To υποβρύχιο HMS Perseus
Τη νύχτα της 6ης Δεκεμβρίου του 1941, το βρετανικό υποβρύχιο «HMS Περσεύς», έκανε περιπολία στην επιφάνεια του Ιονίου Πελάγους, μεταξύ των νησιών Κεφαλονιάς και Ζακύνθου. Ήταν η τελευταία περίπολος προτού επιστρέψει στη βάση του, στην Αλεξάνδρεια.
Έκρηξη μέσα στη θύελλα
 |
| Ο John Capes |
Στο σκάφος, εκτός από το πλήρωμα, βρισκόταν και ο 31χρονος θερμαστής του Ναυτικού, John Capes, ο οποίος μεταφέρονταν με το υποβρύχιο στην Αλεξάνδρεια για να επιστρέψει στο πλοίο του.
Ο Capes, (ένας δεινός αυτοκινητιστής) είχε ατύχημα στη Μάλτα όταν, ενώ οδηγούσε ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο, συγκρούστηκε με όχημα που το έσερνε άλογο και το κατέστρεψε. Έτσι έπρεπε να πάει στη Μάλτα, για να διευθετήσει το θέμα με τον ιδιοκτήτη του κάρου και έτσι έγιναν οι προετοιμασίες από την λεγόμενη Υπηρεσία Μαγικό Χαλί (υποβρύχια που μετέφεραν προμήθειες, καύσιμα αεροπλάνων, πολεμοφόδια και όπλα από την Αλεξάνδρεια στο Γιβραλτάρ) για την μεταφορά του στο νησί που τώρα ήταν υπό πολιορκία. Έφυγε από τη Μάλτα μερικές εβδομάδες αργότερα με το υποβρύχιο «Περσεύς» το οποίο αναχωρούσε για περιπολία και θα κατέληγε στην Αλεξάνδρεια για δεξαμενισμό.
Ήταν μια σκοτεινή και θυελλώδης νύχτα. Ο John Capes ξεκουράζονταν πάνω σε μία άδεια τορπίλη στην πρύμνη του Περσέα. Πάνω από αυτόν υπήρχε η στρογγυλή καταπακτή διαφυγής. Διάβαζε κάποια γράμματα πίνοντας ρούμι από ένα μπουκάλι που αργότερα θα του έσωζε τη ζωή.
Ξαφνικά, μία τεράστια έκρηξη συγκλόνισε το υποβρύχιο από άκρη σε άκρη. Τα φώτα έσβησαν και κραυγές πανικού και απόγνωσης έρχονταν από κάθε σημείο του σκάφους το οποίο άρχισε να πλημμυρίζει με νερό. Το υποβρύχιο είχε χτυπήσει κάτι, ίσως μια νάρκη, και βουτούσε προς το βυθό.
Η πλώρη χτύπησε με δύναμη στο βυθό και στη συνέχεια η πρύμνη απλώς «έκατσε». Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το υποβρύχιο «Περσεύς» είχε γίνει υγρός τάφος για τους περισσότερους άνδρες του πληρώματος.
Περιέργως, το πρυμναίο τμήμα του υποβρυχίου, άρχισε να πλημμυρίζει μόνο όταν αυτό έφτασε στο κατώτερο σημείο και ο John Capes , αν και τραυματισμένος, ήταν ακόμα ζωντανός.
 |
| Το πλήρωμα του Περσέα |
Άρχισε να ψηλαφεί γύρω του μέχρι που βρήκε το φακό που τοποθετείται πάντα κοντά στην καταπακτή κινδύνου. Ευτυχώς δούλευε ακόμη και με τις ακτίνες του να διαπερνούν την υγρή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα έψαξε για ζωντανούς συνναύτες του μυρίζοντας τη μυρωδιά μπογιάς από ένα δοχείο που είχε αναποδογυρίσει.
Πήγε στο μηχανοστάσιο όπου βρέθηκε μπροστά σε μία φοβερή σκηνή. Οι ηλεκτρολόγοι ήταν νεκροί, πιθανότατα από ηλεκτροπληξία, αφού ήταν πιθανό να έγιναν οι ίδιοι ζωντανοί διακόπτες, μετά την είσοδο του νερού στο υποβρύχιο. Ωστόσο, ανάμεσα στα διάσπαρτα πτώματα και στα συντρίμμια από το σκάφος κατάφερε να εντοπίσει άλλους τραυματισμένους αλλά ζωντανούς θερμαστές.
