(Φωτ.: commons.wikimedia.org)

Στις 3 Μαΐου 1810 ο γνωστός φιλέλληνας και μεγάλος ρομαντικός ποιητής Λόρδος Βύρων διέπλευσε τον Ελλήσποντο, μιμούμενος τον μυθικό Λέανδρο.¹ Κολύμβησε περίπου 3 μίλια (4 χλμ) σε 1 ώρα και 10 λεπτά. Σύμφωνα με τις σημειώσεις του ίδιου του Λόρδου Βύρωνα, στον Ελλήσποντο είχε πάει με τη φρεγάτα «Σάλσετ» («Salsette»). Διήνυσε μαζί με τον υποπλοίαρχο Έκενχεντ (Ekenhead) απόσταση περίπου τεσσάρων αγγλικών μιλίων, ενώ το πλάτος του κόλπου ήταν περίπου ένα μίλι από την Άβυδο, που βρίσκεται στην ευρωπαϊκή πλευρά του Ελλησπόντου, στη Σηστό, η οποία βρίσκεται στην ασιατική πλευρά.

Το νερό ήταν εξαιρετικά κρύο από το λιώσιμο των χιονιών στα βουνά. Η προσπάθεια ολοκληρώθηκε σε 1 ώρα και 5 λεπτά από τον Έκενχεντ και σε 1 ώρα και 10 λεπτά από τον Λόρδο Βύρωνα.

Η χρονομέτρηση και η μέτρηση της απόστασης έγινε από το πλήρωμα της φρεγάτας. Είχαν προσπαθήσει να πραγματοποιήσουν τον διάπλου και τρεις εβδομάδες νωρίτερα, αλλά λόγω του ότι αφενός την ίδια μέρα είχαν διανύσει έφιπποι τη χερσαία απόσταση από την Τροία και αφετέρου ότι το νερό ήταν πολύ κρύο, είχαν αναβάλει το εγχείρημα. Ο Λόρδος Βύρων είχε πληροφορηθεί ότι πριν από αυτόν δύο ακόμη είχαν διαπλεύσει τον Ελλήσποντο (ένας νεαρός εβραίος είχε διανύσει την ίδια απόσταση για να συναντήσει την αγαπημένη του, και ένας Ναπολιτάνος), αλλά ο βρετανός πρόξενος (Tarragona) το αμφισβήτησε και προσπάθησε να τους αποτρέψει από το εγχείρημα.²

Μετά την ολοκλήρωση του διάπλου, ο Λόρδος Βύρων έγραψε το ακόλουθο ποίημα που επιγράφεται «Written after swimming from Sestos to Abydos»:

If, in the month of dark December,
Leander, who was nightly wont
(What maid will not the tale remember?)
To cross thy stream, broad Hellespont!
If, when the wintry tempest roar’d,
He sped to Hero, nothing loth,
And thus of old thy current pour’d,
Fair Venus! how I pity both!
For me, degenerate modern wretch,
Though in the genial month of May,
My dripping limbs I faintly stretch,
And think I've done a feat today.
But since he crossed the rapid tide,
According to the doubtful story,
To woo -and -Lord knows what beside,
And swam for Love, as I for Glory;
’Twere hard to say who fared the best:
Sad mortals! thus the gods still plague you!
He lost his labour, I my jest;
For he was drowned, and I've the ague.

May 9,1810³

Ηρώ και Λέανδρος (πίνακας του William Etty / commons.wikimedia.org)

Ας επιχειρήσουμε μια μετάφραση του παραπάνω ποιήματος:

«Γραμμένο μετά την κολύμβηση από την Άβυδο στη Σηστό»

Αν, τον μήνα του σκοτεινού Δεκέμβρη,
ο Λέανδρος, που είχε νυχτερινή συνήθεια
(ποια κοπέλα δεν θα θυμάται τον μύθο;)
να διασχίζει το ρέμα σου, φαρδιέ Ελλήσποντε!
Αν, όταν η παγερή καταιγίδα ωρυόταν,
αυτός έσπευδε στην Ηρώ, με ισχυρή θέληση,
και έτσι του παλιού σου ρεύματος έχυνε
Ξανθειά Αφροδίτη! Πώς λυπάμαι και τους δυο!
Για εμένα, το έκφυλο σύγχρονο ρεμάλι,
αν και μες στον γλυκό μήνα του Μάη,
τα ξεζουμιασμένα σκέλη μου μετά βίας τεντώνω
και νομίζω ότι έχω κάνει κατόρθωμα σήμερα.
Αλλά αφού εκείνος διέσχισε τη γρήγορη παλίρροια
όπως λέει ο αμφισβητούμενος μύθος,
για να σμίξει ερωτικά –και– ο Θεός ξέρει πλάι σε τι,
και κολύμπησε για Αγάπη, όπως εγώ για Δόξα.
Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιος πορεύθηκε καλύτερα:
Καημένοι θνητοί! Έτσι, οι θεοί ακόμη σας μαστίζουν!
Εκείνος έχασε τον κόπο του, εγώ τον αστεϊσμό μου.
Γιατί εκείνος πνίγηκε, και εγώ έχω ελώδη πυρετό.

