O Αλέξανδρος Υψηλάντης, αρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1792 και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, και της Ελισάβετ το γένος Βακαρέσκου, μίας από τις μεγαλύτερες οικογένειες της Ρουμανίας.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν γόνος εύπορης και ισχυρής οικογένειας του Βυζαντίου με καταγωγή από τα Ύψαλα της Τραπεζούντας στον Πόντο.
Ο ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης και γραμματέας του Δημήτριου Υψηλάντη, αρχιστράτηγου και αδελφός του αρχηγού της Επανάστασης, Ιωάννης Φιλήμονας αποτελεί σημαντική πηγή για την διαδρομή της οικογένειας Υψηλάντη. Ο Φιλήμονας αναφέρει ότι η οικογένεια Υψηλάντη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγε στην αυλή των Κομνηνών της Τραπεζούντας, μαζί με άλλες ισχυρές οικογένειες της αυτοκρατορίας (οικογένεια Μουρούζη, κλπ).
Ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης, πατέρας του Αλέξανδρου, υπήρξε μέγας διερμηνέας, και μεταφραστής στρατιωτικών εγχειριδίων. Ηγεμόνας της Μολδαβίας, ήρθε σε επαφή με τους Ρώσους για να εξυπηρετήσει τα ελληνικά συμφέροντα και όταν το 1806 πληροφορήθηκε ότι οι Οθωμανοί θα το αποκεφάλιζαν κατέφυγε στη Ρωσία.
Ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης από τον πρώτο γάμο του με τη Ραλλού Καλλιμάχη κόρη του ηγεμόνα της Μολδαβίας Ιωάννη Καλλιμάχη που αποκεφαλίστηκε το 1761, απέκτησε μία κόρη την Ελένη. Από το δεύτερο γάμο του με την Ελισάβετ Βακαρέσκου, απέκτησε τον Αικατερίνη και Μαρία, και τους Νικόλαο, το Δημήτριο, Γεώργιο, Γρηγόριο και τον Αλέξανδρο.
Το 1810 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατατάχτηκε με το βαθμό του ανθυπίλαρχου στο σώμα των εφίππων σωματοφυλάκων του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄της Ρωσίας. Διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα όπου στη μάχη της Δρέσδης, (27 Αυγούστου 1813), έχασε το δεξί του χέρι. Το 1814-1815 συμμετείχε ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας στο Συνέδριο της Βιέννης με τον βαθμό του υποστράτηγου.
Οι δημιουργοί της Φιλικής Εταιρίας και οι πρώτοι μυημένοι θεωρούσαν τον Υψηλάντη ως σημαντική προσωπικότητα για την επιτυχία της μυστικής οργάνωσης, η οποία είχε στόχο την απελευθέρωση του υπόδουλου ελληνικού στοιχείου.
Με την ανάληψη της αρχηγίας της Φιλικής Εταιρείας ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, περνάει τον ποταμό Προύθο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 και υψώνει τη σημαία της Επανάστασης, στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, στις 24 Φεβρουαρίου εκδίδοντας την προκήρυξη της Επανάστασης με τον τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Στις 17 Μαρτίου 1821 ο Υψηλάντης, έχοντας οργανώσει ένα γενικό σχέδιο για την Επανάσταση καθώς και σχέδιο καταστροφής του τουρκικού στόλου στην Κωνσταντινούπολη, υψώνει τη σημαία της Επανάστασης.
Ο Ιερός Λόχος καταστράφηκε στη μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου 1821 και ο Υψηλάντης μαζί με υπολείμματα του στρατού του, υποχώρησαν προς τα αυστριακά σύνορα. Οι συμμαχητές του Υψηλάντη Γεωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης θα δώσουν την τελευταία μάχη στη Μονή Σέκου.
Ο Υψηλάντης παραδόθηκε στους Αυστριακούς, φυλακίστηκε για έξι χρόνια, απελευθερώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1827, και δύο μήνες μετά, στις 19 Ιανουαρίου 1828 πέθανε στη Βιέννη. Ήταν μόλις 36 ετών.
Ο Υψηλάντης, όπως γράφει ο ιστορικός της Επανάστασης Σ. Τρικούπης, «είναι παράδειγμα πατριωτισμού, θυσίασε τη λαμπρή του θέση στον αυτοκράτορα, δαπάνησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, έγινε όμως υποχείριος ιδιοτελών, ραδιούργων, κακόβουλων και προδοτών, αναγκαζόμενος να αγωνίζεται για να σώσει τη ζωή του….
Η μνήμη του Υψηλάντη, θα μείνει αιώνια τιμημένη για όσα επιχείρησε με θάρρος και κινδύνους, για όσα έπαθε για χάρη της πατρίδας και για την τελική ευνοϊκή έκβαση του Αγώνα που τον άρχισε πρώτος».
Τον Αγώνα θα τον κλείσει ο αδελφός του, ο Δημήτριος Υψηλάντης στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 στην Πέτρα της Βοιωτίας.
Πηγή: (Από το βιβλίο του Θεοφάνη Μαλκίδη: «Αλέξανδρος Υψηλάντης. Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος»), Μαλκίδης, Αβέρωφ