Όχι πολύ μακριά από εκεί ήταν η πόρτα διαφυγής. Η πόρτα ήταν ερμητικά κλειστή από την πίεση του νερού από την άλλη πλευρά. Έτριξε δυσοίωνα, ενώ μικροί πίδακες νερού άρχισαν να πετάγονται από το λάστιχό της.
«Αυτή η πόρτα» έγραψε ο Capes, χρόνια αργότερα, «έσωσε εμένα και τους τρεις τραυματίες που βρήκα ζωντανούς στα συντρίμμια. Θυμάμαι ακόμη τη φρίκη, το νερό ανέβαινε στα ύφαλα του μηχανοστασίου κι εμείς περιβαλλόμασταν από τα παραμορφωμένα σώματα των νεκρών. Ο Περσεύς είχε μετατραπεί σε έναν κρύο τάφο από χάλυβα που περιβάλλεται από την αμείλικτη θάλασσα».
Εκείνη τη στιγμή ο Capes θυμήθηκε το μπουκάλι με το ρούμι. Το κρύο διαπερνούσε τα σώματα των επιζώντων, και πίστευε ότι το αλκοόλ θα τους βοηθούσε να ζεσταθούν λίγο. Έτσι ήπιαν και οι τέσσερεις από λίγες αναζωογονητικές γουλιές. Στη συνέχεια, ο Capes μετέφερε τους τραυματίες στο πρυμναίο διαμέρισμα, εκεί που υπήρχε η καταπακτή διαφυγής, η οποία ήταν η μοναδική τους ευκαιρία για να καταφέρουν να διαφύγουν, αν βέβαια δεν είχε μπλοκάρει από τη βύθιση.
Για να ανοίξει η καταπακτή διαφυγής όμως, έπρεπε να εξισωθεί η πίεση στο θάλαμο με αυτή της θάλασσας έξω από αυτόν. Η αντίδραση του Capes ήταν άμεση.
«Έκλεισα την υδατοστεγή πόρτα, απομονώνοντάς μας στο πρυμναίο διαμέρισμα», θυμάται αργότερα. «Άνοιξα τέσσερα ντουλάπια και έβγαλα τις συσκευές διαφυγής Davis για μένα και τους συντρόφους μου». Στη συνέχεια ο Capes κατάφερε να λασκάρει τους σφιγκτήρες της καθόδου , να τραβήξει προς τα κάτω τον καννάβιο αγωγό διαφυγής και να τον στερεώσει στο δάπεδο. Ψάχνοντας όμως στη συνέχεια για την βαλβίδα κατακλύσεως του διαμερίσματος τον περίμενε μία δυσάρεστη έκπληξη. Η βαλβίδα ήταν παραμορφωμένη και αδύνατο να μετακινηθεί. Απελπισμένος αναζήτησε άλλο τρόπο για να πλημμυρίσει σταδιακά το διαμέρισμα. Τότε, σκέφτηκε να καταφύγει στον υποβρύχιο εκσφενδονιστήρα φωτοβολίδων αναγνωρίσεως, που χρησίμευε για την σήμανση της θέσεως του υποβρυχίου εν καταδύσει. Τελικά, κατόρθωσε με αυτό τον τρόπο να προκαλέσει την μερική κατάκλυση του διαμερίσματος πυροβολώντας τη βαλβίδα και όντας τυχερός αφού αυτή δεν είχε ασφαλιστεί από την πίσω πλευρά με μπάρα.
«Κίνησα απαλά τη βάνα και άρχισα να νιώθω την πίεση του νερού που έμπαινε στο σκάφος» - θυμάται ο John Capes. «Καθώς η θάλασσα έμπαινε ορμητικά μέσα, προκάλεσε μία μεγάλη δίνη και μετά σταθεροποιήθηκε. Ο θύλακας με τον αέρα γύρω από την έξοδο διαφυγής μειώθηκε γρήγορα. Ήταν η θάλασσα λοιπόν που ερχόταν να μας σώσει ή να μας πνίξει ή να μας παγώσει μέχρι θανάτου».
