(H Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην πόλη Σόφια [527- 537 μ.Χ.] – Πηγή: wikimedia.org)
«…Το τέλος του ηρωικού ταγματάρχη ήρθε μερικές ώρες αργότερα. Πριν «φύγει» είχε το θάρρος και τη δύναμη να ρωτήσει: «Πώς πάνε τα παιδιά πάνω;» Μείνετε ήσυχος», απαντά ο γιατρός, «θα σας εκδικηθούν εκείνοι». «Ω, το πιστεύω θα νικήσετε, θα φθάσετε στη Σόφια. Τι κρίμα να μην είμαι και εγώ κοντά σας όπως και στα Γιάννενα!». Ξεψύχησε με τις λέξεις: «Και όπως είπαμε παιδιά μου. Στη Σόφια, στην Πόλη!»…»
(Πηγή: Ηπειρωτικός Αγών -Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου: Ο «΄Ηρωας των Ηρώων» του Μπιζανίου, https://www.agon.gr/istories/10941/tagmatarchis-ioannis-velissarioy-o-iroas-ton-iroon-toy)
Πρόλογος
Το κείμενο αυτό αποτελεί ένας ελάχιστος φόρος τιμής προς τον ταγματάρχη μας Ιωάννη Βελισσαρίου που σκοτώθηκε λίγο πριν μπει νικητής στην Σόφια, σε όλους όσους αγωνίστηκαν να την κρατήσουν στη Ρωμανία, σε όσους αγωνίστηκαν να την ανακτήσουν, στους Έλληνες που ζουν σε αυτή και προσπαθούν να κρατήσουν τα έθιμά τους και βέβαια σε όλη την Ελληνική, σε κόντρα των καιρών, πόλη της Σόφιας.
Ποιήματα
4η Ιανουαρίου 1878[1] (Α’ μέρος)
Ημέρα ήταν του Γενάρη
Ελλάδος μάνας μας καμάρι
-ω, Σόφια!- πύργος και βλαστάρι
παλεύαν ξένοι ποιος σε πάρει
***********
Ελλήνων Θράκης[2] ήσθα[3] πόλη
Στα βάθη χρόνων η πανώρια
Σε θέλαν αχ! οι ξένοι όλοι
Με κείνους πάλευες στα βόρεια
***********
Εσένα Τούρκοι αν και πήραν
Ελπίδας θύρα δεν τη κλείσαν[4]
Ελλήνων πνεύμα μήδε ήραν
Ελπίδες νίκης δεν τις κρύψαν
***********
Τη πίστη[5] άξια την κρατούσες
Τη μάνα[6] πόσο την ζητούσες!
***********
Ακόμη σκλάβα και ποθούσαν
Βουλγάροι πάλι σε ζητούσαν
Βαράγγοι[7] τούτους τους βοηθούσαν
Συμφέρον -μόνο- τους κοιτούσαν
***********
Ελλήνων Θράκης ήσθα πόλη
Στα βάθη χρόνων η πανώρια
Σε θέλαν αχ! οι ξένοι όλοι
Με κείνους πάλευες εις τα βόρεια
***********
Εσένα Τούρκοι αν και πήραν
Ελπίδας θύρα δεν τη κλείσαν
Ελλήνων πνεύμα μήδε ήραν
Ελπίδες νίκης δεν τις κρύψαν
***********
Τη πίστη άξια την κρατούσες
Τη μάνα πόσο την ζητούσες!
***********
Αλί μας!
***********
Οι ξένοι πήραν σέ -τ’ αγρίμια!-
τα πάντα κάνανε συντρίμμια!
Καθένας Έλλην κει εδιώχθη
κ’ εις ξένους[8] οίκος τους εδόθη[9]
***********
Αχ! Σόφια!
27/11/2020
Ευαγγελία Κ. Λάππα
Μαθήτρια Β’ Λυκείου
Μοιρολόι (Β’ μέρος)
Κλαίγει εσέ του Φιλίππου η πόλη[10]
στάθηκε, φώναξε στο κοιμητήρι:
"Σόφιας ω! ήρωες[11] ξυπνήστε σεις όλοι
Βούλγαροι πήρανε ταύτη οι μύριοι
κάνανε πρώτη του κράτους εκείνη
κάτι που είχε παλιότερα γίνει[12]
***********
Αχ! Απ’ τους τάφους σας, ήρωες, εβγάτε
και ν’ ανακτήστε τη Σόφια μας πάτε"
***********
Κλαίγει εσένα η Βάρνα, ω! κόρη
λάλησε εις τα του Καύκασου όρη:
***********
"Καύκασου όρη εσείς αχ! σειστείτε
Έλληνες που, κει ω! ζείτε[13], πενθήστε
Σόφια τη πήραν Βαράγγοι -για δείτε-
πού ‘δωσαν εις τους Βουλγάρους, θρηνήστε!"
