Στις 5 Δεκεμβρίου 1946 ο 4ος Λόχος του 501 Τάγματος της Ταξιαρχίας Ρίμινι (3η Ορεινή), υπό τον λοχαγό Σωτήριο Λιαράκο, διατάχθηκε να μεταβεί από το χωριό Αμπελώνας Λαρίσης στο χωριό Ροδιά που απέχει 7 χλμ. από τον Αμπελώνα και 20 από την Λάρισα. Ο λόχος διέθετε μόλις 74 άνδρες, το ήμισυ δηλαδή της προβλεπόμενης δύναμης και ήταν εφοδιασμένος με έναν βρετανικό όλμο των 3in, έναν αντιαρματικό εκτοξευτή PIAT και τα προβλεπόμενα οπλοπολυβόλα BREN (ένα ανά ομάδα μάχης) και τυφέκια Enfield.
Ο λοχαγός Λιαράκος, λόγω του εδάφους, ανέπτυξε τις δυνάμεις σε δύο κύρια συγκροτήματα, το 1ο (3η διμοιρία) και το 2ο (2η διμοιρία) + ομάδα της 1ης διμοιρίας. Την εφεδρεία αποτελούσαν οι άλλες δύο ομάδες της 1ης διμοιρίας. Μια από αυτές θα ενεργούσε υπέρ του 2ου συγκροτήματος, ενώ η άλλη ήταν ταγμένη στον Σταθμό Διοικήσεως (ΣΔ) του λόχου, στο κέντρο της διάταξης, μεταξύ των δύο συγκροτημάτων. Το στοιχείο του όλμου τάχθηκε στην παρυφή του βόρειου συνοικισμού του χωριού, όταν ικανό από εκεί να βάλει σε ακτίνα 360 μοιρών.Στόχος του λόχου ήταν η άμυνα του χωριού, άνευ ιδέας υποχωρήσεως και αυτό γιατί τυχόν υποχώρηση θα εξέθετε το 501 Τάγμα σε σοβαρό κίνδυνο καθώς θα αποκάλυπτε το δεξιό του λόγω της δημιουργίας ρήγματος στο ύψος του ποταμού Πηνειού.
Επίθεση μέσα στη νύκτα
Στις 04.30 της 8ης Δεκεμβρίου, μέσα σε βαθύ σκοτάδι, ο λόχος δέχτηκε πυρά από κάθε κατεύθυνση. Ωστόσο οι αμυνόμενοι δεν αιφνιδιάστηκαν καθώς είχαν εγκαταστήσει ενέδρες, οι άνδρες των οποίων άνοιξαν πυρ κατά των προχωρούντων αντιπάλων. Αμέσως οι στρατιώτες έλαβαν τις θέσεις τους και ανέμεναν την επίθεση, ενώ οι 10 άνδρες των δύο ενεδρών υποχώρησαν στην κύρια γραμμή άμυνας. Εναντίον του λόχου εξόρμησαν τουλάχιστον 350 αντάρτες του ΔΣΕ, διαθέτοντες 22 πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και 5 ελαφρούς ιταλικούς όλμους των 45 χλστ.
Η πίεση των τμημάτων του ΔΣΕ υπήρξε εξαρχής ιδιαίτερα σοβαρή. Ουσιαστικά οι του ΔΣΕ ασκούσαν ισχυρή πίεση από τρεις κατευθύνσεις, απασχολώντας απλώς τις δυνάμεις του Ελληνικού Στρατούς (ΕΣ) από τα βόρεια. Ο λοχαγός Λιαράκος αναπροσάρμοσε ανάλογα τις ισχνές του δυνάμεις. Ενισχύσεις δεν μπορούσε να περιμένει καθώς δεν ήταν δυνατή η επικοινωνία με το οικείο τάγμα. Παρόλα αυτά οι άνδρες του πολέμησαν ηρωικά εξαρχής. Ο στρατιώτης Κωνσταντίνος Μαργώνης της 2ης διμοιρίας, που εκτελούσε χρέη σκοπού, τραυματίστηκε στο κεφάλι. Παρόλα αυτά συνέχισε να μάχεται δίνοντας χρόνο στην ομάδα του να λάβει τις θέσεις της.