9 Μαΐου 1810

Είναι, λοιπόν, έκδηλα τα ρομαντικά κίνητρα, αλλά και ο αυτοσαρκασμός του κολυμβητή Λόρδου Βύρωνα σε αυτή την ιστορική διάπλευση του Ελλησπόντου.

Επίσης, ο Λόρδος Βύρων κολύμβησε κατά μήκος του Μεγάλου Καναλιού της Βενετίας και διέπλευσε τον ποταμό Τάγο στην Πορτογαλία. [...]

Νικόλαος Κ. Παπαδόπουλος

Απόσπασμα από τη μεταπτυχιακή διατριβή «Στοιχεία της ιστορικής εξέλιξης της κολύμβησης ανοικτής θάλασσας (μαραθώνιας κολύμβησης) από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα», ΑΠΘ, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Θεσσαλονίκη 2015.

___

1. H μυθική ιστορία του Λεάνδρου και της Ηρώς είναι γνωστή από την κλασσική λογοτεχνία. Η Ηρώ ήταν μια όμορφη νέα, ιέρεια της Αφροδίτης, που ζούσε απομονωμένα σε έναν πύργο στην παραλία της Σηστού (στην ασιατική πλευρά του Ελλησπόντου). Ο Λέανδρος, που διέμενε στην Άβυδο (στην ευρωπαϊκή πλευρά του Ελλησπόντου) ερωτεύθηκε την Ηρώ και οι δυο νέοι αποφάσισαν να συναντιούνται κάθε βράδυ στον πύργο της Ηρώς, αφού ο Λέανδρος θα διέπλεε τον Ελλήσποντο κολυμπώντας. Μια βραδιά, όμως, ο Λέανδρος πνίγηκε και η Ηρώ που είδε το σώμα του νεκρό, το επόμενο πρωί, αυτοκτόνησε πέφτοντας από τον πύργο. Η παλιότερη αναφορά στον μύθο αυτό είναι από έναν πάπυρο του 1ου μ.Χ. Αιώνα, που διασώζει ένα σχετικό απόσπασμα από ποίημα της ελληνιστικής εποχής. Το μύθο αυτόν μνημονεύει ο Λατίνος ποιητής Οβίδιος (Heroides 18-19), αλλά και ο Βεργίλιος (Georgica 3. 258-263) και ο Στάτιος (Thebais 6.542-547). Ο μύθος του Λεάνδρου και της Ηρώς είναι το θέμα που πραγματεύεται ο ποιητής Μουσαίος (μέσα 5ου αι. μ.Χ.) στο επύλλιό του «Τα καθ' Ηρώ και Λέανδρον». H γνωριμία της Δύσης με το επύλλιο του Μουσαίου, κατά την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, οδήγησε στη συγγραφή μεγάλου αριθμού ποιημάτων, θεατρικών έργων, μπαλάντας, μελοδράματος, όπερας και μπαλέτου. Ο Φρειδερίκος Σίλερ συνέθεσε στις αρχές του 19ου αιώνα μια μπαλάντα με τον τίτλο «Ηρώ και Λέανδρος», ενώ εμπνευσμένοι από τον ίδιο μύθο συνέθεσαν όπερες ο Γάλλος Μαρκήσιος ντε Μπρασάκ (1750), ο Άγγλος Ρηβ (1788) και ο Γερμανός Weber (1801). Υπό τις παραπάνω πνευματικές και καλλιτεχνικές επιδράσεις, ωθήθηκε ο Λόρδος Βύρων στον διάπλου του Ελλησπόντου. Βλ. ενδεικτικά Αρχαία Ελληνική Γραμματεία «Οι Έλληνες» τ. 1167, Μουσαίος-Κόλουθος-Τριφιόδωρος-Παμπρέπιος σ. 13-15, 22-23.

2. Βλ. Τhe Works of Lord Byron, vol 3, 1819.

3. Βλ. The Wordswoth Poetry Library: The Works of Lord Byron – With an Introduction and Bibliography (1995), σ. 58.

Πηγή: pontos-news.gr