***********
Κλαίγει εσέ Μεσημβριά[14] αχ! με πόνο
που και με λόγο ακούστηκε μόνο:
***********
"Σόφια μου, συ που Ορθόδοξη είσαι
τόπος συνόδου[15], της μάνας[16] ασπίδα
Άγιων μαρτύρων η πόλη - πατρίδα
πως το εθέλησαν -ήλιε αχ! φρίξε!-
Βούλγαροι οι ετερόδοξοι κ’ ήρθαν
και με ποιο τούτοι δικαίωμα σε πήραν;
***********
Λεύτεροι Έλληνες πως δεν σε κλαίνε
ύμνους -στ’ αλήθεια- κι ούτε που λένε;
Μίλησε μήπως Ορθόδοξος ένας;
Δίκαιος που’ ναι; Ακούει κανένας;
***********
Κάμποι οι πέτρες αχ! μόνο πονούνε
μήτε 'χουν μάτια και σένα να δούνε;"
Κλαίγει εσένα του Πύργου λιμάνι
ρήτορος λόγο και ένα σου κάνει:
***********
"Σόφια μου, μάνας Ελλάδος η κόρη[17]
σύ που στου Αίμου, δεσπόζεις, τα όρη
πάτησαν βάρβαροι σένα ω άστρο
χάθηκες, Θράκης μας πύργε και κάστρο!
***********
Σ’ έκαναν πρώτη του κράτους τους πόλη
όπως τους παίδες Ελλήνων οι Τούρκοι[18]
που τους μαζεύαν, πριν χρόνια, μπουλούκι.
Δύστυχη Σόφια! Σε ξέχασαν όλοι!″
***********
Κλαίγει εσέ η θαλάσσια Αγχιάλη[19]
στ’ Εύξεινου Πόντου, Ελλήνων λιμάνι
λίμνη τα δάκρυα της κάναν μεγάλη
και 'ναν -ω Σόφια μου- ύμνο σου ψάλλει:
***********
"Χάθηκες, Σόφια μου, κείνη τη μέρα
Βάραγγοι βάρβαροι, πήραν εσένα
στίγματα έχοντας των ανθελλήνων
Σβήσανε κάθε ‘να σήμα Ελλήνων!
***********
-Άνανδροι!- Σ’ έδωσαν εις τους Βουλγάρους
που χαν οι άδικοι τούτους συμμάχους!
***********
Σ’ έκαναν πρώτη του κράτους τους πόλη
Χάρηκαν τότε οι Βούλγαροι όλοι
-Έγκλημα, στίγμα τους μές στους αιώνες!-
ούτε που άνηκες στους απατεώνες"
***********
Πόνεσε, ω! η Σωζόπολη σένα
λέγει με μάτια που είν δακρυσμένα:
"Δόλια μου Σόφια, της μάνας βλαστάρι
Βούλγαρος σ’ ήρε, Ελλήνων καμάρι
***********
Όμως, σε ξέρω, δεν θα χεις λυγίσει
κι αν ελπίδες σου έχουνε σβήσει"
***********
Κλαίγει η μάνα Ελλάδα εσένα
μα κι ελπίζει πως νά ρθει μια μέρα,
Σόφια μου, που θα γυρίσεις, ω! πάλι
πίσω εις τη μητρική της αγκάλη!
6/12/2020
Ευαγγελία Κ. Λάππα
Μαθήτρια Β’ Λυκείου
____________________________
[1] Η μοιραία ημερομηνία που πήραν τη Σόφια οριστικά οι Βούλγαροι μέσω των Ρώσων κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877 -1878, που έληξε με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
[2] Είναι αυτονόητο πως Θράκη σημαίνει Ελλάδα!!!
[3] Β’ πρόσωπο παρατατικού του αρχαίου ρήματος ειμί
[4] Δηλαδή δεν έσβησαν τις ελπίδες
[5] Την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη
[6] Τη μάνα Ελλάδα
[7] Εννοούνται οι Ρώσοι
[8] Εννοείται εδώ ο Βούλγαρος
[9] Σύμφωνα με προφορικές πηγές, εκείνο το χρόνο στη Σόφια κατοικούσαν μόνο Έλληνες. Διώχτηκαν από τους Βούλγαρους και εγκαταστάθηκαν στις πόλεις της Βόρειας Θράκης πχ. Πύργος, Μεσημβρία κτλ. Στη θέση τους εγκαταστάθηκαν Βούλγαροι. Όμως δεν αποκλείεται κάποιοι Έλληνες να μείνανε κρυφοί στην εθνική τους ταυτότητα και να υπάρχουν ακόμη και σήμερα.
[10] Η Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας
[11]Αναφορά στους ΈΛΛΗΝΕΣ ΉΡΩΕΣ της Σόφιας, που υπερασπίστηκαν μέχρι θανάτου τη πόλη, όταν οι Βούλγαροι τη πολιόρκησαν για πρώτη φορά το 809 και τη κατέλαβαν. (Βλ. Ιωάννης Δημητρούκας, Θουκιδίδης Ιωάννου, Κώστα Μπαρούτας, Ιστορία του Μεσαιωνικού και Νεότερου Κόσμου 565 -1815, Β’ Γενικού Λυκείου Γενικής Παιδείας, Ινστιτούτο τεχνολογίας υπολογιστών και εκδόσεων «Διόφαντος», σελ 25, παρ. γ)
[12] Δεν ήταν η πρώτη φορά η Σόφια που γινόταν πρωτεύουσα της Βουλγαρίας. Η πρώτη φορά ήταν το 972!!!
