραγώνου, αποκρούοντας τους πολυάριθμους εχθρούς με τις ξιφολόγχες και το πυρ. Επειδή όμως κινδύνευαν, καθώς ήταν λίγοι, να αφανιστούν, ο Φαβιέρος έστειλε μια διλοχία του Β ΤΠ προς ενίσχυσή τους. Η διλοχία επέπεσε με τις λόγχες κατά των Τούρκων, αφού πρώτα τους έπληξε με πυρά και τους έτρεψε σε φυγή.
Με τον τρόπο αυτό έληξε η πρώτη σύγκρουση του Χαϊδαρίου, με το Τακτικό να πρωταγωνιστεί και να κερδίζει τον θαυμασμό και αυτού του Καραϊσκάκη. Οι Τούρκοι όμως επανήλθαν και αυτή τη φορά με πεζικό και ιππικό και πυροβολικό. Και πάλι οι Τούρκοι έριξαν το βάρος τους στο ελληνικό αριστερό πλευρό.
Οι Τούρκοι που υπερείχαν αριθμητικά τουλάχιστον 2:1 των Ελλήνων πίεσαν ιδιαίτερα τις ελληνικές θέσεις. Τότε ο Φαβιέρος εξαπέλυσε και πάλι το Τακτικό. Με το Α και το Β ΤΠ σε σχηματισμό πυκνής φάλαγγας εφόδου, καλυπτόμενα στα πλευρά από τον Αποστολικό Λόχο και τον Λόχο Φιλελλήνων, επιτέθηκε με ορμή κατά των Τούρκων με βήμα οδοιπορικό (120 βήματα ανά λεπτό), υποστηριζόμενος και από τα τέσσερα ελαφρά του πυροβόλα.
Η εμφάνιση του Τακτικού που βάδιζε ατάραχα κατά των Τούρκων εμψύχωσε και τα άτακτα τμήματα που υπέφεραν από το τουρκικό πυροβολικό και είχαν φτάσει στο όριο. Το Α ΤΠ συνέχισε την επίθεση κατά του τουρκικού πυροβολικού το οποίο υποστήριζε και ιππικό. Παρόλα αυτά, αν και δεχόταν σφοδρά πυρά με βολιδοφόρα βλήματα, επιτέθηκε με βήμα προσβολής, χάνοντας προς στιγμή την συνοχή του.
Παρόλα αυτά το τάγμα σάρωσε τους Τούρκους και απέκρουσε επιθετική επιστροφή του εχθρικού ιππικού. Το Τακτικό καταδίωξε τους Τούρκους και τους υποχρέωσε να υποχωρήσουν έως την Αθήνα. Ο Φαβιέρος επέμεινε τότε να συνεχιστεί η καταδίωξη των Τούρκων από το σύνολο των ελληνικών δυνάμεων. Ο Καραϊσκάκης όμως γνωρίζοντας την αδυναμία των ατάκτων στρατιωτών του έναντι του τουρκικού ιππικού είχε αντίθετη άποψη και έτσι η μάχη έπαψε.
Ήταν μια μεγάλη νίκη για τους Έλληνες στην οποία διακρίθηκε ιδιαίτερα το Τακτικό οι άνδρες του οποίου κατάφεραν να νικήσουν και τους Τούρκους ιππείς ακόμα…
Στρατιώτης του Τακτικού με την στολή του 1825.
Φέρει χαρακτηριστικό κράνος κατασκευασμένο από σκληροποιημένο δέρμα, μουσκέτο και ξιφολόγχη.
Σχέδιο του Στέλιου Νιγδιόπουλου.
Πηγή: history-point.gr