 |
| Η συσκευή Davis |
Η συσκευή Davis
Ο John χρησιμοποίησε τη συσκευή Davis και αναπνέοντας με δυσκολία ( η συσκευή αυτή περιείχε καθαρό οξυγόνο ) βούτηξε στο γλοιώδες στρώμα μπογιάς, πέρασε μέσα από τον αγωγό διαφυγής και άρχισε να ανεβαίνει προς τα πάνω. Ξαφνικά βρέθηκε σ' ένα μικρό θύλακα αέρα, στο ενδιάμεσο αεροστεγές τμήμα κάτω από την έξοδο διαφυγής. Τέντωσε το χέρι του και ξεβίδωσε τη μικρή στρόφιγγα εξαερισμού στο κέντρο της ατσάλινης μπουκαπόρτας. Οι στιγμές αυτές ήταν κρίσιμες, όπως περιγράφει και ο ίδιος. «Ο αέρας διέφυγε σφυρίζοντας ενώ το γλοιώδες νερό ανέβηκε πάνω από το πρόσωπό μου. Τα δόντια μου κτυπούσαν, συνειδητοποίησα ότι το οξυγόνο δεν θα μου έδινε πολλά περιθώρια ακόμα ... Ωστόσο είχα πολλά να κάνω. Mε όση δύναμη μου είχε απομείνει προσπάθησα να λασκάρω τα παξιμάδια της χειρολαβής. Ευτυχώς δεν είχαν διαβρωθεί από το αλάτι και βγήκαν χωρίς δυσκολία. Όταν και το τελευταίο παξιμάδι έφυγε η μπουκαπόρτα πετάχτηκε ορθάνοιχτη και μία τεράστια φυσαλίδα αέρα διέφυγε».
Ο δρόμος για την επιφάνεια ήταν ανοιχτός, αν και θα μπορούσε να αποβεί μοιραίος. Μία μάχη κερδήθηκε αλλά ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει. Ο Capes έπρεπε τώρα να πάει πίσω στο ημιπλημμυρισμένο διαμέρισμα, μέσω του αγωγού διαφυγής, για να σώσει τους συντρόφους του. Με ανακούφιση διαπίστωσε ότι ήταν ακόμη ζωντανοί. Η έξοδος από το υποβρύχιο και η ανάδυση στην επιφάνεια ήταν όμως μία εξαιρετικά επικίνδυνη υπόθεση. Η συσκευές Davis περιείχαν καθαρό οξυγόνο και όχι αέρα και αυτό έκανε την ανάδυσή τους ακόμη πιο επικίνδυνη. Αλλά οι απελπισμένοι ναυτικοί δεν είχαν επιλογές. Έπρεπε να βγουν από το βυθισμένο υποβρύχιο και να επιχειρήσουν μία ανάβαση, ανεξάρτητα από το πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι. Ήταν ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουν από τον αναπόφευκτο θάνατο που θα είχαν αν έμεναν στο υποβρύχιο.
Χωρίς να χάσουν χρόνο, ο Capes βοήθησε τους συντρόφους του να βγουν από το σκάφος στη θάλασσα και στη συνέχεια ακολούθησε. Η ορατότητα στα παγωμένα νερά του Ιονίου ήταν πολύ περιορισμένη. «Άναψα τον φακό μου και προσπάθησα να δω τριγύρω αλλά δεν μπορούσα να δω παραπάνω από τα λίγα πόδια. Μία εικόνα από το χαλύβδινο περίβλημα του πίσω καταστρώματος ήταν η τελευταία εικόνα που είχα από τον γενναίο Περσέα…»
Η ανάβαση στην επιφάνεια έπρεπε να γίνει αργά γιατί αλλιώς οι συνέπειες θα ήταν τραγικές και μοιραίες για όλους, λόγω της αεραιμίας (νόσος των δυτών). Ο John Capes πέρασε αγωνιώδεις στιγμές προσπαθώντας να επιβραδύνει την άνοδό του. Ήταν ζαλισμένος και αισθανόταν τους πνεύμονές του σαν να πρόκειται να εκραγούν. Αν δεν έκανε κάτι γρήγορα, δεν θα έφτανε στην επιφάνεια ζωντανός. Ξετύλιξε τότε μία μικρή ποδιά που είχε η συσκευή Davis και χρησίμευε για να επιβραδύνει την άνοδο, λειτουργούσε σαν αλεξίπτωτο δηλαδή. Όμως αυτό τον μπέρδεψε και τον αναποδογύρισε. Έτσι άφησε την ποδιά για να επιστρέψει σε κατακόρυφη θέση.
Η αναπνοή του γινόταν όλο και πιο επώδυνη αλλά τα πράγματα θα γίνονταν ακόμη πιο δύσκολα.