[13] Στην οροσειρά του Καυκάσου κατοικούσαν Έλληνες
[14] Η Μεσημβρία της Ανατολικής Ρωμυλίας
[15] Αναφορά στην Εκκλησιαστική σύνοδο της Σαρδικής, το 343 μ.Χ.
[16] Της μάνας Ελλάδας
[17] Η Σόφια ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π. Χ από την Ελληνική φυλή των Σαρδών με το όνομα Σαρδική
[18] Το παιδομάζωμα είχε ήδη σταματήσει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία επί Μουράτ του Δ’, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Εδώ παρομοιάζεται η πράξη των Βουλγάρων (το να κάνουν πρωτεύουσα τους τη πόλη Σόφια, που, στην ουσία, δεν τους ανήκει) με τη κατάληξη ενός αρπαγμένου Ελληνόπουλου (που είχε εξισλαμιστεί βέβαια) με υψηλή θέση στο Τουρκικό στρατό.
[19] Η Αγχίαλος της Ανατολικής Ρωμυλίας. Από την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα π. Χ. ονομαζόταν Αγχίαλος ή Αγχιάλη ή Αγχιάλεια (Βλ. Αντωνίου Νταλαμάνγκα, Αλησμόνητες πατρίδες του Ελληνισμού (Πατρίδες της καρδιάς μας), Εκδόσεις Πελασγός)
____________________________
(Εσωτερικό της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αγίας Σοφίας στην πόλη Σόφια [527- 537 μ.Χ.] – Πηγή: wikimedia.org)
Αποδείξεις για την Ελληνικότητα της Σόφιας
«…Το τέλος του ηρωικού ταγματάρχη ήρθε μερικές ώρες αργότερα. Πριν «φύγει» είχε το θάρρος και τη δύναμη να ρωτήσει: «Πώς πάνε τα παιδιά πάνω;» Μείνετε ήσυχος», απαντά ο γιατρός, «θα σας εκδικηθούν εκείνοι». «Ω, το πιστεύω θα νικήσετε, θα φθάσετε στη Σόφια. Τι κρίμα να μην είμαι και εγώ κοντά σας όπως και στα Γιάννενα!». Ξεψύχησε με τις λέξεις: «Και όπως είπαμε παιδιά μου. Στη Σόφια, στην Πόλη!»…»
(Πηγή: Ηπειρωτικός Αγών -Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου: Ο «΄Ηρωας των Ηρώων» του Μπιζανίου, https://www.agon.gr/istories/10941/tagmatarchis-ioannis-velissarioy-o-iroas-ton-iroon-toy)
«….Η Σόφια έχει ιστορία σχεδόν 7.000 ετών και είναι η δεύτερη αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης, σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο της πόλης και άλλες πηγές, αν και η έννοια του ισχυρισμού είναι ασαφής, γιατί εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν στον κόσμο σχεδόν καθόλου πόλεις. Στο πλαίσιο αυτό αναφέρεται το νεολιθικό χωριό στη Σλάτινα, που χρονολογείται από την 5η-6η χιλιετηρίδα π. Χ. Στην 3η-4η χιλιετηρίδα π. Χ. ανάγονται υπολείμματα άλλου νεολιθικού οικισμού γύρω από την Εθνική Πινακοθήκη, που είναι από τότε το παραδοσιακό κέντρο της πόλης και δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Η Σόφια ήταν αρχικά θρακικός οικισμός, με το όνομα Σερδική ή Σαρδική σε όλη την Εποχή του Χαλκού και την Αρχαιότητα. Τον 8ο αιώνα π. Χ. η φυλή των Σερδών ίδρυσε έναν οικισμό, που οδήγησε στην πρώτη επίσημη αναφορά της πόλης τον 7ο αιώνα π. Χ. Τα ευρήματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η περιοχή του οικισμού ήταν μεταξύ του (πολυκαταστήματος) TZUM, του Ξενοδοχείου Σέρατον και της Προεδρίας. Λίγο πριν το 500 π. Χ. η περιοχή αποτέλεσε τμήμα θρακικής ένωσης φυλών με το όνομα Βασίλειο των Οδρυσών, όταν εμφανίστηκαν οι Οδρύσαι. Πιθανόν για μια σύντομη περίοδο η θρακική κυριαρχία διακόπηκε από την Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών…. Το 343 μ.Χ. συνήλθε στην πόλη η Σύνοδος της Σαρδικής σε μια εκκλησία, στη θέση όπου αργότερα χτίστηκε η σημερινή Εκκλησία της Αγίας Σοφίας του 6ου αιώνα….»
