Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ ξεκίνησε την 1η Απριλίου, πριν από 62 χρόνια
Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ πολλοί αγωνιστές άφησαν την τελευταία τους πνοή μετά από μάχες, ενέδρες και βασανιστήρια. Όλοι τους ξεχώρισαν για την ανδρεία και το σθένος που υπέδειξαν απέναντι στους Άγγλους. Εννέα αγωνιστές όμως, γνώριζαν για τον θάνατο τους πριν να έρθει το σκοτεινό άγγιγμά του. Εννέα ήταν εκείνοι που είδαν την αγχόνη μπροστά τους και δεν λύγισαν, αλλά τραγουδούσαν περήφανα τον Εθνικό Ύμνο. Ο Άγγλος φοβούμενος τα συλλαλητήρια και τις μαζικές διαδηλώσεις στις κηδείες τους, «φυλάκισε» τους «εννέα» θάβοντάς τους στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας όπου βρίσκονται μέχρι και σήμερα. Τα Φυλακισμένα Μνήματα είναι ο τόπος όπου οι εννέα απαγχονισθέντες του αγώνα αναπαύονται μαζί με άλλους 4 αγωνιστές της ΕΟΚΑ που έπεσαν μαχόμενοι, τους Γρηγόρη Αυξεντίου, Κυριάκο Μάτση, Στυλιανό Λένα και Μάρκο Δράκο.
Μιχάλης Καραολής
Ήταν ο πρώτος, που μαζί με τον Ανδρέα Δημητρίου, συνάντησε την αγχόνη. Γεννηθείς στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο χωριό Παλαιχώρι Πιτσιλιάς ήταν από τους πρώτους που εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ στο πλευρό του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη.
Συνελήφθη μετά τη δολοφονία του αστυνομικού Ηρόδοτου Πούλλη και ανακρίθηκε χωρίς όμως να αποκαλύψει τους συναγωνιστές του. Κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε θάνατο. Απαγχονίστηκε στις 10 Μαΐου 1956.
Ανδρέας Δημητρίου
Απαγχονίστηκε στις 10 Μαΐου 1956 μαζί με τον Μιχάλη Καραολή. Καταγόταν από τον Άγιο Μάμα Λεμεσού και γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934.
Πρωτοστάτησε στην αρπαγή όπλων από τους Άγγλους στην Αμμόχωστο όπου και εφοδίαζε μετά τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
Κατηγορήθηκε για τον πυροβολισμό του πράκτορα της «Intelligence Service», Sidney Taylor και μετά τη σύλληψή του καταδικάστηκε σε θάνατο.
Ο θάνατος τους προκάλεσε σάλο τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου. Στο πάρακατω βίντεο βλέπουμε τις διαδηλώσεις που ξέσπασαν υπέρ των δύο απαγχονισθέντων.
Ανδρέας Ζάκος
Γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1931 στο χωριό Λινού, της επαρχίας Λευκωσίας. Εντάχθηκε σε αντάρτικη ομάδα στην περιοχή της Γαληνής, όπου αναγνώριζε στόχους για μελλοντικές επιθέσεις και δολιοφθορές.
Στην επίθεση της 15ης Δεκεμβρίου 1955 στην τοποθεσία Μερσινάκι, κατά την οποία έπεσε ο Χαράλαμπος Μούσκος, ο Ανδρέας Ζάκος συνελήφθη πληγωμένος μαζί με τον Χαρίλαο Μιχαήλ. Καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας μαζί με τον Ιάκωβο Πατάτσο και τον Χαρίλαο Μιχαήλ στις 9 Αυγούστου 1956.
Ιάκωβος Πατάτσος
Γεννήθηκε στην Λευκωσία την 1η Ιουλίου 1934. Τον Ιανουάριο του 1956 κατασκεύασε και τοποθέτησε, μαζί με άλλους συναγωνιστές του, βόμβα κάτω από το κρεβάτι του Άγγλου Κυβερνήτη Χάρτιγκ.
Συνελήφθηκε στις 26 Απριλλίου 1956 και κατηγορήθηκε για την απόπειρα δολοφονίας, του προδότη αστυνομικού Γεώργιου Παλαιολόγου και το θάνατο του Τούρκου χωροφύλακα Νιχάτ Βασίφ.
Χαρίλαος Μιχαήλ
Γεννήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1935 στο χωριό Γαλήνη της επαρχίας Λευκωσίας. Ήταν στενός φίλος του Ανδρέα Ζάκου όπου πολέμησαν και συνελήφθηκαν μαζί στην επίθεση της 25ης Δεκεμβρίου 1955.