«Είχα ακόμη το φακό μου, ο οποίος φώτισε ένα στρογγυλό αντικείμενο από το οποίο κρέμονταν καλώδια», συνέχισε ο Capes. «Θεέ μου, ήταν μία ακουστική νάρκη. Οποιοσδήποτε ήχος θα μπορούσε να την ενεργοποιήσει. Μόνο ο Θεός ξέρει το πως δεν έσκασε. Ίσως ήταν γραφτό να ζήσω. Ο πόνος συνεχώς αυξάνονταν και όταν ένιωσα ότι δεν μπορώ να συνεχίσω άλλο βγήκα στην επιφάνεια!».
«Η θάλασσα ήταν αγριεμένη. Κοίταξα γύρω μου αλλά δεν υπήρχε κανένα σημάδι από τους συντρόφους μου. Δεν ήθελα να πιστέψω ότι ήμουν ο μόνος που επέζησε από τα 60 μέλη του πληρώματος του Περσέα, του υποβρυχίου που η τραγική μοίρα του οποίου, φαινόταν πλέον μόνο στις φυσαλίδες από το ναυάγιο που συνέχιζαν να βγαίνουν στην επιφάνεια.
Τότε, σε κάποια απόσταση, είδα μία λευκή γραμμή πάνω από την γραμμή των κυμάτων. Έμοιαζε με μία διακεκομμένη γραμμή των βράχων, μια παραλία, μάλλον, στο ελληνικό νησί της Κεφαλονιάς. Παρά τον έντονο πόνο στους πνεύμονές μου, άρχισα να κολυμπώ προς την ακτή, ελπίζοντας ότι οι σύντροφοί μου θα έχουν ήδη φτάσει. »
Ο Capes, πολυμήχανος καθώς ήταν, μετέτρεψε το σάκο οξυγόνου της συσκευής Davis σε σωσίβιο, για να τον βοηθήσει να ξεπεράσει την επίπονη διαδικασία της κολύμβησης στα παγωμένα νερά του Ιονίου. Αν και αισθανόταν ήδη τις συνέπειες τις απότομης ανόδου του από τον βυθό και παρά το γεγονός ότι τραυματίστηκε, η σκέψη να σταματήσει δεν περνούσε από το μυαλό του. Συνέχισε να κολυμπάει, πότε με πρόσθιο και πότε με ύπτιο, με συχνές διακοπές για να ξεκουραστεί.
Κάποια στιγμή το πόδι του βρήκε σε κάτι σκληρό. Είχε φτάσει σε μία βραχώδη παραλία. Με μεγάλη προσπάθεια αναρριχήθηκε στα βράχια για να καταλήξει σε ένα σημείο με άμμο. Εκεί έχασε τις αισθήσεις του. Οι κάτοικοι ενός γειτονικού χωριού τον βρήκαν την επόμενη μέρα. Ο John Capes είχε βρεθεί σε μία παραλία κοντά στο χωριό Μαυράτα.
Οι Κεφαλονίτες φύλακες-άγγελοι
Οι Κεφαλονίτες στάθηκαν για τον Άγγλο ναυαγό φύλακες άγγελοι και αφού τον περισυνέλεξαν, τον έκρυψαν αρχικά σε μία σπηλιά και του έδωσαν κρασί και χταπόδι για να τον συνεφέρουν. Επί 18 μήνες, υπό τον φόβο των Ιταλών, τον έκρυβαν από σπίτι σε σπίτι και από χωριό σε χωριό με κίνδυνο της ζωής τους. Ο Capes πέρασε από διάφορα χωριά, Μαυράτα, Χιονάτα, Φαρακλάτα, Ραζάτα, Κουρουκλάτα, Μινιές, Κεραμιές, Σιμωτάτα, Αργοστόλι. Τελικά, μέσα από αυτό το ιδιότυπο ταξίδι κατέληξε στον Πόρο όπου και φιλοξενήθηκε από τον Νικόλαο Βανδώρο. Έναν άνθρωπο που όχι μόνο θα φιλοξενούσε τον Capes, αλλά θα τον συνόδευε και μέχρι την Σμύρνη εγκαταλείποντας πατρίδα και οικογένεια.