(Πηγή: https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σόφια&oldid=8219074)
«…Ἅμα δὲ περιστείλας τὰς ἐσωτερικὰς ἐκείνας ἀποπείρας πρὸς ἀνατροπήν τῶν καθεστώτων ὁ Νικηφόρος ἐστράτευσεν αὖθις ἐπὶ τοὺς Βουλγάρους οἵτινες ἀπέβαινον ὁσημέραι αὐθαδέστεροι. Ἐν ἀρχῇ τοῦ ἔτους 809 ὁ βασιλεὺς εἶχεν ἐκπέμψει ἀξιόλογον χρηματικὸν ποσὸν πρὸς πληρωμὴν τῆς μισθοδοσίας τῶν περὶ τὸν Στρυμόνα ποταμὸν σταθμευόντων ταγμάτων. Ἐνῷ δὲ ἐγίνετο πληρωμή, ἐπιπεσόντες οἱ Βούλγαροι καὶ φονεύσαντες ἱκανοὺς τῶν φρουρούντων τὸ στρατιωτικὸν ταμεῖον, ἀφήρπασαν ἐξ αὐτοῦ 1100 λίτρας χρυσίου, ἤτοι 1.188.000 περίπου δραχμῶν, ἔτοι δὲ καὶ τὴν ἄλλην ἀποσκευήν, μεθ’ ὅ ἡγεμὼν αὐτῶν Κροῦμμος ἐκυρίευσε, πρὸ τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα, αἰφνιδίως τὴν ἐντεῦθεν τοῦ Αἵμου κατασφάξας, ἂν πιστεύσωμεν τὸν Θεοφάνην, 6.000 στρατιώτας χωρὶς τοῦ ἄλλου τῶν κατοίκων πλήθους. Ἡ Σαρδικὴ ἡ ὑπὸ τῶν Βουλγάρων μετονομασθεῖσα Τριαδίτσα, σήμερον δὲ καλουμένη Σόφια, ἀπετέλει πιθανῶς μέρος τοῦ τμήματος τὸ ὁποῖον εἶχεν ἄλλοτε… παραχωρηθῆ εἰς τοὺς Βουλγάρους. ἀλλὰ φαίνεται ὅτε ἀπεδόθη ὑπ’ αὐτῶν, ὄτε τοσοῦτο δεινῶς ἐταπεινώθησαν ἐπὶ Κωνσταντίνου Ε’. Νῦν δὲ επειδή ἐκυριεύθη πάλιν ὑπὸ τῶν Βουλγάρων, ὁ Νικηφόρος, στρατεύσας ἐπὶ τοὺς πολεμίους τούτους, ἐνέβαλεν εἰς τὰ ἐνδρότερα τῆς χώρας αὐτῶν καὶ ἀπεφάσισε νὰ διαχειμάσῃ αὐτόθι καὶ νὰ ὀχυρώση τὴν Σαρδικήν, ἀναγγείλας ταῦτα εἰς τὴν σύγκλητον...»
(Πηγή: Κ. Παπαρρηγόπουλου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος τρίτος, από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι το 1930, μέρος δεύτερο, από Λέοντος Γ’ έως Βασιλείου του Α’, Εκδοτικός οίκος «Ελευθερουδάκης» α.ε. εν Αθήναις, σελ 174)
«…η κοιλάδα του Στρυμόνα παρά την ύπαρξη σλαβικών φύλων εκεί βρισκόταν υπό τη βυζαντινή κυριαρχία και δεν υπήρχε λόγος η περιοχή να μη μετασχηματισθεί σε «θέμα» ήδη στις αρχές του 9ου αιώνα.
Και αν πράγματι το θέμα ιδρύθηκε αρχές του 9ου αιώνα, τότε δεν περιλάμβανε μόνο την περιοχή μεταξύ του Κάτω ρου του Στρυμόνα και του Κάτω ρου του Νέστου, όπως συνήθως υποστηρίζεται, αλλά έφθανε ως την κοιλάδα του Άνω Στρυμόνα, ως το οροπέδιο της Σερδικής (Σόφιας).»
(Πηγή: https://yaunatakabara.blogspot.com/2012/09/blog-post_18.html)
«… Τις εχθροπραξίες ανάμεσα στους Βουλγάρους και τους Βυζαντινούς εγκαινίασε ο χάνος Κρούμος με τη κατάκτηση της Σαρδικής (Σόφιας) και την εξόντωση των υπερασπιστών της (809)…»
(Πηγή: Ιωάννης Δημητρούκας, Θουκιδίδης Ιωάννου, Κώστα Μπαρούτας, Ιστορία του Μεσαιωνικού και Νεότερου Κόσμου 565 -1815, Β’ Γενικού Λυκείου Γενικής Παιδείας, Ινστιτούτο τεχνολογίας υπολογιστών και εκδόσεων «Διόφαντος», σελ 25, παρ. γ)
«…Ένα άλλο σημαντικό κέντρο του ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας ήταν ο Πύργος. Η πόλη, σπουδαίο εμπορικό κέντρο, είχε το 1869 5.000 κατοίκους, κυρίως Έλληνες και Τούρκους και κατά δεύτερο λόγο, Βούλγαρους και Αρμένιους, 150 χριστιανικά σπίτια και 350 οθωμανικά, 2 τζαμιά, μία ελληνική εκκλησία, μία αρμενική και μία καθολική. Το εμπόριο του Πύργου βρισκόταν αποκλειστικά σχεδόν στα χέρια των Ελλήνων. Η σιδηροδρομική σύνδεση Σόφιας- Πύργου (1888-1889) είχε σαν αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης το 1906 να φτάσει τους 30.000 κατοίκους. Από αυτούς οι 10.000 ήταν Έλληνες, οι οποίοι ασχολούνταν βασικά με την αμπελουργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο.…»
(Πηγή: https://tideon.org/istorika/147-1/15443-anatoliki-romylia-i-viaii-prosart...)