Ο ομαδάρχης του, λοχίας Ελευθέριος Στάικος, όρμησε αμέσως και αψηφώντας τα πυρά, τράβηξε τον πληγωμένο του στρατιώτη πίσω στις θέσεις της ομάδας. Ο λοχαγός Λιαράκος είχε μεταβεί και αυτός στις θέσεις της ομάδας που ήταν ταγμένη στο πλέον εκτεθειμένο σημείο της αμυντικής διάταξης του λόχου. Από εκεί, εκτιμώντας αυτοπροσώπως την κατάσταση διέταξε να σπεύσει στο σημείο το στοιχείο PIAT του λόχου. Περνώντας μέσα από ένα θανατηφόρο δίχτυ σφαιρών, οι άνδρες μετέφεραν το αντιαρματικό στις θέσεις της Ομάδας Στάικου. Τότε ο λοχίας άρπαξε ο ίδιος το PIAT και με την πρώτη βολή έπληξε μια ομάδα του ΔΣΕ που προσέγγιζε. Μεταξύ τους ήταν και ο καπετάν «Οδυσσέας» που έπεσε νεκρός. Ο θάνατος του καπετάνιου προκάλεσε σύγχυση στους αντάρες που χαλάρωσαν την πίεση.
Σφοδρή μάχη όμως διεξαγόταν και ενώπιον των θέσεων της Ομάδας Χατζηστάμου (ομαδάρχης ο δεκανέας Γεώργιος Χατζηστάμου), επίσης της 2ης διμοιρίας. Ο ηρωικός δεκανέας κρατώντας στο ένα χέρι το υποπολυβόλο Thomson και βάλλοντας, εκσφενδόνιζε χειροβομβίδες με το άλλο, τραβώντας την περόνη με τα δόντια καθώς οι αντίπαλοι είχαν πλησιάσει σε απόσταση μικρότερη των 30 μέτρων. Η άλλη ομάδα της 2ης διμοιρίας κάλυπτε το στοιχείο του όλμου. Οι ολμιστές μάχονταν με τα τυφέκιά τους, ενώ τον όλμο χειριζόταν ο στοιχειάρχης δεκανέας Άγγελος Καρατζάς, ενώ ένας στρατιώτης του έδινε τα βλήματα.
Αλλαγή κατεύθυνσης
Στο μεταξύ οι του ΔΣΕ αδυνατώντας να κάμψουν την αντίσταση της 2ης διμοιρίας, στις 05.30, εκτόξευσαν σφοδρή επίθεση στον ΣΔ του λόχου, στο κέντρο της αμυντικής τοποθεσίας, επεκτείνοντας την πίεση και κατά της 3ης διμοιρίας. Ο Ομάδα Μπυράκη (ομαδάρχης λοχίας Ιωάννης Μπυράκης), αν και δεχόταν πυρά από έξι εχθρικά οπλοπολυβόλα και τουλάχιστον δύο υποπολυβόλα – οι του ΔΣΕ είχαν πλησιάσει στα 20 μ. – ούτε έπαψε το πυρ, ούτε υποχώρησε κατά κεραία. Αντίθετα με τα δραστικά της πυρά προκάλεσε σημαντικές απώλειες στους επιτιθέμενους, ενώ αργότερα αντεπετέθη και τους καταδίωξε μέχρι τον Πηνειό.
Η άλλη ομάδα της 3ης διμοιρίας, υπό τον δεκανέα Βασίλειο Κατσώνη, επίσης μαχόταν ηρωικά. Στο μεταξύ ο Λιαράκος διέθεσε το PIAT στην 3η διμοιρία και συγκεκριμένα στην ομάδα του λοχία Παναγιώτη Σαραντόπουλου, η οποία το αξιοποίησε στο έπακρο. Οι του ΔΣΕ μη σημειώνοντας πρόοδο άρχισαν να καλούν τους στρατιώτες σε παράδοση, λέγοντας – ψευδώς – ότι οι άλλες θέσεις του λόχου εξουδετερώθηκαν και ο ίδιος ο λοχαγός τους αιχμαλωτίσθηκε. Ο Λιαράκος πάντως μόνο αιχμάλωτος δεν ήταν. Αντίθετα με ένα τυφέκιο στο χέρι εκτελούσε χρέη σκοπευτή!
Στο κέντρο, κατά του ΣΔ του λόχου ασκήθηκε επίσης αφόρητη πίεση. Εκεί οι του ΔΣΕ συγκέντρωσαν το πυρ έξι οπλοπολυβόλων και τριών όλμων. Ο χειριστής του BREN στρατιώτης Χρήστος Χαραλαμπίδης που πολεμούσε εκεί τραυματίσθηκε και μαζί του και ο στρατιώτης Αθανάσιος Τριανταφυλλάκης. Και δύο όμως έδεσαν πρόχειρα τα τραύματά τους και συνέχισαν να βάλλουν με το BREN. Το οίκημα του ΣΔ άρχισε να καταρρέει από τα πυρά, αλλά το πυρ των εντός του οχυρωμένων στρατιωτών δεν έπαψε. Οι αντάρτες έφτασαν σε απόσταση 25-30 μ. και κάλεσαν τους μαχόμενους στρατιώτες να παραδοθούν. Δεν έλαβαν απάντηση άλλη από ριπές. Στις βρισιές και τις απειλές που τους εκτόξευαν οι αντίπαλοί τους οι τραυματίες απαντούσαν και πολεμούσαν.