Ο Νικόλαος Βανδώρος θυμάται: «Μέναμε συνέχεια μέσα στο σπίτι, δεν τολμούσαμε να βγούμε έξω ούτε κατά διάνοια. Ο John όμως ήθελε να βγαίνει έξω το βράδυ, γύρω στα μεσάνυχτα. Συχνά προσπαθούσαμε να τον συνετίσουμε λέγοντάς του ότι αν μας πιάσουν θα σκοτώσουν κι εκείνον κι εμάς»
Μετά από 18 μήνες παραμονής στην Κεφαλονιά, ο καπετάν Μιλτιάδης Χούμας, ένας θρύλος της ελληνικής αντίστασης, μέλος της συμμαχικής οργάνωσης MI-9, που φυγάδευε με το καΐκι του «Ευαγγελίστρια» Έλληνες και Άγγλους στη Μέση Ανατολή, θα τον φυγαδεύσει και τον ίδιο, μετά από ένα άκρως επικίνδυνο ταξίδι, ανάμεσα σε εχθρικά πλοία και με το φόβο αεροπλάνων που περιπολούσαν την περιοχή.
 |
| Το πλήρωμα του «Ευαγγελίστρια» |
Οι κάτοικοι που βοήθησαν τον John Capes
Οι κάτοικοι της Κεφαλονιάς που φιλοξένησαν και βοήθησαν τον John Capes, ήταν μεταξύ άλλων και οι ακόλουθοι:
- Χ. Βαλλιάνος
- Μ. Χαρεράς
- Κ. Μαλιαγρός
- Σ. Φωκάς και ο αδελφός του
- Μ. Πινιατώρος
- Σ. Χαλδάς
- Γ. Κρητικός
- Δ. Κρητικού
- Γ. Πολλάτος
- Κ. Πολλάκη Φ. Μπαζίγος
- Ε. Κοσμετάτου
- Γ. Ραζής
- Γ. Μεταξάς
- Ε. Θωμάτος
- Ν. Μεταξάς
- Ε. Πυλαρινός
- Ν. Βανδώρος
- Γ. Βανδώρος
- Α. Ευαγγελάτος
Η έρευνα του Κώστα Θωκταρίδη διαλύει τις αμφιβολίες.
Για πολλά χρόνια, η ιστορία του John Capes αμφισβητήθηκε από πολλούς. Η ανάδυση από τέτοιο βάθος θεωρήθηκε αδύνατη και μάλιστα με τη χρήση καθαρού οξυγόνου, θεωρήθηκε αδύνατη, επίσης η διάσωση από τους ντόπιους, η απόκρυψή του για τόσους μήνες, ακόμη και η φυγάδευσή του στη Σμύρνη μέσα από τα εχθρικά καράβια και αεροπλάνα έκανε την όλη ιστορία ακόμη πιο απίστευτη. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που ισχυρίζονταν ακόμη και ότι ο Capes δεν ήταν καν μέσα στο μοιραίο υποβρύχιο.
Όλα αυτά όμως μέχρι τα Χριστούγεννα του 1997.
Ο Κώστας Θωκταρίδης, διαβάζοντας σε κάποιο από τα σπάνια βιβλία της συλλογής του την ιστορία του HMS Perseus, γοητεύτηκε.
Τι είχε συμβεί άραγε στο υποβρύχιο; Που ακριβώς είχε βυθιστεί; Είχε πέσει σε νάρκη ή είχε τορπιλιστεί από ιταλικό υποβρύχιο όπως υποστήριζαν κάποιοι; Όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα λειτούργησαν ως μαγνήτης για τον Θωκταρίδη και την ομάδα του. Έτσι μετά από μερικούς μήνες, τον Δεκέμβριο του 1997, με την ουσιαστική βοήθεια της Ε.Τ.Α.Π.Κ.Ι (Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής Κεφαλληνίας) και της Κοινότητας Σκάλας, ξεκινούσε η ερευνητική αποστολή για τον εντοπισμό του υποβρυχίου PERSEUS. Πέρασαν 20 ημέρες, με καθημερινή θαλάσσια αλλά και ιστορική έρευνα μέχρι να βρεθούν τα πρώτα ενθαρρυντικά στοιχεία. Οι ενδείξεις που οδήγησαν στο θρυλικό ναυάγιο, που κείτεται σε βάθος -52 μέτρων, νότια της Κεφαλονιάς.
Οι πρώτες εικόνες από το ναυάγιο ήταν συγκλονιστικές. Το υποβρύχιο 'PERSEUS' ακουμπά στο βυθό με κλίση προς τα δεξιά. Στην αριστερή πλευρά του υποβρυχίου κοντά στην πλώρη του, υπάρχει ένα ρήγμα που προήλθε από την πρόσκρουσή του στη νάρκη. Αυτή είναι και η μοναδική, σημαντική του φθορά. Το υπόλοιπο σκαρί του είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Πάνω από μισό αιώνα στο βυθό, σαν να περίμενε κάποιον να πει την ιστορία του ... Το πυροβόλο του, το τιμόνι του στη γέφυρα ,όλα είναι στη θέση τους. Οι πυξίδες του λειτουργούν ακόμα και δείχνουν την πορεία που είχε χαράξει το PERSEUS στην τελευταία του περιπολία...