«…Οἱ Βούλγαροι προτιμοῦν να ἐπιτρέψουν στους Ρουμάνους νά περάσουν πρός τή Σόφια, γιά νά μήν πέσει σέ χέρια ἐλληνικά…»
(Πηγή: Μπαρμπή Κώστα, Ελ. Βενιζέλος. «Εθνάρχης» ή εθνικός ολετήρας;, Εκδόσεις Πελασγός, σελ 108)
«…Με την τελική κατάληψη του υψώματος 1.378 που βρίσκεται σε ευθεία γραμμή 20 χλμ. από τη Σόφια, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να υπογράψουν τη συνθήκη του Βουκουρεστίου. Αν ο Βελισσαρίου με την πολυάνθρωπη θυσία του δεν πολεμούσε και δε θυσιαζόταν, ο πόλεμος στη θέση αυτή θα έπαιρνε δυσάρεστη τροπή και οι Βούλγαροι, νικητές στο σημείο αυτό, θα υπαγόρευαν την υπογραφή της συνθήκης με διαφορετικές προϋποθέσεις και ευνοϊκότερους γι’ αυτούς όρους.
Ο Βελισσαρίου πέθανε ηρωικά με τη φράση: «Στη Σόφια»! Και προς αυτήν πλησίασε!... Αίφνης ωχρία σε μέχρι λιποθυμίας. Εφάνη να συνέρχεται. Τα χείλη του εψιθύρισαν. «Ναι! Στη Σόφια. Στη Σόφια, όπως είπαμε. Το τελευταίο ταξίδι δεν φαίνεται να είναι... το πιο τυχερό!».
(Πηγή: ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΥ ''Ο ΜΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ'' (1861 -1913))
«…Ὁ Βελισσαρίου ἦτο πεπεισμένος πλέον μετὰ τοὺς θριάμβους τοῦ Λαχανᾶ καὶ τοῦ Δεμὶρ –Ἰσσάρ ὅτι ὁ στρατός μας θὰ εἱσέλθη εἰς τὴν Σόφιαν. Τὸ γράφει εἰς τὴν γυναῖκά του, μὲ λίγα λόγια ὡς ἑξῆς:
«ΜΕΛΕΝΙΚΟΝ 3)7)1913
Ἀγαπημένη μου,
Ἀπὸ προχθὲς εὑρισκόμεθα εἰς τὸ Μελένικον τὴν ἰδιόρρυθμον ταύτην πόλιν ταῶν ἐξορίστων Βυζαντινῶν, χωρὶς κι’ ἐγὼ νὰ εἶμαι ἐξόριστος. Αὔριον θὰ προελάσωμεν εἰς Τζουμαγιὰν καὶ ἐκεῖθεν σχεδὸν πρὸς τὴν Σόφιαν. Φαντάσου νἄμπω μὲ τοὺς μαύρους μου τσολιάδες καβαλλάρης στὴ Σόφια. Οἱ ἐχθροί φεύγουν διαρκῶς, ἐγκαταλείπουν τὰ τηλεβόλα των καὶ ἄπειρον ὑλικὸν πολέμου. Τὸ ἔδαφος εἶνε πολὺ ὀρεινόν, σχεδόν ἀδιάβατον, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἡ μικρὰ βραδύτης περὶ τὴν προέλασιν
Σὲ γλυκοφιλῶ - ΓΙΑΝΝΗΣ» ….
Εἶνε τὸ τελευταῖον γράμμα πρὸς τὴν γυναῖκα του, ἱερόν ἐνθύμιον τοῦ ἐνδόξου συζύγου της. Τρέχει ὁ ἀκούραστος ταγματάρχης πρὸς τὴν πρωτεύουσαν τοῦ Βουλγαρισμοῦ, μέσα εἰς τὸν χορὸν τοῦ θανάτου καὶ τοῦ θριάμβου, βαδίζοντας ἀπάνω σὲ πτώματα ἐχθρῶν, ἀλλὰ συλλογίζεται καὶ ἀγαπημένην του, καὶ τὴν καθιστᾷ ἐνήμερον τοῦ τρομεροῦ θριαμβευτικοῦ περάσματός του ἀπὸ τὴν ἱστορικὴν πόλιν ταῶν ἐξορίστων. Τὸ τελευταῖον του γράμμα ἔχει ὡς ἑξῆς:
«ΧΟΝΤΑΔΑΣΗ 9)7)1913
Ἀγαπημένη μου,
Προχθὲς πάλιν μὲ 2 ½ μόνον λόχους καὶ δύο πολυβόλα διεσκόρπισα (τοιαύτην μοῦ ἔδωκαν διαταγήν) 2 τάγματα καὶ ἐκυρίευσα δύο πυροβόλα καὶ δύο πολυβόλα. Ὁ ἐχθρός εἶχεν ὀχυρωθῆ εἰς τὸ 1600 ὑψόμετρον, ἐντός ὀρυγμάτων. Ἡ μάχη διήρκεσε μίαν ὤραν. Ἐκ τῶν στρατιωτῶν μου ἐτραυματίσθησαν 4. Ἐσώθη ἡ Μεραρχία ἁπό βεβαίαν καταστροφήν, εἰς τὸ πλευρὸν τῆς ὁποίας εἶχε ταχθῆ ἰσχυρὰ βουλγαρικὴ δύναμις. Ἐφονεύθη ὁ διοικητὴς τοῦ 17ου συντάγματος, ἐτραυματίσθη ἔνας ταγματάρχης πλεῖστοι ἀξιωματικοὶ καὶ ὁπλίται.