Απαγχονίστηκε μαζί με τον φίλο του Ανδρέα Ζάκο και τον Ιάκωβο Πατάτσο στις 9 Αυγούστου 1956.
Μιχαήλ Κουτσόφτας
Γεννήθηκε στις 12 Νοεμμβρίου 1934 στο Παλιομέτοχο της επαρχίας Λευκωσίας. Στις 16 Μαΐου, έξι μέρες μετά την εκτέλεση του Καραολή και του Δημητρίου, πήγε στο χώρο του αεροδρομίου Λευκωσίας όπου μαζί με τους Ανδρέα Παναγίδη και Παρασκευά Χοιροπούλη, επιτέθηκαν και σκότωσαν τον Άγγλο σμηναγό Πάτρικ Τζων Χέιλ μέσα στο γραφείο του.
Καταδιώχθηκαν και συνελήφθησαν από αγγλικά στρατεύματα. Εκτελέστηκε μαζί με τον Ανδρέα Παναγίδη και τον Στέλιο Μαυρομμάτη στις 21 Σεπτεμβρίου 1956. Ο Χοιροπούλης, ως ανήλικος, καταδικάστησε σε ισόβια.
Ανδρέας Παναγίδης
Γεννήθηκε στο χωριό Παλιομέτοχο της επαρχίας Λευκωσίας, στις 14 Νοεμβρίου 1934. Η πρώτη δράση του Παναγίδη ήταν η ύψωση της ελληνικής σημαίας στην κορυφή των ευκαλύπτων στο κέντρο του χωριού του.
Σε έρευνα που έκανε Άγγλος στρατιώτης στην τσάντα του, στον τόπο της εργασίας του, βρήκε μια ελληνική σημαία και του ζήτησε του σκουπίσει με αυτή τα παπούτσια του. Ο Παναγίδης γεμάτος οργή ξυλοφόρτωσε τον Άγγλο. Μετά τη δολοφονία του Άγγλου σμηναγού Πάτρικ Τζων Χέιλ συνελήφθηκε, μαζί με τον Μιχαήλ Κουτσόφτα και καταδικάστηκε σε θάνατο.
Στέλιος Μαυρομμάτης
Γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1932 στο χωριό Λάρνακας της Λαπήθου. Με την έναρξη του αγώνα εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ και πήρε μέρος σε επιχείρηση δολιοφθοράς εναντίων αγγλικών αεροπλάνων.
Σε μια ανεπιτυχή επίθεση εναντίον του Βρετανού σμηνία Νόρμαλ Άλφρεντ και του αεροπόρου Λώρενς Ληθ της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας στην οδό Αγίου Παύλου στον Άγιο Δομέτιο Λευκωσίας, ανακόπηκε κατά την αποχώρηση από Άγγλο κάτοικο της περιοχής και συνελήφθη από τους δυο Άγγλους αεροπόρους . Καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.
Ευαγόρας Παλληκαρίδης
Ο τελευταίος και νεαρότερος αγωνιστής της ΕΟΚΑ που συνάντησε τον θάνατο στην αγχόνη. Γεννήθηκε στη Τσάδα της Πάφου στις 26 Φεβρουαρίου 1938. Ο Ευαγόρας πρωτοστατούσε σε διαδηλώσεις κατά των Άγγλων και του στέμματος.
Ο Ευαγόρας συνελήφθη για πρώτη φορά, κατά τους εορτασμούς της στέψης της βασίλισσας Ελισάβετ, αφού έσκισε την αγγλική σημαία που κυμάτιζε στον ιστό. Αφέθηκε όμως ελεύθερος λόγω της μικρής του ηλικίας, ήταν μόλις 15 ετών.
Ο Παλληκαρίδης σε ηλικία 17 ετών εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ. Συνελήφθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1956 μεταφέροντας τρόφικα και οπλισμό από την Λύσο. Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού όπου και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία για δίκη. Η δίκη ορίστηκε για τις 25 Φεβρουαρίου όπου παραδέχτηκε ενοχή λέγοντας:
«Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο».
Η καταδίκη του σε θάνατο ξεσήκωσε σωρεία αντιδράσεων και επιστολών χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο Παλληκαρίδης ξεψύχησε σε ηλικία μόλις 19 χρόνων στην αγχόνη στις 14 Μαρτίου 1957, κλείνοντας πίσω του την πόρτα του θανάτου στην αγχόνη.
Πηγή: Ινφογνώμων Πολιτικά