Η έξοδος διαφυγής του πρυμναίου διαμερίσματος είναι ανοιχτή ... όπως την άφησε ο John Capes. Τα πράγματα μέσα στο πρυμναίο διαμέρισμα θυμίζουν τις εικόνες που είχε περιγράψει ο Βρετανός ναύτης. Υπάρχει ένα μπουκάλι, μία συσκευή DAVIS, μια φόρμα αγγαρείας και 3 άρβυλα. Οι κάτοικοι του βυθού έχουν εγκατασταθεί στο σκαρί του υποβρυχίου... Δύο σμέρνες που ζουν εκεί είναι "ιδιαίτερα προστατευτικές" ως προς τη φωλιά τους, ενώ σμήνη ψαριών "περιπολούν" γύρω από το ναυάγιο..
Σε μικρή απόσταση από το ναυάγιο βρέθηκε ένα αγκυροβόλιο ιταλικής νάρκης. Άλλη μία σημαντική ανακάλυψη της υποβρύχιας έρευνας .. η αιτία της βύθισης επικυρώνεται. Το υποβρύχιο 'PERSEUS' βυθίστηκε μετά από πρόσκρουση σε ιταλική νάρκη.
Οι αρμόδιες Βρετανικές αρχές υπέθεταν ότι το υποβρύχιο είχε πέσει σε νάρκη αλλά δεν το είχαν επιβεβαιώσει μέχρι τον εντοπισμό του ναυαγίου.
Λίγους μήνες μετά τον εντοπισμό του υποβρυχίου, η ομάδα του Κ. Θωκταρίδη πραγματοποίησε τη δεύτερη αποστολή με σκοπό αυτή τη φορά να μπει μέσα στο σκάφος. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η αποστολή ήταν σημαντική η υποστήριξη της Εταιρείας Ανάπτυξης και Προώθησης Κεφαλληνίας και Ιθάκης και του Δήμου Ελειού Πρόννων.
Οι καιρικές συνθήκες ήταν καλύτερες αφού είχε λιακάδα και αρκετά ήρεμη θάλασσα αλλά η πρώτη κατάδυση στο H.M.S. Perseus ήταν φορτισμένη συναισθηματικά. Ο Κώστας Θωκταρίδης θα προσπαθούσε τώρα να ανακαλύψει τα μυστικά που έκρυβε μέσα του το ιστορικό ναυάγιο.
Η σιλουέτα του υποβρυχίου που γέρνει προς τα δεξιά με μία κλίση 18ο , δεν άργησε να φανεί. Πρώτος σταθμός της εξερεύνησης, η γέφυρα του H.M.S. PERSEUS. Οι πυξίδες δείχνουν πορεία 1070 . Και οι δύο έχουν σταματήσει στην ίδια ένδειξη, καταγράφοντας την μοιραία πορεία που είχε χαράξει το υποβρύχιο στις 6 Δεκεμβρίου του 1941...
Το εξωτερικό πρυμναίο πηδάλιο είναι γυρισμένο προς τα δεξιά. Το επιβλητικό πυροβόλο προκαλεί δέος. Στον πυργίσκο υπάρχουν δύο κλισιόμετρα. Τα περισκόπια παρατήρησης και μάχης είναι κατεβασμένα γιατί το υποβρύχιο περιπολούσε στην επιφάνεια όταν προσέκρουσε στη νάρκη. Τα περισκόπιά του είναι σε πολύ καλή κατάσταση και μπορεί κανείς να δει ακόμα και τα κρύσταλλά τους. Στην πλώρη του H.M.S. PERSEUS είναι εμφανή τα ίχνη από την πρόσκρουση στο βυθό. Στο σημείο που ακούμπησε η πλώρη του υποβρυχίου έχει δημιουργηθεί ένας κρατήρας δύο μέτρων. Οι άγκυρες είναι ακόμα στη θέση τους. Από τους πρωραίους τορπιλοσωλήνες οι δύτες παρατήρησαν ότι ο πάνω αριστερά είναι ανοιχτός και μέσα διέκριναν το μπροστινό τμήμα της τορπίλης με τον μεταλλικό πυροκροτητή σε σχήμα σταυρού. Ο τορπιλοσωλήνας που βρίσκεται πάνω και δεξιά είναι μισάνοιχτος. Άρα το υποβρύχιο ήταν σε πολεμική ετοιμότητα, τη νύχτα που χάθηκε για πάντα ...