Ἦτο ἐξαίσιον τὸ θέαμα τῶν εὐζώνων μου, θεωμένου ἐκ τῶν κάτω, οἵτινες σἄν φείδια ἑλίσσοντο καὶ περιέσφιγγον τοὺς Βουλγάρους. Δυστυχῶς ὅμως ἐσώθησαν τραπέντες εἰς φυγὴν εἰς τὸ δάσος. Ἐπίσης ἡ ὁμίχλη τοὺς ἐπροστάτευσεν καὶ κατέφυγον εἰς τὸ ἀπέναντι ὄρος (2,661) ὕψος τὸ ὁποῖον εἶνε στολισμένον ἀπὸ ἄφθονον χιόνι. Σήμερον ἀναπαυόμεθα. Χθὲς διεξήχθη μάχη καὶ ἐξεβιάσθησαν τὰ στενὰ τῆς Κρέσνας, εἰς τὰ ὁποῖα οἰ θρασεῖς ξεκοιλιασταὶ παρθένων ὑπέστησαν πανωλεθρίαν.
Ἐλπίζω ἐντός ὀλιγίστου – ὄχι λόγια – χρόνου νὰ εἴμεθα εἰς Σόφιαν ὅπως ηὐχόμην καὶ διεκήρυττον πάντοτε πρὸς ἡσυχίαν τῆς Ἑλληνικῆς Χερσονήσου. Σοῦ γράφω ἐν βίᾳ
Σὲ γλυκοφιλῶ - «ΑΒΕΡΩΦ» (Γιάννης)»
Μετὰ τὴν ἐπιστολήν αὐτὴν ὁ Βελισσαρίου ἔσπευσε διά τὸν δρόμον τῆς Σόφιας. Δυστυχῶς ἐχθρικὴ σφαῖρα ἀνέκοψε τὴν ὁρμήν του, καὶ ὁ ἀνίκητος, ὁ ἀτρόμητος καὶ θαυμαστὸς ἔπεσε κατὰ τὴν κρισιμωτέραν στιγμὴν τοῦ ἀγῶνος. Ὁ ὁρμητικὸς καβαλλάρης ἐσωριάσθη καθ’ ἥν στιγμὴν τὸ ὄνειρόν του ἐπλησίαζε νὰ πραγματοποιηθῇ.
Οἱ τελευταῖοί του λόγοι ἄς παραμείνουν τουλάχιστον εἰς τοὺς ἐπιζήσαντας καὶ εἰς τὰς ἐπερχομένας γενεὰς ὡς παρακαταθήκη ἱερά, ὡς ἐντολὴ ἡ ὁποία μίαν ἡμέραν πρέπει νά πραγματοποιηθῂ…»
(Πηγή: από το περιοδικό, Τα ανέκδοτα του ήρωος των ηρώων Ιωάννου Βελισσαρίου (Τρίτη σειρὰ ἀνεκδότων του Ελληνοβουλγαρικοῦ πολέμου), Αθήναι, Καταστήματα «Ακροπόλεως» Β. Γαβριηλίδου, 1913, σελ 25 – 27)
…Τελικά και οι Βούλγαροι έπαθαν τρομακτικές απώλειες με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν το 1378, όπου τελικά στήθηκε ελληνική σημαία στις 15 Ιουλίου 1913.
Με την τελική κατάληψη του υψώματος 1378 που βρίσκεται σε ευθεία γραμμή 20 χλμ. από τη Σόφια, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να υπογράψουν τη συνθήκη του Βουκουρεστίου…»
(Πηγή: Αν/χης Χρήστου Μπούκλα, Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου, Στρατιωτική επιθεώρηση)
«…Κατὰ τὴν διάρκειαν τοῦ λόγου τοῦ ἐθελοντοῦ οἱ εὔζωνοι παρουσίαζον ὅπλα, ὅταν δὲ ἐτελείωσεν, ἔρριξαν μια μπαταριὰ καὶ ὡρκίσθησαν νὰ τὸν ἐκδικηθοῦν. Κάτω ἀπό τὰ ἔλατα καὶ ἀνάμεσα ἀπό τὰ πράσινα χορτάρια ἐμοσχοβολοῦσαν λουλούδια τὰ ὁποῖα ποτὲ χέρι ἀνθρώπου δὲν ἔπιασε.
Μια μικρὰ ἀνθοδέσμη ἐγένετο ἀμέσως καὶ ἐσκορπίσθη στὸ τετιμημένο πτῶμα του.
Τὸ σκληρὸν ἔργον τῆς ταφῆς ἔπρεπε νὰ τελειώση καὶ μὲ τὰ τσαρούχια καὶ χέρια των ἔσπρωξαν τὸ χῶμα, ἐσκέπασαν τὸν Βελισσαρίου γιὰ πάντα.