Με την χρήση των εφεδρειών του λόχου και η επίθεση στον ΣΔ αποκρούστηκε. Ο λοχίας Γεώργιος Τριανταφυλλάκης, οι δεκανείς Γεώργιος Στάικος και Πέτρος Μάλλιος, ο στρατιώτης Γεώργιος Σουλιώτης, ήταν οι ήρωες της σύγκρουσης. Ο λοχίας Δημήτριος Ανδρεόπουλος και ο στρατιώτης Ιωάννης Σώλος, αγγελιοφόροι του λοχαγού, αδιαφορούσαν και τα πυρά και έτρεχαν σαν τρελοί από τη μια θέση στη άλλη μεταφέροντας διαταγές. Κάποια στιγμή άρχισαν να λείπουν τα πυρομαχικά και ο σκοπευτής BREN στρατιώτης Αχιλλέας Σπαθιάς εθελοντικά ζήτησε από τον λοχαγό να περάσει μέσα από το εχθρικό φραγμό πυρός και να μεταφέρει πυρομαχικά. Ο λοχαγός με πόνο ψυχής του το επέτρεψε. Ο Σπαθιάς όμως τα κατάφερε, και με τις εχθρικές σφαίρες να σκάβουν το χώμα ανάμεσα στα πόδια του, δύο φορές, εκτέλεσε την επικίνδυνη διαδρομή. Ο λοχαγός δακρυσμένος τον αγκάλιασε και τον φίλησε στο μέτωπο.
Αντεπίθεση!
Κατά της 06.00 πάντως η κατάσταση είχε καταστεί απολύτως κρίσιμη και υπήρξαν εισηγήσεις απαγκίστρωσης. Ο Λιαράκος όμως τις απέρριψε και διέταξε: “Νίκη ή ένδοξος θάνατος”. Παράλληλα διέταξε την εφεδρική του ομάδα, την οποία έθεσε υπό τον διμοιρίτη της 1ης διμοιρίας ανθυπολοχαγό Δημήτριο Αξιώτη, να αντεπιτεθεί στο κέντρο σε μια προσπάθεια να χαλαρώσει η πίεση στον ΣΔ. Το πυρ όμως ήταν ιδιαίτερα σφοδρό και η ομάδα χρειάστηκε μια ώρα περίπου για να καταφέρει να περάσει τον εχθρικό φραγμό. Η απόσταση μεταξύ των αντιπάλων ήταν μικρότερη των 30μ. Οι του ΔΣΕ και πάλι κάλεσαν τους στρατιώτες να παραδοθούν. Τότε ο στρατιώτης Βασίλης Αρβάλης, σύρθηκε κρυφά και αφού πλησίασε εκσφενδόνισε χειροβομβίδα κατά των αντιπάλων. Όταν άρχισε να φωτίζει ο Λιαράκος έριξε φωτοβολίδα, σύνθημα ότι ζητούσε ενισχύσεις. Παράλληλα όμως διέταξε τους άνδρες του να προετοιμαστούν για γενική αντεπίθεση!
Και πράγματι, με την υποστήριξη του όλμου του λόχου οι στρατιώτες εκτόξευαν μια επική αντεπίθεση παρότι υστερούσαν δραματικά σε αριθμό και οπλισμό. Ήταν τέτοια η ένταση και ο κάματος που οι στρατιώτες πέταξαν χλαίνες και χιτώνια και – Δεκέμβριο μήνα – πολεμούσαν φορώντας μόνο φανέλες. Παρόλα αυτά τα κατάφεραν. Μέχρι τις 09.00 το πρωί οι του ΔΣΕ βρισκόταν σε υποχώρηση. Ήταν μια εκπληκτική νίκη. Ο 4ος Λόχος είχε μόνο τρεις τραυματίες. Οι αντάρτες άφησαν πίσω τους 35 νεκρούς. Προφανώς είχαν και αρκετούς τραυματίες που τους πήραν μαζί τους.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι του ΔΣΕ, πέραν της κλασικής προσφώνησης “μοναρχοφασίστες” με την οποία αποκαλούσαν τους αντιπάλους τους στρατιώτες, από την εξαγγελία του Δόγματος Τρούμαν και μετά τους αποκαλούσαν και “μισθοφόρους”, θέλοντας να κάνουν τους δικούς τους μαχητές να πιστέψουν ότι οι αντίπαλοί τους πολεμούν για χρήματα!
Πηγή: history-point.gr