Οι καταδύσεις σ' αυτή την αποστολή ήταν καθημερινές. Και κάθε φορά που ο Κώστας Θωκταρίδης ξεφούσκωνε το ρυθμιστή πλευστότητας για να καταδυθεί στο εντυπωσιακό ναυάγιο, ξεκινούσε για ένα ταξίδι στο παρελθόν.
Η διείσδυση στον πυργίσκο του υποβρυχίου, ήταν πολύ πιο δύσκολη και απαιτούσε ειδικές τεχνικές. Η ανθρωποθυρίδα της γέφυρας είναι πιο μικρή σε μέγεθος από εκείνη του πρυμναίου διαμερίσματος και ο δύτης με δυσκολία χωρούσε να περάσει μέσα από αυτή παρά το γεγονός ότι είχε βγάλει τις αναπνευστικές συσκευές του! Οι δύο αναπνευστικές συσκευές ασφαλίστηκαν πάνω στο μίτο, κοντά στην εξωτερική ανθρωποθυρίδα. Στη συνέχεια ο Κ.Θ πέρασε από άλλες δύο ανθρωποθυρίδες για να φθάσει στο θάλαμο διακυβέρνησης. Εκεί με τη βοήθεια του δεύτερου δύτη της αποστολής, είχε κατεβάσει νωρίτερα άλλες 3 αναπνευστικές συσκευές με ρυθμιστές και κλείστρα τύπου DIN, για να μπορέσει να συνεχίσει με ασφάλεια την υποβρύχια έρευνα στο εσωτερικό του υποβρυχίου. Επιπλέον, για τη μετακίνηση μέσα στο H.M.S. PERSEUS ο δύτης χρησιμοποίησε τεχνικές σπηλαιοκατάδυσης. Οι εικόνες που αντίκρισε μέσα στο θάλαμο πλοήγησης ήταν πρωτόγνωρες. Ένα σκηνικό ντυμένο στο χρώμα της σκουριάς που προκαλεί δέος. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα έχουν σπάσει από το ωστικό κύμα της έκρηξης. Ένα είδος λάσπης έχει καλύψει το μεγαλύτερο χώρο του δαπέδου και είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς συγκεκριμένα αντικείμενα. Ξεχωρίζει μία συσκευή διαφυγής, διάφορες αναπνευστικές συσκευές και ένα σφραγισμένο μπουκάλι που περιέχει ένα διάφανο υγρό. H πόρτα που οδηγεί στο μηχανοστάσιο είναι μισάνοιχτη. Ο χρόνος έχει σταματήσει την ώρα της έκρηξης. Οι σοροί των άτυχων αξιωματικών και ναυτών είναι παντού ... και φέρνουν στον νου του ερευνητή εικόνες από τις τραγικές στιγμές της βύθισης. Ο τηλέγραφος της δεξιάς μηχανής είναι στη θέση "στοπ" και της αριστερής στο "πρόσω ημιταχώς". Αυτές οι ενδείξεις σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το εξωτερικό πρυμναίο πηδάλιο είναι γυρισμένο προς τα δεξιά μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το υποβρύχιο έστριβε προς τα δεξιά όταν προσέκρουσε στη νάρκη. Ίσως, την τελευταία στιγμή συνειδητοποίησαν τον κίνδυνο και προσπαθούσαν ν' αποφύγουν τη σύγκρουση. Ήταν όμως πολύ αργά…
Η εξοικείωση με το χώρο του ναυαγίου είναι απαραίτητη για να μπορέσει να επιτευχθεί και η διείσδυση. Η εξερεύνηση του εσωτερικού ενός υποβρυχίου, κρύβει πολλούς κινδύνους και σίγουρα δεν είναι συχνό φαινόμενο. Οι εσωτερικοί χώροι του υποβρυχίου είναι εκ των πραγμάτων πολύ περιορισμένοι και απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή κατά την μετακίνηση μέσα σ' αυτό. Πολύ περισσότερο, όταν είναι γεμάτο νερό και συντρίμμια και ο επίδοξος επισκέπτης του έχει δύο ή τρεις φιάλες καταδύσεων στην πλάτη του!