Ἦτο πεπρωμένον καὶ μετὰ θάνατον ὁ ἤρως νὰ ἐξακολουθήση τὸν πόλεμον. Τὸ ὄνειρόν του δὲν ἐτελείωσεν. Ὁ δρόμος τῆς Σόφιας ἐκλείσθη μὲ τόν κλάδον τῆς ἐλαίας, καὶ ὄχι μόνον αὐτό. ἔμεινε τό σῶμά του στὰ χέρια τῶν Βουλγάρων.
Ἠ παράδοσις τοῦ λαοῦ, ἡ ἀστείρευτος πηγὴ τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ πολλὰ θὰ μᾰς παρουσιάσῃ ἀργότερα. Ὁ Βελισσαρίου δὲν εἶνε δυνατὸν νὰ ὑποφέρη τὸ χῶμα τῆς σκλαβιᾶς, τὴν νύκτα θὰ πηγαίνῃ ἐπάνω εἱς το 1378, θα πιάνῃ χορό μὲ τοὺς συντρόφους του οἱ ὁποῖοι ἔπεσαν και θὰ ζητάῃ ἐκδίκησιν .
Φρουρὸς ἔμεινεν ἐκεῖ. Ἦτο καὶ αὐτό ἕνα συμπλήρωμα τοῦ μεγάλου του ἔργου, ἀντὶ ν’ ἀναπαυθῇ εἰς τὸν τάφον, ἀνέλαβεν ἔργον βαρύτατον, φρουροῦ αἰωνίου.
Τὰ Ἑλληνόπουλα, ποῦ θὰ τρέφωνται μὲ τις παλληκαριές μας, ποῦ θὰ κυττάζουν μὲ ἐκστατικὰ μάτια τὰς εἰκόνας τῶν ἡρώων καὶ ἡμιθέων, θὰ μάθουν ὅτι ἐκεῖ ἐπάνω παρὰ τὸν ὁρμητικόν Στρυμῶνα καὶ τὸ ἀπάτητον δάσος, μένει βρυκόλακας καὶ περιμένει νὰ ζωντανέψη ὁ σκελετὸς τοῦ Βελισσαρίου νὰ πάρῃ τὸν δρόμο γιὰ τὴν Σόφιαν.
Ὁ καϋμός του αὐτός θὰ εἶνε τραγοῦδι στὰς ἐρχομένας γενεάς, εὐλαβέστερον μνημόσυνον τοῦ λεοντόκαρδου μαύρου καβαλλάρη…»
(Πηγή: από το περιοδικό, Τα ανέκδοτα του ήρωος των ηρώων Ιωάννου Βελισσαρίου (Τρίτη σειρὰ ἀνεκδότων του Ελληνοβουλγαρικοῦ πολέμου), Αθήναι, Καταστήματα «Ακροπόλεως» Β. Γαβριηλίδου, 1913, σελ 32 – 33)
«…Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 1.056.738 πολίτες (87,9%) καταγράφονται εθνολογικά ως Βούλγαροι, 17,550 (1.5%) ως Ρομά, 6.149 (0,5%) ως Τούρκοι, 9.569 (0,8%) ανήκαν σε άλλες εθνικές ομάδες και οι υπόλοιποι δεν αυτοπροσδιορίζονται. Αυτά τα στατιστικά στοιχεία δεν θα έπρεπε να ληφθούν απόλυτα υπ' όψη, λόγω αντικρουόμενων στοιχείων…»
(Πηγή: https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σόφια&oldid=8219074)
Αποδείξεις για τη σημασία της Σόφιας για εμάς
«…Το 809 οι Βούλγαροι επιτέθηκαν εναντίον των βυζαντινών στρατευμάτων στον Στρυμόνα, κατέσφαξαν πολύ στρατό μαζί με τον στρατηγό και τους άρχοντες και άρπαξαν το ποσόν που προοριζόταν για τη μισθοδοσία (ρόγα), 1.100 λίτρες χρυσού, και τις αποσκευές.
Κατά τον Στ. Κυριακίδη, άποψη που υποστηρίζει και ο I. Καραγιαννόπουλος, πρόκειται για τον στρατηγό του θέματος Στρυμόνος, διότι ο Θεοφάνης σημειώνει: «ήσαν γάρ καί των λοιπών θεμάτων ταξάτοι άρχοντες ουκ ολίγοι, καί πάντες ἐκεῖ άπώλοντο».
Ο P. Lemerle και άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται μάλλον για τον στρατηγό Μακεδονίας, επειδή ο στρατηγός Στρυμόνος δεν μνημονεύεται στο Τακτικόν Uspenskij του 842/387. Η πρώτη ασφαλής μνεία του θέματος Στρυμόνος, ως γνωστόν, είναι το 899, στο Κλητορολόγιον του Φιλοθέου, ενώ ο πρώτος γνωστός στρατηγός του θέματος είναι ο Κλάδων από χρονολογημένη το 926 επιγραφή στα τείχη της Χριστούπολης.
Η εξέλιξη των γεγονότων δείχνει πως η επίθεση του 809 έγινε στην κοιλάδα του Άνω Στρυμόνα και όχι στον Κάτω Στρυμόνα, όπως υπέθεσαν πολλοί ερευνητές.
Αμέσως μετά και γύρω από το Πάσχα ο Κρούμος κατέλαβε με δόλο τη Σερδική και κατέσφαξε έξι χιλιάδες βυζαντινού στρατού και πολλούς αμάχους.
Η πτώση της Σερδικής, που ήταν προπύργιο στην κοιλάδα του Στρυμόνα και κόμβος στη μεγάλη οδική αρτηρία από τη Ναϊσσό προς την Κωνσταντινούπολη, υπήρξε ισχυρό πλήγμα για την αυτοκρατορία.
Ο Νικηφόρος ανακαταλαμβάνει την πόλη, δεν επιτρέπει όμως στους στρατιωτικούς αξιωματούχους που διασώθηκαν από τη Σερδική να απολογηθούν και πολλοί απ’ αυτούς αυτομολούν στους Βουλγάρους
Όταν στη συνέχεια ο αυτοκράτορας θέλησε να ξανακτίσουν οι στρατιώτες τα τείχη της πόλης, εκδηλώνεται στάση του στρατού, τους πρωταίτιους της οποίας τιμωρεί στην Κωνσταντινούπολη.
Η έκρυθμη και επικίνδυνη κατάσταση που δημιουργήθηκε στην περιοχή και η όλη στάση και η αναποτελεσματικότητα του στρατού οδήγησαν τον Νικηφόρο στη λήψη νέων και σύντονων μέτρων.
Το επόμενο έτος, το 810, ο Νικηφόρος «μετά τάς άθεους υπεξελεύσεις τά στρατεύματα πάντη ταπεινώσαι σκεψάμενος», διατάσσει να μεταφερθούν χριστιανικοί πληθυσμοί από όλα τα θέματα της αυτοκρατορίας «επί τάς Σκλαυινίας».
Ο εποικισμός αφορούσε στρατιώτες με τις οικογένειές τους για οριστική εγκατάσταση, εφόσον έπρεπε να εκποιήσουν τις περιουσίες τους…»
(Πηγή: https://yaunatakabara.blogspot.com/2012/09/blog-post_18.html)
«…Αυτή η νέα περίοδος για το βουλγαρικό κράτος αρχίζει με ηγεμόνα τον Κρουμ, πιο γνωστό ως Κρούμο (803 – 814). Ήταν ένας πρωτόγονος, ως προς τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα, αλλά ικανός πολεμιστής και με μεγάλες οργανωτικές ικανότητες. Εδραίωσε τη δύναμή του στο εσωτερικό και στράφηκε εναντίον του Βυζαντίου. Λίγο πριν από το Πάσχα του 809 καταλαμβάνει τη σημαντικότατη θρακική πόλη, τη Σερδική (Σόφια). Οι απώλειες των βυζαντινών στρατευμάτων και του άμαχου πληθυσμού ήταν μεγάλες. Η Σερδική ήταν σπουδαίο στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο και η άλωσή της άφηνε ακάλυπτες σημαντικές διόδους για τη Μακεδονία και τη Θράκη, ενώ δυσχέραινε την επικοινωνία και την οικονομία του Βυζαντίου, αφού ήταν, επιπλέον, ένας σημαντικός κόμβος στην περίφημη “βασιλική οδό” που από τη Ναϊσό (Νις) οδηγούσε στην Κωνσταντινούπολη…»
(Πηγές: Ostrogorski G. , Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, Εκδ. Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος
Α.Α. Vasiliev, Ιστορία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, Εκδ. Πάπυρος
Dmitry Obolensky, Η βυζαντινή Κοινοπολιτεία, Εκδ. Βάνιας
https://www.fuenterrebollo.com/faqs-imperio/715-717-solido-teodosio3.html
http://www.wikiwand.com/az/Asparux_xan
http://shoebat.com/2015/10/16/muslims-go-to-the-tomb-of-the-prophetjoseph- and-set-it-on-fire-but-the-tomb-miraculously-is-unharmed/
http://www.wikiwand.com/en/Michael_III
https://in.pinterest.com/explore/byzantine-empire-map/.)
«…η Σόφια δεν έχει μεγάλους ποταμούς ή γέφυρες, αλλά περιβάλλεται από παντού από σχετικά ψηλά βουνά. Στην πόλη οδηγούν τρεις ορεινές διαβάσεις, που είναι βασικοί δρόμοι από την αρχαιότητα, συνδέοντας την Αδριατική θάλασσα με την Κεντρική Ευρώπη με τη Μαύρη θάλασσα και το Αιγαίο πέλαγος. Την πόλη διασχίζουν ορισμένα ποταμάκια, όπως οι Βλαντάισκα και Πετρόφσκα. Ο ποταμός Ισκάρ στην ανώτερη πορεία του ρέει κοντά στην ανατολική Σόφια. Η πόλη είναι γνωστή για τις πολλές υδάτινες και ιαματικές πηγές της...»
(Πηγή: https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σόφια&oldid=8219074)
Επίλογος
Πότε άραγε θα εκπληρωθεί το όραμα του Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου, του Αληθινού Μαύρου Καβαλάρη;… Πάλι με χρόνια με καιρούς…
2/1/2021
Ευαγγελία Κ. Λάππα
Μαθήτρια Β’ Λυκείου