Ο Κώστας Θωκταρίδης, κατάφερε να διεισδύσει στο βρετανικό υποβρύχιο, σε μια προσπάθεια εξερεύνησης του εσωτερικού του με στόχο τη συγκέντρωση πολύτιμων στοιχείων από τις ενδείξεις των οργάνων του H.M.S. PERSEUS. Παρά το μεγάλο βαθμό δυσκολίας που κρύβει ένα τέτοιο εγχείρημα, πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία αλλά και ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα υγρό τάφο. Ο δύτης ήταν πολύ προσεχτικός ώστε να μην μετακινήσει τίποτα και να μην προκαλέσει φθορές ενώ φωτογράφιζε σημεία του υποβρυχίου που θα βοηθήσουν στην ιστορική αναπαράσταση της βύθισής του. Όλες οι καταδύσεις στο ναυάγιο που κείτεται σε βάθος -52 μέτρων έγιναν με ατμοσφαιρικό αέρα. Οι αναπνευστικές συσκευές ήταν γεμισμένες από 250 μέχρι 310 Bar. O χρόνος παραμονής στο υποβρύχιο κυμαίνονταν από 30 έως 40 λεπτά σε κάθε κατάδυση. Κατά τη διαδικασία της αποσυμπίεσης χρησιμοποιήθηκε και καθαρό οξυγόνο στα -6 μέτρα. Ο συνολικός χρόνος παραμονής στο βυθό των δύο δυτών, κατά τη διάρκεια της αποστολής ήταν 1352 λεπτά από τα οποία ο Κώστας Θωκταρίδης πέρασε τα 507 μέσα στο βυθισμένο υποβρύχιο. Η θερμοκρασία του νερού στο ναυάγιο ήταν μόνο 10oC ( Ιούλιο Μήνα ) επειδή στην συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή υπάρχουν πηγές από τις οποίες αναβλύζει γλυκό νερό. Ιδιαίτερα μέσα στο ναυάγιο η θερμοκρασία ήταν ιδιαίτερα χαμηλή γιατί το νερό που είναι εγκλωβισμένο μέσα στο υποβρύχιο δεν ανακυκλώνεται.
Η διείσδυση άρχισε από το πρυμναίο διαμέρισμα, στο οποίο βρισκόταν ο John Capes την ώρα που το H.M.S. PERSEUS προσέκρουσε σε νάρκη. Από την ανοιχτή ανθρωποθυρίδα ο Κ. Θωκταρίδης, πέρασε στο εσωτερικό του διαμερίσματος, αφού πρώτα έβγαλε από πάνω του τις αναπνευστικές του συσκευές. Μέσα στο διαμέρισμα είχαν τοποθετηθεί άλλες 3 φιάλες για να είναι δυνατή η ασφαλής διείσδυση μέσα σε αυτό. Τα πάντα είναι όπως τα περιέγραψε ο Βρετανός ναύτης. Υπάρχει ένα μπουκάλι, μία συσκευή DAVIS, μια φόρμα αγγαρείας και 3 άρβυλα. Τα ίχνη από τη μπογιά που χύθηκε όταν από την έκρηξη αναποδογύρισαν κάποια δοχεία- όπως είπε ο βρετανός ναύτης - είναι ακόμα ορατά. Η πόρτα που οδηγεί στο μηχανοστάσιο είναι κλειστή. Διακρίνονται οι αριθμοί των τορπιλοσωλήνων επτά και οκτώ. Στο δάπεδο υπάρχει μία ανοιχτή καταπακτή που οδηγεί σ΄ένα χώρο με μπαταρίες ή κάτι παρόμοιο. Στο κέντρο του διαμερίσματος, υπάρχει το τιμόνι. Μέσα στη λάσπη ο δύτης διέκρινε ξύλινα, σφραγισμένα κιβώτια διασκορπισμένα στο χώρο. Στο δωμάτιο δεν βρέθηκαν ανθρώπινοι σκελετοί, κάτι που επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του J.Capes, ότι βοήθησε όλους τους τραυματίες που ήταν κοντά του να βγουν από την έξοδο διαφυγής και εκείνος έφυγε τελευταίος...
Με την ολοκλήρωση των ερευνών στο πρυμναίο διαμέρισμα, η ιστορία του J.Capes, εξακριβώθηκε από κάθε άποψη και η πιο απίστευτη διαφυγή από βυθισμένο υποβρύχιο εν καιρώ πολέμου, είναι πλέον γεγονός
Πηγή: Κεφαλονίτικα Νέα
